Zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa z uwzględnieniem zmian mających wejść w życie w 2015 r. zmiany w ustalaniu zasiłku macierzyńskiego osób niebędących pracownikami Piotr Kostrzewa VI EDYCJA Konwent Prawa Pracy 1
Źródło zmian w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2832, zwany dalej projektem ustawy ) 2
Adresaci zmiany w zakresie ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego Ubezpieczeni niebędący pracownikami, dla których podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi zadeklarowana kwota, tj. osoby prowadzące pozarolniczą działalność, osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (zwani dalej Ubezpieczonymi ). 3
Przyczyna zmian w zakresie ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego Wyeliminowanie zjawiska ustalania zasiłku macierzyńskiego od maksymalnej podstawy wymiaru pomimo krótkiego okresu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, które jest konsekwencją braku okresu wyczekiwania oraz niedopuszczalności kwestionowania przez ZUS zadeklarowanej przez Ubezpieczonego podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli jej wysokość zawiera się w granicach określonych przez ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych. 4
Zmiana zasad ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych, w tym zasiłku macierzyńskiego, w przypadku, gdy Ubezpieczony podlega ubezpieczeniu chorobowemu krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych Przygotowane przez rząd zmiany w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego, w tym zasiłku macierzyńskiego, zakładają, że nadal zasadniczo podstawę wymiaru tych świadczeń będzie stanowił przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym wystąpiło zdarzenie ubezpieczeniowe np. choroba, poród. Zmiany dotyczą zasad ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego w przypadku, gdy Ubezpieczony podlega temu ubezpieczeniu krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych. 5
Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych przysługujących Ubezpieczonemu, który podlega kalendarzowych Obecnie, jeżeli Ubezpieczony podlega dobrowolnemu kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia chorobowego. Projekt ustawy nie zakłada zmiany tej zasady pomimo zmiany brzmienia art. 48 ustawy zasiłkowej. 6
Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych przysługujących Ubezpieczonemu, który podlega kalendarzowych Zgodnie projektem ustawy podstawę wymiaru zasiłku przysługującego Ubezpieczonemu, który podlegał ubezpieczeniu chorobowemu krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, będzie stanowiła suma: 1) przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwot, o których mowa w art. 3 pkt 4 ustawy zasiłkowej, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz 2) kwoty stanowiącej 1/12 przeciętnej kwoty nadwyżek ponad najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwot, o których mowa w art. 3 pkt 4 ustawy zasiłkowej, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku. 7
Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych przysługujących Ubezpieczonemu, który podlega kalendarzowych Opłacanie przez Ubezpieczonego składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe od maksymalnej podstawy wymiaru (tj. 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego) będzie pozwalało uzyskać zasiłek macierzyński w maksymalnej wysokości tylko wówczas, gdy będzie to miało miejsce przez okres co najmniej 12 miesięcy kalendarzowych. W przeciwnym przypadku będzie następowało swoiste uśrednienie podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego. 8
Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych przysługujących Ubezpieczonemu, który podlega kalendarzowych Obecnie, jeżeli poród następuje przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, a okres ubezpieczenia chorobowego rozpoczął się nie później niż 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przychód Ubezpieczonego za pierwszy kalendarzowy miesiąc ubezpieczenia chorobowego, po uzupełnieniu do pełnej miesięcznej kwoty, od której zostałaby opłacona składka na ubezpieczenie chorobowe, gdyby Ubezpieczony podlegał temu ubezpieczeniu przez pełny miesiąc kalendarzowy. 9
Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych przysługujących Ubezpieczonemu, który podlega kalendarzowych Projekt ustawy zakłada, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego Ubezpieczonemu podlegającemu ubezpieczeniu chorobowemu przez okres krótszy niż 12 miesięcy kalendarzowych, będzie uwzględniany okres ubezpieczenia z poprzedniego tytułu, jeżeli okres ubezpieczenia chorobowego z tytułu pozarolniczej działalności (współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności) rozpoczął się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu. 10
Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych przysługujących Ubezpieczonemu, który podlega kalendarzowych Liczba pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia chorobowego z poprzedniego i obecnego tytułu nie będzie mogła być wyższa niż 12. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmowana będzie przeciętna miesięczna najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz przeciętna kwota zadeklarowana jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za okres pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia z aktualnego tytułu. 11
Nowe zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych przysługujących Ubezpieczonemu, który podlega kalendarzowych Uwzględnianie wcześniejszego okresu ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu będzie dotyczyło również Ubezpieczonego, w przypadku którego zdarzenie ubezpieczeniowe (np. poród) wystąpi przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, a okres ubezpieczenia rozpocznie się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu. W takim przypadku w liczbie pełnych miesięcy kalendarzowych będzie również uwzględniany miesiąc, w którym wystąpiło zdarzenie ubezpieczeniowe, a przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłk przyjęta będzie miesięczna najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz kwota zadeklarowana w przeliczeniu na pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, za miesiąc kalendarzowy, w którym powstała niezdolność do pracy. 12
Planowane wejście w życie nowych zasad ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego Projekt ustawy zakłada, że wcześniej przedstawione nowe zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego przysługujących Ubezpieczonemu wejdą w życie pierwszego dnia czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia ustawy. 13
Przepisy przejściowe Jeżeli prawo do zasiłku Ubezpieczonego powstanie przed wejściem w życie nowych zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków, zasiłek będzie wypłacany na dotychczasowych zasadach. W przeciwnym wypadku zasiłek będzie obliczany na nowych zasadach. Jeżeli zasiłek zostanie ustalony na starych zasadach, ale już po wejściu w życie nowych zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków w jego pobieraniu nastąpi przerwa albo nastąpi zmiana rodzaju pobieranego zasiłku, zasiłek przysługujący po przerwie zostanie obliczony już na nowych zasadach. W takim przypadku nie będzie stosowana reguła określona w art. 43 ustawy zasiłkowej. 14
Koniec 15