Funkcjonowanie wojskowych oddziałów gospodarczych w nowym systemie logistycznym Sił Zbrojnych

Transkrypt

1 Anna Borucka 1 Funkcjonowanie wojskowych oddziałów gospodarczych w nowym systemie logistycznym Sił Zbrojnych Wstęp Dobrze działająca i zorganizowana logistyka gwarantuje sprawność sił zbrojnych i gotowość do realizacji zadań, dlatego jest tak ważnym elementem procesu profesjonalizacji armii. Zmiany w środowisku bezpieczeństwa, zdobyte doświadczenia oraz wnioski dotyczące funkcjonalności systemu logistycznego, stały się podstawą przyjęcia zasadniczych kierunków jego rozwoju. Wprowadzanie nowej jakości w zarządzaniu potencjałem logistycznym w siłach zbrojnych jest procesem trudnym i długotrwałym. Aktualnie zakończony został zasadniczy element przebudowy i od początku 2013 r. system logistyczny SZ osiągnął zaplanowaną postać. Wieloszczeblowa logistyka stacjonarna uzyskała założony stan, tworząc systemowo logiczną całość, w oparciu o cztery Regionalne Bazy Logistyczne i trzydzieści sześć Wojskowych Oddziałów Gospodarczych. Osiągnięto pełną gotowość do zabezpieczenia finansowo gospodarczego jednostek i instytucji wojskowych w rejonach odpowiedzialności. Nowy system jest jednym z najważniejszych aspektów dostosowywania logistyki do warunków profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP. Prowadzi on do pełnego zintegrowania stacjonarnego potencjału logistycznego w poszczególnych regionach, w tym również w obszarze infrastruktury wojskowej. Dzięki temu możliwa jest optymalizacja na poziomie operacyjnym wykorzystania sił i środków w procesie zabezpieczenia sił zbrojnych. Artykuł jest podsumowaniem zakończonego etapu przebudowy systemu logistycznego, przedstawia genezę, strukturę i zadania Wojskowych Oddziałów Gospodarczych, a także zasadnicze problemy jakie powstają w realizowanym przez nie procesie zaopatrzenia. 1 kpt. mgr inż. Anna Borucka, Wojskowa Akademia Techniczna Geneza Wojskowych Oddziałów Gospodarczych Racjonalizacja i doskonalenie systemu logistycznego Sił Zbrojnych RP zakładało stworzenie logistyki utrzymującej określony potencjał wykonawczy oraz zasoby logistyczne, umożliwiające zaspokojenie potrzeb wojsk, gwarantujące im wykonywanie zadań w czasie pokoju, kryzysu i wojny. W związku z tym założono przeprowadzenie określonych zmian organizacyjnych, które pozwolą na osiągniecie odpowiednich zdolności operacyjno logistycznych, niezbędnych do wypełnienia zadań i funkcji logistycznych. Pierwszym krokiem, zmierzającym do stworzenia nowego systemu, było opracowanie, przez powołany przez Ministra Obrony Narodowej zespół 2, Koncepcji oddzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowo gospodarczych od operacyjno szkoleniowych. Jak sam tytuł wskazuje, celem jej było, wskazanie możliwych rozwiązań organizacyjno prawnych i kompetencyjnych, które umożliwiłby skupienie wysiłku dowódców jednostek wojskowych na ich zasadniczej działalności, uwalniając jednocześnie od realizacji zamierzeń związanych z zadaniami finansowo gospodarczymi, gwarantując jednak wpływ na zasadnicze decyzje podejmowane w tych kwestiach. Koncepcja zakładała pokrycie obszaru kraju specjalistycznymi oddziałami zabezpieczenia o charakterze stacjonarnym Wojskowymi Oddziałami Gospodarczymi (WOG), odpowiedzialnymi w swoich rejonach za kompleksowe zabezpieczenie finansowo gospodarcze każdej jednostki wojskowej, stacjonującej na dedykowanym obszarze. Stworzenie takich struktur miało na celu przede wszystkim utworzenie jednolitego, wspólnego dla rodzajów sił zbrojnych, systemu zabezpieczenia, realizującego zadania na rzecz wszystkich jednostek wojskowych, dyslokowanych 2 Decyzja nr 106/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 18 kwietnia 2005r w sprawie powołania zespołu do opracowania Koncepcji oddzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowo gospodarczych od operacyjno szkoleniowych. Logistyka 6/

2 w danym garnizonie. Dzięki temu możliwe byłoby również zmniejszenie ilości oddziałów gospodarczych (dysponentów środków budżetu państwa trzeciego stopnia) i wspomniane wyżej, stworzenie dowódcom warunków do skupienia ich wysiłku tylko na przygotowaniu jednostek wojskowych do realizacji zadań zgodnie z ich operacyjnym przeznaczeniem. Ponadto taki podział, wg wstępnych szacunków, umożliwiał uzyskanie realnych oszczędności, wynikających ze zmniejszenia ilości wojskowych jednostek budżetowych, stanów osobowych oraz wyeliminowania dublujących się struktur organizacyjnych. 40 Program pilotażowy Pierwszym krokiem do realizacji założonej koncepcji było utworzenie (na podstawie decyzji MON 3 ) czterech Wojskowych Oddziałów Gospodarczych, w ramach programu pilotażowego. Na doświadczalne WOG wybrano dwie jednostki Wojsk Lądowych - 2 WOG we Wrocławiu i 4 WOG w Gliwicach, jedną Sił Powietrznych 5 WOG w Dęblinie i jedną Marynarki Wojennej 6 WOG w Ustce (Rys.1.). Lokalizacje te nie były wybrane przypadkowo. Każda z nich pozwalała na uzyskanie konkretnych informacji. Funkcjonowanie 2 WOG we Wrocławiu sprawdzało możliwość zabezpieczenia wielu jednostek o zróżnicowanym charakterze (np. Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych, 3 Baza Lotnicza, dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego) stacjonujących w dużym garnizonie. W 4 WOG w Gliwicach skupiono się na badaniu możliwości przekazywania zadań miedzy dwoma WOGami w sytuacji, kiedy jednostka zmienia położenie lub przemieszcza się po kraju. W 5 WOG w Dęblinie podobnie jak we Wrocławiu - sprawdzano zdolność do odciążenia tak specyficznych jednostek jak 41 Baza Lotnictwa Szkolnego czy Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych. 6 WOG w Ustce miał pokazać umiejętność zabezpieczenia dużego poligonu (Centralny Poligon Sił Powietrznych) oraz Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej. Z dniem 1 stycznia 2008 r. cztery Wojskowe Odziały Gospodarcze osiągnęły gotowość do działania, realizując zadania zabezpieczenia w obszarze: finan- 3 Decyzja nr 503/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 grudnia 2006 r w sprawie wdrożenia programu pilotażowego oddzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowo gospodarczych od operacyjno szkoleniowych, Dz. Urz. MON z 2006 r. Nr 22 poz. 293 ze zmianami. Logistyka 6/2013 sowym, logistycznym, medycznym, mobilizacyjnym, ochrony i obrony oraz infrastruktury wojskowej na rzecz 156 jednostek i instytucji wojskowych, wynikających z rozkazu Szefa Sztabu Generalnego 4, zabezpieczając funkcjonowanie żołnierzy i pracowników wojska, realizując zadania dysponenta środków budżetu państwa trzeciego stopnia, z budżetem rocznym w wysokości tyś zł 5. Program pilotażowy pozwolił na sprawdzenie zasadności wprowadzania takiego systemu do sił zbrojnych, wskazał również na płynące z tego wdrożenia korzyści i ukazał obszary, w których funkcjonowanie należałoby udoskonalić. Najważniejsze wnioski z programu pilotażowego to 6 : wdrożenie programu pilotażowego zmniejszyło o 11 ilość dysponentów środków budżetu państwa (z 15 do 4); uzyskano zabezpieczenie realizacji zadań dla jednostek wojskowych wszystkich rodzajów sił zbrojnych; odciążono dowódców jednostek wojskowych od działalności finansowo gospodarczej; zoptymalizowano wykorzystanie zasobów finansowych, osobowych i infrastruktury; poprawiono efektywność planowania i realizacji budżetu, dzięki precyzyjnemu określaniu zbiorczych potrzeb generowanych przez zabezpieczane jednostki; 4 Rozkaz Nr 93/Log./P4 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 31 stycznia 2007 r w sprawie wdrożenia programu pilotażowego oddzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowo gospodarczych od operacyjno szkoleniowych (niepublikowany). 5 Najwyższa Izba Kontroli, Protokół z kontroli przeprowadzonej w Ministerstwie Obrony Narodowej nr P Organizacja i funkcjonowanie systemu zaopatrywania jednostek wojskowych, 2012 r. 6 Tamże.

3 zracjonalizowano system zatrudnienia zarówno żołnierzy, jak i pracowników cywilnych, poprzez ograniczenie ilości stanowisk zabezpieczających i administracyjnych. W czterech pilotażowych WOG pracuje 345 żołnierzy i 1658 pracowników cywilnych, co w odniesieniu do zaopatrywanych osób daje wynik 1:8, poprzednio stosunek ten wynosił 1:3-5; zmniejszono wykorzystanie infrastruktury logistycznej (magazynów i warsztatów remontowych) o około 25%. Realizowany program ujawnił również obszary, na których należy skupić uwagę, w celu poprawy funkcjonowania WOG. Podstawowa kwestia to konieczność utworzenia dodatkowych stanowisk etatowych, realizujących zadania zabezpieczenia teleinformatycznego WOG. Pozostałe to: konieczność korelacji planowania realizowanych w zaopatrywanych jednostkach przedsięwzięć organizacyjnych i szkoleniowych z systemem planowania budżetu; wzmocnienie działalności komórek planujących potrzeby w jednostkach będących na zaopatrzeniu WOG; brak nowoczesnego systemu wymiany informacji, opartego na zintegrowanym systemie informatycznym, wspomagającym dowodzenie i zarządzanie zasobami; konieczność dostosowania przepisów i procedur dla WOG zabezpieczających jednostki wojskowe, rozmieszczone w kilku oddalonych kompleksach oraz realizujących zadania szkoleniowe na poligonach; trudności w pozyskaniu kadry i pracowników wojska do obsadzenia kluczowych stanowisk w specjalnościach logistycznych; brak lub znaczne ograniczenie w niektórych jednostkach wojskowych zabezpieczanych przez WOG, własnych zdolności logistycznych, które umożliwiłyby im samodzielną realizację zadań szkoleniowych oraz zadań zgodnych z ich operacyjnym przeznaczeniem. Rys. 1. Wojskowe Oddziały Gospodarcze programu pilotażowego. Źródło: Decyzja nr 503/MON. Część stwierdzonych trudności dotyczyła nie tyle samych WOG, co funkcjonowania całych sił zbrojnych. Konkludując uznano, że niezbędne jest wydłużenie trwania programu pilotażowego na rok 2010, co umożliwi całkowite wdrożenie i sprawdzenie działania nowych rozwiązań teleinformatycznych oraz przygotowanie podstaw prawnych regulujących elektroniczny obieg dokumentów materiałowych i finansowych. Niemniej jednak, zasadniczym wnioskiem wyciągniętym z programu pilotażowego, było potwierdzenie celowości wdrożenia systemu zabezpieczenia wojsk opartego na Wojskowych Oddziałach Gospodarczych. Dlatego Szef Sztabu Generalnego w dniu 29 czerwca 2010 r. wydał rozkaz 7 wdrożenia terytorialnego systemu zabezpieczenia funkcjonowania wojsk w garnizonach opartego na WOG. Rys. 2. Wojskowe Oddziały Gospodarcze sformowane w I etapie. Źródło: Rozkaz nr 488/LOG/P4 Szefa Sztabu Generalnego WP. 7 Rozkaz nr 488/LOG/P4 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 29 czerwca 2010 r w sprawie przygotowania wdrożenia terytorialnego systemu zabezpieczenia funkcjonowania jednostek wojskowych w garnizonach Sił Zbrojnych RP opartego na Wojskowych Oddziałach Gospodarczych. Logistyka 6/

4 rejony WOG mają się wpisywać w rejony odpowiedzialności RBLog; rejon odpowiedzialności WOG powinien obejmować całe powiaty. Rys. 3. Wojskowe Oddziały Gospodarcze oraz Bazy Lotnicze i Komendy Portów Wojennych pełniące funkcję WOG sformowane w II etapie. Źródło: Rozkaz nr 488/LOG/P4 Szefa Sztabu Generalnego WP. Niniejszy rozkaz stanowił podstawę do zapoczątkowania zmian w stacjonarnym sposobie zabezpieczenia jednostek wojskowych na obszarze całego kraju. Określił wykaz jednostek wojskowych wytypowanych do sformowania w I i II etapie oraz szczegółowy harmonogram realizacji zadań. Zgodnie z nim, do dnia 31 października 2010 r. miały być sformowane WOG I etapu wdrażania nowego systemu zabezpieczenia jednostek wojskowych (Rys. 2.), a do 31 października 2011 r. WOG II etapu (Rys. 3.) oraz przeprowadzone zmiany organizacyjne w bazach lotniczych i komendach portów wojennych, mających pełnić funkcję WOG. Pełne wdrożenie nowego systemu zaplanowano na 31 grudnia 2012 r. Cały terytorialny system zabezpieczenia jednostek wojskowych w rejonach odpowiedzialności został uruchomiony z dniem r. Tworzą go powstałe w ramach programu pilotażowego trzy WOG (Ustka, Wrocław, Gliwice (czwarty - pilotażowy - 5 WOG Dęblin został w II etapie, zgodnie z przyjętym sposobem wdrożenia systemu, rozformowany, a jego funkcję przejęła 41.BLotSz w Dęblinie). Ponadto stanowi go sformowane w I etapie w 2011 roku czternaście Wojskowych Oddziałów Gospodarczych (Toruń, Grudziądz, Szczecin, Drawsko Pomorskie, Olsztyn, Giżycko, Zgierz, Zegrze, Nowa Dęba, Rzeszów, Kraków, Świętoszów, Krosno Odrzańskie, Wędrzyn) oraz utworzone w II etapie kolejne sześć WOG (Bydgoszcz, Poznań, Koszalin, Elbląg, Białystok, Zamość). Ponadto powierzono funkcje WOG wybranym jednostkom MW i SP (1.BLotTr Warszawa, 8.BLotTr Kraków, 21.BLoT Świdwin, 22.BLotT Malbork, 23.BLotT Mińsk Mazowiecki, 31.BLotT Poznań, 32.BLotT Łask, 33.BLotTr Powidz, 41.BLotSz Dęblin, 42.BLotSz Radom, KPW Świnoujście, KPW Gdynia, CWTiD MW Wejherowo). Ostateczny podział odpowiedzialności terytorialnej WOG przedstawia Rys. 4. Lokalizacja i rejony odpowiedzialności WOG Ustalanie lokalizacji WOG poprzedzone było szeroką analizą w zakresie operacyjnym, finansowym (nakłady finansowe na wydatki osobowe, modernizacje, inwestycje w zakresie infrastruktury), zdolności kierowania równomiernie rozmieszczonym na terenie kraju potencjałem logistycznym, analizą możliwości w zakresie posiadanej infrastruktury, w tym zaplecza magazynowego i obsługowo remontowego, czy zasobów wyspecjalizowanej kadry. Główne założenia, jakie były brane pod uwagę to: cały obszar Rzeczypospolitej Polskiej ma być pokryty rejonami odpowiedzialności; Rys. 4. Wojskowe Oddziały Gospodarcze oraz Bazy Lotnicze i Komendy Portów Wojennych pełniące funkcję WOG sformowane w II etapie. Źródło: Rozkaz nr 488/LOG/P4 Szefa Sztabu Generalnego WP. 42 Logistyka 6/2013

5 Miejsce WOG w strukturze logistyki Sił Zbrojnych Obecna struktura kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi, aktualna jeszcze do końca 2013 r. dedykuje zadania logistyczne wyspecjalizowanym komórkom organizacyjnym 8. Jest to, na szczeblu centralnym, Zarząd Planowania Logistyki P4, funkcjonujący w strukturze Sztabu Generalnego WP, który sprawuje urząd organizatora systemu logistycznego SZ RP. Na szczeblu operacyjnym występują elementy planistyczno-koordynacyjne logistyki G/A/N/J-4, ulokowane w sztabach wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Szczebel taktyczny rozdziela funkcje planistyczne, które spełniają komórki G-4 i S-4 w sztabach dowództw dywizji, dowództw brygad, pułków i batalionów od wykonawczych, które sprawują pododdziały logistyczne mobilnych jednostek wojskowych. Zarządzanie stacjonarnym potencjałem logistycznym (4 x RBLog i 36 x WOG) jest zadaniem Inspektoratu Wsparcia (Rys. 5.). Pierwszy obszar tworzą mobilne jednostki i pododdziały logistyczne. Ich zadaniem jest realizacja zabezpieczenia wojsk w podsystemach: materiałowym, technicznym, transportu i ruchu wojsk. W RSZ są to integralne pododdziały logistyczne jednostek operacyjnych, które realizują zabezpieczenie logistyczne poziomu I i II (zabezpieczenie jednostek I i II rzutu ZT w strefie działań bezpośrednich). Natomiast BLog i IWsp SZ realizuje zabezpieczenie logistyczne poziomu III (zabezpieczenie ZT poza strefą bezpośredniej styczności wojsk) oraz na rzecz misji PKW poza granicami kraju. Drugi obszar tworzą logistyczne elementy stacjonarne, które obejmują wszystkie wymienione wyżej podsystemy oraz dodatkowo podsystem infrastruktury wojskowej. Ich zadaniem jest wsparcie systemu mobilnego w realizacji zadań zabezpieczenia logistycznego poziomu II i III podczas mobilizacji, operacyjnego rozwinięcia oraz prowadzonych operacji. Dodatkowo wspomagają zabezpieczenie na poziomie IV, w tym realizację usług specjalistycznych w strefie tylnej oraz przedsięwzięcia w ramach przygotowań obronnych obszaru kraju i realizacji zadań państwa gospodarza. Aktualnie jest to potencjał skupiony w RBLog i WOG, realizujący zadania Inspektoratu Wsparcia SZ. Trzeci obszar obejmuje zasoby gospodarki narodowej wspierające Siły Zbrojne w realizacji zadań zabezpieczenia logistycznego poziomu IV. Realizuje zadania związane z zasilaniem Sił Zbrojnych w środki zaopatrzenia, odtwarzaniem sprawności UiSW, utrzymywaniem rezerw strategicznych oraz elementów pozamilitarnej infrastruktury obronnej. Ponadto wykonuje zadania szczegółowe, wynikające z Programu Mobilizacji Gospodarki (PMG) oraz zadania realizowane w ramach wypełniania funkcji państwa-gospodarza (HNS). Rys. 5. Aktualna struktura logistyki SZ RP. Źródło: Zarządzenie Nr 40/MON. Cały potencjał systemu logistycznego SZ RP wraz z ich zasadniczymi zdolnościami stanowią trzy obszary logistyki: mobilny, stacjonarny, gospodarki narodowej (Rys. 6.). 8 Zarządzenie Nr 40/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 listopada 2006 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Obrony Narodowej Dz. Urz. MON z dnia 12 grudnia 2006 r. Logistyka 6/

6 Logistyka - nauka Podstawowe z nich to pion głównego księgowego i logistyki, a także elementy wykonawcze, jakimi są Grupy Zabezpieczenia, dedykowane konkretnym, zabezpieczanym jednostkom. Wielkość poszczególnych WOG zależy od ilości i położenia zabezpieczanych jednostek, jednak zasadniczo wynosi żołnierzy zawodowych i około 400 pracowników wojska. Przykładową strukturę Wojskowego Oddziału Gospodarczego przedstawia Rys. 7. Zadania WOG Rys. 6. System logistyczny SZ RP poziomy zabezpieczenia. Źródło: Tamże. Charakterystyka Wojskowego Oddziału Gospodarczego Struktura Wojskowego Oddziału Gospodarczego Na czele Wojskowego Oddziału Gospodarczego stoi Komendant WOG. Podlegają mu bezpośrednio piony funkcjonalne, niezbędne do realizacji zadań zabezpieczenia i wykonywania funkcji oddziału gospodarczego. Rys. 7. Przykładowa struktura Wojskowego Oddziału Gospodarczego. Źródło: Materiały wewnętrzne WOG. 44 Logistyka 6/2013 Wojskowy Oddział Gospodarczy, jako jednostka specjalistyczna, będąca dysponentem środków budżetu państwa trzeciego stopnia, świadczy kompleksowe usługi zabezpieczenia jednostek w rejonach swojej odpowiedzialności, niezależnie od ich służbowego podporządkowania, zarówno w czasie P jak i W. Dokładne zadania WOG na rzecz JW określa Podział kompetencji i zadań pomiędzy Wojskowymi Oddziałami Gospodarczymi i jednostkami wojskowymi funkcjonującymi w systemie zabezpieczenia jednostek wojskowych w garnizonach Sił Zbrojnych RP, opartym na wojskowych oddziałach gospodarczych 9. Zgodnie z tym dokumentem WOG realizuje zadania zabezpieczenia jednostek wojskowych i instytucji resortu obrony narodowej w działach zaopatrzenia i usługach zgodnie z Planem przydziałów gospodarczych resortu obrony narodowej, a także zabezpiecza wszystkie jednostki, pododdziały, sprzęt, żołnierzy SZ RP oraz wojska sojusznicze, przebywające w rejonie odpowiedzialności i realizujące zadania służbowe w ramach przydzielonych dla tych jednostek limitów ulokowanych w WOG. Ponadto WOG realizuje również zadania mobilizacyjne jako jednostka mobilizująca, przede wszystkim w zakresie: a) mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek, w szczególności nowo formowanych jednostek logistycznych i wsparcia oraz innych jednostek wojskowych; 9 Rozkaz Nr 838/Log/P4 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 01 sierpnia 2012 r. w sprawie wprowadzenia podziału kompetencji i zadań pomiędzy Wojskowymi Oddziałami Gospodarczymi i jednostkami wojskowymi funkcjonującymi w terytorialnym systemie zabezpieczenia jednostek wojskowych w garnizonach Sił Zbrojnych RP opartym na Wojskowych Oddziałach Gospodarczych;

7 b) logistycznego i medycznego zabezpieczenia mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek wojskowych; c) planowania i logistycznego zabezpieczenia szkolenia żołnierzy rezerwy. WOG realizuje również zakupy środków BHP i czystości, materiałów eksploatacyjnych do sprzętu biurowego i powszechnego użytku, niektórych materiałów eksploatacyjnych i części zamiennych do zabezpieczenia drobnych napraw sprzętu technicznego, a także wyposażenia stacjonarnych warsztatów i punktów naprawy w garnizonie, niektórych środków do zabezpieczenia działalności bieżącej ambulatoriów, a także wybranych usług outsourcingowych, takich jak: serwis sprzętu, usługi medyczne, wyżywienie, zabezpieczenie transportu, zaopatrywanie w paliwo. WOG mają również przewidzianą funkcję na czas W. Podczas prowadzenia operacji obronnej realizują zadania związane z: zabezpieczeniem jednostek w ramach rejonowego systemu zaopatrywania; zabezpieczeniem zakończenia procesu mobilizacyjnego rozwinięcia jednostek; zabezpieczeniem jednostek niewykonujących zadań w Strefie Działań Bezpośrednich (SDB) w ramach operacji obronnej; zabezpieczeniem jednostek wycofywanych ze SDB celem odtworzenia zdolności bojowej; wykonywaniem zadań HNS na rzecz SSW zgodnie z zawartymi porozumieniami (np. wykorzystaniem infrastruktury po jednostkach wydzielonych do działań w SDB, żywieniem, zaopatrywaniem w produkty MPS itp.). Organizacja procesu zabezpieczenia wojsk Najogólniej ujmując, odpowiedzialność WOG w procesie planowania i realizacji zabezpieczenia skupia się na przyjęciu zgłoszonych przez zabezpieczane jednostki i instytucje potrzeb, dokonanie ich weryfikacji i analizy pod względem dostępnych zasobów i kalkulacji kosztów i wreszcie realizacji zabezpieczenia w ramach przydzielonych limitów, zgodnie z zatwierdzonymi Planami zamierzeń. Aby jednak ten proces przebiegał sprawnie, umożliwiając tym samym efektywne funkcjonowanie jednostek, proces planowania musi być przeprowadzony szczególnie rzetelnie. Organizacja i zasady planowania potrzeb. Planowanie potrzeb materiałowych jest najważniejszym elementem procesu zabezpieczenia realizowanego przez Wojskowe Oddziały Gospodarcze. Jeżeli zostanie ono przeprowadzone w sposób rzetelny i zostaną w nim ujęte wszystkie niezbędne potrzeby, wówczas możliwa będzie sprawna realizacja zadań zarówno jednostek wojskowych, jak i samych WOG. O skali tego przedsięwzięcia świadczy ilość zaopatrywanych jednostek wojskowych i instytucji 821 obsługiwanych przez 58 dysponentów III stopnia. Podstawę do planowania potrzeb stanowią: etaty, tabele i normy należności sprzętu; zasady i normy zabezpieczenia materiałowo - technicznego potrzeb mobilizacyjnych, wojennych i bieżących; normy należności (zużycia) tśm oraz okresy używalności sprzętu; plany i programy szkolenia wojsk; plany eksploatacji i remontu oraz plany przeglądów UiSW; ustalone na rok budżetowy priorytety w zakresie zakupów; zamierzenia wynikające z zadań perspektywicznych (w tym modernizacji UiSW). Najważniejsze działania leżą po stronie dowódców jednostek wojskowych, to od nich zależy na ile prawidłowo są w stanie sporządzić plany rzeczowo - finansowe. Jeżeli zrobią to w sposób kompetentny, miarodajnie oceniając potrzeby na zabezpieczenie swoich działań, wówczas zagwarantuje to płynną i bezkonfliktową współpracę na płaszczyźnie WOG - jednostka wojskowa. JW. mają za zadanie nie później niż 15 miesięcy przed rozpoczęciem roku planistycznego przekazać zestawienia potrzeb do organów planujących III stopnia czyli WOG 10. WOG uwzględniając potrzeby własne w tym zabezpieczenie potrzeb mobilizacyjnych i wojennych, oraz potrzeby zgłoszone przez jednostki wojskowe, przygotowują wstępną koncepcję zabezpieczenia działalności, uwzgledniającą posiadane zasoby. Potrzeby rzeczowe, których nie są w stanie zabezpieczyć w ra- 10 Decyzja Nr 342/MON z dnia 31 października 2012 r. w sprawie planowania i wykonywania budżetu resortu obrony narodowej, Dz. Urz. MON z 2012 r. poz. 411 Logistyka 6/

8 mach posiadanych zasobów, ale leżą w zakresie ich kompetencji, przeliczane są na potrzeby finansowe, natomiast potrzeby leżące w gestii innych organów zaopatrywania, są im przekazywane. Dane te są prezentowane w układzie zadaniowym (funkcja, zadanie, podzadanie) a w przypadku potrzeb finansowych jeszcze z uwzględnieniem paragrafu klasyfikacji wydatków i dodatkowo z podziałem na potrzeby dotyczące utrzymania stanów osobowych, zabezpieczenia bieżącego funkcjonowania jednostek oraz potrzeby wynikające z procesu szkolenia i z implementacji zamiaru kierownika jednostki organizacyjnej. Do 25 października roku poprzedzającego rok przedplanowy potrzeby finansowe kierowane są do Inspektoratu Wsparcia SZ, natomiast potrzeby rzeczowe do Regionalnych Baz Logistycznych. RBlog na podstawie wszystkich otrzymanych informacji, ze wszystkich zaopatrywanych organów, opracowują wstępną koncepcję ich zabezpieczenia identyfikując te, które są w stanie same zabezpieczyć oraz te, które będą wymagały zakupu. Następnie do 15 listopada zweryfikowane i zagregowane potrzeby przekazują do Inspektoratu Wsparcia. W terminie do 30 listopada Inspektorat Wsparcia (oraz organy planujące trzeciego stopnia, bezpośrednio podległe organowi planującemu pierwszego stopnia) przedstawiają zweryfikowane i zagregowane potrzeby odpowiednio do: 1) Zarządu Planowania Rzeczowego P8 w zakresie zadań ujmowanych w centralnych planach rzeczowych; 2) Departamentu Budżetowego w zakresie potrzeb finansowych 3) Dowódców: Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej w zakresie zgłoszonych potrzeb na realizacje zadań wynikających z zamiaru Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, ich zamiarów i zamiarów dowódców jednostek podległych. Szef Zarządu Planowania Rzeczowego P8 po dokonaniu weryfikacji i agregacji danych przedstawia je Dyrektorowi Departamentu Budżetowego, który ostatecznie opracowuje projekt Wieloletniego Planu Finansowego i przedstawia go Ministrowi Obrony Narodowej do zatwierdzenia. Na jego podstawie opracowywane są (na 7 i pół miesiąca przed rozpoczęciem każdego roku planistycznego) Wytyczne Ministra Obrony Narodowej do planowania budżetowego, które z kolei obligują Dyrektora Departamentu Budżetowego do sporządzenia Noty budżetowej, która określa zasady i tryb pracy nad projektem budżetu resortu obrony narodowej. Zgodnie z tymi dokumentami sporządzane są projekty budżetów, projekty centralnych planów rzeczowych oraz ustalane są wartości bazowe i docelowe mierników realizacji celów dla zadań, podzadań i działań a także propozycje podziału limitów stanów średniorocznych. Na ich podstawie opracowuje się projekt budżetu resortu obrony narodowej, który w ostatecznej formie przekazywany jest do zatwierdzenia Ministrowi Obrony Narodowej. Na tej podstawie powstaje decyzja budżetowa Ministra Obrony Narodowej na dany rok budżetowy, która w terminie 21 dni od ogłoszenia przekazywana jest podległym dysponentom podziału dochodów i wydatków budżetowych. Informatyzacja Zmiany w funkcjonowaniu logistyki wymusiły wprowadzenie nowoczesnych systemów informatycznych, które sprostają przedsięwzięciom realizowanym na tak wielką skalę. Zaproponowanym rozwiązaniem jest Zintegrowany Wieloszczeblowy System Informatyczny Resortu Obrony Narodowej (ZWSI RON) umożliwiający funkcjonowanie logistyki w środowisku sieciocentrycznym. Jest to scentralizowany, zintegrowany, i zunifikowany system informatyczny, wspomagający zarządzanie logistyką, finansami i kadrami. Jego wprowadzenie zagwarantuje standaryzację działania oraz wymianę i integrację danych pomiędzy wszystkimi jednostkami. System funkcjonuje w środowisku SAP ERP 6.0, na bazie którego został zaimplementowany i działa za pomocą zabezpieczonej resortowej sieci teleinformatycznej MIL-WAN. Do jego pełnego wdrożenia konieczne jest stworzenie odpowiedniej struktury teleinformatycznej w każdej komórce logistycznej, dedykowanej zarzadzaniu zasobami. Wówczas możliwa będzie całkowita informatyzacja zarządzania zaopatrzeniem. Problemy w funkcjonowaniu Wojskowych Oddziałów Gospodarczych Od r. system logistyczny SZ osiągnął zaplanowaną strukturę. Obecnie możliwe jest zweryfikowanie funkcjonującego systemu i wyeksponowanie jego niedoskonałości. Na podstawie problemów zgłaszanych zarówno przez żołnierzy jak i pracowników wojska Wojskowych Oddziałów Gospodarczych oraz zabezpieczanych jednostek wojskowych, można zdefiniować najważ- 46 Logistyka 6/2013

9 niejsze problemy, utrudniające prawidłowe funkcjonowanie. Największym problemem, zgłaszanym przez większość dowódców WOG, jest brak obsady etatowej i to w kluczowych dla WOG obszarach. Najwięcej nieobsadzonych stanowisk występuje w pionach logistyki, głównie są to stanowiska o stopniu etatowym kapitan czyli szefowie służb. Zasadniczą przyczyną takiego stanu jest brak kandydatów spełniających wymogi, z odpowiednimi kwalifikacjami, z doświadczeniem w funkcjonowaniu oddziałów gospodarczych. Odstrasza również świadomość większej odpowiedzialność materialnej (stanowiska w logistyce) w porównaniu z równorzędnymi stanowiskami w jednostkach wojskowych o tych samych stopniach etatowych. Taki stan powoduje nadmierne obciążenie pracowników i niejednokrotnie wymusza pracę po godzinach, co dodatkowo zraża potencjalnych kandydatów. Kolejnym problemem są opóźnienia w zakresie wdrażania Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego RON. Na tę okoliczność wpływa kilka czynników. Przede wszystkim są to opóźnienia w rozbudowie sieci teleinformatycznej, brakuje odpowiedniej infrastruktury nie tylko do uruchomienia nowego systemu, ale przede wszystkim do stworzenia warunków do podłączenia sieci MIL WAN, w oparciu o którą działa ZWSI RON. Kolejnym utrudnieniem we wdrażaniu ZWSI RON są opóźnienia w nadawaniu Jednolitego Indeksu Materiałowego. Mienie przekazywane z jednostek wojskowych do WOG w znacznej mierze było nieprzeindeksowane lub co gorsza przeindeksowane błędnie. Powstały w ten sposób ogromne zaległości w opisie zasobów, pogłębiane dodatkowo brakami kadrowymi i nadmiarem zadań związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem WOG. Wpływały one negatywnie na osiągnięcie wymaganego w repozytorium progu (90%) porządkowania danych w systemach ewidencyjnych i uniemożliwiały wprowadzenie ZWSI RON. Kolejną trudnością jest przeprowadzany w jednostkach proces planowania, którego niedoskonałości rzutują później na całą działalność zarówno WOG jak i JW. Wynika to z nieudolności komórek S-4, zajmujących się planowaniem potrzeb dla macierzystych JW. Zdarza się, że pracującej w nich kadrze brakuje doświadczenia w planowaniu, bo dotąd się z nim nie zetknęli. Pracując wcześniej w innych komórkach nie mieli do czynienia z problematyką związaną z zabezpieczeniem logistycznym. Stąd zapewne wynika błędne szacowanie (zawyżanie) potrzeb przez jednostki w zakresie zarówno działalności bieżącej jak i szkoleń poligonowych. W niektórych przypadkach można się również zetknąć z oporem stawianym zdobywaniu nowej wiedzy i angażowaniu się w szkolenia. W rezultacie niekompetencja kilku osób przekłada się na dodatkowy wysiłek kilkudziesięciu. To najważniejsze kwestie z jakimi można się zetknąć na arenie współpracy WOG JW. Oczywiście należy podkreślić, że to dopiero początek funkcjonowania logistyki w nowym wymiarze i nie sposób wymagać, aby wszystko działało bez zarzutu. Kolejne lata, bogate w zdobywane doświadczenie i pogłębiające wiedzę zaangażowanych osób z pewnością część problemów rozwiążą całkowicie. Wnioski Początek 2013 roku ukazał stacjonarną logistykę sił zbrojnych funkcjonującą w nowym, zreorganizowanym systemie w pełnej strukturze. Główne założenie, które przyświecało zmianom, czyli odciążenie dowódców jednostek operacyjnych od zadań logistycznych, dotyczących finansów, organizowania przetargów, zakupów, dbania o infrastrukturę koszarową, ochronę i wielu innych zostało osiągnięte i te funkcje pełnią Wojskowe Oddziały Gospodarcze. Integracja potencjału logistycznego zapewnia ciągłość zabezpieczenia potrzeb jednostkom wojskowym wszystkich Rodzajów Sił Zbrojnych i umożliwia dowódcom poświęcenie uwagi szkoleniu i przygotowywaniu do realizacji zadań jednostek zgodnie z ich operacyjnym przeznaczeniem, zapewniając jednocześnie samodzielność planistyczną i zdolność generowania potrzeb. Aby jednak system funkcjonował w pełni według założeń, konieczny jest dalszy rozwój, zwłaszcza w zakresie informatyzacji logistyki wdrażania ZWSI RON. Ponadto niezbędne jest kontynuowanie zmian dostosowujących mobilny i stacjonarny potencjał logistyczny do realizacji zadań nie tylko w kraju, ale również - w ramach zobowiązań sojuszniczych - poza jego granicami. Planuje się dalszą integrację wszystkich podsystemów logistyki a także budowę Wielkopowierzchniowych Wielobranżowych Składów Materiałowych. Równocześnie będzie miała miejsce dalsza optymalizacja struktur jednostek wojskowych z jednoczesną integracją systemów informatycznych logistyki z systemami informatycznymi kadr i finansów. Realizacji powyższych zamierzeń sprzyjają decyzje o dalszych kierunkach rozwoju sił zbrojnych i zmiany w strukturze dowództw. 22 lipca br. została podpisana ustawa usprawniająca i unowocześniająca Logistyka 6/

10 system kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP. Zakłada ona konsolidację systemu dowodzenia wokół trzech fundamentalnych funkcji: planowania strategicznego, bieżącego dowodzenia ogólnego i dowodzenia operacyjnego. To kolejny znaczący krok w procesie profesjonalizacji armii. Streszczenie Przebudowa systemu logistycznego sił zbrojnych miała na celu utworzenie jednolitego, wspólnego dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych, regionalnego systemu zabezpieczenia w oparciu o Wojskowe Oddziały Gospodarcze. Artykuł przedstawia genezę WOG, ich strukturę i zadania. Jest również podsumowaniem dotychczasowej działalności Wojskowych Oddziałów Gospodarczych z zaakcentowaniem pojawiających się problemów. Abstract The aim of Polish Army Forces logistic system redevelopment was to create one common, regional supply system, based on WOG(s). This paper describes the genesis, structure and the tasks of WOG(s). Moreover there have been presented the current problems appeared during the formation of WOG(s) so far. Literatura 1. Decyzja nr 106/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 18 kwietnia 2005 r. w sprawie powołania zespołu do opracowania Koncepcji oddzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowo gospodarczych od operacyjno szkoleniowych. 2. Decyzja Nr 342/MON z dnia 31 października 2012 r. w sprawie planowania i wykonywania budżetu resortu obrony narodowej, Dz. Urz. MON z 2012 r. poz Decyzja nr 503/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 grudnia 2006 r. w sprawie wdrożenia programu pilotażowego oddzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowo gospodarczych od operacyjno szkoleniowych, Dz. Urz. MON z 2006 r. Nr 22 poz. 293 ze zmianami. 4. Materiały i informacje uzyskane z Regionalnych Baz Logistycznych i Wojskowych Oddziałów Gospodarczych. 5. Najwyższa Izba Kontroli, Protokół z kontroli przeprowadzonej w Ministerstwie Obrony Narodowej nr P Organizacja i funkcjonowanie systemu zaopatrywania jednostek wojskowych, 2012 r. 6. Rozkaz nr 488/LOG/P4 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 29 czerwca 2010 r. w sprawie przygotowania wdrożenia terytorialnego systemu zabezpieczenia funkcjonowania jednostek wojskowych w garnizonach Sił Zbrojnych RP opartego na Wojskowych Oddziałach Gospodarczych. 7. Rozkaz Nr 838/Log/P4 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 01 sierpnia 2012 r. w sprawie wprowadzenia podziału kompetencji i zadań pomiędzy Wojskowymi Oddziałami Gospodarczymi i jednostkami wojskowymi funkcjonującymi w terytorialnym systemie zabezpieczenia jednostek wojskowych w garnizonach Sił Zbrojnych RP opartym na Wojskowych Oddziałach Gospodarczych. 8. Rozkaz Nr 93/Log./P4 Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 31 stycznia 2007 r. w sprawie wdrożenia programu pilotażowego oddzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowo gospodarczych od operacyjno szkoleniowych. 9. Zarządzenie Nr 40/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 listopada 2006 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Obrony Narodowej Dz. Urz. MON z dnia 12 grudnia 2006 r. 48 Logistyka 6/2013