Ochrona środowiska w działalności wielkoprzemysłowych ferm zwierząt dr inż. Jakub Skorupski Lwów, 27 kwietnia 2017
Bałtyk jako szczególnie wrażliwy obszar morski wolna całkowita wymiana wód, największy na świecie zbiornik wody słonawej, warunki pośrednie między optymalnymi dla gatunków słodko- i słonowodnych,, wysoka wrażliwość ekologiczna, gęsto zaludnione, silnie uprzemysłowione i intensywnie użytkowany obszar zlewiska, 14 zlewni dużych rzek międzynarodowych, jedno z najbardziej zanieczyszczonych mórz świata.
Rolnictwo a Morze Bałtyckie
Koncentracja chlorofilu a w morzach Europy
Definicje The Industrial Emissions Directive (IED/IPPC) instalacje działające w oparciu o pozwolenie zintegrowane, czyli o obsadzie ponad 40.000 osobników drobiu, 2.000 tuczników o wadze ponad 30 kg i/lub 750 macior. HELCOM Baltic Sea Action Plan bałtyckie punktowe HOT SPOTy rolnicze = fermy IED + fermy bydła o obsadzie odpowiadającej 400 AU. Rekomendacja HELCOM LAND 14/2008 fermy IED + HOT SPOT y + fermy owiec, kóz, koni i zwierząt futerkowych o wielkości obsady odpowiadającej fermom IED. Definicja produkcyjna podmioty prowadzące zorganizowaną, stałą, zawodową i zarobkową intensywną i uprzemysłowioną produkcję zwierzęcą (funkcjonującymi często w postaci tzw. agrokoncernów).
Udział różnych gatunków zwierząt w całkowitym pogłowiu zwierząt gospodarskich (w %) w krajach położonych w zlewisku Bałtyku (EuroStat 2010, FAOSTAT 2010)
Fermy wielkoprzemysłowe w liczbach Całkowita obsada zwierząt gospodarskich (w 1000 LSU), w krajach zlewiska Morza Bałtyckiego (EuroStat 2010, FAOSTAT 2010, Federal State Statistics Service of the Russian Federation 2013)
Liczba wielkoprzemysłowych ferm trzody chlewnej i drobiu w krajach regionu Morza Bałtyckiego (fermy zlokalizowane na obszarze zlewiska)
Lokalizacja wielkoprzemysłowych ferm trzody chlewnej (kolor czerwony) i drobiu (kolor żółty) na obszarze zlewiska Bałtyku 1475 ferm (520 ferm trzody chlewnej i 955 ferm drobiu)
Udział (w %) ferm wielkoprzemysłowych w poszczególnych krajach zlewiska Bałtyku w ogólnej liczbie ferm w regionie (uwzględniono jedynie fermy zlokalizowane na terenie zlewiska)
Zagrożenia związane z chowem wielkoprzemysłowym w basenie Morza Bałtyckiego 1. PROBLEMY EKOLOGICZNE nadmiar lub brak możliwości wytworzonych nawozów, eutrofizacja wód, zagrożenie sanitarne, emisja gazów cieplarnianych i kwaśne deszcze, odpady z produkcji zwierzęcej i odcieki kiszonkowe, ucieczki zwierząt fermowych, przekształcanie krajobrazu rolniczego.
Produkcja zwierzęca a eutrofizacja ferma IED o obsadzie 2500 tuczników = 125,0 AU 125,0 x 0,18 = 22,5 [kgn/dzień] 125,0 x 0,053 = 6,63 [kgp/dzień] zakładając, że świnie wydalają 3 razy więcej ekskrementów niż ludzie 1 AU tuczników = 0,18 kgn/dzień oraz 0,053 kgp/dzień przeżyźnienie = = eutrofizacja (dostarczenie 1 kg N to zbiornika wodnego powoduje wytworzenie ok. 16 kg biomasy!) ferma IED o obsadzie 2500 tuczników odpowiada miastu z 7500 mieszkańcami, bez systemu oczyszczania ścieków! 8,21 MgN/rok oraz 2,42 MgP/raok
2. PROBLEMY SOCJOEKONOMICZNE odory, degradacja gleb, wysokie koszty oczyszczania wody pitnej i zwiększone zużycie wody, utrata miejsc rekreacji, zanieczyszczenia pyłowe, obniżenie atrakcyjności i wartości rynkowej gruntów.
3. PROBLEMY LEGISLACYJNO PRAWNE brak implementacji Konwencji Helsińskiej, brak dostępu opinii publicznej do planów nawożenia, brak regulacji prawnych dotyczących jakości zapachowej powietrza, nieskuteczność sprawowania nadzoru nad ferma-mi wielkoprzemysłowymi, ograniczenia w udziale społeczeństwa w procesach decyzyjnych związanych z uruchamianiem ferm wielkoprzemysłowych, brak skutecznego powiązania możliwości uzyskiwania środków ze źródeł publicznych a przestrzeganiem przepisów ochrony środowiska.
Przeciwdziałanie negatywnym skutkom tuczu przemysłowego 1. ROLNICTWO ZRÓWNOWAŻONE
2. PRZECIWDZIAŁANIE ZANIECZYSZCZENIOM WÓD I GLEB ustalanie dawek nawozowych w oparciu bilanse składników pokarmowych, uwzględniających żyzność gleby oraz rzeczywiste potrzeby pokarmowe uprawianych roślin, ograniczenie obsady zwierząt w gospodarstwie do wielkości gwarantującej optymalne wykorzystanie nawozów naturalnych, porcjowanie dawek nawozów naturalnych i unikanie ich jesiennej aplikacji (obserwuje się wówczas największe straty składników pokarmowych), stosowanie przeciwdziałających stratom biogenów zabiegów agrotechnicznych:
3. PRZECIWDZIAŁANIE ZANIECZYSZCZENIOM ATMOSFERY stosowanie zbilansowanej diety zwierząt gospodarskich, dostosowanie wielkość dawek pokarmowych do ich rzeczywistych potrzeb, zwiększenie strawności pasz, promowanie produkcji biogazu rolniczego, ograniczenie emisji amoniaku poprzez stosowanie utrzymanie optymalnej wilgotności ściółki, dodatki do odchodów zwierząt (torf, węgiel brunatny, preparaty pałeczek kwasu mlekowego), bieżącadezynfekcjaidezynsekcjapomieszczeńiutrzymywanie higieny zwierząt, zakładanie stref izolacyjnych i ochronnych w postaci pasów zieleni.
4. PRZECIWDZIAŁANIE ZANIECZYSZCZENIOM ZAPACHOWYM stosowanie nowoczesnych metod dezodoryzacji gazów odlotowych z wielkoprzemysłowej produkcji zwierzęcej (np. metody biologiczne zastosowanie biofiltrów i biopłuczek, maskowanie), zapobieganie emisji odorantów poprzez stosowanie biopreparatów, dodawanych do ściółki, gnojowicy i obornika, lokalizacja nowych ferm poza osiedlami ludzkimi.
Dziękuję za uwagę jakub@gajanet.pl