u JW 1 p \ &: */ : UCHWAŁA NR XXVI/183/2009 RADY POWIATU W MILICZU z dnia 18 czerwca 2009 roku i' u W f. ł CENTRUM ft/i'? 3 CZE. 2009 L. dz.._ jlkos... w sprawie przyjęcia do realizacji Powiatowego Programu Edukacyjne- Korekcyjnego dla Sprawców Przemocy Domowej" Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.. U. z 2001 r. Nr 142, póz. 1592 z późn. zm.) oraz art. 6 ust.4 pkt 2 z ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( Dz. U. Nr 180, póz. 1493) Rada Powiatu w Miliczu uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się do realizacji Powiatowy Program Korekcyjno - Edukacyjny dla Sprawców Przemocy Domowej", stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu w Miliczu Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 3.
UZASADNIENIE DO UCHWAŁY NR XXVI/183/2009 RADY POWIATU W MILICZU Z DNIA 18.06.2009 ROKU Program realizowany jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 lipca 2006r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, a także szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjne - edukacyjnych. Program adresowany jest do osób skazanych za czyny określone w art. 207 kodeksu karnego lub za inne przestępstwa przeciwko rodzinie z rozpoznaniem stosowania przemocy wobec najbliższych. Celem działań korekcyjne - edukacyjnych jest uzyskanie przez sprawcę świadomości własnych zachowań przemocowych wobec członków rodziny poprzez: - uświadomienie sprawcy czym jest przemoc, - rozpoznanie przez sprawcę sygnałów ostrzegawczych zapowiadających zachowania przemocowe, - opracowanie planu bezpieczeństwa" zapobiegającemu użyciu siły i przemocy, - naukę umiejętności służących rozwiązywaniu konfliktów bez użycia agresji i konstruktywnego wyrażania uczuć, - uświadomienie pozytywnych postaw rodzicielskich oraz nabycie umiejętności utrzymania dyscypliny bez przemocy jako alternatywny dla agresywnego karania, - promowanie zdrowego stylu życia, trzeźwości i abstynencji w rodzinie i lokalnym środowisku, - edukację na temat zagrożeń wynikających z używania środków psychotropowych, - trening umiejętności społecznych i asertywności. Przedłożone opracowanie stanowi podstawę do podejmowania działań zmierzających do ograniczenia przestępstw noszących znamiona przemocy domowej.
Załącznik do Uchwały Nr XXVI/183/2009 Rady Powiatu w Miliczu z dnia 18 czerwca 2009r. Informacja dotycząca zagadnień merytorycznych i organizacyjnych Programu Korekcyjno- Edukacyjnego dla Sprawców Przemocy Domowej. (Materiał Załącznika opracowany przez Panią Małgorzatę Mierzyńską) l/ Nazwa programu. Program Edukacyjno- Korekcyjny dla Sprawców Przemocy Domowej. 21 Podstawy prawne. Obowiązek realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie określony został w przepisach ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Dz. U. z 2005r. nr 180, póz.1493 (Załącznik nr 4 do Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 lipca 2006 r. w sprawie standardów podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie w tym także szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno - edukacyjnych (Dz. U. z 2006 r. nr 127, póz.890) Realizacja tego Programu opiera się na współpracy Sądu, Prokuratury, Policji i innych ważnych dla tego zadania instytucji, a więc sprzyja budowaniu systemu interwencji wobec sprawców przemocy, a tym samym pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. 3/ Sposób rekrutacji. Program adresowany jest do osób skazanych za czyny z art. 207 l kk lub za inne przestępstwa przeciwko rodzinie z rozpoznaniem stosowania przemocy wobec najbliższych. W programie uczestniczą ponadto osoby: - wobec których Sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary, zobowiązując je do uczestnictwa w programie, - które nie zostały skazane lecz skierowane do udziału w Programie przez kuratorów sądowych, policję, pracowników socjalnych, - które same zgłosiły się do uczestnictwa w programie, są pełnoletnie i stosuj ą przemoc wobec członków swoich rodzin. Kandydaci do udziału w Programie muszą być zdrowi psychicznie oraz zachowywać abstynencję od alkoholu i innych środków odurzających. 4/ Cel programu: zaprzestanie stosowania przemocy. Model pracy korekcyjno-edukacyjnej ze sprawcą przemocy w rodzinie przyjmuje, że u podłoża stosowania przez niego przemocy leżą pewne posiadane przez niego deficyty. Stanowią je braki kompetencji emocjonalnych i interpersonalnych oraz system destrukcyjnych przekonań, motywujących do określonych zachowań. Celem edukacji sprawcy jest uświadomienie takiej osobie tych destrukcyjnych zachowań i mechanizmów oraz nauczenie jej konstruktywnych sposobów działania, odpowiedzialności za popełniane czyny, umiejętności rozwiązywania problemów w sposób akceptowany społecznie, prawidłowej komunikacji partnerskiej, wyrażania uczuć (m.in. złości), umiejętności korzystania ze wsparcia społecznego.
W toku realizacji programu jego uczestnicy otrzymują pewną ilość wiedzy na temat przemocy, którą odnosząc do własnych działań i doświadczeń- dokonują autodiagnozy. Po rozpoznaniu przez sprawcę określonych schematów, można z nim rozmawiać o ich konsekwencjach i znaczeniu w jego funkcjonowaniu. Kolejnym etapem jest opracowanie konstruktywnych schematów zachowań i nauka ich stosowania. Nowe alternatywne umiejętności są przez niego stosowane w życiu codziennym. 5/ Sposób realizacji. Program zaplanowany jest na 2 spotkania indywidualne i 24 spotkania grupowe odbywające się raz w tygodniu po trzy godziny. Zajęcia grupowe podzielone są na osiem bloków tematycznych. Na każdy blok przeznacza się trzy spotkania. Program jest realizowany w systemie otwartym: w trakcie trwania programu dołączają nowi uczestnicy. Każdy z nich realizuje Program w całości. Zajęcia prowadzą kobieta i mężczyzna. W grupach korekcyjnych dla sprawców przemocy konieczne jest prowadzenie zajęć przez dwie ściśle współpracujące ze sobą osoby. Są one dla uczestników modelowym przykładem komunikacji partnerskiej. Obecność kobiety podczas pracy korekcyjnej staje się dodatkowym czynnikiem konfrontującym, ważnym w procesie zmiany zachowania. Osoby prowadzące Program posiadają specjalistyczne kwalifikacje i doświadczenie zawodowe do pracy ze sprawcami przemocy. Podczas realizacji Programu prowadzący kontaktują się ze współmałżonką, partnerką/partnerem czy inną osobą poszkodowaną przez sprawcę w celu powiadamiania jej o uczestnictwie współmałżonka (partnera) w Programie, czynionych przez niego postępach oraz w celach konsultacyjno-informacyjnych dotyczących różnych rozwiązań, które mogą jej pomóc zwiększyć bezpieczeństwo i dobre samopoczucie. W ciągu 18 miesięcy po zakończeniu Programu prowadzący kontaktują się z byłymi uczestnikami. Sprawują w ten sposób swego rodzaju nadzór nad praktycznym stosowaniem wiedzy i umiejętności uzyskanych przez uczestników w Programie. OPIS PROGRAMU Program ma charakter edukacyjno-korekcyjny. W części edukacyjnej koncentrujemy się na przekazaniu szeroko pojętej wiedzy na temat zjawiska przemocy, część korekcyjna ukierunkowana jest na zdobycie umiejętności niestosowania przemocy, trening umiejętności społecznych i asertywności oraz naukę konstruktywnego rozwiązywania sporów i korzystania ze wsparcia społecznego. Warunkiem przyjęcia do Programu jest przyznanie się uczestnika do stosowania przemocy wobec partnerki/partnera. Podczas sesji indywidualnych uczestnik zostaje zapoznany z celami i przebiegiem programu. Prowadzący natomiast zapoznaje się szczegółowo z sytuacją rodzinną i prawną skazanego. Przyjęcie do programu jest potwierdzone zawarciem kontraktu na aktywny udział w sesjach grupowych. Uczestnik wypełnia następnie kwestionariusz historii przemocy", którego celem jest dokonanie wstępnej diagnozy problemu. Kwestionariusz służy ponadto analizie i rozpoznaniu sygnałów czasowych, sytuacyjnych i fizycznych, towarzyszących aktom przemocy. Stanowi wstęp do opracowania indywidualnego planu bezpieczeństwa", a w dalszej części Programu jest wykorzystywany do analizy cykliczności przemocy i poznania dynamiki własnych zachowań. Istotnym etapem pracy jest ukazanie cykliczności przemocy, gdyż sprawca traktuje przemoc jako odosobnione akty agresji, nie zauważa ciągłości i
zależności pomiędzy nimi. Zrozumienie tego mechanizmu pozwala na skuteczniejsze zapobieganie nawrotom ataków. Realizując Plan Bezpieczeństwa" zadaniem uczestników jest rozpoznanie, jakie sytuacje są dla nich potencjalnymi wyzwalaczami agresji, które sygnały płynące z ciała informują o nadchodzącym ataku i w oparciu o tę wiedzę tworzą plan działania alternatywnego względem stosowanej przemocy, coś jakby instrukcji": jak postępować, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia aktu agresji. Jednym z elementów Planu Bezpieczeństwa" jest nauka umiejętności stosowania tzw. przerwy na ochłonięcie". Celem wzięcia przerwy jest rozładowanie napięcia, które gromadzi się w czasie trwania konfliktu, tak żeby można było nadal prowadzić rozmowę w sposób nie raniący (fizycznie i słownie) drugiej osoby zaangażowanej w konflikt. Nabycie umiejętności stosowania przerwy ułatwia zapobieżenie aktom przemocy, dlatego zalecane jest wprowadzenie tego elementu w początkowym etapie Programu. Plan Bezpieczeństwa" podlega stałej ewaluacji a jego skuteczność poddawana jest ocenie w trakcie trwania Programu. Kolejnym elementem Programu jest przekazanie wiedzy na temat, czym jest przemoc, jakie są jej rodzaje, formy i dynamika; grupa w toku swobodnej dyskusji tworzy definicję przemocy do której się odwołuje w trakcie dalszej pracy. Przemoc jest rozumiana jako działanie intencjonalne, a jej dokonanie jako akt świadomego wyboru. Następnie koncentrujemy się na ujawnieniu negatywnych norm i wzorców kulturowych wykorzystywanych do wspierania postaw dominacji, władzy i kontroli sprawcy nad ofiarą. Analizie podlega także rola stereotypów na temat tożsamości mężczyzny, ról męskich" i kobiecych". Przyswajanie wiedzy odbywa się w sposób aktywizujący uczestników (m.in. poprzez prowadzenie otwartej dyskusji oraz odwoływanie się do indywidualnych doświadczeń). Przyjmujemy założenie, iż sprawca jest odpowiedzialny za czyny, których dokonuje i musi tę odpowiedzialność zaakceptować, nie jest jednak odpowiedzialny za normy, które zostały mu wpojone. Związki oparte na wyższości mężczyzny nad kobietą są często akceptowane społecznie, a postawa dominacji - wzmacniana kulturowo. W tym kontekście kluczowy element w procesie zmiany stanowi zrozumienie, iż celem stosowania przemocy, jest uzyskanie przez sprawcę władzy i kontroli nad ofiarą. W dalszej części Programu szczegółowej analizie podlegają następujące zagadnienia: przemoc fizyczna- zaprzestanie jej stosowania; zastraszanie a zachowania niezastraszające; poniżanie a zachowania nacechowane szacunkiem; izolowanie a wsparcie i zaufanie; minimalizowanie, zaprzeczanie, obwinianie jako taktyka kontroli a szczerość i odpowiedzialność; przemoc seksualna a poszanowanie seksualności; wykorzystywanie męskich przywilejów, przemoc ekonomiczna a partnerstwo w związku; groźby i wymuszenia a negocjowanie i sprawiedliwość. Podstawowe narzędzie na tym etapie pracy stanowi Kwestionariusz kontrolowania" zawierający następujące punkty: 1. Działanie (opis sytuacji i działania, w których sprawca użył przemocy w celu kontrolowania swojej partnerki/partnera; wypowiedzi, gesty, ton głosu, kontakt fizyczny, wyraz twarzy). 2. Intencje (co chciał sprawca, aby wydarzyło się w danej sytuacji?).
3. Przekonania (jakie przekonania stój ą za czynami i intencjami sprawcy?). 4. Uczucia (jakie uczucia towarzyszyły sprawcy?). 5. Umniejszanie znaczenia, zaprzeczanie i obwinianie (w jaki sposób sprawca umniejszał znaczenie lub zaprzeczał swoim czynom lub obwiniał partnerkę?). 6. Skutki (jaki był wpływ czynów sprawcy na niego samego, na partnerkę, na innych?). 7. Używanie przemocy w przeszłości (jaki wpływ na obecną sytuacje miało wcześniejsze używanie przez sprawcę przemocy?). 8. Zachowanie nie kontrolujące (co sprawca mógłby zrobić inaczej?). Posługiwanie się kwestionariuszem służy analizie własnych zachowań przemocowych, stanowiąc zasadniczą część pracy psychoedukacyjnej. W celu nabycia umiejętności konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych realizowane są ćwiczenia w parach oraz odgrywanie ról. Kolejnym etapem pracy jest nauka rozpoznawania i nazywania uczuć oraz stanów emocjonalnych, oddzielenie złości jako naturalnej emocji od jej form zniekształconych typu sarkazm, mściwość, karanie. Sesje końcowe poświęcone zostały nauce nowych konstruktywnych zachowań będących alternatywą dla zachowań przemocowych. Służyły temu wykłady oraz ćwiczenia poświęcone między innymi zachowaniom asertywnym, nowym sposobom rozwiązywania problemów, zasadom sprawiedliwej kłótni oraz nauce umiejętności prawidłowej komunikacji. Uczestnicy przechodzą trening umiejętności aktywnego słuchania, poznają podstawowe zasady negocjacji i zasady właściwego rozwiązywania sporów. Ważnym elementem na tym etapie pracy jest wskazanie klientom możliwości korzystania ze wsparcia społecznego w celu zapobieżenia ich izolacji i wykluczeniu. Podsumowującym tematem zajęć jest przyjęcie przez sprawców pełnej odpowiedzialności za popełnione czyny. To etap pracy, w którym uczestnik winien przyjąć odpowiedzialność za popełnione przez siebie akty przemocy i być gotowym ponieść konsekwencje swych czynów oraz zadośćuczynić ofiarom. Także odejść od zaprzeczania aktom przemocy i minimalizowania ich, obwiniania partnerki oraz stosowania innych mechanizmów obronnych. Jest to czas kiedy klient uzyskuje kontakt z uczuciem winy, wstydu i żalu, wczuwa się w sytuację ofiar przemocy. Po ukończeniu Programu następuje ocena postępów uczestników, zawiera ona m.in. następujące elementy: obecność, nie stosowanie przemocy, trzeźwość, stosowanie poznanych technik, zwracanie się o pomoc np. szukanie informacji, rozmawianie o tym z członkami grupy, zawracanie się do nich o pomoc, otwartość na korzystanie ze wsparcia, aktywne zaangażowanie, otwartość, szacunek dla partnera i kobiet w ogólności. Oceny końcowej dokonują osoby prowadzące lub członkowie grupy. Powyższy opis jest schematem realizowanym w każdej edycji Programu. Jednak gdy zaistnieje taka konieczność, można wprowadzić zmiany, dostosowując go w ten sposób do potrzeb i możliwości grupy.