Zintegrowany wieloszczeblowy system informatyczny resortu Obrony arodowej jako kluczowy element strategii informatyzacji w Siłach Zbrojnych

Anna Borucka 1 Zintegrowany wieloszczeblowy system informatyczny resortu Obrony arodowej jako kluczowy element strategii informatyzacji w Siłach Zbrojnych Wstęp Profesjonalizacja Sił Zbrojnych zapoczątkowała wiele zmian w resorcie obrony narodowej również w logistyce, która obecnie podlega gruntownemu przebudowaniu. Powstały nowe struktury - w tym Wojskowe Oddziały Gospodarcze, które przejęły ciężar zadań związanych z zarządzaniem zasobami. Takie zmiany sprawiły, że zaopatrzeniem dla kilkudziesięciu jednostek zajmuje się jedna instytucja. Spowodowało to konieczność wprowadzenia nowoczesnych systemów informatycznych, które sprostają przedsięwzięciom realizowanym na taką skalę. Takim właśnie rozwiązaniem jest przedstawiony w artykule Zintegrowany Wieloszczeblowy System Informatyczny Resortu Obrony Narodowej (ZWSI RON). Jest to scentralizowany, zintegrowany, i zunifikowany system informatyczny, wspomagający zarządzanie logistyką, finansami i kadrami, umożliwiający funkcjonowanie logistyki w środowisku sieciocentrycznym. Jego wprowadzenie ma zagwarantować standaryzację działania oraz wymianę i integrację danych pomiędzy wszystkimi jednostkami. Artykuł prezentuje genezę Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego Resortu Obrony Narodowej. Charakteryzuje proces jego wdrażania, ze szczególnym uwzględnieniem procesu szkolenia. Ponadto definiuje warunki funkcjonalno organizacyjne implementacji ZWSI RON. Przedstawia również charakterystykę Jednolitego Indeksu Materiałowego (JIM) - efektywnego systemu identyfikacji zasobów stworzonego na potrzeby ewidencji ilościowo jakościowo - wartościowej. Na zakończenie został podsumowany aktualny stan wdrożenia ZWSI RON w jednostkach budżetowych. Powstanie i zadania Departamentu Informatyki i Telekomunikacji Przeprowadzona na przełomie lat 2006 i 2007 reorganizacja struktur funkcjonalno zadaniowych w resorcie obrony narodowej, spowodowała zmiany w strukturach informatycznych. W ich wyniku, zlikwidowane zostały komórki informatyczne w jednostkach organizacyjnych MON, odpowiadające za wsparcie systemów informatycznych, eksploatowanych w poszczególnych pionach funkcjonalnych ON. W zastępstwie, 1 stycznia 2007 r., powstał Departament Informatyki i Telekomunikacji (DIiT), podlegający pod Urząd Ministra Obrony Narodowej. Do zasadniczych zadań Departamentu należy określanie standardów technologicznych dla systemów teleinformatycznych (informatycznych i telekomunikacyjnych) w resorcie obrony narodowej. Ponadto zajmuje się opracowaniem i wdrażaniem aktów normatywnych, a także dokumentów regulujących procesy projektowania, wdrażania, funkcjonowania, użytkowania i utrzymania systemów teleinformatycznych. Jest również odpowiedzialny za planowanie i funkcjonowanie podsystemów funkcjonalnych na potrzeby finansów, logistyki i kadr w resorcie. Pełni ponadto funkcję gestora sprzętu informatyki i oprogramowania - odpowiada za 2 : wytyczanie technologicznych kierunków rozwoju systemów teleinformatycznych w resorcie; realizację przedsięwzięć związanych z osiąganiem interoperatywności technicznej i technologicznej, ochrony kryptograficznej i bezpieczeństwa teleinformatycznego w układzie narodowym, sojuszniczym i koalicyjnym w zakresie systemów teleinformatycznych będących w obszarze odpowiedzialności departamentu; 1 kpt. mgr inż. Anna Borucka, Wojskowa Akademia Techniczna 2 http://www.diit.wp.mil.pl/pl/2.html 49

50 koordynowanie i nadzorowanie przedsięwzięć związanych z projektowaniem, budową i wdrażaniem systemów teleinformatycznych oraz technik symulacyjnych na potrzeby resortu; sprawowanie nadzoru i kontroli nad funkcjonowaniem systemów teleinformatycznych w resorcie oraz kierowanie działalnością administratorów systemów teleinformatycznych będących w obszarze odpowiedzialności Departamentu; organizowanie i koordynowanie procesu projektowania i utrzymania baz danych na potrzeby resortu; planowanie, kształtowanie i koordynowanie procesu szkolenia, w tym specjalistycznego szkolenia doskonalącego w zakresie informatyki; współpracę z organami administracji publicznej i operatorami telekomunikacyjnymi w zakresie opracowywania i realizacji strategii informatyzacji państwa oraz wykorzystania potencjału telekomunikacyjnego kraju na potrzeby obronności państwa w ramach potrzeb określonych przez Sztab Generalny WP; kierowanie i nadzór nad realizacją strategii informatyzacji resortu; pełnienie funkcji organizatora systemów informatycznych oraz opracowywanie koncepcji ich rozwoju, a także koordynowanie oraz inicjowanie prac naukowo - badawczych i rozwojowo - wdrożeniowych w tym zakresie; zapewnienie obsługi teleinformatycznej Ministerstwa z wyłączeniem treningów i ćwiczeń organizowanych przez komórki organizacyjne tworzące Sztab Generalny WP. Podstawą zmian w dziedzinie informatyki była opracowana przez Departament Informatyki i Telekomunikacji Strategia informatyzacji oraz rozwoju systemów informatycznych i telekomunikacyjnych resortu obrony narodowej na lata 2008 2012 oraz Plan informatyzacji oraz rozwoju systemów informatycznych i telekomunikacyjnych resortu obrony narodowej w latach 2009 2018. Dokumenty te są koncepcją rozwoju systemu informatyki i telekomunikacji i głównych jego kierunków. Wśród wszystkich ujętych w programie projektów widnieje również wskazany jako priorytetowy program pt. Zintegrowany Wieloszczeblowy System Informatyczny RON. Celem tego projektu jest budowa i wdrożenie scentralizowanego, zintegrowanego, i zunifikowanego systemu informatycznego, wspomagającego zarządzanie logistyką, finansami i kadrami. Jego wprowadzenie ma zagwarantować standaryzację działania oraz wymianę i integrację danych pomiędzy wszystkimi jednostkami. Zasadność wdrożenia takiego programu potwierdziły przeprowadzone w 2006 r. przez DIiT badania, obejmujące między innymi zebranie informacji o istniejących wówczas w resorcie obrony narodowej systemach informatycznych. Okazało się, że w całym resorcie, funkcjonuje 218 systemów - programów informatycznych, z czego 30 to programy działające w zakresie zabezpieczenia logistycznego. Wprowadzenie więc nowego, zintegrowanego systemu, który zastąpiłby dotychczas eksploatowane, było jak najbardziej konieczne. Aby jednak było to możliwe w pierwszej kolejności należało uporządkować chaos istniejący w dziedzinie identyfikacji wyrobów. W tym celu powstała koncepcja Jednolitego Indeksu Materiałowego (JIM) - efektywnego systemu identyfikacji zasobów na potrzeby ewidencji ilościowo-jakościowowartościowej. Prace nad nią trwały już tak naprawdę wcześniej. Pierwsze kroki jakie zostały podjęte w celu realizacji wprowadzenia i użytkowania Jednolitego Indeksu Materiałowego w komórkach i jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej opierają się na następujących dokumentach: decyzja Nr 255/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 września 2003 roku w sprawie wdrażania i użytkowania Jednolitego Indeksu Materiałowego w resorcie obrony narodowej 3 ; rozkaz nr 459/Log./P4 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 19 sierpnia 2004 roku w sprawie zasad i trybu wdrażania Jednolitego Indeksu Materiałowego w komórkach i jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej. Były one podstawą do uruchomienia szczegółowych przedsięwzięć organizacyjno etatowych, normatywnych i funkcjonalno zadaniowych, niezbędnych do wprowadzenia, użytkowania i utrzymania JIM. 3 Decyzja Nr 255/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 września 2003 r. w sprawie wdrażania i użytkowania Jednolitego Indeksu Materiałowego w resorcie obrony narodowej Dz. Urz. MON Nr 14 poz. 160 z dnia 24 września 2003 r.

Model jednolitego indeksu materiałowego Najważniejszym elementem tworzenia systemu Jednolitego Indeksu Materiałowego są procedury identyfikacyjne. Ich celem jest zastosowanie takiej liczby danych, określających indywidualne cechy wyrobu, które będą wystarczające do jego opisu i jednoznacznie zapewnią wykluczenie powtarzalności (dublowania) utrzymywanych w bazie SI JIM pozycji indeksowych. W praktyce polega to na ustaleniu cech wyrobów, niezbędnych do wypełnienia wniosku zgłoszeniowego o nadanie JIM. Są to przede wszystkim 4 : nazwa wyrobu (nazwa własna wyrobu), pełna nazwa wyrobu oraz innych cech, np. producentów, dostawców, itp., podstawowa jednostka miary, klasyfikator partii, klasyfikator hierarchiczny, parametr wyrobu odwołujących się do właściwości technicznych i funkcjonalnych, referencje do innych systemów indeksacyjnych (dotychczasowego indeksu jeżeli istnieje), kod CPV. W strukturze JIM przyjęto system grupowania nomenklatur wyrobów wg grup i klas, zgodnie z ustaleniami zawartymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Wyrobów Obronnych (KWO) 5. Jednolity Indeks Materiałowy jest trzynastoznakowym ciągiem znaków alfanumerycznych, pozwalający w sposób jednoznaczny zidentyfikować dany wyrób (Rys. 1.). Rys. 1. Struktura Jednolitego Indeksu Materiałowego. Źródło: Materiały wewnętrzne WCNJiK. W celu zapewnienia jednoznaczności oraz wykluczenia powtarzalności wprowadzanych i utrzymywanych w bazie danych pozycji indeksowych, JIM zawiera identyfikacyjne pola opisu, określające pod- 4 Informacje wewnętrzne Wojskowego Centrum Normalizacji, Jakości i Kodyfikacji (WCNJiK) 5 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Wyrobów Obronnych (KWO), Dz.U. z 1999 r. nr 26 poz. 231. stawowe cechy charakterystyki wyrobu, pozwalające na odróżnienie go od każdego innego zasobu. Przyjęta struktura Jednolitego Indeksu Materiałowego dla pojedynczego wyrobu jest zgodna ze strukturą stosowanego w Sojuszu, Natowskiego Numeru Magazynowego (NSN - NATO stock number). Dla odróżnienia JIM od kodu NSN wpisano w kolejnych polach (5 i 6) oznaczenie literowe PL. Ostatnie siedem cyfr stanowi niepowtarzalny numer ewidencyjny, automatycznie nadawany przez system informatyczny, w procesie rejestracji wniosku indeksacyjnego. Rozkazem nr 253/Log./P4 z dnia 14 marca 2006 r. w sprawie wdrożenia do eksploatacji użytkowej systemu informatycznego JIM rozpoczęto, z dniem 1 lipca 2006 r., jego eksploatację użytkową. Proces wdrażania JIM miał zakończyć się 30 października 2007 r., jednak wiele okoliczności wpłynęło na to, że nie został on sfinalizowany. Kolejne rozkazy i decyzje miały na celu intensyfikację tego procesu. Była to decyzja nr 69/MON Ministra Obrony Narodowej 6, którą powołano Zespół Wdrażający Jednolity Indeks Materiałowy, mający spełniać funkcje organu opiniodawczego i doradczego w zakresie oceny stanu wdrażania JIM, nadzorowania eksploatacji użytkowej, weryfikacji założeń analitycznoprojektowych, opiniowania oraz merytorycznego nadzoru nad integracją SI JIM z systemami informatycznymi, wspomagającymi zarządzanie zasobami resortu obrony narodowej. Ponadto Szef Sztabu Generalnego wydał rozkaz 7 określający szczegółowy zakres zadań dla komórek i jednostek organizacyjnych, w tym także gestorów uczestniczących w procesie tworzenia, kierowania, nadzorowania i funkcjonowania systemu informatycznego Jednolitego Indeksu Materiałowego (SI JIM). Natomiast w wytycznych Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych z dnia 10 grudnia 2008 r. w sprawie wdrażania Jednolitego Indeksu Materiałowego, określono terminy i zadania dla właściwych osób funkcyjnych w zakresie wprowadzania indeksów materiałowych oraz stosowania ich w informatycznych systemach ewidencyjno-sprawozdawczych rejonowych organów zaopatrywania od szczebla oddziału gospodarczego. 6 Decyzja Nr 69/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 lutego 2007 r., w sprawie wdrażania i użytkowania Jednolitego Indeksu Materiałowego, Dz. Urz. MON nr 26, poz. 231z dnia 12 marca 2007 r. 7 Rozkaz Nr 681/Log./P4 szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 27 czerwca 2007 r. w sprawie zasad i trybu wdrażania Jednolitego Indeksu Materiałowego w komórkach i jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej. 51

Pomimo tych zabiegów proces wdrażania JIM znacznie się wydłużył. Kluczową tego przyczyną były problemy z infrastrukturą teleinformatyczną niewystarczająca baza sprzętu komputerowego i ograniczony dostęp do sieci MIL WAN, wynikający z przedłużającego się okresu jej rozbudowy i certyfikacji. Brakowało także wymaganej struktury komórek indeksacyjnych w skali resortu obrony narodowej. Wiele problemów pojawiło się również podczas przejmowania mienia przez Wojskowe Oddziały Gospodarcze z jednostek. Okazywało się, że oprócz braków w przeindeksowaniu mienia, zdarzają się pozycje źle przeindeksowane, co znacznie wydłużało cały proces. Stan taki wpłynął bardzo niekorzystnie na proces wdrażania ZWSI RON, niemniej jednak osiągniecie zadowalającego pułapu przeindeksowania mienia w niektórych oddziałach gospodarczych umożliwiło jego realizację. Decyzja 8 dopuszczająca system ZWSI RON do eksploatacji i tym samym rozpoczynająca proces wdrażania go w jednostkach i instytucjach wojskowych weszła w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. 52 Projekt Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego Resortu Obrony arodowej ZWSI RO ZWSI RON działa w środowisku SAP ERP 6.0, na bazie którego został zaimplementowany. Za jego wdrożeniem przemawia przede wszystkim możliwość zagregowania wszystkich danych o posiadanych zasobach na różnych szczeblach organizacyjnych i związana z nią integracja niezależnych ewidencji zasobów rzeczowych i usług. W celu usprawnienia procesu wdrażania ZWSI RON Departament Informatyki i Telekomunikacji opracował Metodykę wdrażania, utrzymania i rozwoju ZWSI RON wspomagającego zarządzanie zasobami finansowymi, rzeczowymi i usługami w Wojskowym Oddziale Gospodarczym i innej jednostce będącej dysponentem III stopnia". Dokument ten zawiera szczegółowy opis procesów realizowanych podczas wdrażania systemu, oraz określa role i odpowiedzialność za ich przebieg poszczególnych instytucji. Definiuje również warunki funkcjonalno organizacyjne wdrożenia ZWSI RON, wśród których wymienia przede wszystkim: 8 Decyzja Nr 8/MON z dnia 20 stycznia 2012 r. w sprawie dopuszczenia do eksploatacji Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego Resortu Obrony Narodowej (ZWSI RON) w jednostkach budżetowych resortu obrony narodowej. zakończenie procesu formowania WOG (jednostki pełniącej funkcję WOG) i utworzenie w nich komórki zabezpieczenia teleinformatycznego; zaopatrzenie w odpowiednio skonfigurowaną infrastrukturę informatyczną; ujednolicenie i zatwierdzenie modelu procesów zachodzących w WOG (jednostkach pełniących funkcję WOG i innych jednostkach będących dysponentami środków budżetu państwa III stopnia); zaimplementowanie w ZWSI RON ujednoliconych procesów gospodarczych zachodzących w WOG (jednostkach pełniących funkcję WOG i innych jednostkach będących dysponentami środków budżetu państwa III stopnia); opracowanie i zatwierdzenie zasad prowadzenia rachunkowości (z uwzględnieniem prowadzenia ewidencji, rejestracji zdarzeń, sprawozdawczości); przygotowanie i skonfigurowanie serwera ZWSI RON; opracowanie i zatwierdzenie dokumentacji dotyczącej funkcjonowania ZWSI RON. Proces wdrażania ZWSI RO Wdrożenie ZWSI RON umożliwia organizację procesów łańcucha dostaw w oparciu o system informatyczny, skutkując jednocześnie zapisami księgowymi. Funkcjonowanie ZWSI RON w jednostkach będących dysponentami środków budżetu państwa III stopnia obejmuje 9 : 1) procesy pozyskiwania, przechowywania i dystrybuowania środków materiałowych; 2) ewidencję UiSW oraz rejestrację zdarzeń eksploatacyjnych UiSW; 3) zarządzanie środkami trwałymi, wartościami niematerialnymi i prawnymi oraz ewidencję pozabilansową; 4) zarządzanie obiektami infrastruktury; 5) pozyskiwanie i rozliczanie wykonania usług; 9 Departament Informatyki i Telekomunikacji, Metodyka wdrażania, utrzymania i rozwoju Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego Resortu Obrony!arodowej wspomagającego zarządzanie zasobami finansowymi, rzeczowymi i usługami w Wojskowym Oddziale Gospodarczym i innej jednostce będącej dysponentem III stopnia, Ministerstwo Obrony Narodowej, 2012 r., Warszawa.

6) Księgę Główną (w tym m.in. ewidencja rozrachunków z dostawcami i odbiorcami, publicznoprawne oraz rozrachunków z pracownikami); 7) prowadzenie gospodarki kasowej; 8) zarządzanie planem wydatków i dochodów; 9) sprawozdawczość; 10) zarządzanie kontami użytkowników i profilami uprawnień. Proces wdrażania ZWSI RON został podzielony na trzy fazy: przedwdrożeniową, wdrożeniową, eksploatacji użytkowej i rozwoju, a każda z nich na procesy. Poszczególne komponenty przedstawia Rys. 2. Rys. 2. Fazy procesu wdrażania ZWSI RON. Źródło: Metodyka wdrażania, utrzymania i rozwoju ZWSI RON Faza przedwdrożeniowa Na tę fazę składa się 10 : a) przygotowanie infrastruktury teleinformatycznej; b) porządkowanie danych w systemach ewidencyjnych WOG; c) identyfikacja i opracowanie danych podstawowych opisujących funkcjonowanie WOG np. wykaz kompleksów i składów, wykaz jednostek zaopatrywanych, wykaz kontrahentów cywilnych i wojskowych. 10 Tamże Podstawą do uruchomienia ZWSI RON jest przygotowanie infrastruktury teleinformatycznej. W tym celu poddawana jest ocenie istniejąca w danej jednostce infrastruktura oraz konieczność i możliwości jej rozwoju pod kątem sieci MIL-WAN. Jeżeli jest ona niewystarczająca i niezbędna jest inwestycja, zostają podjęte czynności umożliwiające jej przeprowadzenie (zgłoszenie potrzeby inwestycji, ujęcie jej w planie, opracowanie minimalnych wojskowych wymagań organizacyjno użytkowych, przeprowadzenie inwestycji przez wybranego inwestora). Natomiast jeśli spełnia ona wymagania, następuje rozbudowa bądź adaptacja sieci MIL-WAN. Kolejnym krokiem jest opracowanie dokumentacji bezpieczeństwa teleinformatycznego stanowisk z dostępem do sieci MIL-WAN. Jest ona zatwierdzana przez Dyrektora Departamentu Informatyki i Telekomunikacji. Ostatni etap tej fazy polega na przygotowaniu podstawowych danych, niezbędnych do konfiguracji ZWSI RON, umożliwiających przejście do kolejnego etapu jego wdrażania. Priorytetową kwestią, najbardziej czasochłonną, jest wprowadzanie numerów JIM do dotychczas eksploatowanych systemów ewidencyjnych: MAG-MAT, SR-TR, EWPB, LOGIS i ujednolicenie identyfikatorów magazynów i użytkowników zasobów w eksploatowanych w WOG systemach informatycznych. Ponadto należy przygotować dane opisujące funkcjonowanie WOG. Identyfikacji podlegają: kompleksy (grupa magazynów - miejsc przechowywania znajdująca się w jednej lokalizacji z dokładnie określonym adresem); składy (budynek, pomieszczenie lub inne miejsce składowania zapasów) oraz wszystkie jednostki wojskowe, będące na zaopatrzeniu WOG wraz z identyfikacją pododdziałów, dla których prowadzona jest ewidencja zasobów, będących na ich wyposażeniu. Ponadto tworzone są następujące wykazy: wykaz pozycji występujących w planie wydatków budżetowych danego WOG w roku kolejnym (n+1); wykaz kontrahentów wojskowych zarówno świadczących usługi na rzecz WOG jak i zabezpieczanych przez WOG; wykaz instytucji publicznych z którymi WOG prowadzi rozrachunki publiczno prawne (ZUS, Urząd Skarbowy); wykaz pracowników WOG i jednostek zabezpieczanych oraz osób z którymi prowadzone są rozrachunki z tytułu wynagrodzeń oraz innych tytułów np. podróże służbowe, pożyczki, roszczenia z tytułu szkód i niedoborów; 53

wykaz stanowisk roboczych (wyodrębnione grupy osób o określonej specjalności wykonujące obsługiwania i naprawy UiSW w ramach poszczególnych służb, a także obiekty warsztatowe i magazyny). Faza wdrożenia projektu Faza wdrożenia projektu składa się z następujących procesów 11 : a) przygotowanie i uruchomienie wdrożenia ZWSI RON; b) konfiguracja systemu; c) migracja danych; d) eksploatacja próbna - EP; e) przygotowanie do eksploatacji użytkowej; f) wsparcie i utrzymanie eksploatacji MSI RON. Pierwszy proces rozpoczynają kwestie formalne związane z powołaniem kierownika zespołu wdrażającego ZWSI RON i składu zespołu oraz z wyznaczeniem komórek, które będą objęte wdrożeniem systemu. Zespół ma za zadanie opracować harmonogram wdrożenia ZWSI RON z uwzględnieniem czynników ryzyka, dostępności zainteresowanych osób itp. Następnie odbywa się import danych podstawowych (zakłady, składy, kompleksy) i założenie kont użytkowników. Teraz możliwy jest eksport danych z dotychczas eksploatowanych systemów ewidencyjnych. Dane muszą być wcześniej skonwertowane do postaci zbiorów przeznaczonych do importu do ZWSI RON. Kolejne procesy tej fazy to eksploatacja próbna, mająca na celu sprawdzenie poprawności funkcjonowania programu i przygotowanie do eksploatacji użytkowej. Faza eksploatacji użytkowej i rozwoju MSI RO Ostatnia faza ma za zadanie utrzymanie sprawności funkcjonowania przyjętego systemu oraz jego stały rozwój i ulepszanie przyjętych rozwiązań. Obejmuje ona takie procesy jak: a) eksploatacja użytkowa - EU; b) wsparcie i utrzymanie eksploatacji ZWSI RON; c) zarządzanie zmianami i rozwojem ZWSI RON. Eksploatację użytkową poprzedza wycofanie dotychczas eksploatowanych systemów i archiwizacja danych. Dzięki temu nie ma konieczności prowadzenia 11 Tamże ewidencji w kilku systemach, a wszystkie niezbędne dane ulokowane są w jednym programie. Kolejnym procesem (który właściwie rozpoczął się już w fazie wdrożeniowej projektu), jest zabezpieczenie funkcjonowania ZWSI RON. Zostały powołane w tym celu odpowiednie komórki, które mają za zadanie udzielenie pomocy w nieprzerwanej eksploatacji ZWSI RON. Są odpowiedzialne za monitorowanie serwerów, sieci, systemu operacyjnego, bazy danych, konfiguracji i danych podstawowych. Ponadto odpowiadają za monitorowanie poprawności funkcjonowania modułów ZWSI RON, nadzorowanie przestrzegania zasad przydzielania dostępu do usług modułów, utrzymanie danych i ich integralności w poszczególnych modułach. Zajmują się również aktualizacją systemu, przygotowują poprawki, będące odpowiedzią na zgłoszone problemy, usuwają błędy i usterki. Równolegle przez wszystkie fazy projektu - realizowane są procesy szkolenia. Proces szkolenia ZWSI RO Proces szkolenia jest elementem nadrzędnym, decydującym o skuteczności wdrożenia, a następnie utrzymania i rozwoju ZWSI RON, dlatego jego organizacja i przebieg została zaplanowana z szczególną starannością, gwarantującą zapewnienie wymaganego stopnia wyszkolenia na każdym poziomie wdrażania projektu. Odpowiedzialny jest za to pion szkolenia, który współpracuje ściśle z pionem wdrażania i wsparcia w celu zapewnienia jak najlepszych wyników szkolenia (Rys. 3.). Pion Szkolenia Struktura pionu szkolenia jest wielopoziomowa i tworzą ją następujące podmioty : Na poziomie nadrzędnym funkcjonuje Centralna Grupa Szkoleniowa (CGS) utworzona w Resortowym Centrum Zarządzania Projektami Informatycznymi. Grupa ta, w wyniku tego, że ZWSI RON działa w oparciu o zewnętrzne komercyjne środowisko SAP ERP 6.0 - przeszkolona jest przez zewnętrzne firmy, specjalizujące się we wdrażaniu rozwiązań SAP. Dlatego CGS posiada najwyższy stopień znajomości ZWSI RON. Jej zadaniem jest przeprowadzanie szkoleń Regionalnych Grup Szkoleniowych z zakresu użytkowania i konfiguracji ZWSI RON oraz użytkowników kluczowych i ekspertów z użytkowania systemu i metodyki wdrażania, utrzymania i rozwoju ZWSI RON. Zadania realizowane przez CGS wspomagane są dodatkowo przez przedstawicieli komórek i jednostek 54

Logistyka - nauka organizacyjnych powołanych do nadzorowania procesu wdrażania ZWSI RON. z konfiguracją i użytkowaniem modułu, oraz migracją danych. Natomiast I Linia Wsparcia i Lokalne Grupy Wdrożeniowe wzmacniają działania Lokalnych Grup Szkoleniowych w obszarze użytkowania modułu i migracji danych. Organizacja procesu szkolenia Proces szkolenia można podzielić na dwa główne elementy, stale się przenikające i wzajemnie uzupełniające w całym toku nauczania: szkolenie dotyczące wdrażania aktualnie dostępnego zakresu funkcjonalnego ZWSI RON w jednostkach które są jego użytkownikiem; pozyskiwanie wiedzy niezbędnej do realizacji czynności związanych z rozbudową zakresu funkcjonalnego i informacyjnego ZWSI RON. Rys. 3. Współpraca pionu szkolenia, wsparcia i wdrożenia na poszczególnych poziomach. Źródło: Metodyka wdrażania, utrzymania i rozwoju ZWSI RO! Kolejnym elementem struktury są wspomniane wyżej Regionalne Grupy Szkoleniowe (RGS) utworzone w ramach Zespołów Zarządzania Wsparciem Teleinformatycznym, odpowiedzialne za szkolenie z zakresu eksploatacji programu użytkowników ZWSI RON oraz Lokalnych Grup Szkoleniowych. Grupy te dodatkowo są szkolone z przebiegu procesów fazy przedwdrożeniowej i wdrożeniowej systemu i stanowią jednocześnie kolejne ogniwo pionu szkolenia. Lokalne Grupy Szkoleniowe (LGS) działają już bezpośrednio przy użytkownikach ZWSI RON w jednostkach, w których jest on wdrażany. Są elementem komórek zabezpieczenia teleinformatycznego i mają za zadanie realizację szkoleń i udzielanie bieżącego wsparcia użytkownikom z macierzystej jednostki. Ich działanie jest wspierane przez właściwą RGS. Każda z wymienionych grup szkoleniowych współpracuje z przyporządkowanymi jej grupami wdrożeniowymi i liniami wsparcia. Są to odpowiednio dla Centralnej Grupy Wsparcia Centralna Grupa Wdrożeniowa (CGW) oraz III linia wsparcia. Na tym poziomie realizowane są kwestie dotyczące przede wszystkim koncepcji wykorzystania modułu, jego konfiguracji i użytkowania oraz migracji danych. Na kolejnym szczeblu działania Regionalne Grupy Szkoleniowe wzmacnia Regionalna Grupa Wdrożeniowa i II Linia Wsparcia, realizując zadania związane Pierwszy wymieniony element jest w głównej mierze realizowany własnymi siłami resortu, w oparciu o stworzone na ten cel programy szkoleniowe i własną infrastrukturę. Składa się on z trzech komponentów, które wynikają z etapów, na jaki został podzielony proces wdrażania ZWSI RON. Są więc to odpowiednio: Faza przedwdrożeniowa, podczas której realizowane są zagadnienia związane oceną stopnia przygotowania jednostki do wdrażania systemu oraz z porządkowaniem danych w dotychczas użytkowanych systemach. Faza wdrożenia, którą można podzielić na etap konfiguracji i migracji danych. Tutaj szkolenia dotyczą konfiguracji ZWSI RON na poziomie jednostki i przeniesienia danych ze starych systemów oraz etap eksploatacji próbnej, akcentujący praktyczną eksploatację modułów. Jest to faza bardzo intensywna, angażująca grupy szkoleniowe na wszystkich poziomach. Faza eksploatacji użytkowej i rozwoju angażuje przede wszystkim linie wsparcia i administratorów danych podstawowych, a dotyczy zagadnień bieżącego funkcjonowania systemu oraz stałego doskonalenia umiejętności poszerzania zakresu wiedzy. Powyższe szkolenie przeprowadzane jest w poszczególnych jednostkach w momencie, kiedy są one do tego przygotowane i gotowe do rozpoczęcia każdej z faz. Dlatego też cały cykl szkolenia jest realizowany wielokrotnie, w zależności od potrzeb i zgodnie z przyjętymi planami. Docelowo przewiduje się włączyć do procesu szkolenia centra szkoleniowe tak, aby ich absolwenci byli już przeszkolonymi użytkownikami ZWSI RON. 55

Tabela 1. Jednostki terytorialnego systemu zabezpieczenia objęte wdrożeniem ZWSI RO Jednostki objęte wdrożeniem ZWSI Lata RON, ogółem WOG (23) Faza projektu EU EP FP EU EP FP 2012 2013 2014 2015 1 5 14 (2%) (12%)(33%) 4 9 28 (10%)(21%)(67%) 37 28 (88%)(67%) 1 5 11 (4%) (22%)(48%) 4 6 12 (17%) (26%)(52%) 18 12 (79%) (52%) 42 (100%) 23 (100%) 1 10 EU 10%) (100%) BLT/BLTr/ 1 9 EP BLSz (10) (10%)(90%) 10 9 FP (100%)(90%) 1 3 EU (33%) (100%) KPW/ 1 2 EP CWTiD (3) 33%) (67%) 3 2 FP (100%)(67%) 1 6 EU (17%) (100%) 4 x RBLog 1 5 EP 2 x Blog (6) (17%) 83%) 6 5 FP (100%)(83%) EU - eksploatacja użytkowa, EP - eksploatacja próbna, FP - faza przedwdrożeniowa. Źródło: Funkcjonowanie WOG - wnioski z nadzorów służbowych, Zarząd Planowania Logistyki-P4 Drugi element szkolenia, związany z pozyskiwaniem wiedzy na temat rozbudowy zakresu funkcjonalnego i informacyjnego ZWSI RON, dotyczy tylko uczestników procesu poziomu centralnego (np. CGW, III linia wsparcia) i jest związany ze stałym poszerzaniem posiadanej wiedzy w oparciu o realizowane szkolenia zewnętrzne, warsztaty, usługi konsultingowe. Nie ma jak wcześniejsze szkolenia charakteru cyklicznego i powtarzalnego jest sukcesywnym rozwojem, związanym z rozbudową systemu i jego zmianami, związanymi z dostosowywaniem go do nowych potrzeb, przepisów itp. Stan realizacji procesu wdrażania ZWSI RO Proces wdrażania nowego systemu okazał się niezwykle trudny i pracochłonny. Przyjęty w 2007 roku harmonogram budowy i wdrażania ZWSI RON zakładał, że w latach 2008 2012 system ten będzie funkcjonował w poniższych obszarach: system zintegrowanej ewidencji ilościowo wartościowej (ewidencja zasobów rzeczowych); system rachunkowości finansowej i zarządczej; system zarządzania zasobami osobowymi. Rys. 4. Aktualny stan procesu wdrożenia ZWSI RON i perspektywa do roku 2015. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Tabeli 1. Jednak, aby system został wdrożony, muszą zostać spełnione wspominane już wyżej uwarunkowania: posiadanie przez jednostkę infrastruktury teleinformatycznej i dostępu do sieci MIL WAN oraz zakończenie procesu przeindeksowania zasobów na Jednolity Indeks Materiałowy. Niespełnienie powyższych kryteriów powoduje, że brak jest warunków do wprowadzania ZWSI RON i tym samym jest ono niezasadne. Dlatego też pierwotny harmonogram musiał ulec zmianie i obecnie zakłada sukcesywną rozbudowę i wdrażanie ZWSI RON tak, aby w roku 2022 osiągnął on pełną funkcjonalność. Obecnie przedsięwzięciem wdrażania ZWSI RON objęte są 42 jednostki terytorialnego systemu zabezpieczenia oraz 7 jednostek podległych odpowiednio: Dowództwu Operacyjnemu Sił Zbrojnych, Departamentowi Budżetowemu i Administracyjnemu Ministerstwa Obrony Narodowej, Dowództwu Garni- 56

zonu Warszawa, Oddziałowi Zabezpieczenia Żandarmerii Wojskowej 12. Aktualny stan procesu wdrożenia ZWSI RON i perspektywę na kolejne lata przedstawia Tabela 1 i Rys. 4. Powyższa perspektywa uwzględnia implementację ZWSI RON przede wszystkim w oddziałach gospodarczych. Aby jednak można było mówić o pełnym sukcesie, konieczne jest jego wprowadzenie także we wszystkich magazynach i zaopatrywanych jednostkach wojskowych i instytucjach. Dopiero wówczas będzie można mówić o pełnej informatyzacji i maksymalnym skróceniu czasu zaopatrywania. Wprawdzie wdrożenie ZWSI RON w WOG już powoduje unikniecie wytwarzania papierowej dokumentacji, jednak na poziomie magazynu będzie ona nadal funkcjonować. Dlatego konieczne jest stworzenie odpowiedniej infrastruktury teleinformatycznej w każdym ogniwie systemu zaopatrywania. Jednak jest to dalsza perspektywa, wymagająca jeszcze wielu lat szkoleń i dostosowań. Wnioski Wdrożenie ZWSI RON w logistyce zapewni zarządzanie informacją w czasie rzeczywistym, automatyzację procesów w obszarach planowania, pozyskiwania, ewidencji, eksploatacji i monitorowania zasobów logistycznych oraz umożliwi wymianę informacji na potrzeby podsystemu kierowania logistyką SZ. Opóźnienia, które powstały w związku z problemami w procesie przeindeksowywania mienia, zakłóciły wprawdzie proces wdrażania ZWSI RON, jednak obecnie większość jednostek jest przygotowana do realizacji fazy przedwdrożeniowej. Dlatego bieżący rok i kolejny będą dla informatyzacji resortu obrony narodowej kluczowe. Proces wdrażania ZWSI RON będzie zaawansowany w najwyższym stopniu, aż wreszcie zostanie osiągnięty poziom pełnej eksploatacji systemu. Wówczas realizowane w nim będą wszystkie zdarzenia gospodarcze, a także sprawozdawczość finansowa i logistyczna. Będzie to niewątpliwą nagrodą za ciężką pracę włożoną we wdrożenie ZWSI RON, za trudny okres przejściowy, wymagający równoczesnego prowadzenia ewidencji na nowych i starych zasadach. ZWSI RON będzie podlegał systematycznej modernizacji działającego systemu, poprzez stałe usprawnienie i modyfikację zgodnie z oczekiwa- 12 Zarząd Planowania Logistyki-P4, Funkcjonowanie WOG - wnioski z nadzorów służbowych, Sztab Generalny Wojska Polskiego, 04.2013 r. niami i zgłoszeniami użytkowników. Kiedy osiągnie pełną gotowość do działania będzie niewątpliwie niezastąpionym narzędziem dla logistyków nowej, profesjonalnej armii. Streszczenie Zmiany w logistyce spowodowały konieczność wprowadzenia nowoczesnych systemów informatycznych. Przyjętym rozwiązaniem jest Zintegrowany Wieloszczeblowy System Informatyczny Resortu Obrony Narodowej (ZWSI RON). Artykuł prezentuje jego genezę, charakteryzuje proces wdrażania i definiuje warunki funkcjonalno organizacyjne niezbędne do jego implementacji. Wprowadzenie tego systemu we wszystkich strukturach logistycznych zagwarantuje sprawną realizację przebiegu procesu łańcucha dostaw na miarę profesjonalnej armii. Abstract The changes in the area of military logistics caused the necessity of implementation the information technologies. In the Polish Army Forces the system is named as ZWSI RO!. This paper presents the genesis, implementation process and defines the basic requirements needed to setting up the system. The implementation of ZWSI RO! improves the efficiency and effectiveness of the military supply chains. Literatura 1. Decyzja Nr 255/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 września 2003 r. w sprawie wdrażania i użytkowania Jednolitego Indeksu Materiałowego w resorcie obrony narodowej Dz. Urz. MON Nr 14 poz. 160 z dnia 24 września 2003 r. 2. Decyzja Nr 69/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 lutego 2007 r., w sprawie wdrażania i użytkowania Jednolitego Indeksu Materiałowego, Dz. Urz. MON nr 26, poz. 231z dnia 12 marca 2007 r. 3. Decyzja Nr 8/MON z dnia 20 stycznia 2012 r. w sprawie dopuszczenia do eksploatacji Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego Resortu Obrony Narodowej (ZWSI RON) w jednostkach budżetowych resortu obrony narodowej. 57

4. Departament Informatyki i Telekomunikacji, Metodyka wdrażania, utrzymania i rozwoju Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego Resortu Obrony!arodowej wspomagającego zarządzanie zasobami finansowymi, rzeczowymi i usługami w Wojskowym Oddziale Gospodarczym i innej jednostce będącej dysponentem III stopnia, Ministerstwo Obrony Narodowej, 2012 r., Warszawa. 5. http://www.diit.wp.mil.pl/pl/2.html 6. Informacje wewnętrzne Wojskowego Centrum Normalizacji, Jakości i Kodyfikacji (WCNJiK) 7. Rozkaz Nr 681/Log./P4 szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 27 czerwca 2007 r. w sprawie zasad i trybu wdrażania Jednolitego Indeksu Materiałowego w komórkach i jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej. 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Wyrobów Obronnych (KWO), Dz.U. z 1999 r. nr 26 poz. 231. 9. Zarząd Planowania Logistyki-P4, Funkcjonowanie WOG - wnioski z nadzorów służbowych, Sztab Generalny Wojska Polskiego, 04.2013 r. 58