NADBRZEZE W CHARZYKOWACH Konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej zagospodarowania terenu położonego w miejscowości Charzykowy
1. Idea Wyjątkowa wartość krajobrazowa Jeziora Charzykowskiego i lasów Borów Tucholskich oraz dziedzictwo kulturowe związane z historią polskiego żeglarstwa spotykają się w miejscu nadbrzeża, wzdłuż promenady. Te dwie warstwy - ekologicznokrajobrazowa oraz historyczno-kulturowa warunkują rangę i znaczenie miejsca będącego przedmiotem opracowania konkursowego. Miejsce to zasługuje by być wartościową, atrakcyjną i spójną przestrzenią publiczną, która podkreśli dotychczasowe walory, wydobędzie te ukryte oraz sprawi, że przebywający w niej mieszkańcy, turyści i żeglarze zapamiętają Charzykowy jako miejscowość piękną, funkcjonalną, wygodną i wielowątkową. 1.1. Promenada kręgosłupem przestrzeni publicznej Meandrująca w linii północ - południe oś promenady to kręgosłup przestrzeni publicznej Charzyków. Proponujemy postrzeganie całości opracowania jako jednej przestrzeni publicznej zorganizowanej w obszary funkcjonalne nanizane na kręgosłup promenady. Wytworzona tym samym zostanie wielofunkcyjna i bogata programowo przestrzeń publiczna o spójnym charakterze przestrzennym, materiałowym i funkcjonalnym. 1.2. Kontekst urbanistyczny, kontekst krajobrazowy - powiązania Projekt przywiązuje wysoką wagę do walorów urbanistycznych miejsca. Wszelkie interwencje projektowe (zorientowane poprzecznie do linii promenady, w układzie wschód-zachód) zaproponowano na przedłużeniu istniejących linii urbanistycznych - nowe pomosty przystani jachtowej, molo, pomost drewniany kąpieliska, układ nawierzchni i dojść obszaru wokół przystani zostały zaplanowane w liniach istniejących ulic, ścieżek, przerw w zabudowie, linii nasadzeń. Tym samym przestrzeń publiczna promenady staje się jeszcze lepiej powiązana z zabudową mieszkaniową wzdłuż głównej ulicy miasteczka, ułatwiona zostaje komunikacja - nadbrzeże otwiera się na zabudowę mieszkaniową i przybliża ją do brzegu jeziora. W liniach północ - południe proponujemy podkreślenie powiązania krajobrazowego poprzez: a. wprowadzenie zieleni wysokiej od strony północnej b. układ funkcjonalny stref - elementy siłowni zewnętrznej, strefa Wifi, miejsce przystankowe dla rowerzystów zachęcają rowerzystów i pieszych przemieszczających się wokół jeziora do zatrzymania się w Charzykowach bez konieczności korzystania z zatłoczonej w sezonie plaży c. rozciągnięcie atrakcyjnej przestrzeni publicznej od plaży i amfiteatru w stronę północną 1.3. Wielość w jedności - obszary funkcjonalne tworzące spójną przestrzeń publiczną Teren opracowania podzielono na sześć obszarów funkcjonalnych skupionych wzdłuż linii promenady i nadbrzeża. Obszary te, mimo iż zróżnicowane funkcjonalnie utrzymują spójny charakter materiałowy i przestrzenny z głównym ciągiem komunikacyjnym promenady organizującym te przestrzenie. Od południa wydzielono: 1. Obszar wejściowy południowy od ulicy Jeziornej, 2. Plażę, 3. Amfiteatr, 4. Obszar rekreacyjno-sportowy, 5. Przystań, 6. Obszar wejściowy północny - 2 -
2. Rozwiązania szczegółowe 2.1. Promenada Promenada stanowi centralną oś przestrzeni publicznej nadbrzeża w Charzykowach. Wychodząc poza założenia programowe wytycznych konkursowych projekt alternatywnie proponuje podniesienie i wymianę nawierzchni promenady na całej długości obszaru opracowania oraz uspójnienie małej architektury i oświetlenia. Nadbudowa nawierzchni promenady o 10 cm wizualnie wynosi ścieżkę ponad otaczający teren, podkreślając jej rangę. Jednocześnie spadki boczne zapewniają dostępność dla osób niepełnosprawnych, wózków i rowerów. Wymiana istniejącej nawierzchni polbrukowej na dużo bardziej reprezentacyjną nawierzchnię z betonu lanego z dylatacją podkreśla wagę osi w całym założeniu urbanistycznym. Projekt zakłada optymalizację kosztów bazując na istniejącym układzie promenady, jednak zauważa jak ważne jest ujęcie osi w rewitalizacji nadbrzeża, aby osiągnąć spójny charakter całości przestrzeni publicznej Charzyków. 2.2. Obszar wejściowy południowy od ulicy Jeziornej Dla lepszego wkomponowania i powiązania nadbrzeża z układem urbanistycznym miasteczka proponuje się rozwiązanie dzikiego parkingu na południowym krańcu opracowania, przy ulicy Turystycznej. Funkcjonalnie zagospodarowane i estetyczne przestrzenie towarzyszące (m.in. parkingi) będą świadczyć o atrakcyjności przestrzeni publicznej Charzyków. Projekt zakłada wydzielenie strefy wejściowej na skarpie, ponad osią promenady w odcinku ulicy Jeziornej jako strefy buforowej między parkingiem a nadbrzeżem jeziora. W strefie wejściowej zaplanowano: a. parking na 31 samochodów osobowych, w tym 2 miejsca postojowe dla osób niepełnosprawnych (22 - parkowanie prostopadłe i 9 - parkowanie równoległe) b. platformę widokową na skarpie, wśród drzew z miejscami do siedzenia, strefą Wifi, tablicami informacyjnymi; c. rampę zapewniającą swobodny dojazd wózkom, rowerom i osobom niepełnosprawnym z parkingu do promenady; d. schody terenowe łączące parking z toaletami publicznymi i dalej promenadą oraz molo. 2.3. Plaża Interweniując w istniejący układ przestrzenny projekt proponuje: a. budowę molo w osi ulicy Jeziornej schodzącej w kierunku nadbrzeża, z fragmentem kładki drewnianej łączącej promenadę z molo; b. nadanie molo reprezentacyjnego, miejskiego charakteru materiałowo nawiązującego do wyglądu promenady (nawierzchnia, mała architektura) z atrakcyjną iluminacją świetlną (oświetlenie dolne); c. zagospodarowanie skraju plaży i terenów zielonych atrakcyjną małą architekturą (m.in. drewniane leżaki, ławki, poidełko, stojaki na rowery) ze stanowiskiem dla ratownika i regulaminem kąpieliska; d. zagęszczenie zagajnika drzew między ulicą Jeziorną a promenadą jako wizualne domknięcie obszaru plaży; e. budowę drewnianego pomostu (w osi przejścia pieszego od ulicy Długiej) z fragmentem pomostu pływającego oraz hamakami wodnymi uatrakcyjniającymi obszar kąpieliska. 2.4. Amfiteatr Projekt zakłada lepsze powiązanie amfiteatru z resztą obszaru opracowania, wciągnięcie obiektu układ przestrzenny nadbrzeża za pomocą nowego układu komunikacji oraz lokalizacji strefy promocyjnowystawowej na granicy promenady i terenu zielonego wokół amfiteatru. Proponuje się: a. renowację istniejącego amfiteatru - nową wylewkę betonową i wymianę siedzisk (nawiązujące do materiałowych rozwiązań małej architektury i nawierzchni promenady) oraz wymianę oświetlenia wysokiego na niskie fotowoltaiczne; - 3 -
b. wprowadzenie wielofunkcyjnego obiektu sceny - zadaszenia - placu do tańca, który może być wykorzystywany również jako miejsce jarmarków, targów, miejsce do siedzenia. Obiekt z zielonym dachem z łąki kwietnej powiela zagospodarowanie sąsiadujących terenów zielonych; c. lokalizację budynku magazynów i garderoby na zachód, tuż przy granicy amfiteatru (z dojazdem od strony promenady), wpisanego w układ przestrzenny obiektu; d. zróżnicowanie zieleni niskiej wokół amfiteatru z obszarem łąki kwietnej i murawą trawiastą; e. wprowadzenie strefy promocyjnej z ławkami, tablicą informacyjną i przestrzenią na wystawy czasowe pomiędzy promenadą a terenami zielonymi wokół amfiteatru. 2.5. Obszar rekreacyjno-sportowy Między przystanią a obszarem plaży w miejscu obecnie istniejącego placu zabaw i boisk zlokalizowano strefę sportu i rekreacji. W strefie zaplanowano: a. lokalizację trzech boisk do sportów plażowych (dwa do piłki siatkowej, jedno do piłki nożnej) między plażą a promenadą; b. dek drewniany przylegający do promenady jako miejsce obserwacyjne dla rozgrywanych na boiskach meczy; c. siłownię zewnętrzną między boiskami a placem zabaw; d. plac zabaw wzdłuż dojścia do pomostu drewnianego ze strefą dla dzieci młodszych i starszych połączony z wodnym placem zabaw w strefie płytkiego kąpieliska. 2.6. Przystań i strefa wejściowa północna Tradycje żeglarskie stanowią o tożsamości Charzyków. Projekt zakłada wyraźniejsze połączenie przystani z promenadą, gdzie przystań stanowi integralną część wysokiej jakości przestrzeni publicznej nadbrzeża. Poprzez następujące rozwiązania projektowe i materiałowe spacerowicze są zachęcani do korzystania z tej części brzegu jeziora - obserwowania cumujących jachtów, ćwiczącej na wodzie szkółki żeglarskiej. Jednocześnie, dzięki nowemu zagospodarowaniu terenów wzdłuż promenady na wysokości przystani żeglarze zyskują funkcjonalnie zagospodarowane nadbrzeże. Projekt zakłada: a. zwiększenie ilości miejsc cumowniczych do 132 (ze strefą cumowania stałego - 102 łodzie i strefą cumowania czasowego - 30 łodzi) dzięki budowie dwóch kei żeglarskich na skraju północnym i południowym istniejącej przystani. Keje zaplanowano jako powielenie układu kei wewnętrznych istniejącej przystani w układzie osi urbanistycznych - dojść do promenady; b. otwarcie przystani na promenadę i strefę wejściową - lokalizację atrakcyjnych dla żeglarzy funkcji - strefa Wifi, publiczna toaleta z prysznicami, miejsca do siedzenia, zadaszenie z miejscem na ognisko, siłownia zewnętrzna, poidełko; oraz nowy układ ścieżek; c. wymianę nawierzchni istniejących kei - wprowadzenie drewna jako materiału na nawierzchnie zwiększy atrakcyjność istniejącej przystani; d. wydzielenie strefy wejściowej - powitalnej dla rowerzystów i spacerowiczów przemieszczających się wzdłuż jeziora od str. północno-wschodniej oraz dla żeglarzy wpływających do przystani; e. zagęszczenie zieleni wysokiej osłaniającej przestrzenie publiczne od sąsiadującej zabudowy mieszkaniowej oraz zróżnicowanie zieleni niskiej z łąkami kwietnymi i murawą trawiastą. 2.7. Dobór zieleni Przewidziana w projekcie roślinność uzupełnia nowy układ funkcjonalno - przestrzenny nadbrzeża i stanowi element wpływający na spójność całego obszaru opracowania. Przewidziano wprowadzenie dwóch gatunków zieleni wysokiej - Brzozy brodawkowatej - Betula pendula oraz Sosny zwyczajnej - Pinus sylvestris. Gatunki te występują obecnie na obszarze opracowania i wykazują dużą tolerancję na piaszczyste gleby nadbrzeża, gwarantują więc atrakcyjny wygląd nowo projektowanych drzew. Jako uzupełnienie proponuje się wprowadzenie zieleni niskiej w postaci łąk kwietnych w okolicach - 4 -
amfiteatru i wzdłuż promenady na wysokości przystani jachtowej. Łąki kwietne o charakterze muraw kserotermicznych nawiązują do występujących naturalnie w regionie Charzyków zbiorowisk roślinnych i obejmują gatunki: 1. Leucanthemum vulgare - Złocień zwyczajny / 2. Vicia cracca - Wyka ptasia / 3. Vicia grandiflora - Wyka brudnożółta / 4. Centaurea scabiosa - Chaber driakiewnik / 5. Lotus corniculatus - Komonica zwyczajna / 6. Knautia arnvensis - Świerzbnica polna / 7. Echium vulgare - Żmijowiec zwyczajny / 8. Cichorium intybus - Cykoria podróżnik / 9. Achillea millefolium - Krwawnik pospolity / 10. Centaurea jacea - Chaber łąkowy. Dodatkowo projekt przewiduje powstanie zielonego dachu ekstensywnego na zadaszeniu sceny przy amfiteatrze, gdzie przewidziano gatunki sucholubne: 1. Agrostis capillaris - Mietlica pospolita / 2. Festuca rubra commutata - Kostrzewa czerwona w formie rozłogowej / 3. Poa pratensis - Wiechlina łąkowa / 4. Poa compressa - Wiechlina spłaszczona / 5. Anthoxanthum odoratum - Tomka wonna / 6. Achillea millefolium - Krwawnik pospolity / 7. Allium schoenoprasum - Czosnek szczypiorek / 8. Anthemis tinctoria - Rumian żółty. - 5 -