KATALOG 2 0 1 5 Z NAMI ZYSKUJESZ RZEPAK OZIMY MARATHON F1 MERCEDES F1 SHERPA F1 POPULAR F1 SHREK F1 MENTOR F1 STOP KILE KAPUSTNYCH www.rapool.pl
KATALO 2 0 1 G 5 Szanowni Państwo, Z NA MI Z ZY YSS KUJ ES ubiegłoroczne zasiewy rzepaku ozimego różniły się od poprzednich tym, że niestety do szeregu zagrożeń tradycyjnie towarzyszących tej uprawie rzepaku ozimego dołączyło zagrożenie, o którym rolnicy stosujący kwalifikowany materiał siewny zdążyli już zapomnieć. Mianowicie na skutek administracyjnej decyzji Komisji Europejskiej producenci rzepaku zostali pozbawieni możliwości ochrony swoich plantacji przed szkodnikami przy pomocy zapraw nasiennych. W tych warunkach dodatkowego znaczenia nabiera podejmowanie właściwych działań w agrotechnice i stosowanie odpowiedniej jakości kwalifikowanego materiału siewnego odmian, które umożliwiają, szczególnie w początkowym okresie rozwoju, wytworzenie silnych roślin, potrafiących skompensować ataki szkodników. Pomimo wysiłków podejmowanych ze strony producentów zapraw nasiennych, hodowców rzepaku i organizacji producenckich, z doniesień docierających z Brukseli nic nie wskazuje, aby sytuacja ta uległa zmianie również jesienią roku 2015. W niniejszym katalogu przedstawiamy Państwu zestaw odmian mieszańcowych, które na różne sposoby wpasowują się w oczekiwania producentów i w optymalny sposób potrafią wykorzystać zasoby w różnych warunkach uprawy. To co łączy te wszystkie odmiany to zdolność tworzenia silnych roślin od samego początku rozwoju. Z A! mln nasion ha SHERPA F1 POPULAR F1 SHREK F1 MENTOR F1 STOP ST OP KI KILE LE KA KAPU PUST STNY NYCH NYCH.rapoo l.pl Informacje i doświadczenia zebrane ubiegłej jesieni wskazują, że intensywność występowania szkodników rzepakowych (głównie śmietki ka- Przekazując w Państwa ręce tegoroczny katapuścianej i pchełki rzepakowej) mimo, że często log, życzymy satysfakcji z osiągania wysokich wyraźna (sporadyczne przypadki uszkodzeń plonów z odmianami RAPOOL. powyżej 15% roślin), nie doprowadzała jednak do konieczności likwidacji plantacji rzepaku. Andrzej Duszejko Leszek Goliński Zalecenia RAPOOL Bez insektycydów w zaprawie nasiennej 1. Podstawa to dobra uprawa Jest ona kluczem we wspieraniu wschodów i rozwoju rzepaku i jest niezbędna do osiągnięcia sukcesu i najwyższych plonów w jego produkcji. Dobrze doprawiona i odpowiednio ubita gleba zapewnia między innymi szybkie i równomierne wschody. Jest to zatem w sytuacji braku insektycydu w zaprawie i zwiększonego ryzyka uszkodzeń przez pchełkę rzepakową czy śmietkę kapuścianą, tym bardziej pierwszy niezbędny czynnik do zrealizowania. w w w. r a p o o l. p l 2
Pchełka rzepakowa Śmietka kapuściana Zaatakowane rośliny % 80 70 50 40 30 20 73,3 42,8 Zaatakowane rośliny % 80 70 50 40 30 20 70 15 10 0 9 sierpień 22 sierpień 3,1 12 wrzesień 10 0 9 sierpień 22 sierpień 0 12 wrzesień Źródło: Dr. R.-R. Schulz, LFA MV, Gülzow ocena grudzień 13th 2013 2. Odpowiedni termin siewu Siew rzepaku w terminie optymalnym do lekko opóźnionego redukuje ryzyko uszkodzeń roślin przez pchełkę rzepakową i śmietkę kapuścianą (zob. wykres 1 i 2) oraz porażenie przez kiłę kapustnych. 3. Dopasowana gęstość siewu Gęstości siewu rzepaku od 40 do 50 roślin na m 2 jest optymalnym kompromisem pomiędzy silnym rozwojem młodych roślin rzepaku, a finalną ilością roślin na hektarze potrzebną dla uzyskania najwyższych plonów. Optymalna i lekko zwiększona obsada roślin na m2 w przypadku wystąpienia szkodników przy braku insektycydu w zaprawie, to relatywnie mniejsza ich liczba na każdej pojedynczej roślinie. Na takiej plantacji rośliny są mniej uszkodzone z większą szansą dobrego zregenerowania się po zimie i plonowania na wysokim poziomie (zob. fot. 1 i 2). 4. Silne pojedyncze rośliny odmian mieszańcowych Wigor młodych roślin odmian mieszańcowych i ich wydajny system korzeniowy, już jesienią buduje przyszły wysoki plon. Często w uszkodzonych przez larwy śmietki kapuścianej roślinach odmian mieszańcowych, o rozbudowanych korzeniach, pozostaje nadal na tyle dużo zdrowych wiązek przewodzących, że są one zdolne się zregenerować i wydać wysoki plon. Tego typu właściwości posiadają odmiany mieszańcowe RAPOOL. 5. Zaprawa fungicydowa (Tiuram) Użyty fungicyd w zaprawie nasiennej zapewnia ochronę przed porażeniami grzybowymi młodych siewek i umożliwia po przejściu tego okresu krytycznego szybki i zdrowy rozwój młodych roślin rzepaku. Fot. 1. Mała gęstość siewu duża presja szkodników na pojedynczą roślinę zniszczone w znacznym stopniu wiązki przewodzące korzenia znikome szanse regeneracji po zimie. Fot. 2. O ptymalna gęstość siewu mała presja szkodników na pojedynczą roślinę wiązki przewodzące korzenia prawie nienaruszone po zimie możliwa pełna regeneracja. 3 Z NAMI ZYSKUJESZ
ODMIANY MIESZAŃCOWE MARATHON F1... a jesienią sprinter MARATHON F1 to odmiana o bardzo dużym wigorze i szybkości w rozwoju jesiennym. Od kilku już lat potwierdza na polach produkcyjnych, że tworzy bardzo silne rośliny, które bez większych problemów znoszą trudne warunki wschodów. Pozwala to na wysiew w opóźnionych terminach i sprawia, że jest wysoko ceniona wśród producentów rzepaku za bardzo dobrą przydatność do upraw uproszczonych. Dobrze radzi sobie także na stanowiskach z okresowym niedoborem wody. MARATHON F1 to jedna z najniższych na rynku odmian wśród rzepaków mieszańcowych konwencjonalnych i zajmuje czołowe miejsca w oficjalnych ocenach odporności na wyleganie. MARATHON F1 równomiernie dojrzewa co znacznie redukuje koszty zbioru. wysoki potencjał plonowania średnia za okres 2010-2014 115% wzorca bardzo duży wigor rozwoju wybitnie przydatny do upraw uproszczonych dobrze radzi sobie w warunkach stresowych 50 40 30 Plon nasion w latach 2010-2014 MARATHON F1 WZORZEC * 50,3 38,6 45,4 51,3 % wzorca 120% 121% 109% 113% 111% 58,7 20 2010 n=14 2011 n=10 2012 n=10 2013 n=28 2014 n=29 źródło: BADANIA REJESTROWE I PDO www.rapool.pl 4
Agrostor Storkówko Sp. z o.o. (1700 ha) Krystof Roznowski Dyrektor Storkówko (zach pom.) system uprawy orkowy klasa gleb: V 350 ha, IVa 520 ha, IVb 750 ha, IIIa i IIIb 80 ha SEZON 2013/2014: wysiew MARATHON F1 3 dekada sierpnia 2013 obsada 50 szt/m 2 0 ha rzepaku łącznie: odmiany RAPOOL % areału zasiewów rzepaku: MARATHON F1 150 ha VISBY F1 100 ha ABAKUS 100 ha inne odmiany 250 ha SEZON 2014/2015: wysiew MARATHON F1 26 sierpnia 2014 obsada 50 szt/m 2 590 ha rzepaku łącznie: odmiany RAPOOL 80% areału zasiewów rzepaku: MARATHON F1 210 ha VISBY F1 170 ha RUMBA F1 50 ha TRUMPF F1 40 ha inne odmiany 120 ha Krystof Roznowski o MARATHON F1: w sezonie 2013/2014 odmiana MARATHON F1 została zasiana na najsłabszych glebach w rozwoju jesiennym wyróżniała się na tle pozostałych odmian bardzo dużym wigorem i szybkością w rozwoju była dwukrotnie skracana dobrze przezimowała i w bardzo dobrej kondycji weszła w okres wiosennego rozwoju to niska i niewylegająca odmiana, znacząco ułatwiająca zbiór uzyskane plony MARATHON F1 porównywalne były do od innych odmian zasianych na lepszych stanowiskach i wynosiły pomimo słabego stanowiska znacznie powyżej 4t/ha odmiana zdrowa dobrze zaolejona w obecnym sezonie 2014/2015 zwiększono powierzchnię zasiewów odmian RAPOOL do 80% udziału w gospodarstwie, w tym MARATHON F1 do 210 ha w tym sezonie MARATHON F1 również został posiany na trudniejszych stanowiskach i jesienią potwierdził swój wigor i szybkość w rozwoju 5 Z NAMI ZYSKUJESZ
ODMIANY MIESZAŃCOWE MERCEDES ES F1 wśród rzepaków MERCEDES F1 jest odmianą o zasięgu europejskim i w każdym regionie Europy i Polski osiąga bardzo dobre i stabilne plony nasion. Jest w czołówkach rankingów zawartości i osiąganego plonu oleju (w Polsce czołowe wyniki wg COBORU). Tworzy duże mocne rośliny o wysokiej odporności na wyleganie. Zarówno w badaniach rejestrowych jak i na polach produkcyjnych potwierdza wybitną zimotrwałość i zdolności regeneracyjne. W stan spoczynku zimowego wchodzi z kompaktową rozetą. W praktyce jest także ceniona za bardzo dobrą łatwość omłotu. bardzo wysoka zimotrwałość czołowe oceny w badaniach rejestrowych i PDO bardzo plastyczna bardzo dobrze radzi sobie na stanowiskach granicznych (np. ciężkie gleby) stabilne plonowanie średnia za lata 2011-2014 112% wzorca Plon nasion w latach 2011-2014 MERCEDES F1 WZORZEC * % wzorca 110% 50 111% 109% 40 117% 30 20 2011 n=7 2012 n=10 2013 n=13 źródło: BADANIA REJESTROWE I PDO 2014 n=29 www.rapool.pl 6
Przedsiębiorstwo Rolne BARBARA (1500 ha) Marek Długołęcki Kierownik Zakładu WRÓBLEWO (woj. mazowieckie) od 12 lat system uprawy bezorkowy (spulchniacz i brona talerzowa) klasa gleb: II 300 ha, IIIa i IIIb 825 ha, IV 300 ha, V 75 ha siew punktowy z rozstawem międzyrzędzi 45cm i odległością między nasionami w rzędzie 5,6 cm SEZON 2013/2014: 2 ha rzepaku łącznie: MERCEDES F1 40 ha VISBY F1 20 ha inne odmiany 200 ha SEZON 2014/2015: 3 ha rzepaku łącznie: MERCEDES F1 110 ha (około 30% zasiewów rzepaku) ROHAN F1 100 ha inne odmiany 150 ha Marek Długołęcki o MERCEDES F1: wysiew 3 dekada sierpnia klasa gleby: IIIa (50%). IIIb (50%) wybrałem rzepak MERCEDES F1 bo to nie tylko ładna nazwa, odmiana ta potwierdza w praktyce wszystkie swoje cechy katalogowe, między innymi: bardzo zimotrwała bardzo zdrowa pomimo wyższych roślin ma wysoką odporność na wyleganie bardzo dobrze radzi sobie także z trudnymi warunkami wschodów (np. ciężka, zbita gleba), stąd doskonale nadaję się do stosowanej u nas technologii uprawy uproszczonej i siewu punktowego uzyskaliśmy bardzo dobry plon średnia z całego areału 40 ha, na której wysiany był MERCEDES F1 wyniosła 52,4 7 Z NAMI ZYSKUJESZ
ODMIANY MIESZAŃCOWE SHREK F1 Wczesny i wydajny SHREK F1 jest nową propozycją z RAPOOL, która z pewnością zainteresuje tych producentów, którzy dla lepszej organizacji prac związanych ze zbiorem, szukają odmian wcześnie dojrzewających. SHREK F1 jest jednym z najwcześniejszych rzepaków w ofercie RAPOOL, bardzo wcześnie kwitnie i wcześnie dojrzewa. Jest w typie dużej rośliny z bardzo dobrą odpornością na wyleganie. Mając przy tym bardzo rozbudowany i mocny system korzeniowy, dobrze radzi sobie i osiąga wg badań rejestrowych i PDO dobre plony, niezależnie od regionu i panujących w nim warunków klimatyczno-glebowych. SHREK F1 jest także w elitarnej grupie odmian, które charakteryzują się wybitną odpornością na mróz. Budując mocne rośliny, w stan spoczynku zimowego wchodzi z płaską rozetą, minimalizującą ryzyko wymarznięcia. jedna z najwcześniejszych odmian w ofercie RAPOOL: bardzo wczesna w kwitnieniu wczesna w dojrzewaniu dobra adaptacja do zróżnicowanych warunków klimatyczno-glebowych stabilny plon we wszystkich regionach Polski 50 Plon nasion w latach 2012-2014 SHREK F1 WZORZEC * % wzorca 112% 113% 108% 100% 100% 100% 40 30 20 2012 n=8 2013 n=13 źródło: BADANIA REJESTROWE 2014 n=7 www.rapool.pl 8
POPULAR F1 Nowa siła plonu POPULAR F1 to nowa, mocna propozycja dla wymagających producentów rzepaku. Jest on idealną kombinacją najwyższych plonów nasion i oleju. W badaniach PDO i R w każdym roku zajmował czołowe lokaty. W 2014 zanotował plon nr1 w grupie wszystkich zarejestrowanych w tym roku odmian. Jest ekstremalnie mrozood- porny co udowodnił nie tylko w Polsce. W jednej z lokalizacji w badaniach rejestrowych przy ataku mrozu do -20 C jako jedynyy pozostał bez więk- szych uszkodzeń. POPULAR F1 jest ponadto jedną z najspokojniej ruszających odmian w rozwoju wiosennym, co znacząco minimalizuje ryzyko uszkodzeń przez późne przymrozki.wysoka zdrowotność i odporność na wyleganie dopełnia całości obrazu odmiany z wyższej półki. bardzo wysoki potencjał plonowania plon nasion w roku 2014 115% wzorca plon nr1 wśród odmian zarejestrowanych w 2014r bardzo wysoki plon tłuszczu wybitna zimotrwałość Średni plon nasion w latach 2012-2014 POPULAR F1 WZORZEC * 55 % wzorca 112% 100% 45 35 25 2012-2014 2012 n=8, 2013 n=13, 2014 n=7 źródło: BADANIA REJESTROWE 9 Z NAMI ZYSKUJESZ
ODMIANY MIESZAŃCOWE VISBY F1 Sprawdzony i pewny VISBY F1 to swoistego rodzaju klasyk w grupie odmian mieszańcowych, wciąż jednak bijący na głowę wiele najnowszych rejestrowanych odmian. Jego szereg ważnych z punktu widzenia praktyki rolniczej cech, jak choćby równomierne dojrzewanie, łatwy omłot, nie osypywanie się przy zbiorze, wysoka odporność na wyleganie, wybitna zimotrwałość czy ponadprzeciętna przez lata stabilność w plonowaniu, sprawiły, że był on liderem rynku polskiego i europejskiego. Pomimo kilkuletniej obecności na rynku, nadal jest jedną z chętniej uprawianych odmian i stanowi często punkt odniesienia przy wyborze innych odmian. odmiana pewna i sprawdzona w praktyce rolniczej jedna z najpopularniejszych odmian w Polsce i Europie odmiana o doskonałych cechach rolniczych: równomierne dojrzewająca w strukturze łanu łatwo omłacająca się i mało osypująca przy zbiorze bardzo stabilne plonująca od 2007 % wzorca 120 100 Plon nasion w latach 2007-2014 VISBY F1 WZORZEC * 119% 120% 119% 114% 115% 50,2 53,5 57,1 47,7 37,0 110% 45,7 111% 50,2 112% 59,2 80 2007 n=15 2008 n=16 2009 n=44 2010 n=42 2011 n=40 2012 n=30 2013 n=28 2014 n=29 źródło: BADANIA REJESTROWE I PDO www.rapool.pl 10
SHERPA F1... także na słabsze gleby SHERPA F1 to już na dobre zadomowiona odmiana w Polsce, która od kilku lat zbiera pozytywne opinie poszerzając swoje grono zwolenników. Szczególnie ceniona jest przez producentów rzepaku za jej doskonale rozwinięty system korzeniowy, który sprawia, że wybitnie dobrze radzi sobie w sytuacjach obniżonej podaży wody. Stąd największą przewagę pokazuje na często występujących w Polsce mozaikach glebowych. Nie są rzadkością uzyskiwane plony z pól produkcyjnych znacznie powyżej 4t/ ha nawet z gleb klasy V czy VI. Odmiana ta należy również do grupy rzepaków o bardzo wysokiej zimotrwałości. odmiana wszechstronna, dobrze sprawdzająca się w zróżnicowanych warunkach, polecana również na słabsze stanowiska i mozaiki glebowe stabilnie plonująca średnia za okres 2009-2014 112% wzorca bardzo wysoka zdrowotność potwierdzona w praktyce % wzorca Plon nasion w latach 2009-2014 SHERPA F1 WZORZEC * 120 115% 113% 109% 110% 111% 100 80 54,2 43,8 36,4 49,7 58,7 2009 n=14 2010 n=14 2011 n=10 2013 n=28 2014 n=29 źródło: BADANIA REJESTROWE I PDO 11 Z NAMI ZYSKUJESZ
ODMIANY MIESZAŃCOWE MENTOR F1 Ekstraklasa na kiłę kapustnych MENTOR F1 jest najnowszą zarejestrowaną odmianą (rejestracja 2015) RAPOOL z tolerancją na kiłę kapustnych. Ta nowa propozycja RAPOOL, jak wszystkie tego typu rzepaki, to jedyne rozwiązanie dla tych producentów, u których na polach stwierdzono porażenie przez tego patogena. MENTOR F1 to odmiana, która oprócz tolerancji na podstawowe rasy kiły kapustnych posiada bardzo duży potencjał plonowania. Wyniki rejestrowe wskazują, że plony uzyskane przez tę odmianę dorównują czołówce standardowych odmian mieszańcowych, a wyraźnie przewyższają plonowanie innych zarejestrowanych w Polsce odmian z tolerancją na kiłę kapustnych. W praktyce wysiew odmiany MENTOR F1 oznacza nie tylko możliwości dalszej uprawy rzepaku na polach porażonych, lecz także uzyskiwania bardzo dobrych plonów. KIŁA STOP KAPUSTNYCH Plon nasion w latach 2013-2014 MENTOR F1 WZORZEC * 50 100% 102% 100% 104% 40 30 20 2013 n=9 źródło: BADANIA REJESTROWE 2014 n=7 www.rapool.pl 12
najnowsza odmiana z tolerancją na kiłę kapustnych: extraklasa plonowania wśród odmian z tolerancją na kiłę kapustnych: bardzo wysoki potencjał plonu nasion wysoka zawartość oleju bardzo wysoka zimotrwałość bardzo wysoka odporność na wyleganie wysoka tolerancja na warunki stresowe wysoka przydatność w uproszczeniach uprawowych łatwa w omłocie duże zdolności regeneracji MENDEL F1 MENDELSON F1 MENTOR F1 PLON NASION + / + ++ ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU + / ++ +++ SZYBKOŚĆ ROZWOJU JESIENNEGO ++ +++ ++ WYSOKOŚĆ ROŚLIN ŚREDNIE ŚREDNIO-WYSOKIE ŚREDNIE WCZESNOŚĆ DOJRZEWANIA WCZESNE PÓŹNE ŚREDNIO-PÓŹNE + = SZYBKI / WYSOKI / DOBRY = MAŁO / NIEWIELE RAPOOL 2014 13 Z NAMI ZYSKUJESZ
ODMIANY MIESZAŃCOWE SPRAWDZONE NA KIŁĘ KAPUSTNYCH MENDELSON F1 rozwinięcie genetyki odmiany MENDEL F1 z odpornością na kiłę kapustnych: podwyższony potencjał plonowania wysoka zdrowotność dobra odporność na wyleganie późniejszy od odmiany MENDEL F1 termin dojrzewania MENDEL F1 jest sprawdzoną odmianą przeznaczoną na stanowiska zakażone kiłą kapustnych to pierwsza na rynku polskim odmiana mieszańcowa o potwierdzonej w praktyce rolniczej odporności na podstawowe rasy kiły kapustnych www.rapool.pl 14
EDIMAX CL Doskonała kombinacja zalet systemu Clearfield i idealnych cech rolniczych ** wysoki i stabilny plon nasion i oleju bardzo dobra zimotrwałość rośliny średniej wysokości duża odporność na suszę łatwy omłot średnio wczesny termin dojrzewania Clearfield to nowa technologia łącząca skuteczny herbicyd z wyselekcjonowanymi odmianami rzepaku. Pozwala na łatwą i skuteczną kontrolę chwastów przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa uprawy. BASF Polska Sp. z o. o., infolinia (22) 570 99 90, www. agro.basf.pl Plon nasion w latach 2013-2014 * 2013 2014 70 65,2 55,2 50 41,9 40 30 20 10 65,1 0 Pawłowice źródło: Doświadczenia własne RAPOOL * wartość wzorca PDO w badanych regionach: Karżniczka (2013-48,7; 2014-49,9), Pawłowice (2013-40,5; 2014-52,8) Karżniczka ** zalecane zastosowanie regulatora wzrostu w okresie jesiennym i wiosną (dawka i ilość zabiegów dostosowana do przebiegu pogody oraz tempa rozwoju rzepaku z uwzględnieniem zaleceń producenta zastosowanego regulatora) Pozostałe odmiany Rapool Polska dostępne u wybranych dystrybutorów AGROTECHNIKA CECHY ROLNICZE b. dobre średnie słabsze ARANGO F1 ABAKUS F1 GAROU F1 INSPIRATION F1 MINERVA F1 ORIOLUS F1 ROHAN F1 RUMBA F1 TRUMPF F1 XENON F1 15 Z NAMI ZYSKUJESZ
NASI DORADCY Słupsk Gdańsk Szczecin Suwałki Elbląg Koszalin Olsztyn 1 Piła Gorzów Wielkopolski Bydgoszcz Toruń Włocławek Poznań Płock Warszawa Konin Zielona Góra Legnica 6 Siedlce Biała Podlaska Łódź Sieradz Radom Lublin Piotrków Trybunalski Wrocław Jelenia Góra Wałbrzych Białystok 5 Skierniewice Kalisz Leszno Opole Częstochowa Katowice Kielce 7 Bielsko-Biała Chełm Zamość Tarnobrzeg Rzeszów Kraków Tarnów Nowy Sącz 1 Łomża Ostrołęka Ciechanów Region Północno Zachodni Przemyśl Krosno 5 Region Wschodni Jerzy Chrystman Marcin Mierzejewski tel. 4 159 928 jerzy.chrystman@dsv-polska.pl tel. 664 720 001 marcin.mierzejewski@dsv-polska.pl 2 6 Region Północny Region Południowo Zachodni Anna Patalon Andrzej Dawidowicz tel. 728 923 002 anna.patalon@saaten-union.pl tel. 504 019 139 andrzej.dawidowicz@saaten-union.pl 3 7 Region Północno Wschodni Region Południowy Tomasz Badurski Krzysztof Chojnowski tel. 662 156 079 krzysztof.chojnowski@dsv-polska.pl tel. 662 104 048 tomasz.badurski@saaten-union.pl 4 8 Region Centralny Region Południowo Wschodni Dariusz Frątczak Marta Spytek tel. 728 321 550 dariusz.fratczak@dsv-polska.pl tel. 513 105 411 marta.spytek@saaten-union.pl Przedstawione w katalogu charakterystyki i opisy odmian zostały opracowane na podstawie wyników oficjalnych opublikowanych w Polsce przez COBORU, jak również najlepszej wiedzy i doświadczeń hodowców. Ze względu na dużą zmienność warunków środowiskowych mogą odbiegać od wyników uzyskanych w praktyce rolniczej i dlatego należy je rozumieć jako informacje o jakości i potencjale plonowania. RAPOOL Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec tel.: 67 26 80 710 fax: 67 26 80 715 e-mail: rapool@rapool.pl www.rapool.pl