Wydział Ekonomiczno-Społeczny Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie Rozwój i rola polskiego przemysłu spożywczego w warunkach akcesji do Unii Europejskiej prof. dr hab. Walenty Poczta mgr Patrycja Beba
CEL PRACY Przedstawienie zmian zachodzących w polskim przemyśle spożywczym po akcesji Polski do Unii Europejskiej oraz ukazanie pozycji polskiego przemysłu spożywczego na tle innych krajów UE MATERIAŁ I METODYKA BADAŃ Analizy przeprowadzono w oparciu o dane Eurostat oraz dane pochodzące z Roczników Statystycznych Przemysłu i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Analizie poddano strukturę podmiotową przemysłu spożywczego, zmiany wolumenu produkcji oraz zatrudnienia w ujęciu dynamicznym w Polsce oraz na tle krajów UE. Określono wysokość poziomu wsparcia ze środków WPR.
AKCESJA POLSKI DO UE Jednolity Rynek Europejski Wsparcie sektora ze środków WPR Rozwój przemysłu spożywczego
Struktura podmiotowa przemysłu spożywczego w roku 2003 i 2010 Wyszczególnienie Mikro Małe Średnie Duże Ogółem Liczba przedsiębiorstw Przeciętne zatrudnienie (tys.) Produkcja (mld zł) 2003 64,8 27,4 6,4 1,4 100 2010 59,5 31,4 7,4 1,8 100 2003 14,6 21,6 30,0 33,9 100 2010 14,3 21,3 27,5 36,9 100 2003 8,9 16,5 31,0 43,5 100 2010 5,4 14,7 25,8 54,1 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Mroczek R.: Procesy dostosowawcze polskiego przemysłu spożywczego do zmieniającego się otoczenia rynkowego (2), seria Program Wieloletni 2011-2014, Raport nr 35, IERiGŻ-PIB, Warszawa 2012, s. 79.
mld zł Wartość produkcji globalnej przemysłu spożywczego (mld zł) 250 200 191 204 161 166 167 150 122 130 137 125 100 106 50 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lata Źródło: opracowanie własne na podstawie Roczników Statystycznych Przemysłu z lat 2004-2013
Liczba pracujących w przemyśle spożywczym (tys. osób) 500 450 465,5 458,4 458,2 451,6 459,3 461 452,5 454,3 439,2 442,5 400 350 300 250 200 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Źródło: opracowanie własne na podstawie Roczników Statystycznych Przemysłu z lat 2004-2013
% Udział przemysłu spożywczego w gospodarce narodowej (%) 7 6 5 4 3 2 1 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Produkcja globalna Wartość dodana brutto Źródło: opracowanie własne na podstawie Roczników Statystycznych Przemysłu z lat 2004-2013
% Udział przemysłu spożywczego w przemyśle ogółem (%) 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Produkcja globalna Produkcja sprzedana Wartość dodana brutto Źródło: opracowanie własne na podstawie Roczników Statystycznych Przemysłu z lat 2004-2013
Wsparcie przemysłu spożywczego ze środków Wspólnej Polityki Rolnej Program SAPARD 1,5 mld zł SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich 1,7 mld zł PROW 2007-2013 2 mld zł RAZEM: 5,2 mld zł Środki te stanowiły około 7,5% całkowitych nakładów inwestycyjnych (68,7 mld zł), jakie wydatkował w latach 2000-2011 przemysł spożywczy
Liczba przedsiębiorstw w przemyśle spożywczym w UE w 2011 roku (tys.) 70,0 60,0 50,0 40,0 59,4 58,1 W Polsce w 2011 roku produkcją żywności zajmowało się 13,7 tys. firm, co stanowiło niecałe 5% unijnych przedsiębiorstw spożywczych. 32,2 30,0 27,8 20,0 10,0 16,7 13,7 10,7 8,4 8,2 7,8 7,5 6,8 5,6 4,5 3,8 3,6 3,3 3,1 0,0 1,8 1,6 1,3 1,3 0,8 0,7 0,4 0,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
Zatrudnienie w przemyśle spożywczym w UE w 2011 roku (tys. osób) 900,0 851,7 800,0 700,0 600,0 500,0 575,9 W polskim przemyśle spożywczym zatrudnionych jest ponad 400 tys. osób, co stanowi prawie 10% ogółu zatrudnionych w tym dziale w UE. 400,0 401,8 372,1 352,4 338,7 300,0 200,0 100,0 0,0 188,0 123,6 105,9 104,3 99,3 99,2 90,4 77,1 74,5 63,7 62,6 56,5 41,5 40,0 38,4 37,4 25,3 15,2 13,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
Wartość obrotów przemysłu spożywczego w UE w 2011 roku (mld euro) 250,0 200,0 150,0 100,0 198,3 168,9 125,5 117,8 102,5 Wartość produkcji polskiego przemysłu spożywczego wynosiła 52,5 mld euro, co stanowiło około 5% łącznej wartości dla całej Unii. 66,2 50,0 52,5 43,6 25,9 22,6 19,3 18,0 14,9 14,2 13,8 11,1 11,0 10,5 5,4 5,3 4,3 3,7 2,2 1,6 1,5 1,5 0,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
Produktywność pracy w przemyśle spożywczym w UE w 2011 roku (tys. euro) 800 700 676 600 500 400 300 536 482 371 354 318 317 293 291 280 259 Produktywność pracy w Polsce stanowiła około 50% średniej produktywności w UE 241 233 200 179 143 142 135 131 120 112 108 107 100 88 86 65 59 54 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
Przeciętna wartość obrotów firmy w przemyśle spożywczym w UE w 2011 roku (tys. euro) 45,0 40,0 38,6 35,0 30,0 25,0 20,0 Wartość obrotów przedsiębiorstw przetwórstwa spożywczego w Polsce w 2011 roku wynosiła 3,8 mln euro na firmę. 15,0 15,7 14,7 13,9 10,0 5,0 6,2 6,0 5,6 5,0 5,0 3,8 3,7 3,7 3,6 2,8 2,8 2,2 2,1 1,7 1,7 1,7 1,6 1,4 1,4 1,3 0,9 0,8 0,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w znaczącym stopniu wpłynęło na wyniki produkcyjne w przemyśle spożywczym. Szczególnie korzystny wpływ na wielkość produkcji miało funkcjonowanie na Jednolitym Rynku Europejskim, a także wystąpienie efektu kreacji i przesunięcia handlu. Wynikiem integracji były również zmiany struktury podmiotowej przemysłu spożywczego oraz spadek ogólnej liczby przedsiębiorstw. Po wstąpieniu Polski w struktury UE polski przemysł spożywczy stał się równoprawnym konkurentem przemysłu spożywczego pozostałych krajów członkowskich. W Polsce jednak obserwuje się niezbyt wysoki poziom efektywności wytwarzania w tym sektorze, który wynika w głównej mierze z niskiej produktywności pracy.
Dziękuję za uwagę!
Wydział Ekonomiczno-Społeczny Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie Rozwój i rola polskiego przemysłu spożywczego w warunkach akcesji do Unii Europejskiej prof. dr hab. Walenty Poczta mgr Patrycja Beba