GMINA KRAMSK PROGNOZA OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KRAMSK NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2021 ROKU

GMINA KRAMSK PROGNOZA OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KRAMSK NA LATA 2014 2017 Z PERSPEKTYWĄ DO 2021 ROKU Ekolog Sp. z o.o. ul. Mścibora 8 61 062 Poznań Autorzy opracowania: inż. Katarzyna Walkowiak mgr Anna Grabowska Szaniec mgr Jakub Smakulski mgr inż. Radosław Marinow KRAMSK 2014 rok

Spis treści 1. Wprowadzenie... 5 1.1 Stan formalno prawny... 5 1.2 Zakres merytoryczny prognozy oddziaływania programu ochrony środowiska... 5 1.3 Powiązanie Programu z dokumentami szczebla lokalnego, powiatowego, wojewódzkieg0, krajowego i międzynarodowego... 6 1.3.1 Globalna Agenda 21... 6 1.3.2 Strategia Europa 2020... 6 1.3.3 Europejska Strategia Zrównoważonego Rozwoju... 7 1.3.4 Pakiet energetyczno klimatyczny... 7 1.3.5 Strategia Rozwoju Kraju... 7 1.3.6 Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego... 8 1.3.7 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego na 2012-2015...10 1.3.8 Aktualizacja Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lata 2013-2016...14 1.3.9 Strategia Rozwoju Gminy Kramsk 2005-2017...15 1.3.10 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kramsk...16 2. Główne cele oraz zawartość ocenianego dokumentu...18 2.1 Cel projektowanego dokumentu...18 2.2 Zawartość ocenianego dokumentu...18 3. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy...21 4. Metody analizy skutków realizacji postanowień Programu oraz częstotliwość jej przeprowadzania...22 5. Charakterystyka gminy oraz analiza i ocena istniejącego stanu środowiska...24 5.1 Charakterystyka gminy...24 5.1.1 Infrastruktura...24 5.2 Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska...28 5.2.1 Geologia...28 5.2.2 Rzeźba terenu, geomorfologia...28 5.2.3 Ochrona przyrody...29 5.2.4 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów...31 5.2.5 Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi...32 5.2.6 Ochrona powierzchni ziemi...34 5.2.7 Gospodarowanie zasobami geologicznymi...38 5.2.8 Ochrona powietrza atmosferycznego...39 5.2.9 Odnawialne źródła energii...41 5.2.10 Ochrona wód...43 5.2.11 Racjonalna gospodarka odpadami...46 5.2.12 Klimat akustyczny...48 5.2.13 Pola elektromagnetyczne...49 5.2.14 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu...51 6. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody...52 2

7. Identyfikacja i ocena przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne...54 8. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko...93 9. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko...93 10. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy...94 11. Streszczenie w języku niespecjalistycznym...94 Wykorzystane materiały... 101 Spis tabel Tabela 1. Wskaźniki monitorowania programu...23 Tabela 2. Sieć wodociągowa na terenie Gminy Kramsk w latach 2011-2013...25 Tabela 3. Sieć kanalizacyjna na terenie Gminy Kramsk...25 Tabela 4. Informacje o oczyszczanych ściekach w latach 2011-2013...26 Tabela 5. Charakterystyka funkcjonujących w 2013 roku oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Kramsk...26 Tabela 6. Parametry ścieków surowych i oczyszczonych w oczyszczalni ścieków w Dębiczu (stan na dzień 11.12.2012 r.)...26 Tabela 7. Sieć gazowa na terenie Gminy Kramsk w latach 2011-2014...27 Tabela 8. Szacunkowe zużycie energii elektrycznej wg. "Projektu założeń do planu zaopatrzenia Gminy Kramsk w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na lata 2011 2026...27 Tabela 9. Szkielet układu drogowego Gminy Kramsk...27 Tabela 10. Pomniki przyrody występujące na terenie Gminy Kramsk...31 Tabela 11. Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzień 31.12.2015 r. na terenie Gminy Kramsk zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych...33 Tabela 12. Obecny i planowany stan oczyszczalni ścieków na dzień 31.12.2015 w aglomeracji Kramsk zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych...33 Tabela 13. Struktura użytkowania użytków rolnych...34 Tabela 14. Potrzeby wapnowania gruntów ornych na terenie Gminy Kramsk w latach 2010-2011...35 Tabela 15. Potrzeby wapnowania użytków zielonych na terenie Gminy Kramsk w latach 2010-2011...35 Tabela 16. Potrzeby wapnowania użytków rolnych na terenie Gminy Kramsk w latach 2010-2011...36 Tabela 17. Klasyfikacja strefy wielkopolskiej z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia w latach 2013...40 Tabela 18. Klasyfikacja strefy wielkopolskiej z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych w celu ochrony roślin w roku 2013...40 Tabela 19. Wyniki badań potencjału ekologicznego w punkcie pomiarowym Kanał Górecki Wola Podłężna oraz Warcica - Święte w 2013 roku w latach 2010 2013...44 3

Tabela 20. Charakterystyka jednolitych części wód powierzchniowych...45 Tabela 21. Jakość zwykłych wód podziemnych, wykorzystywanych przez gminę...46 Tabela 22. Ilość wytworzonych odpadów w gminie Kramsk w latach 2011-2013...48 Tabela 23. Wykaz i lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowych na terenie gminy...50 Tabela 24. Sieć rozdzielcza średniego napięcia SN 15kV...50 Tabela 25. Stacje transformatorowe 15/0,4 kv...50 Tabela 26. Sieć niskiego napięcia nn. 0,4 kv...51 Tabela 27. Problemy ekologiczne w Gminie Kramsk...52 Tabela 28. Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Kramsk...56 Tabela 29. Przewidywane oddziaływanie na środowisko określonych kierunków działań w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Kramsk...63 Spis wykresów Wykres 1.Odczyn (ph) gruntów użytkowanych rolniczo na terenie Gminy Kramsk w latach 2010-2011 (źródło: OSChR w Poznaniu stan na 1.07.2014r.)...36 Wykres 2. Zawartość fosforu w gruntach użytkowanych rolniczo na terenie Gminy Kramsk w latach 2010 2011 (źródło: OSChR w Poznaniu stan na 1.07.2014r.)...37 Wykres 3. Zawartość potasu w gruntach użytkowanych rolniczo na terenie Gminy Kramsk w latach 2010 2011 (źródło: OSChR w Poznaniu stan na 1.07.2014r.)...37 Wykres 8. Zawartość potasu w gruntach użytkowanych rolniczo na terenie Gminy Kramsk w latach 2010 2011 (źródło: OSChR w Poznaniu stan na 1.07.2014r.)...38 4

1. Wprowadzenie Przedmiotem niniejszego opracowania jest Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Kramsk na lata 2014-2017 z perspektywą do 2021 roku, zwana dalej Prognozą. 1.1 Stan formalno prawny Prognoza jest dokumentem realizowanym z obowiązku wynikającego z zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2013 poz. 1232 ze zm.). Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, skutków realizacji wyżej wymienionego Programu, którego elementem jest niniejsza prognoza, wynika z obowiązku zawartego w ustawie z dnia 3 października 2008 roku, o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013 poz. 1235). Powyższa ustawa jest skutkiem wdrożenia do polskiego ustawodawstwa dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. 1.2 Zakres merytoryczny prognozy oddziaływania programu ochrony środowiska Zakres Prognozy jest zgodny z art. 51 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013 poz. 1235) oraz z wymaganiami nałożonymi przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Powyższa Prognoza powinna: Zawierać: informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym, określać, analizować i oceniać: istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnio-terminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze,

powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy, przedstawia: rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. 1.3 Powiązanie Programu z dokumentami szczebla lokalnego, powiatowego, wojewódzkieg0, krajowego i międzynarodowego 1.3.1 Globalna Agenda 21 Globalna Agenda 21, uchwalona w czerwcu 1992 r. na Konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Spraw Środowiska i Rozwoju w Rio de Janeiro na tzw. Szczycie Ziemi, stanowi globalny program działań na rzecz środowiska i rozwoju. Program ten wskazuje, w jaki sposób należy równoważyć rozwój gospodarczy i społeczny z poszanowaniem środowiska. Wdrażanie założeń Agendy opiera się na zasadzie Myśl globalnie, działaj lokalnie, zgodnie z którą największą rolę w ich realizacji przypisuje się władzom lokalnym. Agenda składa się z czterech zasadniczych części, omawiających następujące zagadnienia: problemy socjalne i gospodarcze; zachowanie i zagospodarowanie zasobów w celu zapewnienia rozwoju; wzmocnienia znaczenia ważnych grup społecznych; możliwości realizacyjne celów i zadań agendy. Agenda stała się priorytetowym dokumentem dla formułowania celów wszystkich dziedzin życia społeczno-gospodarczego, opartych na zasadzie zrównoważonego rozwoju. W oparciu o przyjęte w niej zasady organizowane są międzynarodowe i europejskie systemy wspierania rozwoju. 1.3.2 Strategia Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Europa 2020, przyjęta przez Radę Europejską 17 czerwca 2010 r., to kluczowy dokument dla średniookresowej strategii rozwoju kraju jako członka Unii Europejskiej. Ten fundamentalny dla rozwoju Unii Europejskiej dokument określa działania, których podjęcie przyspieszy wyjście z obecnego kryzysu i otworzy europejską gospodarkę na przyszłe wyzwania. W ramach Strategii wyznaczone zostały 3 priorytety, które będą realizowaną na szczeblu unijnym i krajowym: wzrost inteligentny (zwiększenie roli wiedzy, innowacji, edukacji i społeczeństwa cyfrowego) wzrost zrównoważony (produkcja efektywniej wykorzystująca zasoby, przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności) 6

wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (zwiększenie aktywności zawodowej, podnoszenie kwalifikacji, walka z ubóstwem). 1.3.3 Europejska Strategia Zrównoważonego Rozwoju Głównym celem Europejskiej Strategii Zrównoważonego Rozwoju jest zrównoważenie wzrostu gospodarczego i wysokiego poziomu życia z ochroną środowiska naturalnego. Przyjęta została 26 czerwca 2006 r. i następnie zaktualizowana. Strategia ma na celu wzrost dobrobytu poprzez działania w zakresie: ochrony środowiska naturalnego (rozwój gospodarczy bez niszczenia środowiska); sprawiedliwości i spójności społecznej (tworzenie demokratycznego społeczeństwa, dającego każdej jednostce szanse rozwoju); dobrobytu gospodarczego (pełne zatrudnienie oraz stabilna praca); wypełniania obowiązków na arenie międzynarodowej (współpraca międzynarodowa, pomoc krajom rozwijającym się, w przestrzeganiu zasad zrównoważonego rozwoju). 1.3.4 Pakiet energetyczno klimatyczny Został przyjęty 17 grudnia 2008 r. jako narzędzie legislacyjne, zmierzające do kontrolowania i ograniczania emisji gazów cieplarnianych na terenie Unii Europejskiej. Zakłada redukcję o 20 % emisji gazów cieplarnianych w UE w stosunku do 1990 r., 20 % udział energii odnawialnej w zużyciu energii ogółem w 2020 r. (dla Polski udział ten to 15 %), 20 % wzrost efektywności energetycznej do 2020 r. 1.3.5 Strategia Rozwoju Kraju Strategia Rozwoju Kraju do roku 2020 jest elementem systemu zarządzania rozwoju kraju, na podstawie ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r., o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. 2009r., Nr 84, poz. 712, z późn. zm.). Wspomniana ustawa wprowadza podstawowe dokumenty strategiczne, które łączy wspólna realizacja celów i kierunków interwencji, a są to: długookresowa strategia rozwoju kraju (DŚRK) tzw. Trzecia fala nowoczesności, która określa głównie trendy oraz koncepcję rozwojową kraju, średniookresowa strategia rozwoju kraju (ŚSRK), która określa cele strategiczne kraju do roku 2020 oraz 9 zintegrowanych strategii, służących realizacji założonych celów rozwojowych. Strategiczne zadania państwa na najbliższe 10 lat wynikające z decyzji zawartych DŚRK, do których odwołuje się ŚSRK, są konieczne do wzmocnienia procesów rozwojowych. Celem głównym ŚSRK jest wzmocnienie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów, które zapewnią poprawę życia ludności oraz zrównoważony rozwój kraju. Niniejszy Program został napisany w oparciu o drugi cel ŚSRK efektywność energetyczna i poprawa stanu środowiska. Zakłada harmonijny wzrost gospodarczy z uwzględnieniem wymogów z zakresu ochrony środowiska, który będzie stanowił główne wyzwanie rozwoju do 2020 roku. Warunkiem niezbędnym do realizacji planu poprawy jakości życia jest zachowanie zasobów przyrody w stanie niepogorszonym, ale również zwiększenie ich trwałości i jakości. Największym wyzwaniem staje się sprostanie zwiększającemu się zapotrzebowaniu na energię. Poszukuje się technologii, które będą ograniczały negatywny wpływ na środowisko, ale nie zahamują wzrostu gospodarczego. Podejmowane działania będą kierowane na zmianę struktury nośników energii, ale również na poprawę ich wydajności sektorze przemysłowym i gospodarczym. Zwiększenie wykorzystania urządzeń i technologii energooszczędnych w sektorze publicznym. 7

Poprawa świadomości w zakresie wymogów ochrony środowiska wynika z dobrego i właściwego egzekwowania prawa. Podstawowym zadaniem będzie wdrożenie skutecznego programu ochrony cennych przyrodniczo obszarów i gatunków oraz zwiększenie bioróżnorodności. Zakłada się prowadzenie prac związanych ze zmniejszeniem fragmentaryzacji środowiska naturalnego, aby umożliwić migrację gatunkom fauny i flory (regionalną, krajową oraz międzynarodową). Poprawa stanu środowiska wpłynie również pozytywnie na jakość życia mieszkańców. Realizacja celu: efektywność energetyczna i poprawa stanu środowiska będzie prowadzona przez zastosowanie priorytetowych kierunków interwencji publicznej: Racjonalne gospodarowanie zasobami Poprawa efektywności energetycznej Zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii Poprawa stanu środowiska Adaptacja do zmian klimatu 1.3.6 Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego Zaktualizowana Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 roku stanowi załącznik do Uchwały NR XXIX/559/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012 r. Zadaniem strategii jest określenie procesów rozwoju. Za cel generalny strategii obrano: Efektywne wykorzystanie potencjałów rozwojowych na rzecz wzrostu konkurencyjności województwa, służące poprawie jakości życia mieszkańców w warunkach zrównoważonego rozwoju W strategii określono działania strategiczne, które pośrednio lub bezpośrednio kształtują politykę ochrony środowiska Gminy Kramsk. Sformułowanych zostało IX celi strategicznych wraz zadaniami ich realizacji. Do zadań tych należą: I. Poprawa dostępności i spójności komunikacyjnej regionu realizacja wspomnianego celu stanowić będzie o sile konkurencyjności regionu. Do zadań kształtujących politykę ochrony środowiska należą: II. zwiększenie spójności sieci drogowej wzrost różnorodności i upowszechnienie efektywnych form transportu lepsze wykorzystanie dróg wodnych rozwój transportu zbiorowego rozwój komunikacji lotniczej Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami realizacja celu pozwoli na utrzymanie obecnego stanu środowiska na poziomie gwarantującym następnym pokoleniom korzystanie z niego w stopniu równym, w jakim korzystają obecne pokolenia. Założenie to wpisuje się w zasadę zrównoważonego rozwoju. Do zadań kształtujących politykę ochrony środowiska należą: wsparcie ochrony przyrody ochrona krajobrazu ochrona zasobów leśnych i ich racjonalne wykorzystanie racjonalizacja gospodarki zasobami kopalin wraz z ograniczeniem skutków ich eksploatacji ograniczenie emisji substancji do atmosfery uporządkowanie gospodarki odpadami 8

III. IV. poprawa gospodarki wodno ściekowej ochrona zasobów wodnych wraz ze wzrostem bezpieczeństwa powodziowego poprawa przyrodniczych warunków dla rolnictwa promocja postaw ekologicznych zintegrowany system zarządzania środowiskiem przyrodniczym poprawa stanu akustycznego województwa Lepsze zarządzanie energią osiągniecie tego celu wymusza konieczność dostosowania do prawodawstwa europejskiego w zakresie polityki energetycznej. Ponadto realizacja niniejszego celu pozwoli na szybszy i efektywny rozwój gospodarczy regionu oraz ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko. Do zadań kształtujących politykę ochrony środowiska należą: optymalizacja gospodarowania energią rozwój produkcji i wykorzystanie alternatywnych źródeł energii poprawa bezpieczeństwa energetycznego regionu Zwiększenie konkurencyjności metropolii poznańskiej i innych ośrodków wzrostu w województwie cel ten zakłada maksymalizację potencjału największych miast regionu, przede wszystkim pod względem funkcji jakie pełnią wobec otaczającego je obszaru. Do zadań kształtujących politykę ochrony środowiska należą: rozwój metropolii poznańskiej wzmocnienie biegunów wzrostu w subregionach V. Zwiększenie spójności województwa województwo wielkopolskie jest silnie zróżnicowane pod względem rozmieszczenia zasobów, wyposażenia, aktywności gospodarczej, jak i poziomu życia mieszkańców. Zróżnicowanie przestrzennemu podlega także natężenie problemów rozwojowych. Realizacja niniejszego celu zakłada generowanie i utrwalanie rozwoju na podstawie potencjałów wewnętrznych poszczególnych terytoriów oraz wzajemnie korzystnych powiązań między nimi. Do zadań kształtujących politykę ochrony środowiska należą: VI. wsparcie ośrodków lokalnych, rozwój obszarów wiejskich, aktywizację obszarów o najniższym stopniu rozwoju i pogarszających się perspektywach rozwojowych, wsparcie terenów wymagających restrukturyzacji, odnowy i rewitalizacji, zwiększenie dostępności podstawowych usług publicznych, wsparcie terenów o wyjątkowych walorach środowiska kulturowego. Wzmocnienie potencjału gospodarczego regionu realizacja celu powinna się opierać na budowie inteligentnej i konkurencyjnej gospodarki, w takich sferach, jak środowisko, sektor żywnościowy, sektory kreatywne, czy technologie. Do zadań kształtujących politykę ochrony środowiska należą: zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw wzmocnienie roli nauki i badań odpowiednich warunków rozwoju rozwój instrumentów finansowych rozwój biznesu, usług zdrowotnych 9

VII. VIII. IX. Wzrost kompetencji mieszkańców i zatrudnienia realizacja celu zakłada równoległe działania w zakresie rozwoju i wspierania systemu edukacyjnego, a także wspieranie rynku pracy poprzez wzrost przedsiębiorczości. Do zadań kształtujących politykę ochrony środowiska należą: poprawa jakości, dostępności i warunków edukacji wsparcie szkolnictwa wyższego wzmocnienie szkolnictwa zawodowego i technicznego poprawa organizacji rynku pracy rozwój kształcenia ustawicznego Zwiększenie zasobów oraz wyrównanie potencjałów społecznych województwa obok spójności ekonomicznej i terytorialnej jednym z ważniejszych aspektów rozwoju jest spójność społeczna. Działania na jej rzecz obejmują takie elementy jak zdrowie, opieka społeczna, przeciwdziałanie patologiom, przeciwdziałanie wykluczeniom społecznym oraz wspieranie integracji społecznej. Do zadań kształtujących politykę ochrony środowiska należą: wzmacnianie aktywności zawodowej poprawa sytuacji demograficznej poprawa opieki zdrowotnej promocja zdrowego trybu życia wzmocnienie włączenia społecznego wzmocnienie opieki społecznej budowa kapitału społecznego ochrona jakości życia ochrona dziedzictwa kulturowego poprawa warunków mieszkaniowych Wzrost bezpieczeństwa i sprawności zarządzania regionem ważnym elementem realizacji polityki rozwoju województwa jest sprawność województwa. Obecnie polityka regionalna przybiera charakter powiązanych sieci zarządzających, które oparte są na dobrowolnej współpracy podmiotów publicznych, prywatnych oraz zorganizowanego społeczeństwa. Do zadań kształtujących politykę ochrony środowiska należą: tworzenie warunków dla zarządzania rozwojem regionu budowa wizerunku województwa i jego promocja innowacyjna administracja samorządowa budowa partnerstwa dla innowacji budowa regionalnych systemów zabezpieczania i reagowania na zagrożenia rozwój współpracy terytorialnej 1.3.7 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego na 2012-2015 Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012-2015 został przyjęty przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwałą nr XXVIII/510/12 z dnia 26 listopada 2012 roku. Dokument ten jest zgodny z zapisami określonymi w ustawie Prawo ochrony środowiska. Cele i kierunki działań polityki ekologicznej województwa wielkopolskiego przedstawiono w perspektywie do 2021 roku. Natomiast priorytety ekologiczne posłużyły do wdrożenia harmonogramu zadań do realizacji. 10

Cele do 2021 roku: 1. Zachowanie różnorodności biologicznej i racjonalne użytkowanie oraz stworzenie spójnego systemu obszarów chronionych. 2. Prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej i zwiększenie lesistości. 3. Zrównoważone użytkowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i suszą. 4. Ochrona i racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi oraz rekultywacja terenów zdegradowanych. 5. Zrównoważone użytkowanie zasobów kopalin oraz ochrona środowiska w trakcie ich eksploatacji. 6. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska wodnego, usprawnienie systemu zaopatrzenia w wodę. 7. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza oraz standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa. 8. Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców województwa ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza emitowanym przez środki transportu drogowego. 9. Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz minimalizacja ich oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko. 10. Minimalizacja skutków poważnych awarii przemysłowych dla ludzi i środowiska. 11. Kształtowanie postaw ekologicznych mieszkańców województwa wielkopolskiego, zagwarantowanie szerokiego dostępu do informacji o środowisku oraz zrównoważona polityka konsumpcyjna. 12. Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do wszystkich sektorowych dokumentów strategicznych i przeprowadzenia oceny wpływu ich realizacji na środowisko przed ich zatwierdzeniem. 13. Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa, sprzyjającej równoważeniu wykorzystania walorów przestrzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem jakości życia i trwałym zachowaniem wartości środowiska. 14. Wdrożenie mechanizmów zapewniających aktywizację rynku na rzecz ochrony środowiska. 15. Zwiększenie roli wielkopolskich placówek badawczych we wdrażaniu innowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska. 16. Wdrożenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. Obszar działania Priorytety - opracowanie i wdrażanie planów ochrony obszarów chronionych - opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, Ochrona przyrody - ochrona istniejących obszarów i obiektów prawnie chronionych, - ochrona różnorodności biologicznej - objęcie ochroną prawną terenów cennych przyrodniczo dla zachowania różnorodności biologicznej w regionie w tym korytarzy ekologicznych. 11

Ochrona i zrównoważony rozwój lasów - zwiększenie lesistości województwa, - prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej - ograniczenie wodochłonności poszczególnych sektorów gospodarki, a szczególnie przemysłu, - realizacja systemu małej retencji wodnej, Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi - poprawa funkcjonowania infrastruktury zaopatrującej w wodę, - uwzględnienie w mpzp ograniczeń wynikających z ustanowienia obszarów ochronnych GZWP, - odbudowa melioracji podstawowych i szczegółowych w celu przeciwdziałania skutkom suszy i powodzi, Ochrona powierzchni ziemi Gospodarowanie zasobami geologicznymi - opracowanie i realizacja planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Odry oraz regionu Wodnego Warty. - ochrona przed erozją gleb poprzez zakrzewianie śródpolne oraz stosowanie dobrych praktyk rolnych, - rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych przyrodniczo. - racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin, - kompleksowe wykorzystanie złóż i niezwłoczna rekultywacja złóż wyeksploatowanych, - ochrona przed trwałą zabudową udokumentowanych złóż kopalin oraz perspektywicznych obszarów występowania złóż, zwłaszcza o znaczeniu strategicznym (m.in. węgiel brunatny). - kontynuacja realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK), - uporządkowanie gospodarki ściekami opadowymi poprzez budowę, rozbudowę i modernizację kanalizacji deszczowej oraz Jakość wód i gospodarka wodno ściekowa urządzeń podczyszczających, - budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach, gdzie uwarunkowania techniczne lub ekonomiczne wskazują na nieefektywność rozwiązań w zakresie zbiorowego odprowadzania ścieków, - uporządkowanie gospodarki ściekami opadowymi poprzez budowę, rozbudowę i modernizację kanalizacji deszczowej oraz urządzeń podczyszczających. 12

- osiągnięcie standardów jakości powietrza poprzez wdrożenie programów ochrony powietrza, - przygotowania do wdrożenia dyrektywy IED przez zakłady przemysłowe (modernizacje istniejących technologii wprowadzanie nowych, nowoczesnych urządzeń), Jakość powietrza - zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, - prowadzenie działań energooszczędnych w mieszkalnictwie i budownictwie (rozwój sieci ciepłowniczych, termomodernizacje), Hałas Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Poważne awarie - ograniczanie emisji ze środków transportu (modernizacja taboru, wykorzystanie paliw ekologicznych, remonty dróg)zabudowę - opracowywanie i wdrażanie programów ochrony środowiska przed hałasem, - dalszy monitoring klimatu akustycznego w województwie. - edukacja ekologiczna dotycząca rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól. - działania zapobiegające powstawaniu poważnych awarii w zakładach oraz w trakcie przewozu materiałów niebezpiecznych, - szybkie usuwanie skutków poważnych awarii. Edukacja dla zrównoważonego rozwoju Uwzględnianie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym Rozwój badań i postęp techniczny Odpowiedzialność za szkody w środowisku - prowadzenie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, dotyczącej wszystkich elementów środowiska. - uwzględnianie aspektów środowiskowych w strategiach rozwoju poszczególnych sektorów gospodarczych - uwzględnianie aspektów ekologicznych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, - aktywizacji rynku na rzecz ochrony środowiska. - wzmocnienie regionalnego systemu innowacyjnego i wzmocnienie powiązań nauki z gospodarką - doskonalenie procedur zgłaszania i usuwania szkód w środowisku. 13

1.3.8 Aktualizacja Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lata 2013-2016 W ramach zaktualizowanego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Konińskiego na lata 2013 2016 z perspektywą do roku 2020 wyznaczono następujący cel nadrzędny: Ochrona środowiska jako niezbędny element zrównoważonego rozwoju społeczno gospodarczego powiatu konińskiego Ponadto sformułowane zostały cele systemowe w obrębie poszczególnych komponentów, których osiągnięcie przewiduje się w okresie 4 8 letnim: 1. Powietrze atmosferyczne Poprawa stanu powietrza na obszarze powiatu konińskiego 2. Hałas Poprawa klimatu akustycznego na obszarach, szczególnie obciążonych hałasem oraz zapobieganie pogarszaniu się klimatu akustycznego na obszarach, gdzie nie występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu 3. Promieniowanie elektromagnetyczne Minimalizacja oddziaływania oraz bieżąca kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego 4. Wody powierzchniowe i podziemne Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód; racjonalne wykorzystywanie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ich ochrona 5. Powierzchnia ziemi i gleby Ochrona i właściwe wykorzystanie istniejących zasobów glebowych oraz rewitalizacja terenów zdegradowanych ekologicznie Efektywne wykorzystanie eksploatowanych złóż zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, ochrona zasobów złóż nieeksploatowanych oraz terenów przewidzianych pod przyszłą eksploatację 6. Przyroda Ochrona obiektów cennych przyrodniczo nieobjętych i objętych ochroną oraz walorów krajobrazu rekreacyjnego i rolniczego Zachowanie i zwiększanie bioróżnorodności istniejących ekosystemów 7. Energia odnawialna Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych 8. Poważne awarie i zagrożenia naturalne Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska spowodowanych poważną awarią i klęskami żywiołowymi Ograniczenie możliwości wystąpienia sytuacji awaryjnych w wyniku transportu drogowego i kolejowego oraz klęsk żywiołowych Opracowanie systemu skutecznego informowania społeczeństwa o wystąpieniu nadzwyczajnego zagrożenia środowiska naturalnego 9. Gospodarka odpadami 14

Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów poprzez zwiększenie stopnia odzysku i unieszkodliwiania odpadów Dostosowanie zasad funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi do aktualnych przepisów prawnych 10. Edukacja ekologiczna Kreowanie właściwych, pro-środowiskowych zachowań oraz wzrost świadomości ekologicznej wśród społeczeństwa powiatu konińskiego zapewnienie szerokiego dostępu do informacji o środowisku dla wszystkich mieszkańców 1.3.9 Strategia Rozwoju Gminy Kramsk 2005-2017 Strategia rozwoju Gminy Kramsk na lata 2005-2017 wytycza kierunki rozwoju, zgodnie z najlepiej pojętym interesem gminy oraz jej mieszkańców. W ramach niniejszego dokumentu sformułowano misję gminy. Brzmi ona następująco: Zapewnienie wzrostu poziomu jakości życia mieszkańców poprzez rozwój rolnictwa i przedsiębiorczości oraz podmiotowości indywidualnej i wspólnotowej W ramach realizacji sformułowanej misji Gminy Kramsk określone zostały III Zasadnicze obszary problemowe, wraz z przypisanymi do nich celami strategicznymi określającymi kierunki rozwoju gminy. Są to: I. Rozwój rolnictwa i przedsiębiorczości w gminie cele strategiczne: Rozwój upraw, hodowli oraz przetwórstwa płodów rolnych Poprawa jakości edukacji i integracji rolniczej Tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości lokalnej Tworzenie przyjaznych warunków dla inwestorów zewnętrznych oraz firm kreujących nowe miejsca pracy II. Rozwój podmiotowości indywidualnej i wspólnotowej w gminie cele strategiczne: Wzrost szans rozwojowych dla dzieci oraz młodzieży, szczególnie wiejskiej Zahamowanie odpływu młodych ludzi Rozwój współpracy pomiędzy sektorem usług publicznych a biznesem III. Wzrost poziomu jakości życia mieszkańców cele strategiczne: Realizacja inwestycji publicznych w gminie Zwiększenie oferty kulturalnej gminy Zwiększenie oferty w zakresie ochrony zdrowia, opieki społecznej i bezpieczeństwa Tworzenie warunków dla rozwoju turystyki lokalnej, sportu i rekreacji Spośród zadań przypisanych do realizacji każdego celu, wpływ na kształtowanie polityki ochrony środowiska w gminie Kramsk posiadają m. in. następujące zadania: pomoc w rozwijaniu ekologicznej produkcji rolnej pomoc we wrażaniu programu zalesień i zadrzewień 15

programy informacyjne oraz edukacyjne dla rolników wzmacnianie wśród mieszkańców idei samorządowej rozwijanie budownictwa mieszkaniowego rozbudowa i modernizacja sieci sanitarnej, gazowej oraz ciepłowniczej w gminie rozbudowa i modernizacja sieci drogowej w gminie rozbudowa systemu energetycznego w gminie budowa składowiska odpadów oraz wdrożenie segregacji odpadów w gminie opracowanie projektu zachowania gminnego dziedzictwa kulturowego budowa placów zabaw, ścieżek rowerowych oraz tras dla turystyki konnej 1.3.10 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kramsk Projekt Studium Uwarunkowań i Kierunki Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kramsk określa kierunki polityki przestrzennej dla Gminy Kramsk. Wszystkie wytyczne muszą być realizowane z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju. Zasada ta wymaga zachowania równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych mających miejsce na terenie Gminy Kramsk, a także zintegrowanie procesów rozwoju społeczno gospodarczego z działaniami na rzecz ochrony środowiska. Efektem wdrażania polityki przestrzennej w oparciu o zasadę zrównoważonego rozwoju są równe szanse dostępu do środowiska obecnym oraz przyszłym pokoleniom. Z tego powodu w Studium określono kierunki rozwoju przestrzennego w poszczególnych obszarach funkcjonowania miasta wraz z uwzględnieniem ich wpływu na kształtowanie polityki ochrony środowiska dla Gminy Kramsk. Są to: 1. Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego: a. ochrona istniejących form ochrony: obszar specjalnej ochrony ptaków NATURA2000 PLB300002 Dolina Środkowej Warty obszar chronionego krajobrazu Obszar Goplańsko Kujawski pomniki przyrody (lipa szerokolistna w Anielewie, głaz narzutowy w Rudzicy) b. utworzenie parku dydaktycznego na obszarze kompleksu łąk i torfowisk we wsi Grąblin c. ochrona obszarów najwyższej i wysokiej ochrony głównych zbiorników wodonośnych d. ochrona gleb wysokiej bonitacji, szczególnie w dużych kompleksach 2. Ochrona dziedzictwa kulturowego: a. ochrona obiektów w obrębie strefy ochrony konserwatorskiej Zespół sakralno sepulkralny w Kramsku cmentarze b. ochrona w obrębie stref OW obserwacji archeologicznej c. rewaloryzacja nieczynnych cmentarzy w Izabelinie w Konstantynowie w Nowym Czarkowie w Osowcach w Pąchowie d. zachowanie zabytkowej formy architektonicznej pojedynczych obiektów o wartości kulturowej 3. Kształtowanie rolnej oraz leśnej przestrzeni produkcyjnej: a. prowadzenie ekstensywnej gospodarki łąkowo pastwiskowej na obszarze doliny Warty i doliny Grójeckiej w celu zachowania różnorodności biologicznej 16

b. rozwój funkcji rolniczej na terenach wysoczyznowych z występującymi dobrymi glebami c. określenie kierunków rekultywacji terenu O/Drzewce jako: leśny, rolny, wodny i rekreacyjny d. wskazanie zalesienia dla terenów o atrakcyjnych walorach przyrodniczo krajobrazowych, leśno łąkowych położonych w granicach obszaru chronionego krajobrazu e. zapewnianie utrzymania w glebie stosunków wodnych niezbędnych do zachowania równowagi przyrodniczej, podczas prowadzenia robót melioracyjnych oraz innych robót ziemnych zmieniających stosunki wodne f. zwiększanie powierzchni leśnej, w tym lasów ochronnych grupy I 4. Kierunki rozwoju systemu transportowego: a. Rozbudowa oraz modernizacja istniejącej sieci drogowej b. Modernizacja trasy kolejowej (o znaczeniu międzynarodowym Paryż Moskwa) w celu przystosowania do standardów europejskich (prędkość docelowa 250 km/h) c. Rozwój sieci tras rowerowych 5. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej: a. sieć wodno kanalizacyjna: rozbudowa systemu zaopatrzenia w wodę w celu osiągnięcia wskaźnika 100% mieszkańców korzystających z wodociągu rozbudowa systemu odprowadzania ścieków budowa czterech oczyszczalni ścieków, zgodnie z programem gospodarki wodno ściekowej dla Gminy Kramsk bieżąca modernizacja systemu odprowadzania wód opadowych b. infrastruktura techniczna: systematyczna termomodernizacja budynków w gminie budowa fragmentu dwutorowej linii 400 kv lub linii wielotorowej relacji Pątnów Sochaczew rozwój alternatywnych źródeł energii turbiny wiatrowe wspieranie realizacji nowoczesnych sieci telekomunikacyjnych budowa masztów łączności bezprzewodowej w odległości 200m od terenów mieszkalnych oraz 500 m od obiektów zabytkowych 17

2. Główne cele oraz zawartość ocenianego dokumentu 2.1 Cel projektowanego dokumentu Projektowany Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kramsk ma służyć realizacji Polityki Ekologicznej Kraju oraz Strategii Rozwoju Kraju. Priorytety oraz zadania przyjęte w Programie Ochrony Środowiska będą służyły spełnieniu wymogów związanych z obowiązującym ustawodawstwem w zakresie ochrony środowiska, realizacji zasad zawartych w dokumentach strategicznych kraju, województwa i powiatu w oparciu zasady zrównoważonego rozwoju. 2.2 Zawartość ocenianego dokumentu Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kramsk sporządzony został w oparciu o realizację przepisów krajowego ustawodawstwa, które stanowią, iż wyżej wymieniony dokument powinien być sporządzony nie rzadziej niż co 4 lata. Sporządzony Program składa się z dziewięciu rozdziałów: Rozdział 1 Wstęp Określa podstawę prawną opracowania, zmiany w uwarunkowaniach prawnych oraz strukturę programu i metodykę prac nad Programem. Rozdział 2 Założenie wyjściowe Programu Rozdział ten ujmuje uwarunkowania Programu (wewnętrzne i zewnętrzne), limity racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska na poziomie krajowym i lokalnym. Zostały wyznaczone priorytety ochrony środowiska oraz został określony nadrzędny cel Programu. Rozdział 3 Ogólna charakterystyka Gminy Kramsk Opisano położenie geograficzne, budowę geologiczną, klimat i charakterystykę demograficzną miasta. Scharakteryzowano infrastrukturę komunalną, w tym zaopatrzenie mieszkańców w wodę, w gaz ziemny, energię elektryczną i cieplną oraz opisano funkcjonującą sieć kanalizacyjną wraz z oczyszczalniami ścieków. Opisano infrastrukturę komunikacyjną tj. sieć drogową, kolejową oraz komunikację publiczną. Przedstawiono potencjał gospodarczy. Rozdział 4 Ochrona zasobów naturalnych Opisano formy ochrony przyrody, zieleń, lesistość oraz racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi i geologicznymi oraz ochronę powierzchni ziemi. Rozdział 5 Poprawa jakości środowiska Rozdział ten opisuje jakość poszczególnych komponentów środowiska naturalnego oraz wpływ na zdrowie ludzi. Przedstawiono możliwości wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. Scharakteryzowano gospodarkę odpadami na terenie gminy. Rozdział 6 Kierunki działań systemowych Opisano systemy zarządzania środowiskowego, udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Przedstawiono rozwój badań i postęp techniczny jak również odpowiedzialność za szkody w środowisku. Opisano prowadzoną na terenie miasta edukację ekologiczną. Rozdział 7 Strategia ochrony środowiska Gminy Kramsk W rozdziale tym wyznaczono pięć obszarów priorytetowych. Do każdego obszaru przypisano cele średniookresowe do 2021 roku oraz kierunki działań na najbliższe cztery lata. Przedstawiono harmonogram działań na lata 2014-2017 z perspektywą do 2021 roku. Rozdział 8 Instrumenty realizacji polityki ekologicznej Przedstawiono mechanizmy prawno-ekonomiczne i finansowe realizacji Programu oraz szacunkowe koszty wdrażania zadań zaplanowanych w ramach Programu w latach 2014-2021. 18

Rozdział 9 Monitoring realizacji Programu Przedstawiono sposób realizacji Programu oraz wyznaczono wskaźniki monitorowania. W Oparciu o diagnozę stanu środowiska wyznaczono pięć obszarów priorytetowych, którym przypisano cele średniookresowe. W celu realizacji celów średniookresowych wytyczono kierunki działań, które w oparciu o wytyczone konkretne zadania mają posłużyć realizacji wyznaczonych celów. Obszar priorytetowy I - Poprawa jakości środowiska Cele średniookresowe do 2021 roku: Ochrona klimatu i poprawa jakości powietrza Kierunki działań: Zmniejszenie energochłonności poprzez termomodernizacje budynków, Zmniejszenie emisji (punktowej, powierzchniowej) 2. Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska oraz usprawnienie systemu zaopatrzenia w wodę. Kierunki działań: Rozwój i modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, Modernizacja, odbudowa i regulacje obwałowań na rzece Warta. 3. Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją Kierunki działań: Ochrona złóż kopalnianych, Rekultywacja gleb zdegradowanych, Prowadzenie działalności rolniczej z uwzględnieniem Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej 4. Zmniejszenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego dla mieszkańców gminy poprzez osiągnięcie dopuszczalnych poziomów hałasu. Kierunki działań: Ograniczenie prędkości ruchu pojazdów, Remonty ulic polegające m.in. na stosowaniu nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych, Bieżąca kontrola zakładów pracy w zakresie emisji hałasu. 5. Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz minimalizacji ich oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko. Kierunki działań: Państwowy monitoring PEM w środowisku dostępnym dla ludzi. Obszar priorytetowy II Ochrona przyrody Cele średniookresowe do 2021 roku: 1. Zachowanie różnorodności biologicznej i jej racjonalne użytkowanie oraz stworzenie spójnego systemu obszarów chronionych Kierunki działań: Zwiększanie terenów zieleni gminy, 19

Ochrona i wprowadzenie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych i przydrożnych spełniających rolę przeciwerozyjną 1. Ochrona i prowadzenie właściwej gospodarki leśnej. Kierunki działań: Ochrona, pielęgnacja i utrzymanie terenów leśnych, Monitoring zagrożeń antropogenicznych. Obszar priorytetowy III Racjonalna gospodarka odpadami Cele średniookresowe do 2021 roku: 1. Gospodarka odpadami Kierunki działań: Prawidłowe gospodarowanie odpadami komunalnych powstałymi na terenie gminy, Rekultywacja składowisk wyłączonych z użytkowania, Likwidacja miejsc nielegalnego składowania odpadów. Usuwanie azbestu, budowa składowisk. 2. Recykling odpadów Kierunki działań: Uzyskanie określonych poziomów selektywnego zbierania odpadów, Uzyskanie odpowiedniego poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia określonych frakcji odpadów komunalnych. Obszar priorytetowy IV Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego Cele średniookresowe do 2021 roku: 1. Zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zdarzeń mogących powodować poważną awarię oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska. Kierunki działań: Uwzględnienie lokalizacji ZDR i ZZR w m.p.z.p. Usuwanie skutków ewentualnych poważnych awarii. Obszar priorytetowy V Edukacja ekologiczna społeczeństwa Cel średniookresowy do 2021 roku: 1. Kształtowanie świadomości ekologicznej i poszanowania dla środowiska przyrodniczego mieszkańców Gminy Kramsk. Kierunki działań: Edukacja mieszkańców nt. zanieczyszczeń z niskiej emisji, Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie propagowania wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, Organizacja wycieczek, zielonych szkół, ścieżek ekologicznych, szlaków turystycznych, rajdów rowerowych, Szkolenia, konferencje, konkursy, olimpiady edukacyjne. Obszar priorytetowy VI Działania systemowe w ochronie środowiska Cele średniookresowe do 2021 roku: 1. Zachęcanie i upowszechnianie zastosowania systemów zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach oraz innych instytucjach. 20

Kierunki działań: Promowanie systemów zarządzania środowiskowego. 2. Zachęcanie społeczeństwa do opiniowania projektów oraz udziału w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska. Kierunki działań: Zaangażowanie mieszkańców do uczestniczenia w konsultacjach społecznych dotyczących ochrony środowiska, Organizowanie szkoleń w zakresie przepisów o dostępie społeczeństwa do informacji o środowisku dla pracowników instytucji publicznych oraz przedsiębiorców, Systematyczne usprawnianie metod oraz procedur udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie. 3. Odpowiedzialność za szkody w środowisku zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci. Kierunki działań: Zapobieganie powstawaniu i usuwanie szkód w środowisku. 3. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy W Prognozie analizowano oddziaływanie zaproponowanych przedsięwzięć do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Kramsk na lata 2014-2017 z perspektywą do 2021 roku na poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, z uwzględnieniem zależności między tymi komponentami. Zgodnie z zapisami ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013 poz. 1235), informacje zawarte w Prognozie zostały opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów z nim powiązanych. Zakres i szczegółowość niniejszej Prognozy został uzgodniony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska W Poznaniu pismo z dnia 13 stycznia 2015 roku nr WOO- II.411.526.2014.AM.1, który uzgodnił zakres prognozy zgodnie z art. 51 oraz 52 ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( Dz. U. z 2013r., poz. 1235 ze zm.). Dla przeprowadzenia Prognozy wykorzystano następujące dane: wyniki i analizy dokumentów dotyczące stanu środowiska na terenie Gminy Kramsk, przeprowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) dane literaturowe, obowiązujące normy prawne w zakresie ochrony środowiska, uzyskane z przeprowadzonej ankietyzacji zakładów i innych jednostek/instytucji funkcjonujących na terenie Gminy Kramsk. 21

4. Metody analizy skutków realizacji postanowień Programu oraz częstotliwość jej przeprowadzania Ustala się, iż Prognoza powinna obejmować obszar całej gminy wraz z obszarami pozostającymi w zasięgu oddziaływania, wynikającego z realizacji zadań Programu ochrony środowiska dla Gminy Kramsk na lata 2014-2017 z perspektywą do 2021 roku. W związku z tym obszar objęty prognozą nie może być mniejszy od obszaru będącego przedmiotem tego dokumentu, co jest konieczne zważywszy na wzajemne powiązania poszczególnych elementów środowiska. W celu dokonania obiektywnej weryfikacji i modyfikacji celów i zadań proponowanych w ramach Programu konieczne jest prowadzenie monitoringu, który dostarczy danych niezbędnych do realizacji tych działań. W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych. Ocena ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, dotyczących okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych zadań przez określone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Programu w realizacji poszczególnych zadań będą uczestniczyć: podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu Programem, podmioty realizujące zadania Programu, podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty Programu, społeczność gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań Programu. Realizacja zadań przyjętych w Programie to poprawa stanu środowiska naturalnego na terenie Gminy Kramsk. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji jego założeń. Wdrażanie Programu powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie: efektywności wykonania zadań, aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych działań, stopnia realizacji Programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów, przyczyn rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, niezbędnych modyfikacji i aktualizacji Programu. Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.) organ wykonawczy gminy sporządza co dwa lata raporty z wykonania programu ochrony środowiska, które następnie przedstawia radzie gminy. W Programie zostały określone zasady oceny i monitorowania efektów realizacji przyjętych celów. Zaproponowane wskaźniki ilościowe i jakościowe pozwolą określić stopień realizacji poszczególnych zaplanowanych działań i prognozować związane z tym zmiany w środowisku. Na potrzeby przeprowadzania oceny realizacji poszczególnych celów i zadań przedstawionych w harmonogramie zaproponowano wykorzystanie wskaźników przedstawionych w tabeli 1. 22

Tabela 1. Wskaźniki monitorowania programu L.p. Wskaźnik Jednostka Częstotliwość Wskaźniki ekologiczne 1 Stan ekologiczny i chemiczny wód powierzchniowych klasa raz do roku 2 Jakość powietrza w strefie wielkopolskiej klasa raz do roku 3 Ludność korzystająca z sieci wodociągowej % raz do roku 4 Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków szt. raz do roku 5 6 Długość istniejącej sieci wodociągowej w danym roku Długość istniejącej sieci kanalizacyjnej w danym roku km km raz do roku raz do roku 7 Komunalne oczyszczalnie ściekowe szt. raz do roku 8 Przemysłowe oczyszczalnie ściekowe szt. raz do roku 9 Wskaźnik lesistości % raz do roku 10 Powierzchnia terenów objętych ochroną prawną % raz do roku 11 Ilość dokonanych nasadzeń szt. raz do roku 12 Remonty i budowa dróg km raz do roku 13 Ilość kontroli zakładów szt. raz do roku 1 Wskaźniki społeczne Ilość akcji i kampanii informacyjno edukacyjnych w danym roku szt. raz do roku 2 Długość ścieżek edukacyjno - przyrodniczych km raz do roku 3 1 Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska Wskaźniki ekonomiczne Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska w tym: Gospodarka wodna Gospodarka wodno ściekowa i ochrona wód Gospodarka odpadami Pozostała działalność - raz do roku tys. zł raz do roku Ocena realizacji Programu prowadzona będzie na podstawie danych pozyskanych z następujących źródeł informacji: Główny Urząd Statystyczny; Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska; Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego; Ankietyzacja jednostek podległych pod Urząd Gminy. 23

5. Charakterystyka gminy oraz analiza i ocena istniejącego stanu środowiska 5.1 Charakterystyka gminy Gmina Kramsk zlokalizowana jest na terenie powiatu konińskiego, we wschodniej części województwa wielkopolskiego. Graniczy z następującymi gminami: od zachodu z gminą Konin, od północy z gminą Ślesin i Sompolno, od wschodu z gminami Osiek Mały, Koło i Kościelec, a od południa z gminą Krzymów. Gmina Kramsk jest gmina wiejską. Siedziba władz samorządowych znajduje się w miejscowości Kramsk. Powierzchnia gminy wynosi 131,8km 2. Na terenie gminy znajduje się 30 sołectw. Gmina administracyjnie dzieli na 30 jednostek sołectwami. Są to: Anielew, Barce, Bilczew, Borki, Brzózki, Dębicz, Drążek, Grąblin, Helenów Drugi, Helenów Pierwszy, Izabelin, Jabłków, Konstantynów, Kramsk, Kramsk-Łazy, Kramsk-Łęgi, Kramsk-Pole, Ksawerów, Lichnowo, Milin, Patrzyków, Pąchów, Podgór, Rudzica, Rysiny, Święciec, Święte, Wielany, Wola Podłężna oraz Wysokie. Według danych z Urzędu Gminy liczba ludności Gminy Kramsk systematycznie wzrasta. W 2011 roku wynosiła 10672, w roku 2012 10766, natomiast na koniec 2013 roku było to już 10831 osób. Średnia gęstość zaludnienia gminy wynosi 82,2 osób na km 2. 5.1.1 Infrastruktura Zaopatrzenie mieszkańców w wodę Sieć wodociągowa to układ połączonych ze sobą przewodów przeznaczonych do przesyłu wody między ujęciem, a odbiorcą. W skład sieci wodociągowej wchodzą: przewody magistralne, przewody rozdzielcze i połączenia domowe zwane przyłączami. A terenie Gminy Kramsk funkcjonują 2 ujęcia wód podziemnych wraz ze stacjami uzdatniania wody, które znajdują się w miejscowościach Kramsk i Wola Podłężna. 1. W miejscowości Kramsk woda pobierana jest z dwóch studni głębinowych (głębokość 36,5 60m) i zaopatruje w wodę miejscowości: Brzózki, Wielany, Barce, Kramsk-Pole, Ksawery, Stukol, Podbór, Ranna, Drążek, Chmielnik, Konstantynów, Wysoki, Kramsk, Podgór, Strumyk, Bilczew, Kramsk-Łazy, Grabowe, Lichnowo, Święte, Milin, Sakłak oraz Ksawerów. 2. W miejscowości Wola Podłężna pobiera wodę również z dwóch studni głębinowych (głębokość 80-81m) i zaopatruje w wodę miejscowość: Wola Podłężna, Rudzica, Grąblin, Grąblinek, Anielew oraz Izabelin. Według danych uzyskanych z Urzędu Gminy Kramsk długość czynnej sieci wodociągowej na terenie Gminy Kramsk nieznacznie wzrasta, w 2011 i 2012 roku wynosiła 171,08km, natomiast w 2013 wyniosła 171,55km. Przybywa również przyłączy prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. W 2011 i 2012 było 2687 przyłączy, natomiast w 2013 o 10 więcej - 2697. W tabeli 2 przedstawiono szczegółowe informacje dotyczące sieci wodociągowej na terenie Gminy Kramsk, a na wykresie przedstawiono zmiany w sieci wodociągowej w latach 2011-2013. 24

Tabela 2. Sieć wodociągowa na terenie Gminy Kramsk w latach 2011-2013 Wyszczególnienie Jedn. Rok 2011 2012 2013 Długość czynnej sieci rozdzielczej km 171,08 171,08 171,55 Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt. 2687 2687 2697 Woda dostarczona do gospodarstw domowych dm 3 332,0 332,0 333,2 Ludność korzystająca z sieci wodociągowej os. 9534 9534 9570 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Kramsk. Sieć kanalizacyjna Sieć kanalizacyjna to układ połączonych ze sobą przewodów, które służą do odprowadzenia ścieków sanitarnych i wód deszczowych z budynków oraz ulic do oczyszczalni ścieków lub naturalnego odbiornika (wody deszczowe). Przewody te, w zależności od wielkości i funkcji zwane są kolektorami, kanałami głównymi, kanałami bocznymi i przyłączami domowymi. Integralną częścią sieci kanalizacyjnej są studzienki. W zależności od pełnionej funkcji i miejsca usytuowania są to studzienki: rewizyjne, połączeniowe lub spadowe. Według danych uzyskanych z Urzędu Gminy Kramsk długość czynnej sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Kramsk nieznacznie wzrasta. W 2011 i 2012 roku sieć kanalizacyjna miała długość 6,85km, natomiast w 2013 roku wyniosła 7,08km. Dla porównania w latach 2009-2010 długość sieci kanalizacyjnej wynosiła 4,0km. Przybywa również przyłączy do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania, w 2011 i 2012 roku było ich 248, natomiast w 2013-250. Dla porównania w roku 2009 przyłączy było 164, a w 2010 roku 166. W związku z tym z roku na rok wzrasta też procent ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej. W tabeli 3 przedstawiono szczegółowe informacje dotyczące sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Kramsk, a na wykresie przedstawiono zmiany w sieci kanalizacyjnej w latach 2011-2013. Tabela 3. Sieć kanalizacyjna na terenie Gminy Kramsk Wyszczególnienie Jedn. Rok 2011 2012 2013 Długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 6,85 6,85 7,08 Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt. 248 248 250 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Kramsk Ścieki systemem kanalizacji sanitarnej i ogólnospławnej dopływają do jednej oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie Gminy Kramsk w miejscowości Dębicz. Tylko część miejscowości Kramsk jest podłączona do sieci kanalizacyjnej. W pozostałych miejscowościach prowadzona jest indywidualna gospodarka ściekowa przy użyciu zbiorników bezodpływowych, z których okresowo 25

ścieki są wywożone na punkt zlewny znajdujący się przy istniejącej oczyszczalni ścieków. Dopuszcza się również budowę przydomowych oczyszczalni ścieków. Tabela 4. Informacje o oczyszczanych ściekach w latach 2011-2013 Wyszczególnienie Jedn. Rok 2011 2012 Komunalne oczyszczalnie: szt. 1 1 ilość oczyszczanych ścieków komunalnych ogółem w ciągu roku m 3 /r 48 000 38 000 RLM obsługiwany przez oczyszczalnie ścieków % 40 14 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Kramsku. Tabela 5. Charakterystyka funkcjonujących w 2013 roku oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Kramsk Nazwa oczyszczalni Rodzaj oczyszczalni Przepustowość Odbiornik ścieków oczyszczonych Oczyszczalnia ścieków Dębicz Oczyszczalnia biologiczna, 340 m 3 /d Warta Źródło: Dane z Urzędu Gminy w Kramsku (stan na dzień 31.12.2013 r.) Tabela 6. Parametry ścieków surowych i oczyszczonych w oczyszczalni ścieków w Dębiczu (stan na dzień 11.12.2012 r.) Wskaźnik Jednostka Stężenie w ściekach surowych Stężenie w ściekach oczyszczonych BZT5 mgo 2 /dm 3 580 12 ChZT mgo 2 /dm 3 1 283 79 Zawiesina ogólna mg/dm 3 581 21 Źródło: Urząd Gminy w Kramsku Zaopatrzenie mieszkańców w gaz ziemny Według danych zawartych z Urzędu Gminy w Kramsku ogólna długość sieci gazowej na terenie Gminy Kramsk wynosi 17 150 m. 26

Tabela 7. Sieć gazowa na terenie Gminy Kramsk w latach 2011-2014 Wyszczególnienie Jedn. Lata 2011-2014 Długość czynnej sieci ogółem m 17 150 Długość czynnej sieci przesyłowej m 17 150 Czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych szt 6 Odbiorcy gazu Gosp. domowe 6 Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 24 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Kramsk Zaopatrzenie mieszkańców w energie elektryczną Według danych zawartych w Projekcie założeń do planu zaopatrzenia Gminy Kramsk w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na lata 2011-2026, zwiększa się zużycie energii elektrycznej w gminie (tabela 8). Tabela 8. Szacunkowe zużycie energii elektrycznej wg. "Projektu założeń do planu zaopatrzenia Gminy Kramsk w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na lata 2011 2026 Rok Szacunkowe zużycie energii elektrycznej na mieszkańca [kwh/rok] 2011 723 2012 733 2013 743 Infrastruktura komunikacyjna Sieć drogowa Tabela 9. Szkielet układu drogowego Gminy Kramsk Lp. Rodzaj drogi 2010 [km] 2011 [km] 2012 [km] 2013 [km] 1. drogi krajowe - 2. drogi wojewódzkie 14 3. drogi powiatowe 50,2 drogi gminne 119,68 127,04 127,04 127,04 4. Bitumiczne 65,01 67,13 68,13 69,01 Tłuczniowe 16,6 28,0 30,1 34,0 Gruntowe 38,07 31,91 28,81 24,03 Źródło: Urząd Gminy Kramsk (stan na 7.07.2014r.) 27

Układ drogowy Gminy Kramsk tworzą drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne. Droga wojewódzka nr 266 relacji Ciechocinek Służewo Radziejów Sompolno Konin łączy gminę z drogą krajową nr 2 (Świecko Poznań) oraz nr 1 (Gdynia Toruń Łódź). Drogi powiatowe: 3210 P : - Wola Podłężna Licheń Stary, 3207 P : - Jabłków Helenów Licheń Stary, 3212 P : - Konin Rudzica Grąblin, 3211 P : - Konin Anielew Grąblin, 3213 P : - Grąblin Kramsk, 3214 P : - Kramsk Strumyk, 3215 P : - Kramsk Barce, 3217 P : - Kuźnica Biechowy, 3216 P : - Lichnowo Milin Kuźnica Borki - Ochle. Długość dróg gminnych w latach 2011-2013 w stosunku do roku 2010 zwiększyła się o ok. 7,5km. Tworzą je głównie drogi o nawierzchni mineralno-asfaltowej (tabela 9). Do dróg na terenie gminy zalicza się również drogi wewnętrzne. Wszystkie drogi wymagają modernizacji, przebudowy i dostosowania ich do zwiększającego się natężenia ruchu. Dostosowanie ich m.in. do bezpiecznej komunikacji rowerowej oraz pieszej. Ścieżki rowerowe Na terenie Gminy Kramsk wyznaczonych jest i oznakowanych jest 5,014 km ścieżek rowerowych. W skład których wchodzą 3 ciągi pieszo rowerowe: I miejscowość Kramsk ul. Chopina i Kościelna oraz na odcinku Ranna Kramsk o długość 2,731km, II na odcinku Kramsk Bilczew o długości 1,761km, III ul. Chopina w Kramsku o długości 0,522km. 5.2 Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska 5.2.1 Geologia Gmina Kramsk jest położona w północnej części powiatu konińskiego i leży granicach trzech jednostek geomorfologicznych: Pradoliny Warszawsko Berlińskiej w dolinie Warty, Wysoczyzna Gnieźnieńska z Równiną Kleszczewską, która stanowi jej subregion, Wysoczyzna Turecka z Równiną Rychwalską i Pagórkami Złotogórskimi na południe od doliny Warty. 5.2.2 Rzeźba terenu, geomorfologia Wg Kondrackiego tereny Gminy Kramsk zalicza się do makroregionu Pojezierza Wielkopolskiego i mezoregionu Pojezierza Gnieźnieńskiego, charakteryzujących się młoda rzeźbą o znacznej różnorodności form. W znacznej większości występują tutaj moreny płaskie i faliste, które rozciągnięte są południowymi rynnami glacjalnymi, w których znajdują się zbiorniki wodne. Na terenie gminy znajdowały się również złoża węgla brunatnego w odkrywce Drzewce. Do najstarszych utworów, które są rozpoznane na terenie Gminy Kramsk zaliczono górnokredowe osady i skały lite wykształcone w facji marglisto-wapnistej. W skład utworów trzeciorzędowych występujących w gminie są mułowce szare i pylaste piaski z wkładkami węgla brunatnego. 28

Trzeciorzęd na skutek procesów neotektonicznych występuje fragmentarycznie. Utwory czwartorzędowe nawiązują do zlodowacenia bałtyckiego i z tego okresu pochodzą gliny zwałowe wysoczyzn morenowych, piaski, żwiry i gliny zwałowe moren czołowych. 5.2.3 Ochrona przyrody Podstawowymi aktami prawa z zakresu ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz ochrony i kształtowania środowiska na terytorium Polski są ustawy: z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 627) oraz z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013, poz. 1232 z późn. zm.). W pierwszym z wymienionych aktów ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów, roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową, zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia, siedlisk przyrodniczych, siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt, krajobrazu, zieleni w miastach i wsiach, zadrzewień. Z kolei ochrona środowiska w myśl Prawa ochrony środowiska oznacza: podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na: racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. Fauna i Flora Na obszarze gminy Kramsk w ok. 90% występuje obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Środkowej Warty (PLB 300002) oraz obszar chronionego krajobrazu obszar Goplańsko - Kujawski. Wśród roślinności można wyróżnić lasy łęgowe, nadrzeczne zarośla wierzbowe, murawy kserotermiczne, naturalne, eutroficzne zbiorniki, zmienno wilgotne łąki trzęślicowe oraz górskie i niżowe murawy bliźniczkowe. Tereny znajdujące się między wałami porośnięte są wiklinami nadrzecznymi oraz niewielkimi zadrzewieniami olchowymi. W miejscowościach Wola Podłężna i Grąblin można spotkać rosnące dąbrowy (przemieszane z uprawami sosnowymi) na siedlisku grądu ubogiego, z grabem, jarzębiną i dębem w podroście oraz z licznymi bylinami w runie. Dolina Środkowej Warty jest jednym z najważniejszych ostoi ptaków w Polsce m.in. możemy tu spotkać dudka (Upupa epos), rybitwę czarną (Chlidonias Niger), gęgawę (Anser anser), krakwę (Anas), rycyka (Limosa limosa), krwawodzioba (Tringa tetanus), bociana białego (Ciconia ciconia), cyraneczki (Anas cerecca) oraz derkacza (Crex crex). Ponadto na terenie gminy znajdują się ważne dla ptaków w okresie gniazdowania i migracji Dolina Środkowej Warty oraz częściowo Jeziora konińskie i stawy Gosławice, które zostały wyznaczone na podstawie opracowania Obszary ważne dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji na terenie województwa wielkopolskiego. Miejsce koncentracji ptaków wodnych (głównie różnych gatunków kaczek oraz łyski) podczas wędrówek. Jeziora wytypowane w Wielkopolsce jako jedne z 30 29

najważniejszych dla ptaków w czasie jesiennej migracji i zimowania. Jedno z kilku najważniejszych w Wielkopolsce miejsc koncentracji łabędzi czarnodziobych (180 os.). W odległości ok. 2,5 km od obszaru opracowania znajduje się obszar mający znaczenie dla Wspólnoty Ostoja Nadwarciańska PLH300009, którego głównym przedmiotem ochrony jest Nocek duży, Bóbr europejski, Wydra europejska, Traszka grzebieniasta, Kumak nizinny, Różanka, Piskorz, Kózka, Trzepla zielona, Kozioróg dębosz, Starodub łąkowy. Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco-Puccinietalia część - zbiorowiska śródlądowe). Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi. Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion. Zalewane muliste brzegi rzek. Suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, Pohlio-Callunion, Calluno-Arctostaphylion). Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae). Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków. Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie). Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion). Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium). Łąki selemicowe (Cnidion dubii). Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris). Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis). Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk. Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albofragilis, Populetum albae, Alnenion. Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum). Natomiast w odległości ok. 5 km znajduje się obszar mający znaczenie dla Wspólnoty Puszcza Bieniszewska PLH300011, którego głównym przedmiotem ochrony są ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae), starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion), górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum), łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe) Zagrożenia na terenie obszarów Natura 2000 można podzielić na dwie grupy: wewnętrzne - lokalne oraz zewnętrzne - powstające poza nimi i oddziałujące na rozległe tereny. Do drugiej kategorii zaliczyć należy zanieczyszczenie powietrza, a szczególnie zanieczyszczenie wody w rzekach. Zmodyfikowane działaniem zbiornika Jeziorsko (przy Ostoi Nadwarciańskiej) warunki hydrologiczne rzeki mogą stanowić zagrożenie dla ostoi. Dla uniknięcia niekorzystnychzjawisk wskazana jest odpowiednia współpraca administratora zbiornika ze służbami ochrony przyrody. Zagrożenia powstające w obrębie obszarów Natura 2000 to przede wszystkim wycinki drzew i krzewów, "dzikie" wysypiska śmieci i żwirownie, zrzuty ścieków, postępującą zabudowę mieszkaniową, kłusownictwo, niewłaściwą gospodarkę leśną. Do istotnych problemów w tej części doliny Warty należą zmiany sposobu użytkowania gruntów, a wśród nich szczególnie porzucanie łąk i pastwisk, co uruchamia procesy sukcesji, niekorzystne dla zachowania istniejącej bioróżnorodności. Pomniki przyrody Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Według danych uzyskanych od Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu na terenie Gminy Kramsk znajdują się 2 pomniki przyrody. 30

Tabela 10. Pomniki przyrody występujące na terenie Gminy Kramsk Lp 1. 2. Data utworzeni a pomnika przyrody 1983-12- 07 1983-12- 07 Źródło: RDOŚ w Poznaniu Opis pomnika przyrody 2 drzewa: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), zrośnięte w szyi korzeniowej, wiek ponad 300 lat. Głaz narzutowy: eratyk granitowy, czerwony, skrytokrystalic zny, długość 5,5m, szerokość 3,5m, wysokość 2,1m. Obwód na wysokości 1,3 [cm] Wysokość [m] 300 20 Stan zdrowotny Średni, część konarów suchych Dobry Miejscowość Anielew Rudzica 5.2.4 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Lasy w gminie Kramsk zajmują 1 692 ha (w tym prywatne), czyli około 12,8% jej powierzchni. W roku 2005 było ich prawie 54ha mniej, co świadczy o systematycznym wzroście lesistości na tym terenie. Według danych Nadleśnictwa Konin powierzchnia Lasów Państwowych w gminie Kramsk wynosi ogółem 1014,82 ha natomiast grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione zajmują powierzchnię 991,23 ha. Drzewostany zajmują powierzchnię 936,13 ha, grunty niezalesione 17,21 ha oraz grunty związane z gospodarką leśną zajmują powierzchnię 37,89 ha (w tym budynki, drogi). Obszar Nadleśnictwa Konin położony jest w dwóch krainach przyrodniczo leśnych. Lasy na północ od Warty należy do Krainy III Wielkopolsko Pomorskiej, Dzielnicy 7 Niziny Wielkopolsko Kujawskiej, część południowa do Krainy IV Mazowiecko Podlaskiej, Dzielnicy 3 Równiny Warszawsko Kutnowskiej. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu, której jednostką administracyjno - gospodarczą jest Nadleśnictwo Konin obejmuje obszar następujących gmin: Kazimierz Biskupi, Golina, Kleczew, Kramsk, Krzymów, Ostrowite, Rychwał, Rzgów, Skulsk, Sompolno, Stare Miasto, Ślesin, Wierzbinek, Wilczyn i Konin. Obszar Nadleśnictwa Koło Obszar Nadleśnictwa Koło zajmuje niewielką powierzchnię na terenie Gminy Kramsk. W zarządzie Nadleśnictwa Koło znajduje się obręb ewidencyjny Drążek i Konstantynów. Lasy ogółem zajmują powierzchnię 152,91 ha (w tym grunty zalesione 146,69 ha oraz grunty związane z gospodarka leśną 6,22 ha). Gatunkiem panującym w każdym wydzieleniu leśnym stanowiącym drzewostan w gminie 31

Kramsk jest sosna zwyczajna. W strukturze wiekowej dominuje struktura IVb (powierzchnia 43,4 ha), IVa (powierzchnia 34,6 ha) oraz IIIb (powierzchnia 27,7 ha). Występują dwa typy siedliskowe Bór Mieszany Świeży (76,4 ha) oraz Wilgotny (70,29 ha). 5.2.5 Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. jest dokumentem ustanawiającym ramy działania Unii Europejskiej w dziedzinie polityki wodnej. Transpozycja przepisów dyrektywy na grunt prawa polskiego została dokonana ustawą z dnia 18 lipca 2001 r., Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r., Nr 0, poz. 145 z późn. zm), ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r., Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013, poz. 1232 z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 7 czerwca 2001 r., o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r., Nr 123, poz. 858). Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ma służyć przede wszystkim: zaspokojeniu zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu, ochronie wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym, poprawie jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka, zmniejszeniu zanieczyszczenia wód podziemnych, zmniejszeniu skutków powodzi i suszy. Według danych z Urzędu Gminy w Kramsku w latach 2011 2012 pobrano 332 dam 3 gospodarstw domowych, a w roku 2013 pobrano 333,2 dam 3 (tabela 2). wody do Podstawowym instrumentem wdrożenia postanowień dyrektywy Rady Unii Europejskiej z dnia 21 maja 1991r. (91/271/EWG) dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych jest Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych ogólnopolski dokument strategiczny określający potrzeby i planowane działania na rzecz wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacyjne. Program uwzględnia aglomeracje miejskie i wiejskie o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) powyżej 2 000. Jest on narzędziem służącym koordynacji działań gmin jako władz lokalnych i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w realizacji infrastruktury sanitacji na ich terenach. W KPOŚK określono priorytety inwestycyjne wprowadzając podział aglomeracji na: Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego ( tzw. Załącznik 1), Aglomeracje nie stanowiące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (tzw. Załącznik 2), Aglomeracje pozostałe (tzw. Załącznik 3) nowo wyznaczone, które nie spełniły wymogów formalnych, by znaleźć się w załączniku 1 i 2. W Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych uwzględnionych jest obecnie 196 aglomeracji priorytetowych województwa wielkopolskiego, w tym aglomeracja Kramsk. Podstawowe dane dotyczące planowanego stanu systemu kanalizacyjnego i oczyszczalni ścieków na koniec 2015 roku na terenie Gminy Kramsk przedstawiają tabele 13 i 14. 32

Tabela 11. Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzień 31.12.2015 r. na terenie Gminy Kramsk zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych System kanalizacyjny (planowany stan na 31.12.2015 r. ) Aglomeracja Kramsk Wskaźnik koncentracji przyrostu Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego w latach 2007-2015 120 Liczba Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego 2 162 % Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego 90,99 Długość sieci planowana do budowy [km] Długość sieci planowana do modernizacji [km] 14,3 km 0,0 km Mk liczba mieszkańców Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Tabela 12. Obecny i planowany stan oczyszczalni ścieków na dzień 31.12.2015 w aglomeracji Kramsk zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych Parametry Nazwa oczyszczalni ścieków Dębicz Stan na 31.12.2006 r. Przepustowość istniejącej oczyszczalni [m 3 /d] 340 Wydajność istniejącej oczyszczalni [RLM] 4 250 Rodzaj istniejącej oczyszczalni B Planowane na 31.12.2015 r. Rodzaj planowanej oczyszczalni Rodzaj inwestycji B I Przepustowość oczyszczalni [m 3 /d] 340 Wydajność oczyszczalni [RLM] 4 250 B oczyszczalnia biologiczna spełniająca standardy odprowadzania ścieków dla aglomeracji <15 000 RLM; RM istniejąca oczyszczalnia, która spełnia wymagania i nie wymaga inwestycji. Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Wody powierzchniowe Obszar Gminy Kramsk znajduje się w wododziale Noteci i Warty. Południowo wschodnią granicę gminy stanowi rzeka Warta. Do głównych cieków zaliczyć można rzekę Warica, Kanał Grójecki oraz Kanał Ślesiński. Na terenie gminy znajdują się m.in. ciek Sakłak, oczka wodne, stawy, jeziora oraz kanały melioracyjne. Duży udział w powierzchni terenu gminy zajmują tereny podmokłe. Rzeka Warcica Rzeka długości 25km stanowi prawy dopływ Warty, gdzie na 407km znajduje się jej ujście. 33

Kanał Grójecki Kanał o długości 15,5km stanowi prawy dopływ Warty na 410km w miejscowości Wola Podłężna. Łączy rzekę Wartę z jeziorem Lubstowskim, gdzie ma swój początek. Zlewnia Kanału Grójeckiego, którego powierzchnia wynosi 214,5km2 administracyjnie należy do Gminy Kramsk, Ślesin oraz Sompolno. Na cieku zlokalizowanych jest szereg budowli piętrzących, które służą do nawadniania użytków zielonych. Wody podziemne Teren Gminy Kramsk jest położony na obszarze występowania dwóch zbiorników podziemnych: Zbiornika Pradoliny Warszawsko Berlińskiej oraz Zbiornika Turek Konin Koło. Pierwszy wspomniany zbiornik oznaczany jako GZWP nr 150 (wg A. Kleczkowskiego), zasobny jest w wody czwartorzędowe objęte reżimem wysokiej ochrony. Drugi zbiornik oznaczany jako GZWP nr 151 objęty jest również reżimem wysokiej ochrony oraz częściowo najwyższej ochrony. Poziom wodonośny zalega na głębokości 24 150m. 5.2.6 Ochrona powierzchni ziemi Na terenie gminy występują gleby bielicowe, pseudobielicowe i brunatne. Wytworzone są z piasków gliniastych, które występują w rejonie Grąblina, Anielewa, Pąchowa, Jabłkowa oraz Kramska. Są to zwarte kompleksy dobrych i średnich gleb. Torfy, mady oraz gleby murszowo mineralne występują głównie w dolinach rzecznych, na terasach zalewowych oraz pozostałych obniżeniach terenowych. Większość użytkowana jest rolniczo jako użytki zielone, natomiast na części występują zbiorowiska roślin szuwarowych. Gleby użytkowane rolniczo Użytki rolne w gminie zajmują powierzchnię 10 225 ha, ich strukturę użytkowania przedstawiono w tabeli 14. Tabela 13. Struktura użytkowania użytków rolnych Lp. Wyszczególnienie Jednostka Razem Powierzchni gminy 1. Użytki rolne ha 10 225 100% 2. Grunty orne ha 4 981 48,7% 3. Sady ha 29 0,3% 4. Łąki i pastwiska ha 4 871 48% 5. Grunty rolne zabudowane ha 194 1,9% 6. Grunty pod stawami ha 11 0,1% 7. Grunty pod rowami ha 140 1% Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kramsk Na terenie Gminy Kramsk większość gruntów ornych oraz użytków rolnych charakteryzuje się odczynem kwaśnym lub bardzo kwaśnym (wykres 5). Zwiększenie kwasowości gleby, jej struktury, obniżenie jakości i ilości próchnicy powoduje spadek żyzności i urodzajności gleby prowadząc w efekcie do jej degradacji. Degradacja gleb spowodowana 34

jest zarówno negatywnym oddziaływaniem człowieka na środowisko jak i naturalnymi procesami takimi jak zmiany klimatyczne, zmiany szaty roślinnej, naturalna erozja itp. W porównaniu jednak do niszczącej działalności człowieka polega na wyjaławianiu gleby ze składników pokarmowych, naruszeniu równowagi jonowej, zakwaszeniu lub alkalizacji poprzez nieumiejętne nawożenie, zasolenie, przesuszenie lub zawodnienie czy zniekształcenie rzeźby terenu. Wśród czynników pochodzenia antropogenicznego istotny wpływ na zanieczyszczenie gleb mają emisję pyłów i gazów ze źródeł przemysłowych, energetycznych i motoryzacyjnych, górnictwo, zwłaszcza odkrywkowe i wydobycie surowców chemicznych, a także niewłaściwe składowanie odpadów i niewłaściwa gospodarka rolna. Terenami najbardziej narażonymi na ciągłe, ponadnormatywne zanieczyszczenie są obszary wzdłuż szlaków komunikacyjnych. W wyniku spalania paliw powstają szkodliwe tlenki azotu, węglowodory i pierwiastki śladowe, w tym ołów. Eksploatacja dróg i pojazdów jest przyczyną przenikania do gleby związków organicznych i metalicznych: kadmu, niklu, miedzi i cynku. Niebezpieczne są również kolizje drogowe z udziałem pojazdów transportujących substancje niebezpieczne, które powodują lokalne zagrożenia dla środowiska glebowego przez skażenia substancjami ropopochodnymi, kwasami i innymi. Tabela 14. Potrzeby wapnowania gruntów ornych na terenie Gminy Kramsk w latach 2010-2011 Potrzeby wapnowania 2010 2011 Konieczne 29% 41% Potrzebne 14% 27% Wskazane 18% 10% Ograniczone 14% 8% Zbędne 25% 14% Źródło: OSChR w Poznaniu (stan na 1.07.2014r.) Tabela 15. Potrzeby wapnowania użytków zielonych na terenie Gminy Kramsk w latach 2010-2011 Potrzeby wapnowania 2010 2011 Konieczne 2% 8% Potrzebne 10% 41% Wskazane 29% 18% Ograniczone 18% 5% Zbędne 41% 28% Źródło: OSChR w Poznaniu (stan na 1.07.2014r.) 35

Tabela 16. Potrzeby wapnowania użytków rolnych na terenie Gminy Kramsk w latach 2010-2011 Potrzeby wapnowania 2010 2011 Konieczne 20% 28% Potrzebne 13% 33% Wskazane 22% 13% Ograniczone 15% 7% Zbędne 30% 19% Źródło: OSChR w Poznaniu (stan na 1.07.2014r.) 70 60 50 40 30 20 10 0 2010 2011 2010 2011 2010 2011 grunty orne użytki zielone użytki rolne bardzo kwaśny kwaśny lekko kwaśny obojętny zasadowy Wykres 1.Odczyn (ph) gruntów użytkowanych rolniczo na terenie Gminy Kramsk w latach 2010-2011 (źródło: OSChR w Poznaniu stan na 1.07.2014r.) Zawartość pierwiastków przyswajalnych dla roślin Fosfor jest pierwiastkiem, którego niedobór ogranicza wzrost roślin oraz obniża wysokość i jakość plonów. Na przyswajalność fosforu w glebie mają wpływ: odczyn gleby, zawartość, żelaza, glinu i przyswajalnego wapnia oraz zwartość substancji organicznej. Jedynie część fosforu glebowego znajdującego się w roztworze glebowym (postać jonowa) jest dostępna dla roślin. W większości badanych gleb na terenie Gminy Kramsk stwierdzono niską lub bardzo niską zawartość fosforu. 60 50 40 30 20 10 0 2010 2011 2010 2011 36 2010 2011 grunty orne użytki zielone użytki rolne bardzo niska niska średnia wysoka bardzo wysoka