Analiza i ocena ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych

Analiza i ocena ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych

Analiza i ocena ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych Andrzej Marciniak redakcja naukowa

Recenzent: prof. UG dr hab. Anna Machnikowska Wydawca Currenda Sp. z o.o. al. Niepodległości 703A 81-853 Sopot tel./fax: 58 550 38 75 Copyright by Currenda Spółka z o.o. ISBN: 978-83-65966-11-7 Sopot 2018

Wstęp... 17 Marcin Walasik Rozdział 1. Regulacje intertemporalne w nowych ustawach komorniczych... 1. Wprowadzenie... 2. Podstawowe typy rozwiązań intertemporalnych... 2.1. Właściwe rozstrzygnięcia intertemporalne.... 2.2. Regulacje dostosowawcze i przechodnie... 3. Rozwiązania intertemporalne dotyczące postępowań cywilnych... 3.1. Ustawa o kosztach komorniczych... 3.2. Ustawa o komornikach sądowych... 3.3. Podsumowanie... 4. Rozwiązania intertemporalne dotyczące innych postępowań... 5. Rozwiązania intertemporalne dotyczące regulacji ustrojowych... Część I. Ustawa o komornikach sądowych Mariusz Jabłoński Rozdział 2. Komornik sądowy funkcjonariusz publiczny czy trójkształtny fenomen polskiego systemu prawa... 1. Uwagi wstępne... 2. Specyfika rozwiązań ustawowych definiujących status komornika sądowego oraz zakres jego obowiązków... 3. Wnioski... Ewa Staszewska Rozdział 3. Charakter prawny służby komorniczej... 1. Ewolucja statusu prawnego komornika sądowego... 2. Prawa i obowiązki komornika na gruncie nowej ustawy o komornikach sądowych.... 2.1. Uprawnienie komornika do wypoczynku... 2.2. Uprawnienie komornika do usprawiedliwionej nieobecności... 23 23 24 24 27 28 28 35 40 42 43 51 51 52 65 69 69 72 72 77 5

2.3. Zastępstwo komornika w przypadku niemożności wykonywania obowiązków z powodu wypoczynku, choroby albo innej usprawiedliwionej nieobecności... 2.4. Wykaz służbowy komornika... 2.5. Wynagrodzenie prowizyjne przysługujące komornikowi za pełnioną służbę... 3. Podsumowanie... Piotr Rączka Rozdział 4. Nadzór administracyjny Ministra Sprawiedliwości nad komornikami sądowymi i samorządem komorniczym w projekcie ustawy o komornikach sądowych... 1. Wprowadzenie... 2. Nadzór nad samorządem komorniczym... 3. Nadzór administracyjny Ministra Sprawiedliwości nad komornikami... 4. Podsumowanie... Joanna Misztal-Konecka Rozdział 5. Nadzór prezesów sądów powszechnych nad komornikami sądowymi... 1. Wprowadzenie... 2. Nadzór administracyjny prezesów sądów w ogólności... 3. Kompetencje prezesa sądu rejonowego w aktualnym stanie prawnym... 4. Kompetencje prezesa sądu rejonowego w nowej ustawie... 5. Kompetencje prezesa sądu okręgowego w aktualnym stanie prawnym... 6. Kompetencje prezesa sądu okręgowego w nowej ustawie... 7. Kompetencje prezesa sądu Apelacyjnego w aktualnym stanie prawnym... 8. Kompetencje prezesa sądu apelacyjnego w nowej ustawie... 9. Podsumowanie... Kinga Flaga-Gieruszyńska Rozdział 6. Nadzór prezesa sądu rejonowego nad komornikiem sądowym... 133 1. Uwagi ogólne... 133 2. Nadzór judykacyjny a nadzór administracyjny... 135 3. Zakres nadzoru odpowiedzialnego prezesa sądu rejonowego... 139 4. Instrumenty nadzoru administracyjnego prezesa sądu rejonowego... 142 5. Wnioski... 149 78 78 79 80 83 83 85 89 100 101 101 104 110 113 119 121 122 126 131 6

Jacek Gołaczyński Rozdział 7. Nadzór prezesów sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych nad komornikami... 1. Uwagi ogólne... 2. Uprawnienia prezesa sądu rejonowego w aktualnym stanie prawnym... 3. Uprawnienia prezesa sądu okręgowego w aktualnym stanie prawnym... 4. Uprawnienia prezesa sądu apelacyjnego w aktualnym stanie prawnym... 5. Uprawnienia i obowiązki prezesów sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych w ustawie o komornikach sądowych... 151 151 152 154 171 5.1. Uprawnienia i obowiązki prezesa sądu rejonowego... 173 5.2. Uprawnienia nadzorcze prezesa sądu okręgowego... 183 5.3. Uprawnienia nadzorcze prezesa sądu apelacyjnego... 183 6. Podsumowanie... 185 Andrzej Grzegorz Harla Rozdział 8. Nadzór judykacyjny nad komornikiem według ustawy o komornikach sądowych... 187 1. Wstęp... 187 2. Motywy ustawodawcze... 188 3. Regulacje ustawowe... 190 4. Uwagi i refleksje dodatkowe... 195 5. Zakończenie... 201 Jerzy Bieluk Rozdział 9. Odpowiedzialność odszkodowawcza komornika w nowej regulacji prawnej... 203 1. Zagadnienia wstępne... 203 2. Podstawa odpowiedzialności odszkodowawczej komornika... 204 3. Rodzaj odpowiedzialności... 205 4. Przesłanki odpowiedzialności... 206 5. Działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem... 208 6. Rodzaj czynności... 209 7. Szkoda... 210 8. Związek przyczynowy... 212 9. Podmiot odpowiedzialny za szkodę... 213 10. Skarb Państwa odpowiedzialny za szkodę solidarnie z komornikiem... 214 10.1. Odpowiedzialność Skarbu Państwa... 214 10.2. Solidarna odpowiedzialność Skarbu Państwa i komornika... 214 11. Roszczenia regresowe... 216 156 7

12. Odpowiedzialność komornika za inne osoby... 216 13. Przedawnienie... 217 14. Wnioski... 218 Witold Modzelewski Rozdział 10. Status prawnopodatkowy komorników sądowych na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług w świetle planowanych zmian legislacyjnych... 1. Wprowadzenie... 2. Ramy prawne, decydujące o nadaniu podmiotowości prawnopodatkowej w podatku od towarów i usług... 2.1. Przesłanki działalności gospodarczej na gruncie ustawy o VAT... 2.2. Działalność nieuznawana za działalność wykonywaną samodzielnie... 2.3. Samodzielność prowadzenia działalności gospodarczej... 2.4. Wyłączenie spod opodatkowania, określone w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT... 3. Status prawny komorników sądowych, na gruncie ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych... 3.1. Służba komornicza, komornik jako funkcjonariusz publiczny oraz organ władzy publicznej... 3.2. Ograniczenie możliwości podejmowania się czynności egzekucyjnych co do spraw spoza rewiru... 3.3. Określenie czasu pracy komornika oraz wprowadzenie urlopu wypoczynkowego... 3.4. Przepisy wyłączające bycie przez komornika przedsiębiorcą oraz ograniczenie dodatkowego zatrudnienia... 3.5. Usunięcie przepisu o wykonywaniu czynności na własny rachunek, wynagrodzenie prowizyjne... 3.6. Zwiększone uprawnienia nadzorcze względem komorników... 3.7. Brak możliwości swobodnego dysponowania rachunkiem bankowym... 3.8. Zagadnienie podatku od towarów i usług od opłaty egzekucyjnej (wynagrodzenia prowizyjnego)... 4. Ocena statusu prawnopodatkowego na gruncie podatku od towarów i usług komorników sądowych... 4.1. Przesłanka samodzielności prowadzonej działalności gospodarczej... 4.2. Możliwość zastosowania wyłączenia przewidzianego w przepisie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT... 219 219 221 223 224 225 227 228 228 230 233 234 237 241 242 244 245 246 249 8

4.3. Aktualność tez zawartych w interpretacji Ministra Finansów z dnia 9 czerwca 2015 r. oraz w uchwale I FPS 8/16... 5. Konkluzja... Kinga Flaga-Gieruszyńska Rozdział 11. Właściwość funkcyjna asesora i aplikanta komorniczego... 1. Wstęp... 2. Właściwość funkcyjna asesora wybrane zagadnienia... 3. Wykonywanie czynności, o których mowa w art. 98 ust. 1 3 ustawy... 3.1. Przeprowadzanie egzekucji w wybranych sprawach... 3.2. Uczestniczenie w czynnościach odbywających się poza kancelarią... 4. Właściwość funkcyjna aplikanta komorniczego... 5. Wybrane aspekty relacji między komornikiem sądowym a asesorem oraz aplikantem komorniczym... 6. Wnioski... Grzegorz Julke Rozdział 12. Zastępca komornika sądowego. Kurator kancelarii komorniczej... 1. Uwagi wprowadzające... 2. Zastępstwo komornika według ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych... 2.1. Zastępstwo krótkotrwałe... 2.2. Zastępstwo długotrwałe... 2.3. Kurator kancelarii komorniczej. Likwidacja kancelarii... 3. Dochód zastępcy komornika... 4. Uwagi końcowe... Aleksandra Klich Rozdział 13. Aplikacja komornicza według nowej ustawy o komornikach sądowych... 1. Wstęp... 2. Nowy model aplikacji komorniczej... 3. Status prawny i właściwość funkcjonalna aplikanta komorniczego... 4. Egzamin zawodowy. Uwagi podsumowujące... 251 253 255 255 256 258 258 261 265 270 274 277 277 281 283 291 295 303 305 307 307 308 315 320 9

Część II. Ustawa o kosztach komorniczych Grzegorz Julke Rozdział 14. Koszty funkcjonowania kancelarii komorniczej... 1. Uwagi wprowadzające... 2. Koszty działalności egzekucyjnej komornika... 2.1. Art. 152 ust. 1 pkt 1 u.k.s.... 2.2. Art. 152 ust. 1 pkt 2 u.k.s.... 2.3. Art. 152 ust. 1 pkt 3 u.k.s.... 2.4. Art. 152 ust. 1 pkt 4 u.k.s.... 2.5. Art. 152 ust. 1 pkt 5 u.k.s.... 2.6. Art. 152 ust. 1 pkt 6 u.k.s.... 3. Podsumowanie... Joanna Studzińska Rozdział 15. Koszty egzekucji sądowej w świetle ustawy o kosztach komorniczych... 1. Wstęp... 2. Dotychczasowe regulacje kosztów egzekucji sądowej podstawowe założenia... 3. Nowe ujęcie kosztów egzekucji sądowej... 4. Wydatki i zaliczki na wydatki... 5. Opłata komornicza w świetle nowych regulacji... 6. Pozostały zakres zmian... 7. Podsumowanie... Marcin Uliasz Rozdział 16. Opłaty egzekucyjne według ustawy o kosztach komorniczych... 1. Wstęp... 2. Pojęcie i rodzaje opłat egzekucyjnych... 3. Pobieranie i ściąganie opłat egzekucyjnych... 4. Wysokość i zasady ponoszenia opłat egzekucyjnych... 4.1. Opłaty stałe i stosunkowe regulacje ogólne... 4.2. Minimalne i maksymalne opłaty stosunkowe... 4.3. Opłata od wyegzekwowanego świadczenia... 4.4. Opłata egzekucyjna od świadczenia pozostałego do wyegzekwowania... 4.5. Opłata egzekucyjna w razie niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego... 327 327 332 333 334 334 335 335 336 336 337 337 338 343 345 347 354 358 361 361 361 362 364 364 370 374 376 382 10

4.6. Opłata stała w razie umorzenia postępowania z innych przyczyn (art. 29 ust. 4 u.k.k.)... 4.7. Opłaty za egzekucję świadczeń niepieniężnych... 4.8. Opłaty egzekucyjne za wykonanie zabezpieczenia roszczenia... 5. Podsumowanie... Józef Jagieła Rozdział 17. Opłaty komornicze i zakres ich miarkowania w świetle ustawy o kosztach komorniczych... 1. Wprowadzenie... 2. Opłaty komornicze... 3. Wysokość opłat komorniczych... 4. Ściąganie opłat egzekucyjnych... 5. Opłaty egzekucyjne w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych oraz o wykonanie zabezpieczenia roszczenia pieniężnego i europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym... 6. Opłata egzekucyjna w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego... 7. Nakład pracy komornika a wysokość opłaty egzekucyjnej... 8. Opłata egzekucyjna w przypadku niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego... 9. Opłata egzekucyjna od wniosku o wszczęcie egzekucji polegającej na wprowadzeniu wierzyciela w posiadanie nieruchomości albo opróżnieniu lokalu lub pomieszczenia... 10. Obniżenie opłaty egzekucyjnej... Agnieszka Laskowska-Hulisz Rozdział 18. Zaliczka na wydatki w świetle ustawy o kosztach komorniczych... 1. Uwagi wprowadzające... 2. Pojęcie i rodzaje wydatków. Podstawy i kryteria ustalania ich wysokości... 3. Zaliczka na wydatki, zasady jej pobierania... 4. Rozliczanie zaliczki na wydatki... 5. Wnioski... Monika Michalska-Marciniak Rozdział 19. Pobieranie i rozliczanie zaliczki na wydatki... 1. Uwagi ogólne... 384 386 388 389 391 391 392 397 401 404 406 408 409 416 417 427 427 428 434 444 449 451 451 11

2. Wydatki pojęcie... 3. Pobieranie i rozliczenie zaliczki... 3.1. Pobieranie zaliczki... 3.2. Wysokość zaliczki... 3.3. Wezwanie do uiszczenia zaliczki... 3.4. Rozlicznie zaliczki... 3.5. Brakująca zaliczka... 3.6. Kryteria oceny wysokości wydatków... 4. Rozliczenie wysokości kosztów przejazdu poza miejscowość, będącą siedzibę kancelarii komornika (art. 15 u.k.k.)... Robert Kulski Rozdział 20. Zwolnienie od kosztów komorniczych... 1. Uwagi wprowadzające... 2. Rozciągnięcie zwolnienia strony od kosztów sądowych w postępowaniu rozpoznawczym na koszty komornicze... 3. Zwolnienie od kosztów komorniczych z mocy postanowienia sądu... 4. Znaczenie zwolnienia od kosztów komorniczych... Aneta Mendrek Rozdział 21. Orzekanie o kosztach egzekucyjnych według ustawy o kosztach komorniczych... 1. Wprowadzenie... 2. Koszty egzekucji (sądowej), koszty egzekucyjne, koszty postępowania egzekucyjnego a koszty komornicze uwagi terminologiczne... 3. Orzeczenia o kosztach komorniczych a inne czynności komorników przewidziane ustawą o kosztach komorniczych... 4. Rodzaje orzeczeń przewidziane ustawą o kosztach komorniczych... 5. Organ orzekający o kosztach komorniczych... 6. Moment wydania orzeczenia o kosztach komorniczych... 6.1. Postanowienia wydawane przed wszczęciem postępowania... 6.2. Postanowienia wydawane w toku postępowania... 6.3. Postanowienia wydawane w związku z zakończeniem postępowania... 6.3.1. Postanowienie o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego oraz o przyznaniu zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego (art. 770 2 i art. 770 1 k.p.c.)... 452 454 454 455 456 457 460 460 461 463 463 464 473 476 483 483 484 490 494 495 497 497 498 500 502 12

6.3.2. Postanowienie w przedmiocie kosztów komorniczych... 6.3.3. Rozliczenie wydatków w postanowieniu o umorzeniu postępowania lub postanowieniu stwierdzającym zakończenie postępowania w inny sposób... 6.3.4. Rozliczenie opłat egzekucyjnych... 7. Forma postanowienia w przedmiocie kosztów komorniczych... 8. Wykonalność postanowienia w przedmiocie kosztów komorniczych... 9. Zakres związania postanowieniem o ustaleniu wysokości opłat wydanym w toku postępowania... 10. Podsumowanie... Józef Jagieła Rozdział 22. Postanowienia komornika w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego... 1. Wprowadzenie... 2. Postanowienia komornika w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego przed 1 stycznia 2019 r.... 3. Postanowienia komornika w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego od 1 stycznia 2019 r.... 3.1. Zagadnienia ogólne... 3.2 Postanowienia komornika w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego przewidziane w ustawie o kosztach komorniczych... 3.3. Postanowienia komornika w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego przewidziane w Kodeksie postępowania cywilnego... Część III. Sądowe postępowanie egzekucyjne Spis treści Arkadiusz Cudak Rozdział 23. Zmiany w przepisach o skardze na czynności komornika obowiązujące od 1 stycznia 2019 r.... 551 1. Uwagi wstępne... 551 2. Ewolucja przepisów dotyczących skargi na czynności komornika... 551 3. Stan prawny obowiązujący od 1 stycznia 2019 r.... 555 4. Właściwość miejscowa sądu rozpoznającego skargę... 555 5. Składanie skargi na urzędowym formularzu... 558 6. Obciążania komornika kosztami postępowania wywołanego skargą... 560 7. Wzmocnienie nadzoru judykacyjnego sądu sprawowanego z urzędu... 561 507 507 510 513 514 516 517 525 525 526 528 528 532 538 13

8. Zastrzeżenia do oszacowania wartości ruchomości dokonanego przez komornika... 9. Podsumowanie... Olimpia Marcewicz Rozdział 24. Pozyskiwanie informacji o majątku dłużnika w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego... 1. Wprowadzenie... 2. Rys historyczny... 3. Aktualny stan prawny... 3.1. Wybór sposobu egzekucji a wskazanie majątku, do którego ma być skierowana egzekucja... 3.2. Ustalanie majątku dłużnika na podstawie art. 801 1 pkt 1 k.p.c.... 3.3. Wykaz majątku składany przed komornikiem; zlecenie komornikowi poszukiwania majątku dłużnika... 3.4. Komorniczy wykaz majątku a sądowe wyjawienie majątku... 3.5. Ujawnienie przez dłużnika informacji o czynnościach prawnych dokonanych na rzecz osób trzecich... 4. Podsumowanie... Arkadiusz Bieliński Rozdział 25. Zmiany w regulacjach dotyczących uzyskania informacji o majątku dłużnika oraz wyjawienia majątku dłużnika w sądowym postępowaniu egzekucyjnym... 1. Zagadnienia wprowadzające... 2. Uzyskanie informacji w trybie art. 761 k.p.c.... 3. Uzyskanie informacji w trybie art. 801 k.p.c.... 4. Złożenie wykazu majątku komornikowi w trybie art. 801 1 k.p.c.... 5. Sądowe wyjawienie majątku art. 913 i nast. k.p.c.... 6. Wnioski końcowe... 562 565 567 567 568 573 574 577 580 587 590 593 595 595 597 599 602 603 605 Anna Kościółek Rozdział 26. Zmiany w przepisach o zajęciu ruchomości w egzekucji sądowej... 607 1. Wprowadzenie... 607 2. Właściwość miejscowa komornika... 608 3. Warunki dopuszczalności zajęcia... 610 4. Tryb postępowania w razie zajęcia ruchomości stanowiącej własność osoby trzeciej... 613 5. Zmiana biegu terminu do wytoczenia powództwa ekscydencyjnego... 615 6. Zajęcie ruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego... 616 14

7. Doręczenie odpisu protokołu zajęcia... 618 8. Oszacowanie ruchomości... 619 9. Dozór nad zajętymi ruchomościami... 624 10. Podsumowanie... 626 Joanna Derlatka Rozdział 27. Zastrzeżenia do oszacowania wartości ruchomości przez komornika sądowego(art. 853 k.p.c.)... 1. Wstęp... 2. Zastrzeżenia do oszacowania wartości ruchomości i ich forma... 3. Termin wniesienia zastrzeżeń do oszacowania... 4. Podmioty uprawnione do wniesienia zastrzeżeń... 5. Protokół zajęcia ruchomości. Pouczenie komornika o sposobie i terminie wniesienia zastrzeżeń... 6. Treść zastrzeżeń do oszacowania wartości ruchomości... 7. Oszacowanie wartości ruchomości przez komornika na podstawie opinii biegłego... 8. Oszacowanie wartości ruchomości po sporządzeniu protokołu zajęcia... 9. Skutek wniesienia zastrzeżeń... 10. Zakończenie... Andrzej Jan Szereda Rozdział 28. Egzekucja z nieruchomości po zmianach wprowadzonych ustawą o komornikach sądowych... 1. Uwagi wprowadzające... 2. Zagadnienia intertemporalne... 3. Zmiany w zakresie obowiązków informacyjnych... 4. Nowe zasady utrwalania przebiegu licytacji... 5. Zmiany porządkujące... 6. Obowiązek złożenia wniosków... 7. Zakończenie... Andrzej Jakubecki Rozdział 29. Pobranie czynszu z góry oraz rozporządzenie czynszem najmu lub dzierżawy a egzekucyjne zajęcie nieruchomości... 1. Uwagi wstępne... 2. Czynsz najmu lub dzierżawy nieruchomości a jej zajęcie w postępowaniu egzekucyjnym... 3. Rozporządzenie czynszem albo pobranie czynszu z góry a egzekucja z nieruchomości... 4. Treść art. 929 1 1 k.p.c. a regulacja z art. 88 ust. 2 u.k.w.h.... 627 627 634 634 638 641 643 645 648 650 652 657 657 658 659 662 664 665 669 671 671 673 675 678 15

5. Rzeczywisty czy pozorny zbieg norm?... 679 6. Relacja - przepis ogólny i przepis szczególny... 681 7. Stosowanie art. 929 1 1 k.p.c. zagadnienia praktyczne... 686 8. Wnioski de lege ferenda... 692 Przemysław Telenga Rozdział 30. Uproszczona egzekucja z nieruchomości zagadnienia wybrane... 1. Wstęp... 2. Zakres i tryb stosowania przepisów o egzekucji uproszczonej... 3. Podsumowanie... 695 795 700 711 Józef Jagieła Rozdział 31. Nowe przepisy o zawieszeniu i umorzeniu postępowania egzekucyjnego... 713 1. Obligatoryjne zawieszenie postępowania egzekucyjnego na wniosek dłużnika... 713 2. Pobieranie kwot z zajętego rachunku bankowego w okresie zawieszenia postępowania egzekucyjnego... 716 3. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego w sprawach o egzekucję alimentów... 720 4. Relacja pomiędzy zawieszeniem postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 1083 4 do zawieszenia na podstawie art. 883 2 k.p.c.... 726 5. Umorzenie postępowania egzekucyjnego... 728 16