KONWENCJA RAMOWA O OCHRONIE MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH COUNCIL OF EUROPE CONSEIL DE L EUROPE
Czym jest Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych? Konwencja Ramowa, która weszła w życie 1 lutego 1998 roku, jest jednym z najbardziej wszechstronnych aktów, które dotyczą ochrony praw osób należących do mniejszości narodowych. Strony Konwencji zobowiązały się promować pełną i rzeczywistą równość osób należących do mniejszości we wszystkich sferach życia gospodarczego, społecznego, politycznego i kulturalnego, a także tworzyć warunki, które pozwolą im zachować i rozwijać ich kulturę oraz tożsamość. Skąd nazwa Konwencja Ramowa? Słowo ramowa podkreśla, iż celem Państw jest realizowanie przepisów Konwencji poprzez ustawodawstwo krajowe i stosowne programy rządowe, z uwzględnieniem specyfiki sytuacji danego kraju. Nie wpływa to jednak na prawnie wiążący charakter Konwencji.
Jakie zobowiązania przyjmują na siebie Państwa Strony ratyfikując Konwencję Ramową? Przepisy Konwencji Ramowej obejmują szeroki zakres spraw, w tym między innymi: zakaz dyskryminacji; promowanie rzeczywistej równości; promowanie warunków wspierających ochronę oraz rozwój kultury, religii, języka i tradycji; wolność zgromadzania się, stowarzyszania, wolność wyrażania opinii, myśli, sumienia i religii; dostęp i korzystanie ze środków masowego przekazu; wolności dotyczące używania języka: używanie języka mniejszości prywatnie i publicznie oraz w stosunkach z organami administracji publicznej; używanie imion i nazwisk osób należących do mniejszości narodowych, w ich własnym języku; rozpowszechnianie informacji o charakterze prywatnym w języku mniejszości; umieszczanie nazw topograficznych w języku mniejszości; edukacja: nauka języka oraz nauczanie w języku mniejszości; swoboda tworzenia instytucji oświatowych; kontakty transgraniczne; współpracę międzynarodową i transgraniczną; uczestnictwo w życiu gospodarczym, kulturalnym i społecznym; udział w życiu publicznym; zakaz przymusowej asymilacji.
Czym jest mniejszość narodowa? Konwencja Ramowa nie definiuje pojęcia mniejszość narodowa, gdyż nie istnieje taka ogólna definicja uzgodniona pomiędzy wszystkimi państwami członkowskimi Rady Europy. Dlatego Państwom będącym stronami Konwencji Ramowej, pozostawiono swobodę określenia, które grupy zamieszkujące na ich terytorium objęte zostaną zakresem działania Konwencji. Wybór ten musi jednakże zostać dokonany w dobrej wierze, z uwzględnieniem ogólnych zasad prawa międzynarodowego i podstawowych zasad określonych w art. 3 Konwencji Ramowej. Analiza tego zagadnienia jest zawarta w opiniach Komitetu Doradczego ds. Konwencji Ramowej, w których podkreśla on, że implementacja Konwencji nie może być źródłem arbitralnego lub nieusprawiedliwionego różnicowania. Dla Komitetu Doradczego Konwencja Ramowa nie jest instrumentem o charakterze wszystko albo nic. Dlatego właśnie Komitet przyjął indywidualne podejście do każdego z artykułów Konwencji wskazując, że niektóre z nich mają szerszy zakres obowiązywania i dotyczą szerszego kręgu adresatów niż inne. Na przykład artykuł 6 mówiący o tolerancji i dialogu międzykulturowym odnosi się do szerszego kręgu adresatów niż artykuł 10 ust. 2, który dotyczy używania języka mniejszości w stosunkach z administracją publiczną. Jak z tego wynika, pewne osoby mogą powoływać się na niektóre artykuły, jednak nie wszystkie artykuły Konwencji mogą być zastosowane wobec nich.
W jaki sposób przeprowadza się monitoring realizacji Konwencji przez Państwa? Mechanizm monitoringu Organizacje mniejszości narodowych/organizacje pozarządowe Konsultacje Raport Państwa dotyczący wypełnienia postanowień KRMN Raporty alternatywne lub informacje dotyczące wypełnienia postanowień KRMN przedłożone przez organizacje pozarządowe Komitet Doradczy KRMN (KD) Ocenia adekwatność przedsięwziętych przez Państwa Strony środków celem wcielenia w życie zasad przyjętych przez KRMN Wniosek do Państwa Strony o dodatkowe informacje Ewentualna wizyta przedstawicieli Komitetu Doradczego w Państwie Spotkania z przedstawicielami rządu, parlamentarzystami, przedstawicielami mniejszości, organizacji pozarządowych, ombudsmanami, krajowymi instytucjami promującymi i chroniącymi prawa człowieka, itd. Przyjęcie przez Komitet Doradczy opinii Przedstawienie opinii Państwu Stronie Organizacje mniejszości narodowych/organizacje pozarządowe Konsultacje Uwagi i komentarze Państwa Strony nt. opinii Komitetu Doradczego Możliwość wczesnej publikacji opinii Komitetu Doradczego oraz uwag i komentarzy Państwa Strony Komitet Ministrów Rady Europy Przyjmuje rezolucję zawierającą wnioski i zalecenia dla Państwa Strony dotyczące wypełnienia postanowień KRMN Publikacja opinii Komitetu Doradczego, uwag i komentarzy Państwa Strony, wraz z rezolucją Komitetu Ministrów Implementacja rezultatów monitoringu
Kto jest odpowiedzialny za monitoring? Zarówno Komitet Ministrów jak i Komitet Doradczy złożony z niezależnych ekspertów są zaangażowane w proces monitorowania realizacji Konwencji Ramowej. W jaki sposób gromadzone są informacje dla celów monitoringu? Procedury monitoringu oparte są o system raportów. Każde Państwo zobowiązane jest złożyć pierwszy raport w ciągu roku od wejścia w życie Konwencji, a kolejne raporty po upływie następnych pięciu lat lub na żądanie Komitetu Ministrów. Tam, gdzie wymagane są dodatkowe informacje, Komitet Doradczy wysyła Państwom również pisemne kwestionariusze. Przygotowaniu raportów państwowych często towarzyszą konsultacje z organizacjami mniejszości narodowych oraz organizacjami pozarządowymi. Organizacje te są ponadto zachęcane do nadsyłania własnych raportów lub informacji. Raporty te są następnie oceniane przez Komitet Doradczy, który do tego celu wykorzystuje rozmaite pisemne źródła informacji pochodzące od Państwa oraz innych podmiotów. Komitet Doradczy rozwinął także praktykę wizytowania poszczególnych państw, co umożliwia jego członkom bezpośrednie spotkanie się z przedstawicielami rządu, parlamentarzystami oraz reprezentantami mniejszości, organizacji pozarządowych i innych wyspecjalizowanych instytucji. Co się dzieje, gdy Komitet Doradczy zakończy ocenianie raportu? Wówczas Komitet Doradczy opracowuje opinię, która następnie zostaje przedstawiona zainteresowanemu Państwu. W tym stadium postępowania Państwo może podać opinię Komitetu Doradczego do publicznej wiadomości i załączyć do niej swoje uwagi. Wiele państw skorzystało już z tej możliwości. Przy przygotowywaniu odpowiedzi na opinię Komitetu, Państwa Strony mogą także podejmować dalsze konsultacje z mniejszościami i organizacjami pozarządowymi. Kolejnym krokiem jest przyjęcie przez Komitet Ministrów rezolucji zawierającej wnioski i zalecenia dla Państwa dotyczące implementacji Konwencji Ramowej. Rezolucja ta wraz z uwagami Państwa i opinią Komitetu Doradczego zostaje podana do publicznej wiadomości, o ile opinia nie została podana do publicznej wiadomości wcześniej.
Jakiego rodzaju działania mogą być podejmowanie w przyszłości? Komitet Doradczy zwraca się do rządów poszczególnych Państw będących stronami Konwencji o stałe przekazywanie informacji o krokach, które poczyniły w następstwie monitoringu. Także inne niż państwo podmioty zachęcane są do podejmowania działań mających na celu promowanie efektywnej implementacji Konwencji. Kto decyduje, czy dana osoba należy do mniejszości narodowej? Każda osoba ma prawo do swobodnej decyzji, czy chce być traktowana jako należąca do mniejszości narodowej. Nie oznacza to jednak, że może w sposób arbitralny wybrać, czy i do której mniejszości narodowej chce przynależeć. Indywidualny wybór musi się bowiem opierać na obiektywnych kryteriach powiązanych z tożsamością danej osoby, takich jak język, religia i kultura.
Sekretariat Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych Dyrekcja Generalna Praw Człowieka Rada Europy F-67075 Strasbourg Cedex, Francja Fax +33 (0)3 90 21 49 18 Tel. +33 (0)3 90 21 44 33 Strona internetowa: http://www.coe.int/minorities/ minorities.fcnm@coe.int Na stronie internetowej znajdują się aktualne informacje i dokumenty na temat działalności Sekretariatu Konwencji Ramowej, takie jak: aktualne informacje na temat monitoringu Konwencji Ramowej; podstawowe teksty prawne; raporty i opinie podane do publicznej wiadomości, opracowane podczas monitoringu realizacji postanowień Konwencji, takie jak: rezolucje Komitetu Ministrów, opinie Komitetu Doradczego oraz raporty Państw; opis aktualnie podejmowanych działań opierających się na współpracy między państwami; projektów realizowanych w ramach Paktu o Stabilności oraz rozwoju inicjatyw międzyrządowych; adresy stron internetowych dotyczących ochrony osób należących do mniejszości narodowych. Opracowanie graficzne: Madani Strasburg Tel. +33 (0)3 88 41 14 15 POL