Zygmunt III Waza Lekcja Temat: XVII wiek stulecie wojen. Pomiędzy polską i szwedzką gałęzią dynastii Wazów wystąpił konflikt interesów. Głównym powodem wybuchu wojen polsko-szwedzkich była rywalizacja obu państw o dominację na wybrzeżach Bałtyku i przejęcie kontroli nad handlem morskim. Wybrany poprzez wolną elekcję na króla Polski szwedzki następca tronu Zygmunt III Waza (przez swoich szwedzkich poddanych został pozbawiony należnego mu tronu - 1599 r.), nie zrzekł się pretensji do tronu szwedzkiego. Bezpośrednią przyczyną wybuchu wojen była decyzja Zygmunta III o przyłączeniu szwedzkiej części Inflant Estonii, do Polski w 1600r. Wojna o Inflanty trwała do 1611 r. I, mimo wielkiego zwycięstwa wojsk polskich w bitwie pod Kircholmem w 1605 r., Inflanty zostały ostatecznie zajęte przez Szwedów w 1622 r. 1. W 1655 r. rozpoczęła się najcięższa z wojen polsko-szwedzkich, która znana jest w naszej historii jako POTOP SZWEDZKI. 2. Król szwedzki Karol X Gustaw, wykorzystując wewnętrzne konflikty Rzeczypospolitej, próbował : Jan Kazimierz opanować całe państwo polskie, utworzyć z Bałtyku morze wewnętrzne, przejąć kontrolę nad handlem bałtyckim, Szwecji brakowało ziem do uprawy, chęć opanowania ziem Polskich. Karol X Gustaw Ob. Wojciech Kossak Bitwa pod Kircholmem 1605 rok
3. Błyskawiczna kampania wojenna Karola Gustawa zakończyła się opanowaniem przez Szwedów Warszawy, Krakowa, (obronę ważniejszych miast i twierdz prowadził Stefan Czarniecki). 4.Jan Kazimierz 3. Pod koniec wraz wojny z królową po stronie uciekł polskiej na Śląsk, opowiedziały a wojska koronne się Dania, przeszły Austria na i stronę Rosja, zwycięskiego Karola Gustawa. które obawiały się wzrostu potęgi szwedzkiej. - 1605 bitwa pod Kircholmem (zwycięstwo Polaków) - 1622 rozejm w Mitawie - 1626 najazd Szwedów na Polskę - 1627 bitwa pod Oliwą (zwycięstwo polaków) - 1635 przedłużenie rozejmu w latach 1655 1660. w Sztumskiej Wsi na 26 lat - 1655-1660 potop szwedzki Najbardziej znany z prowadzenia wojny partyzanckiej przeciw wojskom Karola X Gustawa w czasie potopu szwedzkiego, choć miał też poważny wkład w walkach podczas powstania Chmielnickiego i w trakcie wojny polsko-rosyjskiej 1654 1667. Zaszczytny tytuł hetmana nadano mu dopiero w ostatnim roku życia. STEFAN CZARNIECKI został uwieczniony w słowach polskiego hymnu narodowego. Stefan Czarniecki 5.Oblężenie Jasnej Góry miało miejsce w czasie potopu szwedzkiego w okresie 18 listopada 27 grudnia 1655 roku Obrona Jasnej Góry obraz Januarego Suchodolskiego Augustyn Kordecki Franciszek Kondratowicz Oblężenie Jasnej Góry
Oblężenie Jasnej Góry, obraz z pracowni klasztornej 8 listopada 1655 Szwedzi rozpoczęli oblężenie klasztoru jasnogórskiego. Przeor klasztoru paulinów KSIĄDZ AUGUSTYN KORDECKI na początku listopada 1655 roku przezornie uznał władzę króla Szwecji Karola Gustawa, ale jednocześnie wystąpił o wstawiennictwo do polskiego króla Jana Kazimierza. Przeor miał przeczucie, żeby nie wierzyć Szwedom i najcenniejsze rzeczy z klasztoru, w tym cudowny obraz, wywiózł do klasztoru paulinów w Mochowie koło Głogówka, a na Jasnej Górze zawisła kopia obrazu. Mimo "listu żelaznego" gwarantującego nietykalność klasztoru, w dzień kiedy Szwedzi stanęli pod murami klasztoru, zażądali wpuszczenia swych wojsk na jego teren. Ogromną rolę w odpieraniu wroga, nie tylko militarną, ale również moralną, odegrał klasztor na Jasnej Górze z jej przeorem Augustynem Kordeckim, paulinami i innymi obrońcami twierdzy, dobrze umocnionej już za czasów Władysława IV, przyrodniego brata Jana Kazimierza. Triumf obrońców Jasnej Góry przypisano sprawności załogi i wytrzymałości murów. Kraj poderwał się do walki, szala zwycięstwa z czasem przechyliła się na stronę polską. Wdzięczny król Jan Kazimierz, 1kwietnia 1656 r. w uroczystym ślubowaniu w katedrze lwowskiej oddał kraj pod władzę Matki Bożej, obierając Ją za Patronkę i Królową państwa. W ostatnim okresie działań wojennych po stronie polskiej opowiedziały się Dania, Austria i Rosja, obawiały się bowiem wzrostu potęgi szwedzkiej. 6. Wojna zakończyła się pokojem w Oliwie w 1660 r. Skutki potopu szwedzkiego: - wyniszczenie ziem polskich - utrata Inflant - chaos monetarny - głód - upadek gospodarczy - osłabienie armii polskiej - spadek autorytetu króla, wzrost opozycji magnackiej - utrata zwierzchności nad Prusami Książęcymi Komisarze szwedzcy zawierają pokój z królem polskim Janem II Kazimierzem Wazą, cesarzem Leopoldem I Habsburgiem i księciem Prus Fryderykiem Wilhelmem I Hohenzollernem
DLA ZAINTERESOWANYCH POTOP SZWEDZKI - czyli inaczej najazd Szwedów na Polskę w 1655 roku w czasie II wojny północnej (1655-1660). Formalnie został zakończony poprzez podpisanie pokoju w Oliwie w 1660 roku. Szwedzi napadli na Polskę w okresie szczególnych trudności Rzeczpospolitej, mimo, że termin rozejmu w Sztumskiej Wsi jeszcze nie upłynął (miał obowiązywać 26 lat, do 1661 roku). Jednym z zasadniczych pretekstów do rozpoczęcia wojny z Polską było dla Szwedów używanie przez króla polskiego Jana Kazimierza tytułu króla Szwecji. Poza tym ciągle nierozstrzygnięta pozostawała sprawa Inflant. Szwecja posiadała też doskonałą, zaprawioną w wojnie trzydziestoletniej armię, w której szczególnie niebezpieczna była piechota. Wojsko to, dotychczas żyjące z wojny, pozostawało bezczynne, a król - Karol Gustaw - nie miał z czego wypłacić im żołdu. Wojna z Rzeczpospolitą Obojga Narodów miała przynieść Szwedom korzyści majątkowe i zapełnić puste kasy królewskie. Królowi szwedzkiemu również sprzyjało stanowisko niektórych Polaków. Wielu magnatom nie podobał się fakt, że król Jan Kazimierz próbuje wzmocnić swoją pozycję w państwie. Liczyli na to, że Karol X Gustaw zachowa ich przywileje i dlatego byli wstanie go poprzeć. Wojna polsko-szwedzka 1655-1660 przyniosła ogromne spustoszenie kraju. Polska wyszła z tej wojny ze zrujnowaną gospodarką, stratami demograficznymi i ludnościowymi (skutek walk, głodu i chorób). Rzeczpospolita Obojga Narodów była osłabiona politycznie. Utraciła zwierzchność nad Prusami Książęcymi i Inflantami, straciła swoją pozycję na arenie międzynarodowej. Okupacja prawie całego kraju przez wojska nieprzyjaciela przyniosła straty materialne i kulturowe. Twierdze i zamki były niszczone - choć w większości poddawały się bez stawiania oporu, do Szwecji wywożono zbiory biblioteczne, zawartości skarbców, relikwie świętych, a nawet części architektoniczne budowli. Na ziemiach polskich pojawiło się zjawisko ksenofobii - niechęci do obcych narodów. Tekst z Internetu Ob. Jan Matejko Śluby lwowskie Jana Kazimierza