Jarosław Balon regionalne ZrÓŻnICowanIE współczesnych PrZEMIan ŚroDowIsKa PrZYroDnICZEGo w TaTraCH Wprowadzenie Metoda

Podobne dokumenty
Jarosław Balon PoDaTnoŚĆ GEosYsTEMÓw GÓrsKICH na ZMIanY antropogeniczne na PrZYKłaDZIE DolInY BIałKI w TaTraCH Wprowadzenie Obszar badań

Zmniejszenie presji turystycznej na siedliska i gatunki na obszarze Tatr. ścieżka prowadząca na Kopę Kondracką

Paweł Kroh wybrane NaTUraLNe PrZeMIaNY ŚroDowISKa w DoLINIe MIĘTUSIeJ w TaTraCh Wstęp Metodyka badań

Miłosz Jodłowski ANTRoPoGENiCzNE PRzEMiANY ŚRodowiskA PRzYRodNiCzEGo TATR Pod wpływem TURYsTYki Wprowadzenie

Tatry. 1. Topografia i zagospodarowanie turystyczne grupy Łomnicy (grań od Baraniej Przełęczy na południe) i przyległych dolin.

Ocena bodźcowości środowiska przyrodniczego jako narzędzie do organizacji ruchu turystycznego na obszarze Tatr

Wpływ turystyki pieszej

PASOWOŚĆ FIZYCZNOGEOGRAFICZNA POLSKICH TATR

Temat A (przeznaczony do wykonania na posterze) Panorama (widok) wpływ działalności człowieka na krajobraz wybranego obszaru

Czynniki wpływające na degradację szlaków turystycznych na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego

Podsumowanie spotkania w ramach projektu Zmniejszenie presji turystycznej na siedliska i gatunki na obszarze PLC Tatry

Tatry. 3. Przyrodnicze atrakcje jaskiń tatrzańskich. Słów kilka o tatrzańskich ptakach:

KARTA KURSU. Regionalne ćwiczenia terenowe Karpaty. Carpahtian Mountains Field Classes in Regional Geography

Oferta seminarium magisterskiego z zakresu kształtowania i ochrony środowiska (KOŚ) w Katedrze Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska

Paweł Kroh wpływ wybranych CZYNNIKÓw Na obecny STaN PowIerZChNI PowIaTrołoMowYCh w DoLINIe MIĘTUSIeJ w TaTraCh Cel i obszar badań Metodyka badań

W latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej.

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Kształtowanie środowiska i ochrona przyrody

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII poziom podstawowy

WALORYZACJA PRZYRODNICZA MIASTA BRZESKO

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000

Zróżnicowanie ruchu turystycznego w Tatrzańskim Parku Narodowym na wybranych przykładach

CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW ŚNIEGOWYCH I WYZNACZENIE OKRESÓW KORZYSTNYCH DO UPRAWIANIA NARCIARSTWA BIEGOWEGO I ZJAZDOWEGO W ZAKOPANEM

ZRÓŻNICOWANIE TYPÓW GEOKOMPLEKSÓW CZĘŚCIOWYCH (MORFOTOPÓW) W POŁUDNIOWEJ CZĘŚCI DOLINY KOŚCIELISKIEJ W TATRACH ZACHODNICH. Justyna Kmiecik-Wróbel

Katarzyna Dąbrowska, Marcin Bukowski

TELEDETEKCJA ŚRODOWISKA dawniej FOTOINTERPRETACJA W GEOGRAFII. Tom 51 (2014/2)

Szkolenia przyrodnicze dla przewodników

Piaskownia w Żeleźniku

Prof.dr hab. Andrzej Kowalczyk. Dr Sylwia Kulczyk Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet Warszawski

4070 *Zarośla kosodrzewiny

Projekty ocen środowiska przyrodniczego oraz ich znaczenie w planowaniu przestrzennym

Stowarzyszenie Czysta Polska Plac Szczepański 8, IV piętro Kraków, tel.:

Z DNIA 18 LUTEGO 2013 R.

SPATIAL ORDER IN THE NATURAL ENVIRONMENT OF THE POLISH TATRA MTS.

Projekt sieci rezerwatów ścisłych Tatrzańskiego Parku Narodowego profesora Stefana Myczkowskiego 50 lat ścisłej ochrony tatrzańskiej przyrody

Górskie wyprawy turystyczne i wspinaczkowe pod opieką przewodnika wysokogórskiego

Funkcjonowanie i kształtowanie środowiska przyrodniczego

Rola badań terenowych w tatrzańskich studiach krajobrazowych krakowskiego ośrodka uniwersyteckiego

Lista pytań ogólnych na egzamin inżynierski

SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY GEOGRAFIA, ROK AKADEMICKI 2010/2011

4003 Świstak Marmota marmota latirostris

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000

PBS DGA Spółka z o.o.

AKTYWIZACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA OBSZARÓW PRZYRODNICZO CENNYCH DLA POTRZEB ICH ZRÓWNOWA ONEGO ROZWOJU

Ostateczna postać długotrwałych zmian w określonych warunkach klimatyczno-geologicznych to:

Problemy Ekologii Krajobrazu The Problems of Landscape Ecology EKOLOGIA KRAJOBRAZU PROBLEMY BADAWCZE I UTYLITARNE

Małgorzata Mycke-Dominko TELEDETEKCYJNA METODA KATEGORYZACJI ZAGROŻENIA POŻAROWEGO LASU FOREST FIRE RISK CATEGORISATION DERIVED FROM SATELLITE IMAGES

PRĄDNIK PRACE I MATERIAŁY MUZEUM IM. PROF. WŁADYSŁAWA SZAFERA

Oferta seminarium licencjackiego z zakresu kształtowania i ochrony środowiska (KOŚ) w Katedrze Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska

dr Renata Kędzior Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Ekologii Klimatologii i Ochrony Powietrza

Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013

Metoda pracy: Praca z mapą, praca z tekstem (analiza opisu wybranych parków narodowych), rozmowa dydaktyczna.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000

Oferta seminarium licencjackiego na kierunku GEOGRAFIA. Katedra Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska

Próba oceny warunków klimatycznych terenu gminy Wąwolnica w województwie lubelskim

Publicznie dostępny wykaz danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie w Wigierskim Parku Narodowym

ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS

Tourist accidents during summer vacation periods in the Polish Tatra Mountains ( decade: )

CHŁONNOŚĆ TURYSTYCZNA GMINY LIPNICA WIELKA

Narciarstwo wysokogórskie w Polskich Tatrach Zachodnich Ski Touring in the Polish West Tatras

Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000

Krajobrazowe konsekwencje wyspowości

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: GOSPODARKA WODNA

POTENCJALNA EROZJA GLEB W KARKONOSKIM PARKU NARODOWYM. Karkonoski Park Narodowy, ul. Chałubińskiego 23, Jelenia Góra, PL, e mail: gis@kpnmab.

Wymagania edukacyjne z geografii dla uczniów klasy III I semestr podręcznik Planeta Nowa 3

The use of aerial pictures in nature monitoring

GEOGRAFIA KLASA I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner

GEOGRAFIA treści nauczania zakres rozszerzony 5 SEMESTR Janusz Stasiak Ciekawi świata 2 Wydaw. OPERON podręcznik

Raport powstał w ramach projektu Małopolskie Obserwatorium Gospodarki.

GEOGRAFIA POZIOM PODSTAWOWY

Waloryzacja a wycena funkcji lasu

ANEKS [1] DO PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Dla zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w gminie

Warunki życia ludności Polski po akcesji do Unii Europejskiej

Konkurs z cyklu Wędrówki po Polsce TATRY ODPOWIEDZI

Dom przyrody, park ludzi - przez edukację do zrównoważonego korzystania z ekosystemów Tatr

System planowania. Rola opracowania ekofizjograficznego w planowaniu przestrzennym

dotychczasowych lustracji terenu rezerwatu, plan urządzenia lasu, miejscowy plan zagospodarowania

światowej na podstawie mapy podaje cechy podziału wyjaśnia wpływ ustroju politycznego na rozwój administracyjnego Polski

ROZWÓJ PRZEMYSŁU KULTUROWEGO SZANSĄ DLA MAŁOPOLSKI?

NIEGOWY DLA TATR POLSKICH za okres

PRZEGLĄD NIEKTÓRYCH POTOKÓW I ŹRÓDEŁ TATR ZACHODNICH

ZARZĄDZENIE NR 1/2012 DYREKTORA TATRZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO

ElżbiEta CEbulak, RobERt twardosz PRzYPadki deszczów o dużej wydajności w tatrach w okresie Wstęp Charakterystyka wybranych opadów

PODATNOŚĆ LASÓW WIELKOPOLSKIEGO PARKU NARODOWEGO NA NISZCZENIE PRZEZ TURYSTYKĘ

Obieg materii w skali zlewni rzecznej

Lista pytań ogólnych na egzamin inżynierski

METODA OGÓLNEJ OCENY STANU ŚRODO- WISKA OBSZARÓW WIEJSKICH NA PODSTAWIE INFORMACJI Z BANKU DANYCH REGIONALNYCH GUS I OSZACOWAŃ PROGRAMU EMEP

Karta pracy nr 5. Materiały dodatkowe do scenariusza: Poznajemy różnorodność biologiczną Doliny Środkowej Wisły. Anna Janowska.

Priorytety badawcze i aplikacyjne geografii polskiej

KARTA DOKUMENTACYJNA GEOSTANOWISKA

TOM I Aglomeracja warszawska

WALORY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO CIĘŻKOWICKO-ROŻNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO NA PRZYKŁADZIE GMIN GROMNIK I CIĘŻKOWICE

Załącznik D do Programu Ochrony Niedźwiedzia Brunatnego w Polsce. Mateczniki w polskich Karpatach

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GM-P8

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 4. Koordynator Piotr Dolnicki Zespół dydaktyczny Piotr Dolnicki

Mielec Pod redakcją Bolesława Domańskiego i Krzysztofa Gwosdza

GEOGRAFIA POZIOM PODSTAWOWY

Transkrypt:

Jarosław Balon REGIONALNE ZRÓŻNICOWANIE WSPÓŁCZESNYCH PRZEMIAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO W TATRACH Wprowadzenie Zachodzące współczesne przemiany środowiska przyrodniczego są w ostatnim czasie przedmiotem licznych i szczegółowych studiów. Zagadnieniem tym na obszarze Tatr zajmował się szereg autorów, reprezentujących różne nauki geograficzne, biologiczne, leśne i in. Wyniki badań dotyczących współczesnych przemian środowiska Tatr były prezentowane m.in. z końcem dwutysięcznego roku na interdyscyplinarnej konferencji Współczesne przemiany środowiska przyrodniczego Tatr w Zakopanem (Współczesne... 2000), a także częściowo na międzynarodowym sympozjum Protected areas and lanscape ecological research w Starej Leśnej (Varšavowá, Barančok 2000). Obie konferencje pokazały wielką różnorodność przemian środowiska Tatr, zarówno naturalnych, jak i zachodzących pod wpływem antropopresji. Próbę syntezy wiedzy o przemianach środowiska Tatr zawiera tom Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego (Mirek 1996). Obok szczegółowych badań nad poszczególnymi przemianami środowiska, prowadzonych przez różnych autorów, możliwe jest także spojrzenie bardziej przeglądowe, zwracające szczególną uwagę na przestrzenne rozmieszczenie przemian. Niniejszy artykuł stanowi próbę takiego spojrzenia; dla tego celu wykorzystano wykonaną wcześniej (Balon 2000) fizycznogeograficzną regionalizację Tatr na szczeblu mikroregionów (ryc. 1), które stały się rodzajem pola podstawowego opracowania. Metoda Wielość zachodzących przemian zmusza do dokonania wyboru. Nie jest to zadanie proste, głównie z uwagi na zróżnicowany ich charakter. Część ze współczesnych przemian ma charakter naturalny, część jest efektem świadomej działalności człowieka. Jednakże najczęstsze są przemiany o charakterze mieszanym, gdzie na czynniki naturalne nakłada się oddziaływanie człowieka. Przykładami takich przemian jest naturalna sukcesja roślinna zachodząca w obszarach popasterskich czy rozczłonkowywanie stoków wzdłuż ścieżek turystycznych. Cofanie ścian skalnych zachodzi głównie pod wpływem czynników naturalnych, jednak w przyśpieszeniu tego procesu miejscami istotną rolę odgrywają taternicy. Nawet tak naturalny proces jak zanikanie jezior, jest przyśpieszany np. przez zwiększoną emisję pyłów i uruchamianie ruchów masowych przez turystów, a miejscami spowalniany przez powstrzymywanie erozji wgłębnej potoków wypływających z jezior 756

(poprzez stałe utrzymywanie mostków z kamieni na ścieżkach turystycznych). Do analizy starano się wybrać przemiany możliwe różnorodne, przede wszystkim pod kątem zróżnicowanego udziału czynnika antropogenicznego w ich genezie. Ostatecznie wybrano osiem rodzajów przemian, które uznano za wskaźnikowe dla współczesnych przemian środowiska przyrodniczego Tatr. Są to (tab. 1): zanikanie jezior (ZJ), rozcinanie utrwalonych stoków usypiskowych (RS), sekularne lub katastrofalne zmiany w obrębie koryt rzecznych i zboczy dolin (ZK), cofanie się ścian skalnych (CS), zarastanie powierzchni powiatrołomowych (ZW), sukcesja roślinności na obszary popasterskie (SP), degradacja zwietrzelin, gleb i roślinności na skutek turystyki pieszej i narciarstwa (DZ) oraz degradacja i osłabianie drzewostanów na skutek zanieczyszczeń powietrza (DD). Różnorodność analizowanych przemian w praktyce uniemożliwia zastosowanie jednolitych, wspólnych dla wszystkich przemian cech ilościowych. Dlatego zdecydowano się na analizę jakościową, określając w obrębie wszystkich mikroregionów dla każdej z wybranych przemian dwa podstawowe parametry: zasięg (stopień rozprzestrzenienia zjawiska) i intensywność zachodzenia zjawiska. Dla określenia zasięgu przyjęto cztery umowne klasy bonitacyjne: A brak zja- Ryc. 1. Tatry Polskie mikroregiony Fig. 1. The Polish Tatra Mts. microregions Objaśnienia: 1 Regle Orawicko-Kościeliskie, 2 Regle Zakopiańskie, 3 Regle Kuźnicko-Olczyskie, 4 Obniżenie Suchowodzkie, 5 Grupa Kop Sołtysich, 6 Wierchy Tomanowo-Jamnickie, 7 Masyw Bobrowca, 8 Masyw Kominiarski, 9 Masyw Czerwonych Wierchów, 10 Grań Giewontu, 11 Wierchy Goryczkowo- Kasprowe, 12 Działy Gąsienicowe, 13 Grań Orlej Perci, 14 Masyw Waksmundzki, 15 Działy Roztockie, 16 Wierchy Pięciostawiańsko-Białczańskie, 17 Masyw Mięguszowiecki. 757

Tab. 1. Zasięg i intensywność wskaźnikowych przemian środowiska w obrębie mikroregionów Tatr Polskich Tab. 1. Range and intensity of index environmental transformations within microregions of the Polish Tatra Mts. wiska, B zasięg niewielki, C zasięg średni, D zasięg duży. Wyróżniono dwie klasy intensywności zachodzenia przemian: intensywność małą (1) i dużą (2). W przypadku każdej z analizowanych przemian przyjęto odrębne, dostosowane do rodzaju przemiany kryteria dla określenia zasięgu i intensywności ich zachodzenia. W efekcie zaklasyfikowano badane mikroregiony do jednej z siedmiu możliwych grup A, B1, B2, C1, C2, D1, D2. Przykładowo C1 oznacza, że dany rodzaj przemian ma zasięg średni i zachodzi z względnie małą intensywnością. Wyniki Przestrzenne rozmieszczenie zasięgu i intensywności ośmiu wskaźnikowych przemian środowiska w Tatrach Polskich zawierają ryc. 2-9. Celem uzyskania syntetycznego obrazu zróżnicowania współczesnych przemian środowiska w Tatrach wykonano prostą procedurę bonitacyjną, przyznając każdemu z wyróżnień sumę punktów, wg poniższej, umownej skali: A (brak zjawiska) 0 pkt., B1 (niewielki zasięg, mała intensywność) 1 pkt., C1 (średni zasięg, mała intensywność) 2 pkt., D1 (duży zasięg, mała intensywność) 3 pkt., B2 (niewielki zasięg, dużą intensywność) 4 pkt., C2 (średni zasięg, duża inten- 758

sywność) 5 pkt., D2 (duży zasięg, duża intensywność) 6 pkt. Wyniki tej bonitacji zawiera tab. 1. Poszczególne mikroregiony uzyskały od 11 do 29 pkt. Celem lepszego ukazania zróżnicowania wielkości przemian środowiska przyrodniczego w obrębie mikroregionów, podzielono je w zależności od liczby uzyskanych punktów na pięć klas: Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV Klasa V (11-14 pkt.) wielkość przemian niewielka (15-18 pkt.) wielkość przemian średnia (19-22 pkt.) wielkość przemian umiarkowanie duża (23-26 pkt.) wielkość przemian duża (27-30 pkt.) wielkość przemian bardzo duża Warto zwrócić uwagę (ryc. 10), że zarówno liczebnie jak i powierzchniowo przeważają mikroregiony reprezentujące dwie klasy o najmniejszej wielkości przemian. W klasie najniższej, pierwszej znalazło się 5 mikroregionów, w drugiej 6, w trzeciej 2, w czwartej 3 i w najwyższej, piątej 1. Podsumowanie Najsilniej podlegające przemianom środowiska mikroregiony znajdują się Tatrach Reglowych, w sąsiedztwie Zakopanego. Najwyższy wskaźnik (29 pkt.) uzyskały Regle Kuźnicko-Olczyskie, gdzie na oddziaływania związane z bliskością miasta nakłada się m.in. intensywna turystyka i narciarstwo. W obrębie wierchowej części Tatr największe nasilenie przemian występuje w obrębie Wierchów Goryczkowo-Kasprowych, co jest uwarunkowane stosunkowo dużą podatnością środowiska na bodźce i silną presją człowieka, związaną m.in. z rozwiniętą infrastrukturą (narciarstwo) na tym obszarze. Z kolei najniższe wskaźniki uzyskały obszary wyżej położone i najbardziej oddalone od Zakopanego (Masyw Mięguszowiecki, Wierchy Tomanowo-Jamnickie, Masyw Bobrowca) bądź też regiony pozostające od szeregu lat pod szczególną ochroną (Masyw Waksmundzki). Najsłabiej podlegającym przemianom regionem Tatr jest niewielkie Obniżenie Suchowodzkie w Tatrach Reglowych, w obrębie którego nie zaznacza się prawie oddziaływanie człowieka na środowisko. Przedstawiona próba, mimo typowych dla metody bonitacyjnej ograniczeń (niejednolitość kryteriów w różnych przemianach, względność skali bonitacyjnej, brak pełnej jednolitości wewnętrznej pól podstawowych), pozwoliła na uzyskanie syntetycznego obrazu zróżnicowania wielkości przemian środowiska, zachodzących Objaśnienia do rycin 2-9: 1 brak zjawiska, 2 zasięg niewielki, intensywność mała, 3 zasięg średni, intensywność mała, 4 zasięg duży, intensywność mała, 5 zasięg niewielki, intensywność duża, 6 zasięg średni, intensywność duża, 7 zasięg duży, intensywność duża. 759

Ryc. 2. Zanikanie jezior (ZJ) Fig. 2. Waning of lakes (ZJ) Ryc. 4. Sekularne lub katastrofalne zmiany w obrębie koryt rzecznych i zboczy dolin (ZK) Fig. 4. Secular or catastrophic changes in the river channels and on valley-sides Ryc. 3. Rozcinanie utrwalonych stoków usypiskowych (RS) Fig. 3. Dissection of th established talus slopes Ryc. 5. Cofanie się ścian skalnych (CS) Fig. 5. Recession of rock walls (CS) 760

Ryc. 6. Zarastanie powierzchni powiatrołomowych (ZW) Fig. 6. Overgrowing of windthrow surfaces (ZW) Ryc. 8. Degradacja zwietrzelin, gleb i roślinności na skutek turystyki pieszej i narciarstwa (DZ) Fig. 8. Degradation of waste-mantle, soils and plants as a result of hiking and skiing (DZ) Ryc. 7. Sukcesja roślinności na obszary popasterskie (SP) Fig. 7. Plant succession of former pastureland (SP) Ryc. 9. Degradacja i osłabianie drzewostanów na skutek zanieczyszczeń powietrza (DD) Fig. 9. Degradation and weakening of tree-stands owing to air pollution (DD) 761

Ryc. 10. Wielkość przemian środowiska przyrodniczego Tatr Polskich w obrębie mikroregionów Fig. 10. Size of environmental transformations of the Polish Tatra Mts. within microregions w Tatrach. Obraz ten może być przydatny w opracowaniach prognostycznych. Można go też wykorzystać przy planowaniu dalszych badań przemian środowiska Tatr. LITERATURA Balon J., 2000, Physicogeographical regionalization of the Tatra National Park (Poland), [w:] M. Varšavová, P. Barančok (red.), 12 th International Symposium Protected areas and landscape ecological research, 7-11 November in Stará Lesná, Bratislava, abstracts, s. 120. Mirek Z. (red.), 1996, Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego, TPN, Kraków-Zakopane, s. 788. Varšavová M., Barančok P. (red.), 2000, Protected areas and lanscape ecological research, 12 th International Symposium Protected areas and landscape ecological research, 7-11 November in Stará Lesná abstracts, Bratislava, s. 143. Współczesne przemiany środowiska przyrodniczego Tatr, 2000, II Ogólnopolska Konferencja Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a człowiek, TPN i PTPNiZ, materiały konferencyjne, Zakopane, s. 122. 762

REGIONAL DIFFERENTIATION OF PRESENT-DAY TRANSFORMATIONS OF THE NATURAL ENVIRONMENT IN THE TATRA MOUNTAINS Summary The article is an attempt at presenting spatial differentiation of environmental transformations in the territory of the Polish Tatra Mts. To this end a previously performed physical-geographical regionalization of the Tatra Mts. (Fig. 1) was used. Within the microregions assessment was made of the extent and intensity of index transformations. These include; waning of lakes, dissection of the stabilized talus cones, secular or catastrophic changes in river channels and valley-sides, slope recession, overgrowing of windblown surfaces, succession of vegetation on the former shepherding areas, degradation of waste-mantles, soils and vegetation due to hiking and skiing, degradation and weakening of forest stands as a result of air pollution (Fig. 2-9). Using the qualifying method 5 classes of the size of transformations were distinguished. The synthetic map compiled (Fig. 10) may be useful in predictive elaboration s and in planning further surveys of environmental transformations of the Tatra Mts. Dr Balon Jarosław Zakład Geografii Fizycznej Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Jagielloński ul. Grodzka 64 31-044 Kraków 763