RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 229517 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 420638 (22) Data zgłoszenia: 23.02.2017 (51) Int.Cl. F16L 23/16 (2006.01) F16L 23/00 (2006.01) F16L 23/02 (2006.01) F16L 23/12 (2006.01) F16L 47/14 (2006.01) (54) Przyłącze kołnierzowe rurociągu, zwłaszcza ciśnieniowego gazowego rurociągu PE (43) Zgłoszenie ogłoszono: 18.12.2017 BUP 26/17 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.07.2018 WUP 07/18 (73) Uprawniony z patentu: ZIEL-GAZ KAZIMIERZ ZIELIŃSKI I WSPÓLNICY SPÓŁKA JAWNA, Węgrzce, PL (72) Twórca(y) wynalazku: KAZIMIERZ ZIELIŃSKI, Kraków, PL (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Andrzej Fus PL 229517 B1
2 PL 229 517 B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest przyłącze kołnierzowe rurociągu, zwłaszcza ciśnieniowego gazowego rurociągu PE, szczególnie do zastosowań w rurociągach przesyłowych gazów niebezpiecznych, palnych i tworzących mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Spoiny łączące odcinki rur stalowych lub połączenia stalowego kołnierza z odcinkiem stalowej rury stosowane w rurociągach przesyłowych gazów wybuchowych muszą spełniać wysokie normy jakościowe, w tym pełnego przetopu sąsiadujących materiałów. Wykonywane są badania radiograficzne każdej spoiny, które znacząco wpływają na koszt produktu końcowego. Właściwie wykonana spoina uniemożliwia dyfuzję gazów z wnętrza rury przesyłowej do otoczenia, gdzie z powietrzem mogą stworzyć mieszaninę wybuchową. Istnieją obowiązujące w branży gazowniczej standardy wykonywania przyłączy (np. Połączenia PE/stal dla gazu ziemnego wraz ze stalowymi elementami do włączeń oraz elementami do przyłączeń, Standard Techniczny ST-IGG-1101:2011, Izba Gospodarcza Gazownictwa, Warszawa 2011; Warunki techniczne projektowania, budowy, nadzoru i odbioru gazociągów wykonanych z polietylenu, Karpacka Spółka Gazownictwa, Tarnów 2007), które stawiają wymogi zarówno dla używanych materiałów jak i samego wykonania. Według ST-IGG stalowe elementy rurowe należy wykonywać z rur przewodowych dla mediów palnych według normy PN-EN ISO 3183 lub dla średnic mniejszych niż 33,7 mm z rur dla zastosowań ciśnieniowych według grupy norm PN-EN 10216. Dopuszcza się stosowanie rur oraz elementów kształtowych stalowych o minimalnej normatywnej granicy plastyczności 245 N/mm 2, jednak zaleca się stosowanie rur o minimalnej normatywnej granicy plastyczności 290 N/mm 2. Dla rur i kształtek stalowych przeznaczonych do spawania maksymalny równoważnik węgla CEVmax powinien być zgodny z wymaganiami określonymi w Polskich Normach dla rur przewodowych dla mediów palnych i nie powinien być większy niż: 0,45 dla gatunków stali z minimalną granicą plastyczności nie większą niż 360 N/mm 2, 0,48 dla gatunków stali z minimalną granicą plastyczności równą lub większą niż 360 N/mm 2. Wszystkie materiały stalowe, podstawowe i dodatkowe do spawania, użyte do spawania połączeń PE/stal oraz elementów do włączeń i przyłączeń muszą posiadać świadectwo odbioru według PN-EN 10204. Elementy polietylenowe połączeń PE/stal powinny być wykonane z polietylenu PE 100 lub PE 100-RC w szeregach wymiarowych SDR 11, SDR 17 lub SDR 17,6. Dopuszcza się stosowanie polietylenu PE 80. Rury polietylenowe powinny być zgodne z normą PN- EN 1555-2, a rury z polietylenu PE 100-RC do montażu bez podsypki i obsypki powinny spełniać dodatkowe wymagania dotyczące ich stosowania w alternatywnych technikach budowy gazociągów. Zalecane jest w standardzie ST-IGG uzyskanie połączenia mechanicznego elementu stalowego z elementem polietylenowym, poprzez zainkludowanie części stalowej w część polietylenową. Dodatkowo, na zewnętrznej powierzchni jednego z końców elementu stalowego mogą być nacięte rowki. Dopuszcza się zastosowanie elementów pośrednich zwiększających wytrzymałość mechaniczną połączenia. W połączeniach PE/stal z tuleją zewnętrzną dopuszcza się zastosowanie jako dodatkowe uszczelnienie pierścieni uszczelniających umieszczonych pomiędzy zewnętrzną powierzchnią rury stalowej, a wewnętrzną powierzchnią rury polietylenowej. W połączeniach PE/stal z tuleją wewnętrzną połączenie mechaniczne rury stalowej z rurą polietylenową uzyskuje się poprzez zastosowanie tulei, której zadanie jest zaciśnięcie rury PE. Tuleja wewnętrzna może występować w dwóch odmianach: jako gładka lub rozkielichowana i może być wykonana ze stali lub stopów metali kolorowych. Dodatkowo, na zewnętrznej powierzchni tulei wewnętrznej mogą być nacięte rowki. Znane są z oferty handlowej przyłącza kołnierzowe dla polietylenowych PE rurociągów gazowniczych, wykonane zgodnie z powyższymi standardami, w których rozwiązano problem połączenia przewodowych rur stalowych, określanych szeregiem średnic w calach, z rurami polietylenowymi wymiarowanymi metrycznie (w mm). Do wewnętrznej średnicy rury przepływowej polietylenowej PE dopasowuje się średnicę odcinka I rury stalowej obróbką mechaniczną lub zwalcowywaniem, na końcu którego wykonuje się obwodowe karby i występy. Odcinek I rury stalowej wtłacza się do rury polietylenowej PE i dodatkowo z zewnątrz zawalcowuje się połączenie opaską z tulei metalowej. Do tak uzyskanego połączenia PE/stal, dobiera się odcinek II rury stalowej z kołnierzem stalowym. Odcinek I rury stalowej (zaopatrzonej w odcinek rury PE) spawa się z odcinkiem II rury stalowej (zaopatrzonej w kołnierz) i wszystkie spoiny poddaje się nieniszczącym badaniom radiograficznym.
PL 229 517 B1 3 Z belgijskiego opisu nr BE899666 i angielskiego analogu opisu nr GB2019760B znane jest połączenie dwóch odcinków rur, w którym metalowa wewnętrzna tuleja roztłoczona jest wewnątrz niemetalowej rury, której zewnętrzna powierzchnia wtłoczona jest w pierścieniowe trapezowe wybrania na wewnętrznej powierzchni metalowego zewnętrznego odcinka grubościennej rury lub tulei. Z opisu PL207409 znane są połączenia rur stalowych z rurami PE, jako tak zwane złącza PE-stal służące do łączenia rurociągów PE z zespołami stalowymi, w szczególności stalowymi zaworami, w których co najmniej jeden odcinek rury stalowej na odcinku połączeniowym posiada występy i/lub wybrania trójkątne, które wtłaczane są w powierzchnię rury PE, przy czym na zewnątrz odcinka połączeniowego zawalcowana jest tuleja dociskowa. Korzystnie kształt występów i/lub wybrań ma postać trójkątnych zastrzałów i/lub ich wysokość i/lub gęstość jest zależna od odległości od krawędzi odcinka połączeniowego. Ze zwiększaniem się odległości od krawędzi odcinka połączeniowego zmniejsza się wysokość występów i/lub wybrań. Opcjonalnie ze zwiększaniem się odległości od krawędzi odcinka połączeniowego zwiększa się gęstość występów i/lub wybrań. Pośrednia rura niemetalowa na długości odcinka połączeniowego posiada korzystnie stałą średnią grubość. Na przeciwległym do odcinka połączeniowego końcu co najmniej jednego odcinka rury stalowej umiejscowiony jest gwint wewnętrzny i/lub zewnętrzny i/lub krawędź jest przygotowana pod spaw i/lub zamocowany jest kołnierz. Celem opracowania wynalazku jest wyeliminowanie badań jakości spoin łączących elementy rurociągów przesyłowych gazu, przez które gaz z wnętrza przestrzeni przesyłowej, przy ewentualnej korozji otoczenia spoiny, mógłby dyfundować na zewnątrz i stwarzać zagrożenie wybuchem. Optymalnym byłoby wyeliminowanie kontaktu stalowych kołnierzy z przestrzenią przesyłową gazu. Istota rozwiązania. Przyłącze według wynalazku w końcową część rury przesyłowej, korzystnie naprężonej od wewnątrz końcowym odcinkiem tulei, wtłoczone ma występy z wewnętrznej powierzchni w poosiowym otworze kołnierza, korzystnie obwodowe w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów z mniejszą, bliską prostopadłej do osi rury, ścianką skierowaną w kierunku płaszczyzny roboczej i/lub odległość krawędzi rury przesyłowej od płaszczyzny roboczej kołnierza ma mniejszą niż odległość tej krawędzi od płaszczyzny oporowej kołnierza. W poosiowym prześwicie kołnierza z szyjką, korzystnie z tworzywa sztucznego, ma cylindryczną wkładkę z materiału o większej twardości niż twardość materiału kołnierza, korzystnie stalową, przy czym wkładka ma występy w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów z mniejszą płaszczyzną, bliską prostopadłej do osi skierowanych: na zewnętrznej powierzchni stycznej z powierzchnią otworu kołnierza w stronę płaszczyzny roboczej kołnierza i na wewnętrznej powierzchni stycznej z powierzchnią rury przesyłowej w stronę płaszczyzny oporowej kołnierza. Korzystnie przestrzeń przesyłowa wewnątrz rury przesyłowej jest izolowana od kołnierza. Korzystnie ścianka rury przesyłowej jest przegrodą pomiędzy przestrzenią przesyłową a połączeniem kołnierza z rurowym odcinkiem. Korzystnie tuleja na zewnętrznej powierzchni w środkowej części ma kołnierzyk i występy w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów, przy czym występy po obu stronach kołnierzyka skierowane są przeciwnie, większą płaszczyzną w stronę końców tulei. Przyłącze w kilku wariantach przedstawione zostało na rysunku, w którym Fig. 1 ukazuje półwidok-półprzekrój, w którym krawędź rury przepływowej jest zbliżona do powierzchni roboczej kołnierza z przyspawanym rurowym odcinkiem, Fig. 2 półwidok-półprzekrój, w którym krawędź rury przepływowej wysunięta jest przed powierzchnię roboczą kołnierza z przyspawanym rurowym odcinkiem, Fig. 3 półwidok-półprzekrój połączenia z wykorzystaniem tulei z kołnierzykiem, Fig. 4 półwidok-półprzekrój, w którym krawędź rury przepływowej wysunięta jest przed powierzchnię roboczą kołnierza z dodatkową wkładką, Fig. 5 półwidok-półprzekrój, w którym krawędź rury przepływowej jest zbliżona do powierzchni roboczej kołnierza z dodatkową wkładką, Fig. 6 półwidok-półprzekrój, w którym krawędź rury przepływowej wysunięta jest przed powierzchnię roboczą kołnierza z przyspawanym rurowym odcinkiem wewnątrz otworu kołnierza, zaś Fig. 7 ukazuje półwidok-półprzekrój, w którym krawędź rury przepływowej jest zbliżona do powierzchni roboczej kołnierza z przyspawanym rurowym odcinkiem wewnątrz otworu kołnierza. Przyłącze według zaproponowanego rozwiązania, posiada kołnierz 2, 20 z szyjką lub kołnierz płaski połączony z rurowym odcinkiem 4, korzystnie zgrzewem lub spawem z rurowym odcinkiem 4 stalowym, do którego zamocowana jest rura przesyłowa 1 z tworzywa sztucznego naprężona od wewnątrz tuleją, korzystnie z obwodowymi trójkątnymi lub trapezowymi występami na zewnętrznej i/lub wewnętrznej powierzchni tulei metalowej. Tuleja 3, 30 dociska zewnętrzną powierzchnię rury przesyłowej 1 do powierzchni obwodowych karbów i/lub występów na wewnętrznej powierzchni rurowego odcinka 4. W rozwiązaniu wynalazku przyłącze, w końcową część 10 rury przesyłowej 1, korzystnie na-
4 PL 229 517 B1 prężonej od wewnątrz końcowym odcinkiem tulei 3, 30, wtłoczone ma występy 21 z wewnętrznej powierzchni 7 w poosiowym otworze kołnierza 2, 20, korzystnie obwodowe w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów z mniejszą, bliską prostopadłej do osi O, ścianką 22 skierowaną w kierunku płaszczyzny roboczej 2a i/lub odległość a krawędzi 10 rury przesyłowej 1 od płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 2, 20 ma mniejszą niż odległość b tej krawędzi 10 od płaszczyzny oporowej 2b kołnierza. W poosiowym prześwicie kołnierza 20 z szyjką, korzystnie z tworzywa sztucznego, ma cylindryczną wkładkę 33 z materiału o większej twardości niż twardość materiału kołnierza 20, korzystnie stalową, przy czym wkładka 33 ma występy 21 w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów z mniejszą płaszczyzną 36, bliską prostopadłej do osi O skierowanych: na zewnętrznej powierzchni 34 stycznej z powierzchnią otworu kołnierza 20 w stronę płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 20 i na wewnętrznej powierzchni 35 stycznej z powierzchnią rury przesyłowej 1 w stronę płaszczyzny oporowej 2b kołnierza 20. Korzystnie przestrzeń przesyłowa wewnątrz rury przesyłowej 1 jest izolowana od kołnierza 2, 20. Korzystnie ścianka rury przesyłowej 1 jest przegrodą pomiędzy przestrzenią przesyłową a połączeniem kołnierza 2 z rurowym odcinkiem 4. Korzystnie tuleja 30 na zewnętrznej powierzchni w środkowej części ma kołnierzyk 31 i występy 32 w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów, przy czym występy 32 po obu stronach kołnierzyka 31 skierowane są przeciwnie, większą płaszczyzną 32a w stronę końców tulei 30. P r z y k ł a d I Wykonane zostało doświadczalne przyłącze kołnierzowe ciśnieniowego gazowego rurociągu polietylenowego PE. Przyłącze posiada stalowy kołnierz 2 z szyjką, do której przyspawany jest spoiną doczołową z pełnym przetopem rurowy odcinek 4 stalowy. Rurowy odcinek 4 stalowy i poosiowy otwór kołnierza 2 mają występy 21 i wybrania 21a na wewnętrznej powierzchni 7. Wewnątrz zamocowana jest rura przesyłowa 1 z polietylenu PE. Rura przesyłowa 1 naprężona jest od wewnątrz tuleją 3. Tuleja 3 dociska zewnętrzną powierzchnię rury przesyłowej 1 do powierzchni obwodowych występów na wewnętrznej powierzchni rurowego odcinka 4 i kołnierza 2. Końcowa część 10 rury przesyłowej 1, naprężonej od wewnątrz końcowym odcinkiem tulei 3, sięga krawędzią do powierzchni roboczej 2a kołnierza 2. Rura przesyłowa 1 ma wtłoczone występy 21 i wypełnia wybrania 21a usytuowane w wewnętrznej powierzchni 7 otworu kołnierza 2. Występy 21 wykonano w postaci trójkątnych zębów z mniejszą, bliską prostopadłej do osi O, ścianką 22 skierowaną w kierunku płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 2. Równocześnie odległość a krawędzi końcowej części 10 rury przesyłowej 1 od płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 2 jest mniejsza niż odległość b tej krawędzi 10 od płaszczyzny oporowej 2b kołnierza. Dla uszczelnienia połączenia pomiędzy współpracującymi kołnierzami 2 dwóch rur przesyłowych 1 umieszcza się pierścień uszczelniający 32. Przestrzeń przesyłowa wewnątrz rury przesyłowej 1 jest izolowana od kołnierza 2. Ścianka rury przesyłowej 1 jest przegrodą pomiędzy przestrzenią przesyłową a połączeniem kołnierza 2 z rurowym odcinkiem 4. P r z y k ł a d II Wykonane zostało doświadczalne przyłącze kołnierzowe ciśnieniowego gazowego rurociągu polietylenowego PE. Przyłącze posiada stalowy kołnierz 2, do którego przyspawany jest rurowy odcinek 4 stalowy. Rurowy odcinek 4 stalowy i poosiowy otwór kołnierza 2 mają występy 21 i wybrania 21a na wewnętrznej powierzchni 7. Wewnątrz zamocowana jest rura przesyłowa 1 z polietylenu PE. Rura przesyłowa 1 naprężona jest od wewnątrz tuleją 3. Tuleja 3 dociska zewnętrzną powierzchnię rury przesyłowej 1 do powierzchni obwodowych występów na wewnętrznej powierzchni rurowego odcinka 4 i kołnierza 2. Końcowa część 10 rury przesyłowej 1, naprężonej od wewnątrz końcowym odcinkiem tulei 3, wystaje na zewnątrz poza powierzchnię roboczą 2a kołnierza 2. Rura przesyłowa 1 ma wtłoczone występy 21 i wypełnia wybrania 21a usytuowane w wewnętrznej powierzchni 7 otworu kołnierza 2. Występy 21 wykonano w postaci trójkątnych zębów z mniejszą, bliską prostopadłej do osi O, ścianką 22 skierowaną w kierunku płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 2. Równocześnie odległość a krawędzi końcowej części 10 rury przesyłowej 1 od płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 2 jest mniejsza niż odległość b tej krawędzi 10 od płaszczyzny oporowej 2b kołnierza. Dla uszczelnienia połączenia pomiędzy współpracującymi kołnierzami 2 dwóch rur przesyłowych 1 umieszcza się pierścień uszczelniający 32. Przestrzeń przesyłowa wewnątrz rury przesyłowej 1 jest izolowana od kołnierza 2. Ścianka rury przesyłowej 1 jest przegrodą pomiędzy przestrzenią przesyłową a połączeniem kołnierza 2 z rurowym odcinkiem 4. Wystająca poza powierzchnię roboczą 2a kołnierza 2, końcowa część 10 rury przesyłowej 1 poprzez termiczne zgrzanie z sąsiednim końcem rury przesyłowej tworzy szczelne połączenie. Rurowy odcinek 4 został przyspawany do kołnierza 2 spoiną doczołową nadbudowaną spoiną pachwinową.
PL 229 517 B1 5 P r z y k ł a d III Zrealizowano połączenie przyłączy kołnierzowych dwóch odcinków rurociągu polietylenowego PE, ukazanego w Fig. 3. Przyłącze posiada stalowe kołnierze 2, do których przyspawane są rurowe odcinki 4 stalowe. Rurowe odcinki 4 stalowe i poosiowe otwory kołnierzy 2 mają występy 21 i wybrania 21a na wewnętrznej powierzchni 7. Rura przesyłowa 1 naprężona jest od wewnątrz tuleją 30. Tuleja 30 dociska zewnętrzną powierzchnię rury przesyłowej 1 do powierzchni obwodowych występów 21 na wewnętrznej powierzchni rurowego odcinka 4 i kołnierza 2. Tuleja 30 połączeniowa dwóch rur z tworzywa sztucznego na zewnętrznej powierzchni w środkowej części ma kołnierzyk 31 i występy 32 w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów, przy czym występy 32 po obu stronach kołnierzyka 31 skierowane są przeciwnie, większą płaszczyzną 32a w stronę końców tulei 30, które wtłoczone są w wewnętrzne powierzchnie rur przesyłowych 1. Końcowe części 10 rury przesyłowej 1 sięgają krawędzią do powierzchni roboczej 2a kołnierzy 2. Rura przesyłowa 1 ma wtłoczone występy 21 i wypełnia wybrania 21a usytuowane w wewnętrznej powierzchni 7 otworów kołnierzy 2. Występy 21 wykonano w postaci trójkątnych zębów z mniejszą, bliską prostopadłej do osi O, ścianką 22 skierowaną w kierunku płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 2. Równocześnie odległość a krawędzi końcowej części 10 rury przesyłowej 1 od płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 2 jest mniejsza niż odległość b tej krawędzi 10 od płaszczyzny oporowej 2b kołnierza. Dla uszczelnienia połączenia pomiędzy współpracującymi kołnierzami 2 dwóch rur przesyłowych 1, na obwodzie kołnierzyka 31, umieszczono pierścień uszczelniający 32. P r z y k ł a d IV Wykonane zostało doświadczalne przyłącze kołnierzowe ciśnieniowego gazowego rurociągu polietylenowego PE. Przyłącze posiada stalowy kołnierz 2 z szyjką, do której przyspawany jest rurowy odcinek 4 stalowy. Rurowy odcinek 4 stalowy został wspawany do wnętrza poosiowego otworu kołnierza 2. W poosiowym otworze kołnierza 2 występy 21 i wybrania 21a są na wewnętrznej powierzchni rurowego odcinka 4 stalowego. Wewnątrz zamocowana jest rura przesyłowa 1 z polietylenu PE. Rura przesyłowa 1 naprężona jest od wewnątrz tuleją 3. Tuleja 3 dociska zewnętrzną powierzchnię rury przesyłowej 1 do powierzchni obwodowych występów 21 na wewnętrznej powierzchni rurowego odcinka 4 w poosiowym otworze kołnierza 2. Końcowa część 10 rury przesyłowej 1, naprężonej od wewnątrz końcowym odcinkiem tulei 3, sięga krawędzią do powierzchni roboczej 2a kołnierza 2. Rura przesyłowa 1 ma wtłoczone występy 21 i wypełnia wybrania 21a usytuowane w wewnętrznej powierzchni rurowego odcinka 4 na szerokości kołnierza 2. Występy 21 wykonano w postaci trójkątnych zębów z mniejszą, bliską prostopadłej do osi O, ścianką 22 skierowaną w kierunku płaszczyzny roboczej 2ą kołnierza 2. Równocześnie odległość ą krawędzi końcowej części 10 rury przesyłowej 1 od płaszczyzny roboczej 2ą kołnierza 2 jest mniejsza niż odległość b tej krawędzi 10 od płaszczyzny oporowej 2b kołnierza. Dla uszczelnienia połączenia pomiędzy współpracującymi kołnierzami 2 dwóch rur przesyłowych 1 umieszcza się pierścień uszczelniający 32. Przestrzeń przesyłowa wewnątrz rury przesyłowej 1 jest izolowana od kołnierza 2. Ścianka rury przesyłowej 1 jest przegrodą pomiędzy przestrzenią przesyłową a połączeniem kołnierza 2 z rurowym odcinkiem 4. Podobnie wykonano przyłącze z końcową częścią 10 rury przesyłowej 1 wystającej na zewnątrz poza powierzchnię roboczą 2a kołnierza 2. P r z y k ł a d V Dla eksploatacji rurociągu w warunkach dużego zawilgocenia lub okresowego zalewania połączenia kołnierzowego, w szczególności wodą zasoloną, wykonane zostało przyłącze rurociągu polietylenowego PE z kołnierzem z PCV. Dla ich wzajemnego połączenia, w poosiowym prześwicie kołnierza 20 z szyjką z PCV, wykorzystano metalową wkładkę 33, która ma większą twardość niż twardość materiału kołnierza 20. Wkładka 33 ma występy 21 w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów z mniejszą płaszczyzną 36, bliską prostopadłej do osi O skierowanych: na zewnętrznej powierzchni 34 stycznej z powierzchnią otworu kołnierza 20 w stronę płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 20 i na wewnętrznej powierzchni 35 stycznej z powierzchnią rury przesyłowej 1 w stronę płaszczyzny oporowej 2b kołnierza 20. W poosiowym otworze kołnierza 20 występy 21 i wybrania 21a są na wewnętrznej powierzchni metalowej wkładki 33. Wewnątrz zamocowana jest rura przesyłowa 1 z polietylenu PE. Rura przesyłowa 1 naprężona jest od wewnątrz tuleją 3. Stalowa tuleja 3 dociska zewnętrzną powierzchnię rury przesyłowej 1 do powierzchni obwodowych występów 21 na wewnętrznej powierzchni metalowej wkładki 33 w poosiowym otworze kołnierza 20. Końcowa część 10 rury przesyłowej 1, naprężonej od wewnątrz końcowym odcinkiem tulei 3, sięga krawędzią do powierzchni roboczej 2a kołnierza 2. Rura przesyłowa 1 ma wtłoczone występy 21 i wypełnia wybrania 21a usytuowane w wewnętrznej powierzchni stalowej wkładki 33 na szerokości kołnierza 2. Występy 21 wykonano w postaci trójkątnych zębów z mniejszą, bliską
6 PL 229 517 B1 prostopadłej do osi O, ścianką 22 skierowaną w kierunku płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 2. Równocześnie odległość a krawędzi końcowej części 10 rury przesyłowej 1 od płaszczyzny roboczej 2a kołnierza 2 jest mniejsza niż odległość b tej krawędzi 10 od płaszczyzny oporowej 2b kołnierza. Dla uszczelnienia połączenia pomiędzy współpracującymi kołnierzami 20 dwóch rur przesyłowych 1 umieszcza się pierścień uszczelniający 32. Podobnie wykonano przyłącze z końcową częścią 10 rury przesyłowej 1 wystającej na zewnątrz poza powierzchnię roboczą 2a kołnierza 2. Przedstawione powyżej przykładowe rozwiązania nie wyczerpują wszystkich możliwości realizacji wynalazku. Możliwe jest również zastosowanie rozwiązania według wynalazku z wykorzystaniem kołnierzy ze stopów metali kolorowych. Stosując rozwiązanie według wynalazku uzyskuje się szczelne połączenie odcinków rur przesyłowych z tworzyw sztucznych zaopatrzonych w kołnierze, w szczególności w ciśnieniowych rurociągach gazowniczych, przy czym przestrzeń przesyłowa wewnątrz rury przesyłowej 1 jest izolowana od kołnierzy. Zastrzeżenia patentowe 1. Przyłącze kołnierzowe rurociągu, zwłaszcza ciśnieniowego gazowego rurociągu PE, posiada kołnierz z szyjką lub kołnierz płaski połączony z rurowym odcinkiem, korzystnie zgrzewem lub spawem z rurowym odcinkiem stalowym, do którego zamocowana jest rura przesyłowa z tworzywa sztucznego naprężona od wewnątrz tuleją, korzystnie z obwodowymi trójkątnymi lub trapezowymi występami w postaci zastrzałów na zewnętrznej i/lub wewnętrznej powierzchni tulei metalowej, dociskającą zewnętrzną powierzchnię rury przesyłowej do powierzchni obwodowych karbów i/lub występów na wewnętrznej powierzchni rurowego odcinka, znamienne tym, że w końcową część (10) rury przesyłowej (1), korzystnie naprężonej od wewnątrz końcowym odcinkiem tulei (3, 30), wtłoczone ma występy (21) z wewnętrznej powierzchni (7) w poosiowym otworze kołnierza (2, 20), korzystnie obwodowe w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów z mniejszą, bliską prostopadłej do osi (O), ścianką (22) skierowaną w kierunku płaszczyzny roboczej (2a) i/lub odległość (a) krawędzi końcowej części (10) rury przesyłowej (1) od płaszczyzny roboczej (2a) kołnierza (2, 20) ma mniejszą niż odległość (b) tej krawędzi końcowej części (10) od płaszczyzny oporowej (2b) kołnierza (2, 20). 2. Przyłącze według zastrz. 1, znamienne tym, że w poosiowym prześwicie kołnierza (20) z szyjką, korzystnie z tworzywa sztucznego, ma cylindryczną wkładkę (33) z materiału o większej twardości niż twardość materiału kołnierza (20), korzystnie stalową, przy czym wkładka (33) ma występy (21) w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów z mniejszą płaszczyzną (36), bliską prostopadłej do osi (O) skierowanych: na zewnętrznej powierzchni (34) stycznej z powierzchnią otworu kołnierza (20) w stronę płaszczyzny roboczej (2a) kołnierza (20) i na wewnętrznej powierzchni (35) stycznej z powierzchnią rury przesyłowej (1) w stronę płaszczyzny oporowej (2b) kołnierza (20). 3. Przyłącze według zastrz. 1, znamienne tym, że przestrzeń przesyłowa wewnątrz rury przesyłowej (1) jest izolowana od kołnierza (2, 20). 4. Przyłącze według zastrz. 1, znamienne tym, że ścianka rury przesyłowej (1) jest przegrodą pomiędzy przestrzenią przesyłową a połączeniem kołnierza (2) z rurowym odcinkiem (4). 5. Przyłącze według zastrz. 1, znamienne tym, że tuleja (30) na zewnętrznej powierzchni w środkowej części ma kołnierzyk (31) i występy (32) w postaci trójkątnych lub trapezowych zębów, przy czym występy (32) po obu stronach kołnierzyka (31) skierowane są przeciwnie, większą płaszczyzną (32) w stronę końców tulei (30).
PL 229 517 B1 7 Rysunki
8 PL 229 517 B1 Departament Wydawnictw UPRP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)