12 stycznia 2011 r. KRAJOWY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ

Art. 62. ust. 1. Budownictwo wodne polega na wykonywaniu oraz utrzymywaniu urządzeń wodnych. Art. 9 ust. 1 pkt. 1a) BUDOWLE PRZECIWPOWODZIOWE - rozumie się przez to: o kanały ulgi, o kierownice w ujściach rzek do morza, o poldery przeciwpowodziowe, o zbiorniki retencyjne posiadające rezerwę powodziową, o suche zbiorniki przeciwpowodziowe, o wały przeciwpowodziowe wraz z obiektami związanymi z nimi funkcjonalnie o wrota przeciwpowodziowe i przeciwsztormowe;

Art. 9 ust. 1 pkt. 19

KLASYFIKACJA GŁÓWNYCH BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH BUDOWLE PIĘTRZĄCE Wysokość I II III IV a) na podłoŝu skalnym piętrzenia >30 15< H 30 5< H 15 2< H 5 b) na podłoŝu nieskalnym H [m] >20 10< H 20 5< H 10 2< H 5 pojemność zbiornika V [hm 3 ] >50 20< V 50 5< V 20 0,2< V 5 Obszar zatopiony przez falę powstałą przy BUDOWLE normalnym których awaria powoduje poziomie utratę pojemności zbiornika, piętrzenia lub moŝe spowodować F [km 2 ] zatopienie terenów falą wypływającą przez zniszczoną lub uszkodzoną budowlę Liczba ludności na obszarze zatopionym w wyniku zniszczenia budowli L [osób] >50 10< F 50 1< F 10 1 >300 80< L 300 10> L 80 10

KLASYFIKACJA GŁÓWNYCH BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH I II III IV BUDOWLE do nawodnień lub odwodnień Obszar nawadniany lub odwadniany F [km 2 ] >200 20< F 200 4< F 20 4 BUDOWLE przeznaczone do ochrony przeciwpowodziowej Obszar chroniony F [km 2 ] >300 150< F 300 10< F 150 10 ELEKTROWNIE WODNE i obiekty wodne wchodzące w skład elektrowni cieplnych i jądrowych Moc elektrowni P [MW] >150 50< P 150 5< P 50 5 BUDOWLE umoŝliwiające Ŝeglugę BUDOWLE przeznaczone do zaopatrzenia w wodę miast i osiedli oraz zakładów przemysłowych Klasa drogi wodnej UŜytkowanie wody - V - IV III - II I Budowle zalicza się do klasy I lub II

GŁÓWNY URZĄD NADZORU BUDOWLANEGO RAPORT STAN BEZPIECZEŃSTWA BUDOWLI PIĘTRZĄCYCH WODĘ W POLSCE INSTYTUT MEYEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ OŚRODEK TECHNICZNEJ KONTROLI ZAPÓR RAPORT Z OCEN STANU TECHNICZNEGO I BEZPIECZEŃSTWA OBIEKTÓW HYDROTECHNICZNYCH SKARBU PAŃSTWA W ADMINISTRACJI RZGW

ILE BUDOWLI PIĘTRZĄCYCH MAMY W POLSCE? GŁÓWNY URZĄD NADZORU BUDOWLANEGO RAPORT z 2010 roku określa, Ŝe kontrolą WINB objęto 2697 obiektów stale piętrzących wodę, składających się z 3520 budowli hydrotechnicznych. w tym: - zapory 327 szt. - zbiorniki wodne 396 szt. - jazy 2284 szt. - śluzy Ŝeglugowe 130 szt. - elektrownie wodne 383 szt. WYNIK: a) ZagraŜa bezpieczeństwu 17 szt. b) MoŜe stwarzać zagroŝenie 82 szt. c) Nie zagraŝa bezpieczeństwu 3421 szt.

OCENA OBWAŁOWAŃ STAN NA 2009 r. GŁÓWNY URZĄD NADZORU BUDOWLANEGO Lp. WOJEWÓDZTWO brak oceny zagraŝający STAN BEZPIECZEŃSTWA mogący zagraŝać Ogółem Liczba ogółem w województwie 1. dolnośląskie - 266 680 946 1341 70,54 2. kujawsko-pomorskie - - - - 188 0,00 3. lubelskie - 30 11 41 152 26,97 4. lubuskie 151 330 157 487 815 59,75 5. łódzkie - - 50 50 163 30,67 6. małopolskie - 3 359 362 1007 35,95 7. mazowieckie - 11 151 162 679 23,86 8. opolskie 58 9 65 74 370 20,00 9. podkarpackie 41 1 314 315 609 51,72 10. podlaskie - - - - 32 0,00 11. pomorskie 1 3 140 143 672 21,28,12. śląskie 17 50 38 88 341 25,81 13. świętokrzyskie 49 12 43 55 348 15,80 14. warmińsko-mazurskie - - 150 150 446 33,63 15. wielkopolskie 19 33 281 314 764 41,10 16. zachodniopomorskie - - 10 10 532 1,88 OGÓŁEM 336 748 2449 3197 8 459 37,79 %

OTKZ IMGW Lokalizacja obiektów objętych raportem za 2009.

Oceniano w oparciu o przyjętą w Ośrodku Technicznej Kontroli Zapór metodykę następujące elementy budowli: podłoŝe, korpus, urządzenia przeciwfiltracyjne i drenaŝowe, urządzenia do przepuszczania wody, aparaturę kontrolno-pomiarową, otoczenie górnego I dolnego stanowiska.

Skala ocen stanu bezpieczeństwa brak oceny 1 stan zagroŝenia bezpieczeństwa 2 do 4 stan mogący zagraŝać bezpieczeństwu 5 do 7 stan nie zagraŝający bezpieczeństwu 8 do 10 BUDOWLE ZAGRAŻAJĄCE BEZPIECZEŃSTWU Lp. Nazwa obiektu Klasa Nazwa budowli ZagroŜony element budowli i stopień zagroŝenia 1 DĘBE RZĄDZA III Zapora lewostronna korpus - 4 III Zapora prawostronna korpus - 4 2 WŁOCŁAWEK II Śluza skarpy i otoczenie - 4 II Zapora boczna korpus - 4

ZESTAWIENIE Z LAT 1997 2009 STANU TECHNICZNEGO BUDOWLI ROK Liczba kontrolowanych Budowli zagraŝające bezpieczeństwu Budowle mogące zagraŝać bezpieczeństwu pozostałe 1997 180 5 36 139 1998 179 6 32 141 1999 200 4 33 163 2000 203 4 28 171 2001 204 3 30 171 2002 212 3 38 171 2003 217 0 38 179 2004 115 0 18 97 2005 143 1 22 120 2006 144 4 27 113 2007 167 3 34 130 2008 171 1 39 131 2009 209 4 34 171

W dziale VI tytuł rozdziału 2 otrzymuje brzmienie: Państwowa słuŝba hydrologiczno-meteorologiczna, państwowa słuŝba hydrogeologiczna oraz państwowa słuŝba do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących ; W art. 102: po ust. 2 dodaje się ust. 2a i 2b w brzmieniu: 2a. Państwowa słuŝba do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących wykonuje zadania państwa w zakresie nadzoru nad stanem technicznym i stanem bezpieczeństwa budowli piętrzących. 2b. Kompetencje państwowej słuŝby do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących nie naruszają kompetencji organów nadzoru budowlanego, określonych w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

W art. 102: po ust. 4a dodaje się ust. 4b i 4c w brzmieniu: 4b. Państwową słuŝbę do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących pełni Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. 4c. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej posiada i utrzymuje bazę danych historycznych i bieŝących z zakresu stanu technicznego oraz stanu bezpieczeństwa budowli piętrzących, zgromadzoną w wyniku ujednoliconych metod określania stanu technicznego oraz stanu bezpieczeństwa tych budowli, stanowiącą jednolite źródło informacji dla organów administracji rządowej.

w art. 64: ust. 4 otrzymuje brzmienie: 4.W ramach realizacji obowiązku, o którym mowa w ust. 3, budowle piętrzące stanowiące własność Skarbu Państwa, zaliczone na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane do I lub II klasy, poddaje się badaniom i pomiarom pozwalającym opracować ocenę stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa dla tych budowli, wykonywanym przez państwową słuŝbę do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących.

w art. 64: po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu: 4a. Badaniom i pomiarom pozwalającym opracować ocenę stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa, wykonywanym przez państwową słuŝbę do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących, poddaje się takŝe budowle piętrzące stanowiące własność Skarbu Państwa, inne niŝ wymienione w ust. 4, jeŝeli z uwagi na ich zły stan techniczny zagraŝają lub mogą zagraŝać bezpieczeństwu. Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej sporządza wykaz tych budowli i przekazuje go państwowej słuŝbie do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących.

w art. 64: dodaje się ust. 6 i 7 w brzmieniu: 6.Właściciel budowli piętrzącej klasy I i II przekazuje jeden egzemplarz oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli piętrzącej państwowej słuŝbie do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących, w terminie miesiąca od dnia jej odbioru. 7.Przepisu ust. 6 nie stosuje się do właścicieli budowli piętrzących, dla których oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa dokonuje państwowa słuŝba do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących.

Art. 103a. 1.Do zadań państwowej słuŝby do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących naleŝy: 1) wykonywanie badań i pomiarów pozwalających opracować ocenę stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa: a) budowli piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, zaliczonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane do I lub II klasy, b) budowli piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, innych niŝ określone w lit. a, wskazanych przez Prezesa Krajowego Zarządu, które z uwagi na zły stan techniczny zagraŝają lub mogą zagraŝać bezpieczeństwu;

2) opracowywanie ocen stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli piętrzących, o których mowa w pkt 1; 3) prowadzenie bazy danych dotyczących budowli piętrzących, zawierającej dane techniczne oraz informacje o lokalizacji, stanie prawnym, stanie technicznym i stanie bezpieczeństwa tych budowli; 4) opracowywanie, w oparciu o wykonane oceny stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli piętrzących, raportu o stanie bezpieczeństwa tych budowli; 5) wyznaczanie i weryfikacja stref zagroŝenia zalaniem lub podtopieniem terenów połoŝonych poniŝej budowli piętrzących, o których mowa w pkt 1, w wyniku awarii lub katastrofy tych budowli; 6) analiza i weryfikacja wytycznych w zakresie wykonywania badań, pomiarów i ocen stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli piętrzących, w oparciu o aktualną wiedzę techniczną;

14 maja 2010 godz. 11.34 pierwsze ostrzeŝenie IMGW o opadach DATA OSTRZEśENIE METEOROLOGICZNE OSTRZEśENIE HYDROLOGICZNE 14.05. 2010. 14.05. 2010. Godz. 06.36 ostrzeŝenie nr 48 Stopień zagroŝenia: 1 WaŜność: od 07.00 do 10.00 14.05.2010 Przewiduje się wystąpienie burz, podczas których opady deszczu wyniosą 5-15 mm, lokalnie 20 mm, a wiatr osiągnie w porywach do 60 km/s Godz. 11.34 ostrzeŝenie nr 49 Stopień zagroŝenia: 3 WaŜność: od 18.00 dnia 15.05. do 18.00 17.05.2010 Prognozowane są umiarkowane i silne opady deszczu. Przewidywana wysokość opadów: W nocy 15/16.05. i w dzień 16.05. od 50 80 mm. Lokalnie w rejonach górskich i podgórskich od 100 do 150 mm. W nocy 16/17.05. i w dzień 17.05. od 30 50 mm. Lokalnie w rejonach górskich i podgórskich od 50 80 mm. Skutki: Liczne podtopienia, zniszczenia zabudowań, dróg, mostów, duŝe trudności komunikacyjne, zagroŝenie Ŝycia. Godz. 12.00 ostrzeŝenie nr 142 Stopień zagroŝenia: 2 (w skali 3 stopniowej) WaŜność: od 12.00 dnia 14.05. do 12.00 15.05.2010 W ciągu najbliŝszej doby w wyniku prognozowanych w dalszym ciągu opadów deszczu, miejscami o charakterze burzowym, w zlewni Skawy, Skawinki, Szreniawy, Raby, Uszwicy oraz Dunajca, Popradu i Białej Tarnowskiej spodziewany jest wzrost poziomu wody do dolnej części strefy stanów wysokich oraz w tej strefie i lokalnie przekroczenie stanów ostrzegawczych

Rozkład dobowej sumy opadów i stan wody w rzekach w dniu 16.05.2010

Prognoza opadów na 20.05.2010 i noc 20/21.05. oraz suma opadów

Wisła Świniary - Płock, data rejestracji danych 24.05.2010

Zbiornik Solina, Polska (fot.. Wikipedia) fot. Bureau of Reclamation

18 godzin 42 godziny Wykres z systemu IT GIS OKI RZGW w Krakowie

Wykres z systemu IT GIS OKI RZGW w Krakowie 42 godziny 18 godzin 9 godzin

18 godzin 24 godziny 21 godzin Wykres z systemu IT GIS OKI RZGW w Krakowie

24 godziny 42 godziny Wykres z systemu IT GIS OKI RZGW w Krakowie

rzędna piętrzenia NADPIĘTRZENIE dopływ odpływ 67 godzin Wykres opracowanie własne na podstawie danych operacyjnych zbiornika

1500 1000 500 0 330 100 675 1300 1960 1970 1997 2010 długość uszkodzonych w czasie powodzi wałów w km

Ilość zalanych budynków

Wpływ zagospodarowania terenu na retencję powierzchniową naturalne pokrycie terenu 40% parowanie tylko 10-20% powierzchni nieprzepuszczalnej 38% parowanie 10% spływ 20% spływ 25% płytka filtracja 25% głęboka filtracja 21% płytka filtracja 21% głęboka filtracja 35-50% powierzchni nieprzepuszczalnej 20% płytka filtracja 35% parowanie 30% spływ 15% głęboka filtracja aŝ 75-100% powierzchni nieprzepuszczalnej 30% parowanie 10% płytka filtracja 55% spływ 5% głęboka filtracja rys: www.coastal.ca.gov/nps/watercyclefacts.pdf

Po co są mapy powodziowe? MoŜna się dowiedzieć, czy się jest zagroŝonym Widać, gdzie bezpiecznie moŝna budować domy, a gdzie nie moŝna Wiadomo, kogo naleŝy ostrzegać i komu pomóc w ewakuacji Mapy ułatwiają planowanie ochrony przed powodzią, np. budowę wałów Mapy pokazują, kto powinien się ubezpieczyć od powodzi

Ograniczenia Straty zabudowy powodziowe w Polsce JeŜeli gmina posiada mapy zagroŝeń powodziowych, to moŝe (i powinna) na terenach zagroŝonych wprowadzić pewne ograniczenia. Budowy domów Budowy oczyszczalni ścieków Budowy urządzeń wodnych Sadzenia drzew i krzewów Prawo Wodne zabrania na terenach zagroŝonych powodzią: Lokalizowania magazynów chemicznych Składowania róŝnych materiałów Składowania odpadów

Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ KRAJOWY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ GŁÓWNY URZĄD GEODEZJI I KARTOGRAFII INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI RZĄDOWE CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA

Stan techniczny obiektów hydrotechnicznych jest waŝnym, ale nie jedynym wskaźnikiem wystąpienia zagroŝeń powodziowych dla obszarów połoŝonych w dolinach rzek. Powódź roku 2010 poddała surowej próbie niemal wszystkie budowle hydrotechniczne w Polsce. Budowle hydrotechniczne, mimo wydanych ocen zagraŝa lub moŝe zagraŝać nie stanowiły większego zagroŝenia. Wyjątkiem był zbiornik w Bogatyni na Witnicy, którego zniszczenie nastąpiło z powodu zbyt małej przepustowości urządzeń zrzutowych. Wszystkie zalania obszarów zabudowanych nastąpiły wskutek przerwania obwałowań. Jednak przyczyn tych przerwań naleŝy szukać takŝe w: zbyt małej rozstawie wałów zbyt małej przepustowości międzywala wskutek rozwoju roślinności zbyt małej przepustowości międzywala wskutek podniesienia się powierzchni terenu

Mitem jest twierdzenie, Ŝe wały gwarantują bezpieczeństwo ludzi i inwestycji poza wałami. Wały dają duŝą gwarancję bezpieczeństwa przy małych i średnich powodziach, przy duŝych dają nam tylko więcej czasu na ewakuację. Administratorzy zbiorników generalnie zlekcewaŝyli wydane przez IMGW ostrzeŝenie meteorologiczne o silnych opadach. OstrzeŜenie wydano juŝ 14 maja o godz. 12.00, reakcja zbiorników nastąpiła po 42 godzinach, Odnotowano przypadki, Ŝe rzędne piętrzeń zbiorników były wyŝsze niŝ zezwalały na to instrukcje gospodarowania wodą. Instrukcje gospodarki wodnej zbiorników, kolejny raz okazały się mało przydatnymi, skostniałymi, nieelastycznymi dokumentami, które wyrządziły więcej szkód niŝ przysporzyły poŝytków. Zwolniły administratorów od myślenia, ograniczając ich decyzje i inicjatywy,

NaleŜy opracować zasady koordynacji pracy wszystkich zbiorników w regionach wodnych niezaleŝnie od administratora, z umoŝliwieniem włączenia się szczebla centralnego oraz z wykorzystaniem moŝliwości i technologii IMGW Przyszłością ochrony przeciwpowodziowej w Polsce jest odejście od postrzeganie tej ochrony tylko w aspektach technicznych. Zapewni to wdroŝenie Dyrektywy Powodziowej w celu ograniczania strat powodziowych poprzez właściwe planowanie przestrzenne. Zmianie naleŝy poddać anachroniczne juŝ Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane gospodarki wodnej i ich usytuowanie z roku 1996.