AUTOMATYCZNE NAWADNIANIANIE OGRODU Jak zaprojektować. www.farma-malecki.pl
1.OBLICZANIE PARAMETRÓW ŹRÓDŁA WODY CIŚNIENIE: Mierzone za pomocą manometru podłączonego do kranu lub bezpośrednio do źródła wody, wyrażone w barach. W momencie pomiaru wszystkie pozostałe zawory na danej działce powinny być zakręcone. Do poprawnego funkcjonowania ciśnienie w Twojej instalacji powinno wynosić co najmniej 2 bar. Jeżeli ciśnienie przekracza 5 bar, należy zastosować reduktor ciśnienia. PRZEPŁYW: Rzeczywisty wydatek wody można określić samodzielnie: napełnij wiadro wodą, używając kranu przeznaczonego do podlewania ogrodu i zmierz czas napełniania wiadra w sekundach. Przykład: 10-litrowe wiadro wypełnia się wodą w 12 sekund. Korzystamy z poniższego wzoru obliczamy przepływ wody: Objętość (w litrach) x 3,6 = Przepływ w m³/h Czas (w sekundach) Przepływ wg wzoru wynosi: (10:12) x 3,6 = 3 m 3 /h Używając pompy, powyższe parametry można odczytać z jej danych technicznych. Pompa hydroforowa działa najczęściej w zakresie od 2 do 4 bar (możemy regulować zakres ciśnienia). Do nawadniania najlepiej wykorzystać całą wydajność pompy. Określone parametry (ciśnienie i wydatek wody) mnożymy przez współczynnik bezpieczeństwa 0,8: np. 3 bar x 0,8 = 2,4 bar oraz 3 m 3 /h x 0,8 = 2,4 m 3 /h. Otrzymane wartości będą nam potrzebne przy doborze zraszaczy i podziale na sekcje podlewanego ogrodu.
2. WYKONANIE PLANU DZIAŁKI Na kartce w kratkę rozpocznij szkicowanie planu od narysowania domu i granicy działki. Przyjmując położenie domu jako punkt odniesienia nanieś wymiary. Na rysunku nanosimy również chodniki, tarasy, domki gospodarcze oraz elementy, które nie powinny być podlewane. Wskaż także położenie drzew krzewów, żywopłotów i rabat kwiatowych. ***RYSUNEK - SZKIC*** 3. ROZPLANOWANIE URZĄDZEŃ NAWADNIAJĄCYCH Po sporządzeniu planu przenieś go na papier milimetrowy w skali 1:100 (1cm = 1 m). Na wykonanym rysunku rozplanowujemy rozmieszczenie zraszaczy, tak aby cała powierzchnia działki była pokryta ich zasięgiem. W narożnikach rozmieszczamy zraszacze 90⁰; wzdłuż obrzeży rozmieszczamy zraszacze 180⁰, a w strefach centralnych 360⁰. Przy rozmieszczaniu zraszaczy należy uwzględnić: rodzaj powierzchni, kształt i granice działki; lokalizację budynków; lokalizację trawników, ścieżek, kwietników; lokalizację żywopłotów, krzewów, drzew; pochyłość terenu oraz obszary nie wymagające nawadniania. Do nawodnienia trawników, w których krótszy bok ma co najmniej 6-8 m proponujemy zainstalowanie zraszaczy rotacyjnych. Dla trawników długich i wąskich, gdzie krótszy bok wynosi mniej niż 4 m, proponujemy zastosowanie zraszaczy statycznych. Do prawidłowego rozmieszczenia zraszaczy na projekcie przyda się też cyrkiel, kątomierz i linijka. Na rysunku należy zaznaczyć, gdzie znajdują się punkty ujęcia wody, do których podłączona będzie instalacja nawodnieniowa. Przy wyborze zraszaczy ważnym czynnikiem jest ciśnienie w ujęciu wody, ponieważ od niego zależy zasięg zraszania. ***RYSUNEK W SKALI*** Stosując się do powyższych zaleceń można ustalić ilość sekcji i dobrać odpowiednią średnicę rur. Dla zapewnienia równomiernej dystrybucji wody na całym terenie zasięgi poszczególnych zraszaczy muszą pokrywać się w 30 50 %. Rozmieszczając zraszacze pamiętajmy, aby unikać zraszania ścian budynków. Na końcu rozmieszczamy zraszacze w trudno dostępnych miejscach. Przy doborze i rozmieszczeniu zraszaczy w ogrodzie należy zwrócić uwagę na parametry techniczne dla każdego zraszacza (zawarte w tabelach). BARDZO WAŻNE! Nigdy nie należy umieszczać zraszaczy statycznych i rotacyjnych w tej samej sekcji, ze względu na różnice w prędkości zraszania i wydatku wody (ilość wody dostarczona w takim samym czasie będzie różna dla poszczególnych zraszaczy).
Głowice deszczujące (zraszacze statyczne) zalecane dla małych trawników i obszarów zieleni, rabat i krzewów. Montowane są równo z powierzchnią ziemi. Ciśnienie wody powoduje wysunięcie się dyszy z ziemi, rozpryskując wodę w postaci małych kropli. Ich zasięg w zależności od zastosowanej dyszy obejmuje obszar od 0,6 do 5,5 metrów. Dla zraszaczy statycznych zalecane ciśnienie robocze to 1,8 do 2 bar. Nie należy przekraczać ciśnienia 2,5 bar, ponieważ wyższe ciśnienie spowoduje powstawanie mgiełki, którą wiatr będzie przenosił w niepożądanym kierunku. Zraszacze rotacyjne zalecane dla średnich i dużych trawników oraz obszarów zieleni. Ich promień zraszania wynosi od 4,6 do 15 metrów. Dobierając odpowiednią dyszę możemy dostosować zasięg zraszacza w zależności od potrzeb. Przy pomocy śrubokręta ustawiamy odpowiedni wycinek koła lub cały okrąg. By zapewnić optymalne warunki pracy zraszacze turbinowe wymagają ciśnienia od 2 do 4,5 bar. Przy doborze zraszaczy należy zwrócić uwagę na wielkość opadu, który określamy w zależności od rodzaju gleby na naszej działce. Wielkość opadu nie powinna przekraczać dla gleby ciężkiej 5 mm/h; dla gleby średnioziarnistej 10 mm/h; dla gleby lekkiej 15 mm/h. BARDZO WAŻNE! Należy zwrócić uwagę na wysokość wynurzania zraszaczy; 4 cale (10 cm) dla trawników, 6 cali (15 cm) dla kwietników, 12 cali (30 cm) dla krzewów. Zraszacz powinien być odpowiednio umocowany w ziemi; zraszacze umieszczone za głęboko będą zarastać trawą, zakopane za płytko mogą zostać uszkodzone przez kosiarkę. Przed zakopaniem zraszaczy warto przeprowadzić próbę i sprawdzić poprawność ich rozmieszczenia. (Rysunek poglądowy prawidłowo zamontowanego zraszacza)
Połączenie zraszaczy z rurą do połączenia zraszacza z rurą najczęściej wykorzystuje się obejmę, którą należy przykręcić do rury zasilającej i wywiercić w niej odpowiedni otwór. Zraszacz z obejmą łączymy za pomocą dwóch kolanek QJ oraz rury PE 16. (Przykład najczęściej używanego połączenia zraszacza z rurą) Linie kroplujące stosujemy do nawadniania wszelkiego rodzaju rabat kwiatowych, krzewów, żywopłotów, a także trawników. Linie kroplujące to rury PE o średnicy przeważnie 16 mm z wbudowanymi kroplownikami i dzielimy je na linie bez kompensacji ciśnienia oraz z kompensacją ciśnienia. Dzięki kompensacji ciśnienia uzyskujemy równomierne dozowanie wody na całej długości rozłożonego odcinka niezależnie od ukształtowania terenu, a ponadto odcinki mogą być dłuższe niż w liniach bez kompensacji. Standardowa rozstawa kroplownika to 33 cm. Wydatek wody z kroplownika wynosi od 1,5 do 2,5 l/h dla linii bez kompensacji ciśnienia. Natomiast dla linii z kompensacją ciśnienia wydatek utrzymuje się na stałym poziomie 2,2 l/h z kroplownika. Linie mogą pracować na ciśnieniu od 0,5 do 4,5 bar. 4. AUTOMATYKA Elektrozawory stosowane do instalacji nawadniającej posiadają elektromagnes na napięcie 24 V (do sterowników z zasilaniem sieciowym 230 V) lub z elektromagnesem na napięcie 9 V (do sterowników zasilanych bateryjnie). Umieszcza się je w skrzynce zaworowej wkopanej w ziemi, które zapewniają łatwy dostęp w celu ich konserwacji i regulacji.
(Przykład rozmieszczenia elektrozaworów w skrzynce zaworowej) Sterowniki sterują otwieraniem i zamykaniem elektrozaworów, włączając i wyłączając nawadnianie. Mają one za zadanie określić czas pracy poszczególnych sekcji. Pojedynczy cykl pracy powinien dostarczyć roślinom tyle wody co przeciętny deszcz, czyli ok. 15 min. Jeśli sterownik posiada kilka programów to jeden z nich można wykorzystać do codziennego porannego zraszania trawników, a następny do rzadszego nawodnienia terenu co 3 5 dni. Program pracy systemu nawadniającego należy korygować w zależności od okresu wegetatywnego roślin i od pogody. W czasie upałów warto zaprogramować dodatkową dawkę wody. Typy sterowników nawadniania dostępne na rynku:
Sterowniki do montażu wewnętrznego Sterowniki do montażu zewnętrznego Sterowniki bateryjne/na kran Sterowniki Wi-Fi i Bluetooth Sterowniki do montażu wewnętrznego jak sama nazwa wskazuje, sterowniki te montujemy wewnątrz budynku. Nie są zamknięte hermetycznie przez co dostęp wilgoci może je uszkodzić. Są tańsze od sterowników zewnętrznych, ale położenie ich z dala od skrzynki z elektrozaworami powoduje, że do pomieszczenia w którym będzie sterownik trzeba doprowadzić kable elektryczne ze skrzynki z elektrozaworami. Sterowniki do montażu zewnętrznego sterowniki te są zamknięte w hermetycznej obudowie, dzięki czemu wytrzymują wilgoć i niskie temperatury. Nie ma konieczności demontażu takiego sterownika na zimę. Ich zaletą jest możliwość montażu np. na zewnętrznej ścianie budynku przez co nie musimy się martwić o doprowadzenie kabli elektrycznych ze skrzynki z elektrozaworami do pomieszczenia. Sterowniki bateryjne/na kran Te, przeznaczone do montażu na kran znajdą zastosowanie w niewielkich ogrodach przydomowych. Cechuje je łatwość montażu ponieważ nie wymagają doprowadzenia prądu stałego. Do poprawnego działania elektrozaworu przy sterownikach bateryjnych, wymagana jest cewka 9V.
Sterowniki Wi-Fi nowość w dziedzinie automatycznego nawadniania ogrodu. Dzięki zamontowaniu sterownika Wi-Fi w zasięgu domowej sieci internetowej mamy możliwość połączenia takiego sterownika z siecią. Pozwala to na zarządzanie nawadnianiem przy pomocy aplikacji na smartfon lub tablet, ale również sterownik ma możliwość dostosowywania czasów podlewania dzięki danym pogodowym pobieranym z internetu. Do kategorii sterowników Wi-Fi możemy jeszcze zaliczyć sterowniki Bluetooth. Sterować nimi można za pomocą aplikacji z nieznacznych odległości (do 10 m). Czujnik deszczu stosowany w celu wyeliminowania nawadniania podczas deszczu. Monitoruje poziom opadu deszczu i automatycznie wyłącza system nawadniający.