FERROX - METODY LIKWIDACJI ODORÓW I INNYCH ZAGROŻEŃ POWODOWANYCH PRZEZ SIARKOWODÓR

Podobne dokumenty
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY

LIKWIDUJE BIOGENY ORGANICZNE, OGRANICZA NADMIAR AZOTU I FOSFORU, USUWA ODORY W SIECI KANALIZACYJNEJ

BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA

Eco Tabs TM INNOWACYJNA TECHNOLOGIA DLA OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W ŚWIETLE RAMOWEJ DYREKTYWY WODNEJ I DYREKTYWY ŚCIEKOWEJ. Natura Leczy Naturę

DZIAŁANIA OCHRONNE PRZECIWKO H 2 S W SYSTEMIE KANALIZACJI ŚCIEKOWEJ

Biologiczne oczyszczanie ścieków

3.10 Czyszczenie i konserwacja kanalizacji Kontrola odprowadzania ścieków rzemieślniczo-przemysłowych (podczyszczanie ścieków)

Jolanta Moszczyńska Ocena skuteczności usuwania bakterii nitkowatych...

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab

Osad nadmierny Jak się go pozbyć?

I. Pobieranie próbek. Lp. Wykaz czynności Wielkość współczynnika

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe

Procesy biotransformacji

Wanda Wołyńska Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa. IBPRS Oddział Cukrownictwa Łódź, czerwiec 2013r.

OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW I WÓD TECHNOLOGICZNYCH Z RÓŻNYCH GAŁĘZI PRZEMYSŁU Z ZASTOSOWANIEM ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII: BIOLOGICZNEJ I ULTRAFILTRACJI

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

ZWALCZANIE BAKTERII NITKOWATO SIARKO- WYCH, WSPOMAGANIE BIOLOGICZNEGO OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW CELULOZOWO PAPIERNICZYCH KOAGULANTAMI PIX I PAX

22 marca - Światowy Dzień Wody

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

KONKURS CHEMICZNY ROK PRZED MATURĄ

MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA KOAGULANTU PIX W PRZERÓBCE OSADÓW ŚCIEKOWYCH

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Charakterystyka ścieków mleczarskich oraz procesy i urządzenia stosowane do ich oczyszczania. dr inż. Katarzyna Umiejewska

Praktyczne aspekty dawkowania alternatywnych. od badań laboratoryjnych do zastosowań w skali technicznej

BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU

ZASTOSOWANIE PRODUKTU FERROX NA OBIEKATCH SIECI KANALIZACYJNEJ MIEJSKIEGO PRZEDSIĘBIORSTWA WODOCIGÓW I KANALIZACJI WE WROCŁAWIU

Zn + S ZnS Utleniacz:... Reduktor:...

Pierwiastki bloku d. Zadanie 1.

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA

WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW

Oczyszczanie ścieków w reaktorach BPR z całkowitą redukcją osadu nadmiernego

Czynniki alternatywne - przyszłość chłodnictwa? Dr hab. inż. Artur Rusowicz Instytut Techniki Cieplnej Politechnika Warszawska

GLOBALNE CYKLE BIOGEOCHEMICZNE obieg siarki

WPŁYW WYBRANYCH KOAGULANTÓW GLINOWYCH I ŻELAZOWYCH NA DOMINUJĄCE BAKTERIE NITKOWATE

XI Ogólnopolski Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2018/2019. ETAP I r. Godz Zadanie 1 (10 pkt)

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12

Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego

XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. II Etap - 18 stycznia 2016

Budowa i eksploatacja oczyszczalni ściek. cieków w Cukrowni Cerekiew. Cerekiew S.A.

Identyfikacja wybranych kationów i anionów

Konkurs Chemiczny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych rok szkolny 2013/2014

Instalacji odmagnezowania blendy flotacyjnej w Dziale Przeróbki Mechanicznej Olkusz Pomorzany ZGH Bolesław S.A.

Test diagnozujący z chemii wrzesień Klasa II gimnazjum

Rola oczyszczalni ścieków w w eliminowaniu ciekach

Spis treści. Wstęp... 9

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 16 stycznia 2015 r. zawody II stopnia (rejonowe)

Utylizacja osadów ściekowych

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)

TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE. Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji)

Piotr Chojnacki 1. Cel: Celem ćwiczenia jest wykrycie jonu Cl -- za pomocą reakcji charakterystycznych.

1. Regulamin bezpieczeństwa i higieny pracy Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach Literatura... 12

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego:

Powodzenia!!! WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP. Termin: r. Czas pracy: 90 minut. Liczba otrzymanych punktów

Uzdatnianie wody. Ozon posiada wiele zalet, które wykorzystuje się w uzdatnianiu wody. Oto najważniejsze z nich:

X / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto

Oznaczanie SO 2 w powietrzu atmosferycznym

Test technologiczny MARIAN WACHOWICZ

Inżynieria Środowiska II stopnia (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) dr hab. Lidia Dąbek, prof. PŚk.

Prezentacja nowoczesnych systemów odżelaziających serii OXYLINE oraz OXYLINE PLUS.

Energia z odpadów komunalnych. Karina Michalska Radosław Ślęzak Anna Kacprzak

Odbiór i oczyszczanie ścieków

Mariusz Pepliński, Ryszard Lidzbarski Chemiczne wspomaganie usuwania...

Autor: Grażyna Ziołańska BIG STAR Ltd sp. z o.o. Kalisz

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016

Odwracalność przemiany chemicznej

METODY PRZYGOTOWANIA PRÓBEK DO POMIARU STOSUNKÓW IZOTOPOWYCH PIERWIASTKÓW LEKKICH. Spektrometry IRMS akceptują tylko próbki w postaci gazowej!

Główne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks

Czy mamy deficyt węgla rozkładalnego? Powody złego usuwania azotanów:

Zadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.

8. MANGANOMETRIA. 8. Manganometria

FERMAWAY AB. metodami napowietrzania, utleniania, pożytecznymi. mikroorganizmami i filtracjf. ltracją na złożu u piaskowym

Sonochemia. Schemat 1. Strefy reakcji. Rodzaje efektów sonochemicznych. Oscylujący pęcherzyk gazu. Woda w stanie nadkrytycznym?

Katalog Produktów PREPARATY CHEMICZNE

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA. I. Badania wody surowej, uzdatnionej, wód popłucznych i wody z rzeki

Odpowiedź:. Oblicz stężenie procentowe tlenu w wodzie deszczowej, wiedząc, że 1 dm 3 tej wody zawiera 0,055g tlenu. (d wody = 1 g/cm 3 )

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

Wielkości wkładów GREASOLUX. Typ Waga Wymiary. Greasolux-L 4,8 kg Ø: 15,2 cm, wysokość: 18,5 cm

SKRUBERY. Program Odor Stop

Chemia. 3. Która z wymienionych substancji jest pierwiastkiem? A Powietrze. B Dwutlenek węgla. C Tlen. D Tlenek magnezu.

Cel główny: Uczeń posiada umiejętność czytania tekstów kultury ze zrozumieniem

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów gimnazjów 13 stycznia 2017 r. zawody II stopnia (rejonowe)

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ

ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto

Biologiczne oczyszczanie ścieków komunalnych z zastosowaniem technologii MBS

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

CHLOROWANIE WODY DO PUNKTU PRZEŁAMANIA

Chemia analityczna. Redoksymetria. Zakład Chemii Medycznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.

Związki nieorganiczne

Modelowanie w ochronie środowiska

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

Wykład 5 Biotechnologiczne metody pozyskiwania i ulepszania surowców

Oczyszczanie wody - A. L. Kowal, M. Świderska-BróŜ

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.

Transkrypt:

FERROX - METODY LIKWIDACJI ODORÓW I INNYCH ZAGROŻEŃ POWODOWANYCH PRZEZ IARKOWODÓR Autor: Paweł Konieczny KEMIPOL p z o.o. WTĘP iarkowodór jest związkiem chemicznym często występującym w naturze i towarzyszy: - rozkładowi substancji organicznych zawierających w swoim składzie siarkę np. cysteinę, metioninę - redukcji siarczanów z udziałem węgla zawartego w węglowodorach, lignitach itp. Oba procesy zachodzą w warunkach beztlenowych z udziałem mikroorganizmów. iarkowodór powstaje również w wyniku rozkładu rud siarczków metali np. pirytu Fe 2 Oczyszczanie ścieków, które nas zawodowo interesuje z uwagi na dużą dostępność substratów (węgla organicznego, siarczanów) i korzystnego temperaturowo środowiska wodnego, jest szczególnie podatne na procesy bakteryjne, efektem których jest tworzenie siarczków 2- i siarkowodoru H 2. Przemiana chemiczna siarczanów w siarczki jest dokonywana w warunkach anaerobowych przez mikroorganizm jak np. bakterie Desulfovibrio. Potencjał redox < + 50mV w ścieku jest wskaźnikiem, że warunki do tworzenia H 2 zostały osiągnięte. Natomiast obecność w ściekach azotanów, żelaza (III) i tlenu > 0,2g/m 3 zapobiega tworzeniu się siarkowodoru. iarkowodór tworzy się najczęściej w długiej kanalizacji ciśnieniowej w zalegających osadach przepompowni ścieków i kanalizacji grawitacyjnej. Powstaje również w fermentacji metanowej przy zagęszczeniu grawitacyjnych osadów i osadnikach wstępnych, jeżeli osiadły osad nie jest usuwany na czas. Temperatura jest ważnym czynnikiem sprzyjającym tworzeniu siarczków i siarkowodoru. Odory związane ze ściekami są w naszym kraju zjawiskiem powszechnym i dokuczliwym w okresie lata a w krajacj ciepłych, np. nad Morzem Śródziemnym stanowią problem w skali całego roku. Przy istnieniu 49

rozległych sieci kanalizacyjnych dostarczających ścieki do centralnej oczyszczalni ścieków, nawet w czasie niskich temperatur, rejestruje się wysokie stężenie siarczków i nieprzyjemny odór. Ścieki przemysłowe z obróbki tkanin bawełnianych, lnianych, przemysł celulozowo - papierniczy i spożywczy, szczególnie przy przetwarzaniu mleka, produktów mięsnych, tłuszczy, ziemniaków, buraków cukrowych itd., posiadają wysokie stężenie bardzo łatwo rozkładalnych biologicznie związków organicznych i z reguły podwyższoną temperaturę ścieków, stąd ich duży potencjał tworzenia siarczków i wydzielania H 2. WŁANOŚCI FIZYKO-CHEMICZNE IARKOWODORU iarkowodór jest bezbarwnym, cięższym od powietrza gazem o charakterystycznym zapachu "zepsutych jaj". Budowa molekularna i własności fizyczne są podobne do wody. H 2 zdecydowanie łatwiej paruje, już w temp. - 61 C. H 2 łatwo rozpuszcza się w wodzie w ilości ok. 3,85 g/m 3, lecz rozpuszczalność maleje o 2,5% ze spadkiem temp. o 1 C. Równowaga rozpuszczonego w wodzie i powietrzu siarkowodoru dla T = 20 C stężenie H 2 w wodzie stężenie H 2 w powietrzu mg/l ppm 0,0190 5 0,0358 10 0,1920 50 0,3850 100 0,7700 200 1,9250 500 3,8500 1000 Jony siarczkowe 2- łatwo reagują z jonami metali ciężkich tworząc trudno rozpuszczalne osady. Na tych własnościach oparta jest metoda usuwania ze ścieków metali ciężkich z wykorzystaniem biologicznie wytworzonych siarczków. W środowisku wodnym, w zależności od odczynu ph, istnieją różne formy siarczków o wartościowości -2: jony wodorosiarczkowe H - ; siarczkowe 2- i rozpuszczony siarkowodór H 2 aq (wykres 1). 50

dla ph < 5 istnieje tylko siarkowodór, który łatwo uwalnia się do atmosfery dla ph > 10 istnieją tylko jony siarczkowe i nie ma zagrożenia wydzielaniem się siarkowodoru dla 5 < ph < 10 istnieją obok siebie o różnym udziale procentowym trzy formy siarczków o wartościowości -2 dla ph > 8,5 siarkowodór praktycznie nie występuje Wykres 1. Zależność różnych form rozpuszczonych w środowisku wodnym jako funkcja ph Jedną z metod zapobiegania korozji i odorom pochodzącym od siarkowodoru jest podnoszenie odczynu ścieków do ph > 8,5 przez dodawanie roztworu NaOH lub mleczka wapiennego. Praktyka taka często stosowana jest w przemyśle dla ścieków o wysokim stężeniu siarczków. Problem pojawia się wtedy, gdy ścieki te o ph 8,5-9,0 mieszają się z głównym strumieniem ścieków komunalnych, następuje wtedy najczęściej obniżenie ph ścieków wymieszanych i w rezultacie gwałtowne wydzielenie się gazowego siarkowodoru z kanalizacji ściekowej. Drugim faktem, który należy rozważyć przy zastosowaniu metody podnoszenia odczynu ścieków jest to, iż obecne w ściekach jony amonowe + NH 4 już od ph = 7,5, zaczynają tworzyć amoniak NH 3. Dla ścieku o ph = 11,5 występuje tylko amoniak, który uwalnia się do atmosfery. 51

ZAGROŻENIA POWODOWANE PRZEZ H 2 Zdrowie iarkowodór pod względem toksyczności jest porównywalny z cyjanowodorem HCN tzw. kwasem pruskim, a bardziej groźnym od tlenku węgla. iarkowodór był powodem niepotrzebnej śmierci ludzi, którzy pracowali przy opróżnianiu szamb, obsłudze punktu zlewania ścieków dowożonych i innych. Ponieważ nos człowieka przy stężeniu H 2 w powietrzu > 100 ppm przestaje ostrzegać przed jego obecnością, należy w miejscu pracy, gdzie może być obecny H 2 nosić zawsze włączony czujnik. Oczekiwanie, że nos człowieka będzie "detektorem siarkowodoru" i że będzie ostrzegał nas przed zagrożeniem jest złudne i zazwyczaj kończy się tragicznie. tężenie siarkowodoru w powietrzu (ppm) Reakcje człowieka 10 bezpieczne stężenie dla 8 godz. dnia pracy 10 50 odczuwalne podrażnienie oczu 50 100 odczuwalne podrażnienie układu oddechowego 100 200 kaszel, ból oczu i głowy 300 500 stałe zagrożenie życia >500 silne podrażnienie systemu nerwowego >700 natychmiastowe zasłabnięcie z paraliżem oddychania śmierć Odory Produktami anaerobowego rozkładu substancji organicznych są: amoniak, aminy, siarkowodór i siarkowe związki organiczne np. tiofen, merkaptan, kwasy tłuszczowe. Wszystkie te i inne związki chemiczne wpływają na tzw. "bukiet odorowy" ścieków i osadów. Dominującym i najbardziej uciążliwym odorem jest siarkowodór. tężenie siarkowodoru w powietrzu (ppm) Reakcje człowieka 0,13 granica wyczuwania odoru 1 5 wyczuwalny odór zepsutych jaj 5 100 narastający silny nieprzyjemny odór > 100 zanik wyczuwania odoru Przy stosowaniu produktów FERROX, do oceny skuteczności działania preparatu ustala się punkty pomiaru H 2, najczęściej w atmosferze komory rozprężnej, dla stężeń H 2 wynoszących 5, 10, a czasami 20 ppm. Obserwuje się jednocześnie wpływ tego stężenia, po naturalnym rozcieńczeniu go w powietrzu, na komfort życia mieszkańców lub obsługi urządzeń technologicznych. 52

Korozja Wydzielany za ścieków lub osadów w zamkniętej przestrzeni siarkowodór ulega przemianie do: - kwasu siarkawego - w nasyconej parą wodną przestrzeni nad powierzchnią ścieku siarkowodór reaguje z wodą tworząc słaby kwas siarkawy H 2 O 3 - kwasu siarkowego - wilgotne powierzchnie stalowe i betonowe w obecności H 2, CO 2, pochodzącym z procesów anaerobowych w ściekach są siedliskiem bakterii Thiobacillus, które utleniają siarczki do kwasu siarkowego. Efektem tego procesu jest możliwe uzyskanie korodującego kondensatu o stężeniu H 2 O 4 ok. 7% i odczynie ph ~ 0,2, który w kontakcie z betonem konstrukcji kanalizacji powoduje wżery o głębokości 0,5-10 mm/rok. Osad czynny KEMIPOL posiada w Polsce duże doświadczenie technologiczne w stosowaniu koagulantów PAX i PIX oraz polimerów do ograniczenia rozwoju populacji bakterii nitkowatych, jak również usuwania skutków tego rozwoju. Okazało się, że dwa typy bakterii siarkowych Beggiatoa i Thiothrix są odporne na działanie PAX-ów. Bakterie siarkowe korzystają z tzw. siarki zredukowanej ( 2-, H - i H 2 ) utleniając ją do siarki elementarnej, którą magazynują w postaci drobnych kuleczek w cytoplazmie. W przypadku wyczerpania siarkowodoru, utleniają zmagazynowaną siarkę. Z powodzeniem można ograniczyć liczebność obu bakterii siarkowych dozując jony żelaza (II) lub (III) przed bioreaktorem, tak aby stężenie rozpuszczonych siarczków i rozpuszczonego siarkowodoru było < 2,7 g/m 3. iarkowodór jest związkiem trującym dla organizmów osadu czynnego już w momencie pierwszego kontaktu, szczególnie wrażliwe są bakterie nitryfikujące oraz organizmy tkankowe. WYDAJNOŚĆ TWORZENIA IARCZKÓW Znajomość parametrów techniczno-technologicznych, wpływających na wydajność tworzenia siarczków 2- w kanalizacji ściekowej i nie tylko, jest ważna z kilku powodów: - pozwala określić miejsce i przedział czasu tworzenia się siarczków i w konsekwencji wydzielania H 2 do atmosfery, - pozwala dobrać odpowiedni rodzaj produktu FERROX i dostosować jego dawkę do przewidywanego wydzielania się siarkowodoru w profilu dobowym, 53

- niejednokrotnie pozwala użytkownikowi sieci kanalizacyjnej na ograniczenie wydzielania H 2 za pomocą prostych rozwiązań technicznych. Z wielu parametrów mających wpływ na tworzenie siarczków w ściekach najważniejsze są: - czas retencji ścieków w kanalizacji, - stężenie BZT 5 /ChZT, - temperatura, - stężenie siarczanów. Czas retencji - jest zależny od przepływu i objętości ścieków w kolektorze. tężenie siarczków w ściekach rośnie proporcjonalnie do zmniejszenia się przepływu ścieków i jest konsekwencją zatężania siarczków. Jest to ważne spostrzeżenie, gdyż przy dozowaniu preparatu FERROX lub innych utleniaczy dawkę należy raczej zwiększyć (na pewno nie zmniejszyć), gdy przepływ ścieków w kanalizacji spada. tężenie BZT 5 /ChZT tężenie biologiczne substancji organicznych w ściekach proporcjonalnie wpływa na wzrost H 2. tężenie ChZT tężenie H 2 [g O 2 /m 3 ] [g/m 3 ] Temperatura 20 1 80 3 140 6 Wpływ temperatury ścieków na kinetykę przemian biochemicznych jest najwidoczniejszy. temperatura stężenie H 2 * stężenie H 2 * [ C] [g/m 3 ] [g/m 3 ] 15 3,5 17,0 20 5,0 23,0 25 7,0 33,0 * dotyczy różnych stężeń BZT 54

tężenie siarczanów ma wpływ na powstawanie siarczków i siarkowodoru tylko wtedy, gdy w ścieku jego stężenie wynosi: O 4 < 15g/m 3. tężenie siarczanów spotykane w Polsce w ściekach miejskich wynosi od 60-250 g/ m 3. Wg badań przebywanie ścieku w czasie 12 godz. w warunkach anaerobowych skutkowało uzyskaniem 16 do 24 g 2- /m 3 ścieków. Te ilości siarczków wymaga do reakcji redukcji 42 do 63 g O 4 2- /m 3. Taka lub większa ilość siarczanów jest zazwyczaj dostępna w ściekach, tak więc dodanie jonów Fe(III) bazujących na anionach siarczanowych np. PIX - 112, PIX - 113 nie ma wpływu na tworzenie się dodatkowych ilości siarczków i siarkowodoru. Potencjał redox Wymienione powyższe parametry mają wpływ na tworzenie siarczków wtedy i tylko wtedy, kiedy w ściekach powstają warunki anaerobowe (fermentacyjne) tzn. potencjał redox będzie mniejszy od +50 mv. UWALNIANIE IARKOWODORU iarkowodór rozpuszczony w ścieku jest w równowadze z siarkowodorem w fazie gazowej. Uwolnienie siarkowodoru do atmosfery następuje wtedy, gdy odczyn ścieków zaczyna się zmniejszać (zmiana udziałów procentowych między H 2 aq ; H - ; 2- ) (wykres 1). Uwalnianiu siarkowodoru z ścieków sprzyja także przepływ burzliwy ścieków np. w komorze rozprężnej, na przelewach, przy gwałtownych zmianach kierunku przepływu ścieków. KONCEPCJA FERROX Polega na zastosowaniu odpowiedniego produktu FERROX, który wiąże siarczek 2-, wodorosiarczki H - i siarkowodór H 2 do nietoksycznego siarczku żelaza (II) oraz zapobiega lub ogranicza wystąpienie warunków anaerobowych w ściekach. Do wiązania siarczków i H 2 stosowane są jony żelaza (III). Do ograniczania warunków anaerobowych w kanalizacji stosuje się FERROX z jonami azotanowymi NO 3-, a w przypadku likwidacji odorów w zagęszczaczach grawitacyjnych osadów - FERROX z jonami nadmanganianowymi MnO 4-. W koncepcji FERROX, firma KEMIRA - KEMIPOL, prócz produktu, proponuje wg potrzeby klienta, zaawansowany sposób dozowania produktu, sterowany przez parametry: - temperaturę ścieków - przepływ (czas retencji ścieków) - stężenie H 2 np. w komorze rozprężnej - stężenie (BZT 5 ) 55

Kontrolowane są również - stężenie siarkowodoru, - stężenie rozpuszczonych siarczków, - stężenie azotanów, - potencjał oksydacyjno - redukcyjny. ZAADA DZIAŁANIA FERROX Początkowo ścieki płynące kolektorami o zawartości O2 > 0,1 g/m 3 zużywają tlen do biodegradacji łatwo rozkładalnych substancji organicznych trefa aerobowa: Po wyczerpaniu zapasu tlenu O 2 < 0,1 g/m 3, bakterie do swojej aktywności życiowej korzystają z dostępnych w ściekach niewielkich ilości azotanów lub azotanów dostarczanych z zewnątrz z preparatem FERROX trefa anoksyczna: Dawka azotanów zabezpieczająca przed H 2 wynosi 6 g NO 3 /1 g H 2. Po wyczerpaniu zapasu NO 3 - następuje szybko proces anaerobowy, w którym bakterie korzystając z obecności w ściekach dużych zasobów substancji organicznych, redukują dostępne siarczany do siarczków, uwalniając siarkowodór do atmosfery kolektora ścieków trefa anaerobowa: Obecne w FERROX jony żelaza (III) dozowane do kolektora ścieków natychmiast reagują z tworzącym się siarkowodorem i rozpuszczonymi siarczkami. Wytrącający się czarny, koloidalny, trudno rozpuszczalny osad siarczku żelaza(ii), nie osadza się w kolektorze ściekowym i nie stwarza problemów w oczyszczaniu ścieków. 56

techiometrycznie do związania 1g H 2 potrzeba: Fe (III) = 1,10 g Fe / g H 2 Fe (II) = 1,65 g Fe / g H 2 Nie bez znaczenia w koncepcji FERROX jest korzystanie z doświadczeń technologicznych pracowników KEMIRY w zastosowanych aplikacjach w wielu krajach Europy, w tym w Polsce. TOOWANIE FERROX W POLCE 1. ograniczenie odorów z kanalizacji ściekowej: 8 aplikacji; 2. likwidacja korozji betonów kolektora ściekowego: 1 aplikacja; 3. ograniczenie odorów i wpływ na ograniczenie ilości siarkowych bakterii nitkowatych: 2 aplikacje; 4. ograniczenie odorów przy odwodnieniu osadu nadmiernego: 7 aplikacji; 5. ograniczenie odorów w części mechanicznej oczyszczania ścieków: 6 aplikacji. Ponad 10 letnie doświadczenie w stosowaniu soli Fe(III) PIX-113, 112 itd. w bardzo wielu oczyszczalniach ścieków, w różnych technologiach: strącenie wstępne, bezpośrednie, symultaniczne, kondycjonowanie osadu i innych uczy nas, iż jony żelaza i koloidalne produkty strącania Fe(OH) 3 bardzo dobrze sprawdzają się w zmniejszaniu uciążliwości odorowej procesu oczyszczania ścieków. Wystąpienie czarnego zabarwienia ścieku lub osadu w dowolnym etapie oczyszczania jest wskaźnikiem o zaistnieniu nie zawsze pożądanych procesów anaerobowych. Materiały źródłowe: 1. Aleksandra Macioszczyk "Hydrogeochemia" (1987) 2. Jan Dojlido "Chemia wody" (1987) 3. Bengt Hansen "iarkowodór" Kemira - Kemwater (1999) 4. őnke Jungjohann "Odory - zrozumienie, zwalczanie, usuwanie" Kemira- Chemie GmbH (2003) 5. A. Nair; A. Prescott; J. Chambers "Chemical water and waste water treatment" (1998) 6. Materiały własne Kemipol p z o.o. 57