SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach



Podobne dokumenty
SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach

Produkt 2 WYTYCZNE OCENY ZAGROENIA POAREM W WYROBISKACH KOPALNI I ZROBACH WRAZ Z ZASADAMI POMIARÓW PARAMETRÓW POWIETRZA KOPALNIANEGO.

SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach

Uwagi na temat stosowania gazów obojętnych (azotu, dwutlenku węgla) do gaszenia pożaru w otamowanym polu rejony wydobywczego

Analiza przypadków ewakuacji załóg górniczych na drogach ucieczkowych w kopalniach węgla kamiennego

ZAGROŻENIE WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ

Katowicki Holding Węglowy S.A.

ZASTOSOWANIE GÓRNICZEJ CHŁODZIARKI AZOTU (GCA) JAKO DODATKOWEGO ELEMENTU PROFILAKTYKI POŻAROWEJ W KWK JANKOWICE

CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.



Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach strategiczny projekt badawczy. Komisja Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie 21 listopada 2014 r.

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia:

ANALIZA ZMIAN ROZWOJU POŻARU PODZIEMNEGO

ANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH

Ocena stanu i możliwości utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego z szybów polskich kopalń węgla kamiennego

ZAGROŻENIA GAZOWE CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO G

CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A. W BYTOMIU

Informacja o zapaleniu metanu, pożarze i wypadku zbiorowym zaistniałych w dniu r. JSW S.A. KWK Krupiński

WPŁYW ZAGROŻEŃ NATURALNYCH NA BEZPIECZEŃSTWO PRACY W KOPALNIACH

OCENA MOŻLIWOŚCI WYBUCHU LUB ZAPALENIA GAZÓW W ZROBACH ŚCIAN ZAWAŁOWYCH

Ujemne i zawyżone wartości wskaźnika Grahama

Zwalczanie zagrożenia klimatycznego na przykładzie doświadczeń KHW S.A. KWK Murcki-Staszic

CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A. SPRZĘT DO OKREŚLANIA PARAMETRÓW FIZYKOCHEMICZNYCH POWIETRZA KOPALNIANEGO

PRZEDSTAWIAJACY OPIS OSIĄGNIĘĆ I DOROBKU NAUKOWEGO

Dostawa gazów technicznych i najem butli.

INFORMACJA o wynikach prac Komisji powołanej dla zbadania przyczyn i okoliczno

Opracowanie sposobów rewersji lokalnej rejonów eksploatacyjnych przewietrzanych prdami schodzcymi

Inwentaryzacja emisji metanu z układów wentylacyjnych i z układów odmetanowania kopalń węgla kamiennego w Polsce w latach

Wiadomości pomocne przy ocenie zgodności - ATEX

PL B BUP 09/09

Forma zajęć: Prowadzący: Forma zajęć: Prowadzący: ZAJĘCIA DLA SZKÓŁ O PROFILU GÓRNICZYM

Technika Próżniowa. Przyszłość zależy od dobrego wyboru produktu. Wydanie Specjalne.

WENTYLACYJNE ZAGROŻENIA SKOJARZONE W GÓRNICTWIE PODZIEMNYM WĘGLA KAMIENNEGO

ZAPYTANIE OFERTOWE W związku z składaniem wniosku aplikacyjnego w ramach Działania 1.1,, Projekty B+R przedsiębiorstw, zwracamy się do Państwa celem

1. CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻENIA WENTYLACYJNEGO

Management Systems in Production Engineering No 2(14), 2014

Analizy olejów smarnych z bloku 11 Enea Wytwarzanie Sp. z o.o.

Wpływ katastrofogennych zagrożeń naturalnych na bezpieczeństwo pracy w górnictwie węgla kamiennego w latach

Kryteria i procedura oceny wniosków. o przyznanie uywanego samochodu ratownczo-ganiczego

Badania poligonowe i doświadczalna weryfikacja metod pobierania prób i oceny zagrożenia metanowego i pożarowego w kopalniach

Urządzenia i sprzęt do inertyzacji atmosfery kopalnianej

INFORMACJA Z REALIZACJI ZADANIA BADAWCZEGO NR 1

ZNACZENIE INFORMACJI DLA BEZPIECZE STWA PO AROWEGO W KOPALNIACH W GLA KAMIENNEGO HENRYK BADURA

NAGRZEWANIE WSADU STALOWEGO

Wykonawca: Główny Instytut Górnictwa. Prace rozpoczęto roku, a zakończono roku. TR,

DZIENNIK URZÊ DO WY WY SZEGO URZÊDU GÓR NI CZE GO ROK 2008

KARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: N Iz-EZiZO/41

Wybrane katastrofy i wypadki w górnictwie polskim zebranie danych

- 1 - OPIS TECHNICZNY Do projektu wykonawczego modernizacji budynku Komisariatu Policji w Gniewoszowie, pow. Kozienice

1. WSTĘP sprzętu ochronnego oczyszczającego sprzętu ochronnego izolującego

PROJEKTOWANIE PARAMETRÓW WENTYLACJI LUTNIOWEJ W DRĄŻONYCH WYROBISKACH PODZIEMNYCH Z WYKORZYSTANIEM PROGRAMU KOMPUTEROWEGO AGHWEN-3.

Ruda Śląska, r.

WZORU UŻYTKOWEGO PL Y1. ZAKŁAD ELEKTRONIKI GÓRNICZEJ ZEG SPÓŁKA AKCYJNA, Tychy, PL BUP 03/10

WPŁYW ANTYPIROGENÓW STOSOWANYCH W GÓRNICTWIE WĘGLA KAMIENNEGO NA OGRANICZENIE SKŁONNOŚCI WĘGLA DO SAMOZAPALENIA

EMISJA GAZÓW CIEPLARNIANYCH Z NIECZYNNEGO SZYBU - UWARUNKOWANIA, OCENA I PROFILAKTYKA

STRATEGICZNY PROJEKT BADAWCZY PT. "POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA PRACY W KOPALNIACH" Produkt nr 3

The list of 20 abstracts, prepared in March 2005 CIS ( ) [Nr 31]

CIEPŁO (Q) jedna z form przekazu energii między układami termodynamicznymi. Proces przekazu energii za pośrednictwem oddziaływania termicznego

3 ag E.Bielecka-Cimaszkiewicz Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek N P S N P S N P S N P S N P S


Przedmowa do tomu II... 9

Przedział wiarygodności wskaźnika Grahama

A4 Klub Polska Audi A4 B6 - sprężyny przód (FWD/Quattro) Numer Kolory Weight Range 1BA / 1BR 1BE / 1BV

STAN BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY W GÓRNICTWIE w 2009 roku

Wyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie pożarowe w drążonych wyrobiskach kamiennych przecinających pokłady węgla

BADANIA WYDZIELANIA METANU DO WYROBISK CHODNIKOWYCH DRĄŻONYCH KOMBAJNAMI W POKŁADACH WĘGLA**

UMOWA Nr EZK /2009 na realizacj programu zdrowotnego

Instytut Technik Innowacyjnych EMAG

ZASADY NALICZANIA OPŁAT ZA WPROWADZANIE ZANIECZYSZCZE DO POWIETRZA

LASEROWE CZUJNIKI GAZU

Stan zagrożenia metanowego w kopalniach Polskiej Grupy Górniczej sp. z o.o. Ujęcie metanu odmetanowaniem i jego gospodarcze wykorzystanie

WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (Pobieranie próbek) Metoda badawcza

METODA OCENY JAKOŚCI WKLEJENIA ŻERDZI KOTWIOWYCH W GÓROTWORZE JAKO SKUTECZNY SPOSÓB KONTROLI STANU BEZPIECZEŃSTWA PRACY W WYROBISKACH KORYTARZOWYCH

Zastosowanie numerycznej mechaniki płynów do analizy przepływu strumienia powietrza przez wyrobisko górnicze z ogniskiem pożaru

Badania rozkładu stężenia metanu wzdłuż ściany wydobywczej w warunkach ruchowych

Modelowanie mechanizmu gromadzenia wybuchowego pyłu węglowego w strefach zabezpieczających

Odmetanowanie pokładów węgla w warunkach rosnącej koncentracji wydobycia

Analiza tąpnięć zaistniałych w kopalniach GZW wraz z oceną stanów zagrożenia tąpaniami

CENTRUM CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH CLEAN COAL TECHNOLOGY CENTRE. ... nowe możliwości. ... new opportunities

Badania przebiegu wybuchów metanu w warunkach wyrobisk doświadczalnych GIG KD Barbara

Wentylacja i przewietrzanie kopalń. Dr inż. Jarosław Zubrzycki Instytut Nauk Technicznych i Lotnictwa

Kurs Przewodników Szkolenie z zakresu bhp i ppoż.

SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE Z REALIZACJI CZĘŚCI ZADANIA BADAWCZEGO nr 3 pt.

METODY PROGNOZOWANIA WILGOTNOŚCI POWIETRZA W WYROBISKACH GÓRNICZYCH

Badania produktów gazowych powstających przy rozwoju źródeł pożarów. przenośników taśmowych.

Wyłączenie przewietrzania kopalni Ruch Anna symulacja numeryczna

Zasady rozliczania dotacji udzielanych przez Zarzd Województwa Mazowieckiego dla organizacji pozarzdowych

Analiza wyników oceny stanu technicznego sekcji obudowy zmechanizowanej w wybranych kopalniach

1. Wprowadzenie. 2. Przedmiot badań PROJEKTOWANIA I BADANIA

Instrukcja GRID-ALWA / DUŻA WYTRZYMAŁOŚĆ SKAŁ

Górnictwo i Środowisko. RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 2/2005

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PISEMNA

OCENA ZAGROŻENIA METANOWEGO W REJONIE ŚCIANY EKSPLOATACYJNEJ PRZEWIETRZANEJ SPOSOBEM NA U

SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego Poprawa bezpiecze stwa pracy w kopalniach

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka

C S R G Seminarium Dyspozytorów Ruchu r.

WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)

Kontrola procesu spalania

Technika 200 bar Tlen CONST ANT 2000

Transkrypt:

EGZEMPLARZ nr... 1 ) SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach Zleceniodawca: Narodowe Centrum Bada i Rozwoju Kierownik projektu: prof. dr hab. in. Stanisław Wasilewski Kierownik etapu: dr in. Janusz Cygankiewicz Zadanie nr 3: Opracowanie zasad pomiarów i bada parametrów powietrza kopalnianego dla oceny zagroenia metanowego i poarowego w podziemnych zakładach górniczych wydobywajcych wgiel kamienny Zadanie szczegółowe nr 1: Analiza obowizujcych metod oceny zagroenia poarowego i metanowego w zrobach, wynikajcych z przepisów Rozporzdzenia Ministra Gospodarki z dn. 8 czerwca 00 r. (Dz. U. Nr 139, poz. 1169, z 006 r. Nr 1, poz. 863 oraz Z 010 r. nr 16 poz. 855) w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoarowego w podziemnych zakładach górniczych. Etap nr 1: Analiza obowizujcych metod oceny zagroenia poarowego wynikajcych z przepisów Rozporzdzenia Ministra Gospodarki oraz stosowanych w wiatowym górnictwie pod ktem ich skutecznoci i przydatnoci w obecnych warunkach geologicznogórniczych Nr umowy: SP/K/3/1369/11 z dnia: 10.06.011 Nr komputerowy w GIG: 01060011110 Data rozpoczcia projektu/zadania/etapu: *) 01.10.011 Data zakoczenia projektu/zadania/etapu: *) 31.03.01 Słowa kluczowe: bezpieczestwo,, górnictwo, kopalnia wgla, ocena zagroenia poarowego piecztka i podpis kierownika projektu piecztka i podpis Naczelnego Dyrektora GIG 1) wypełnia odrcznie po wydrukowaniu Druk GIG: PS7.13 zał. nr 1, wyd. 7 wane od 11.010 r.

Zespół realizujcy badania: stopie imi i nazwisko dr. in. Janusz CYGANKIEWICZ dr in. Józef KNECHTEL, mgr in. Dariusz Gapiski mgr in. Lucjan wierczek mgr in. Marek Wickowski Abstrakt: (minimum 500 znaków maksimum 1000 znaków)! " " %! &' ( ')* Stopie ochrony sprawozdania merytorycznego: * ) Ogólnodostpne Do wykorzystania za zgod kierownika jednostki/ komórki organizacyjnej GIG wiodcej w pracy Do wykorzystania za zgod Naczelnego Dyrektora GIG lub Zastpcy Naczelnego Dyrektora ds. Bada i Wdroe Do wykorzystania za zgod Wnioskodawcy **) Załczniki (publikacje, zeszyty, płyty CD itp. w sposób trwały zawarte we wspólnym opakowaniu): 1. Płyta CG. Srawozdanie merytoryczne otrzymali: 1. Archiwum Dokumentacji Prac NaukowoBadawczych w NCS1 GIG, egz. nr 1 kat. arch. A. Zleceniodawca, 3. Jednostka/komórka organizacyjna GIG, egz. nr, 3. Wnioskodawca, **) Wypełnia NCS1 GIG: Nr inwentarzowy: Sygnatura: *) niepotrzebne skreli **) dotyczy projektów celowych

Spis treci Strategiczny projekt badawczy Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach Wstp I. Ocena skutecznoci i przydatnoci dotychczas stosowanych metod oceny zagroenia poarowego w Polsce i na wiecie aspekcie koniecznoci opracowania nowej metody II. Porównanie sposobów oceny zagroenia poarowego w Polsce i w innych krajach z wynikami prac komisji powołanych przez Prezesa WUG dla zbadania przyczyn i okolicznoci wypadków zaistniałych w ostatnich latach w kopalniach: Bielszowice, Halemba, Borynia, Wesoła i Wujeklsk Wnioski kocowe Literatura Wstp +,,! " " %! &.' /.(/.'/./.)*/ Strona 1

I. Ocena skutecznoci i przydatnoci dotychczas stosowanych metod oceny zagroenia poarowego w Polsce i na wiecie aspekcie koniecznoci opracowania nowej metody Metody oceny zagroenia poarowego stosowane w Polsce 0!13 56!!7! %!6 13 I. 1. 1 Metod 1389 :;<=>? <<<=@A 8+ = B<A>8C+ = B<<:A>8C+ B<<<<DA>8C( E B<<DA> 8 0 = B<DAF, > " C+) 0 C+8 B<<<<:A> & 8 B<A> Strona

8 B<DGC>H I J 8J> 8J >, & C+KC+ 8>?C+ 8>1A3 =<L 81:M3> C+ 81A3>8:>1M3 + J! " % &' ( % <NLC+ < <<<<< C+ <<<=@ <NLC+ =< C+ <<<=@ C+P<<<=@ ) 0 O 6 I.1. *oceny 6 J Q J!! &!KC+M8<=@D0 = F+ = > J! Strona 3

+ J1M3 R 0 < G 0,005 R? 0,0070 < G 0,0300 0 G > 0,0300 1.1.3 + O 6 + 8C+) > 8 B<GC> :GC>" I.1., 13 ) &8B<<> 8B<<<=>8>0 JC+ J & J Strona

J + J & WO1 = CO/ H, WO = ( H, J WP1= CO/ H, WPK WP3K 0 J :DGC:D<GC %! I.1.5 ) ". /0&/( =< I C+) " Strona 5

Data rozpoczcia i Lp. zakoczenia akcji przeciwpoarowej 16.0.011 1:0 1 18.0.011 5:5 Kopalnia Miejsce poaru, sposób wykrycia POARY ENDOGENICZNE Bielszowice Wyrobisko korytarzowe drone w pokładzie 50 wg. Poar wykryto dziki analizatorowi CO zabudowanemu w prdzie wylotowym powietrza z czci lepej wyrobisk. Przyczyna poaru i sposób jego likwidacji Samozapalenie wgla w dronym wyrobisku wglowym. Poar ugaszono poprzez zaizolowanie wyrobiska korkiem wodnym, a nastpnie tam izolacyjn. 16.06.011 0:0.06.011 6:05 Wieczorek Ocios dowierzchni przycianowej wykonanej w warstwie II p. 510. Poar wykryto za pomoc miernika indywidualnego. Samozapalenie wgla w ociosie dowierzchni przycianowej wykonanej w warstwie II p. 510. Poar ugaszono przez podsadzenie podsadzk hydrauliczn odcinka dowierzchni przycianowej. 3 8.06.011 :55 30.06.011 1:30 Wujek Przecinka do pokładu 05 w pobliu wybranej ciany nr X. Poar zasygnalizowało wskazanie analizatora CO. Samozapalenie wgla w przecince wykonanej pokładzie 05. Poar zlikwidowano poprzez podsadzenie przecinki na odcinku objtym poarem. 3.07.011 8:55.07.011 :05 Centrum Chodnik utrzymywany za frontem ciany, w pobliu miejsca jej rozpoczcia. Poar wykryto przy pomocy wskazania analizatora CO. Samozapalenie wgla w chodniku w pokładzie 510. Poar zlikwidowano uszczelniajc ociosy i strop wyrobiska oraz zatłaczajc rodki uszczelniajace górotwór wokół miejsca poaru. 5 07.08.011 6:0 07.08.011 1:05 Staszic Ocios chodnika wentylacyjnego 510 w pobliu dronej rozcinki Samozapalenie wgla w ociosie chodnika w cianowej. Poar wykryty przez pracowników. pokładzie 510 (III warstwa). Poar ugaszono aktywnie poprzez obrywk arzcego si wgla i zlewanie wod ociosu oraz stropu chodnika 6 5.11.011 :3 19.11.011 13:30 Bielszowice Zroby likwidowanej ciany, poar wykryto dziki wskazaniom analizatora CO. Samozapalenie wgla w likwidowanej cianie prowadzonej pod wybran warstw pokładu 50. Poar zlikwidowano poprzez zaizolowanie wyrobiska za pomoc piciu tam przeciwwybuchowych POARY EGZOGENICZNE 1 05.05.011 19:5 6.05.011 13:00 Krupiski Wyrobisko cianowe ciany N1. Poar zasygnalizowało wskazanie nagłego spadku prdkoci przepływu powietrza przez czujnik w chodniku podcianowym. W strefie zagroenia pracowało 3 górników. 7 pracowników wycofało si samodzielnie, piciu wyprowadzono, z których jeden zmarł. 9 Bezporedni przyczyn zapalenia metanu była prawdopodobnie iskra z urzdzenia mechanicznego. Poar próbowano bezskutecznie ugasi ganicami oraz emulsj. Po zakoczeniu akcji ratowniczej pole ciany N1 zostało górników uległo cikim poparzeniom oraz/lub zatruciu. otamowane. Podczas akcji ratowniczej zginło dwóch ratowników. 1.08.011 r. od. 19:50 do 0:0 Bielszowice Wyrobisko cianowe, izolacja przewodów elektrycznych. W zagroonym rejonie przebywało 9 pracowników, z których trzech uyło aparatów ucieczkowych. Poar powstał z nieznanych przyczyn, został ugaszony przez załog aktywnie przy uyciu ganic, emulsji i wody. Strona 6

C+) F C+) F@E Rok Lata 00011 00 003 00 005 006 007 008 009 010 011 Razem Liczba poarów ogółem 7 5 7 9 3 9 11 9 8 7 Liczba poarów wykrytych CO metri 5 7 5 8 3 6 Procentowo 57 80 71 78 67 100 56 73 33 50 6 C+) C+ +1 " 11 / 1, * J& JSTDD J!T= CO + 3 / CO 1 / H TR = 0, 65N O 100CO GR = 0,65N O JUC+8VR>TT< 3 CO( ppm) * przepł yw( m min) COilo(/ min) = 1000 = J8R!T=E>) J! : J8T<> Strona 7

CO CO E 787I)VTWW> ( 1, 01( THC) CH ) RI = 1000 ( THC) + 0, 01!" % D JCM(8!'T@;>) @ JXTD WR = &'(")* ; J XTWW W JHXTW; CO N + CO + TCOMB N 3, 77O MR = CO + CO 1/ 3CO LR = 3/ ( 100, 77O CH ) O T J( =C =( E80TT> <JC =( EMC =( =8"YCT;W> J 8CTT<> = J8CTT<> : J 8CTT<> E J(MC8(!TT<>)CM( DJC =( EMCE(<8CYTWW> @J( =MC+80TT> Q " / 1 3 15 116 Podczas opracowywania tego rozdziału korzystano z materiałów i publikacji australijskich [3], [], [5], oraz informacji zamieszczonych w pracy doktorskiej dr J. Grubba [6]. 1 1 Strona 8 1/

Z.C R(6/1:3, =<<",, R C( E C+C+ = J&! JC+C+ = " & O O O,O. 8./> 1@3 R 8 C+C( E C+ = >"./6,, " 6 051@3 /7 )898 9&:( R F 8 =< E< > F8 > W<<< Strona 9

Przekrój przez wizk rur próbobiorczych 6.%++% / 6.%++% / C+ C+ = C( E 6, )[ Strona 10

5 8 9 &;( 0 8J!>,./ F,) Strona 11

6.%++% / J 8J >" F R 8> " " 1;3./!./ 6SR C '! Strona 1

< 1"1 =&>(,, J, 11 5 1 Q ZJ & J, "J J 8 > 8> 8 C+> "J I605 ",J, I,Z R7 S6R8+!7!> %Z, F = % J, 8 S6"S)6">1D3 61W3& C+ J C+ Strona 13

F 89:;<:> J, J M<<M<<< F 8P=<<GC>, 8P<>J Q C+( = J8>C+J " J J!)J 1W3" 8J><: J " J C+MC+ = 5J J! C+ = J 0JC( E C+ = Strona 1

8 > +,? =16 &:(@ =% 5 = 0, C+( = J Q R.%++% /8 >)=<).[/F R 0 C+V ". /" = F <D;8 > 8S6"> J!<= 5, 8 > Q,,. Strona 15

/), ". /.R/ICRYR 5 JC+Q / A* 3 Q8>J = Q. / O =< C+C( E C+ = " ED" 7 6C VE)6 : " R7 S6R. / " R RRYIC),. / Strona 16

Q 7 % B3 " C+( = F % 8S6">Q =< 6Q6 C+C+ = C( E + = R C\O C+C( E Q + = C+ = " C( E V " & Q, R7 S6RR6[U!6R C+J!J I)SJC+MC+ = C+M 8C> Strona 17

C D BD 5 6 5,C+J ' Q JC+% " =<;<GC J Q. / D 8 > D F : R =<):< C+C( E E, S C+C( E V Q. / = R @ E B3 ',C+( = U ". / 8S6"> <8> Strona 18

. / =< =E R C+0R"UCC+C( E RC+C( E C+ = + = V R7 S6R, R " :&<<C, +R7 S6RR,, : F F 3 V %Z=) + 8S6">, IJ + = C+8. /> Q JC+J!JC+MC+ = 8 > Q. / E<) E 8C+C+ = + = ( = >O R Strona 19

+ C+ " =E R, C, +R7 S6RR" Q R,. /R ; ) %F5 6 + =) D<GC Q =E. / @ =< Q RR C+, V R Q C+ JC+ Strona 0

> G *5 ", Q C+D( = E<<<C+ 8S6">% & H1 5 % B1% WF=< PDM 6 = =<F@< : P@< H1 5 % D / % /D C D<FD< R = D<F=<< =DFD< P : P=<< PD< P %, " F" " =F"= " :FU Q ) =< E<, R7 S6R Strona 1

, R, " = 6 ". / // =5 1 G)= (ródło materiały autorów amerykaskich [8], w szczególnoci praca doktorska in. J. Grubba [6]) 1 G)= 6, 8.!!/> 8.+!/>U 8.+!/> %, "6 %R6 I 8.+!/>, Strona

V, " C+1< D 07+R(J C++ = C+ C+ = C+ = + = R H 8TT> C++ = 8 J!> %R6 8 > F ) R5,,,,? G)= B%)% C+MC+ =, R C+ C( E 8./> V Strona 3

8./>, 7 ) I * /7 51 H% V J!, = C SU %Z R. /' C+( = C+ = + = C( E : " C+ C+C( E V, 8.+,/>.%++% /6. / R,=E M,. /!".)!/!( %0"!(!1<3!)% %133! & 8) )C+ = C+8]>+ = C( E > 8))( = C = ( @ C : ( C E ( < C E ( < C = ( E C : ( @ C = ( > 8 ] ]> M Strona

> =E V 0 <MTT< %! + 5(6)* ++V &.QY^ V._ ^ + CR!+ C+<<<:A =E J C+ < M & >,F, C+) > = ) > " C+,C+ C %! + Strona 5

I 8 > % Z ` C 7 ', 7', ",, 7", JJ! 1=3C, I C,, 0, C Q 5 7? 5 1 0 J IJ 5 Strona 6

) J! Q,,, Q F 8. /8%+ +% >" 8605 > C? 1 < ) ", & & C, J % J& CO WP1 = ; H WP C H + C H H 3 6 = ; WP3 C H + C H C H 3 6 = ; WP C H + C H CO 3 6 = ; Strona 7

WP5 C H + C 3 6 = ; N H H CH CH C3H 6 WP6 = ; ( H C H ) + ( C H ) + ( C H ) 3 6 WP7 = C H + C 0,65N H + C O 3 H 6 CO J! G =. 0,65N O *? J " J5 6!!7! J + t = f ( WP 1, WP, WP 3, WP, WP 5, WP 6, WP 7) : 1 t = f ( G ). Q!5Q K= J")8K=:ED@;>" J J!& t = a + a WP + a WP + a WP 3 + a WP + a WP 5 + a WP 6 + a WP 7 (3) 0 1 1 3 5 6 7 t = b0 + b1 G Q &J&")")="):")E")D") @ "); J! 0 70 J! J Q J! <TE <TT J<TD<TT J! 8./ Strona 8

J J ") J") Zaleno wskanika Grahama od temperatury. 8K=>J!8./> < " 8 K@<> 0,36758 R t( G) = 605,8733677 G (1) " 0!K<T@E+ T:A 8W>;A 6 ". "! 8W> J! J, J ") ")= "): ' J ")E ")D ")@ "); ")@")E")@"D ")@");R, J ")E ")D "); Q 8K<TW@>& t( WP 3, Wp, WP6) = 167,3675 + 0,05 WP 3 + 3,833 WP + 7,6668 WP 6 () TWA J 5 :A " " & 5 Strona 9

J ")@ J"); J")@ 8 J<WE> K <T@= K <TD= K<TD;S <TW@5,! 5 Q, C.5/VR65, 5, K <T;E!5 E<A', 0.R /8 C.5/VR6>K<T:@./ 8C."/>K<TT? 8=> V, 8:<)D< C><< C Strona 30

Strategiczny projekt badawczy Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach 5 " 5 1 1 5GF " @ ADA 1,J&7( V " %! &' ( '5)* " 1 11" ",? /7/007 KAKHJ1,V W:; E<DM==:<==<<: ;a =E<==<<:.^ ;a V & 5 ;a ; ;<T=<<= 0 ;a ;a 0 W:; ; W:@ Strona 31

; ', & <<=<<: =E<==<<: W:; ;<==<<:=E<==<<: 0, V &?1 1? 1 1 @,, <, / 1 1 " //00: Strona 3

1)= 8D9 HJ1 V %!"%(. 6Q/R 0, V & 1 @ " &,,, / 5 " ". 1 1 /00 11 7 1" 1 7 1. 1, & 8>, Strona 33

7 1 1 " 7 /00>D )= 8*,9* V &, 7` DDW D<Q DDW 0, V W odniesieniu do kopalni MysłowiceWesoła w Mysłowicach & W odniesieniu do przedsibiorców wydobywajcych wgiel kamienny & S 8>, & 8> 5 Strona 3

Strategiczny projekt badawczy Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach i1 < & " Q, + C 1 1 " C /00>I1)1)= 8A 9I61 V &./ [)==[)== [)==[)= E<DM [)== ;WW< `L777[)== % & [)== E<DM & Strona 35

/ [)==[)=< E<DM [)== [)== & [)=[)=< E<DM [)= E<EM [)== [)== [)== 0, V & 1 @ V5!, 8> 8> V5!,,&77)7L & 1, @ Strona 36

8 > &,,, E 1 1 " >" /00L D )= 819H 8J9HJ1 V & DA C( E D8.%/> W<8=<> : D E 8> D 8@D< : M :<< : M :>& D Strona 37

: " D 0, V & 1 @ V5!,,.%/ & DM 1 & ), " & Strona 38

Strategiczny projekt badawczy Poprawa bezpieczestwa pracy w kopalniach 77)7L, 77)7L :5 1 5 1 V %! &' (') *,, 5,& 5 1 1 @,,,, Strona 39

, =<<, VVV' & 6 Strona 0

5 " & 8 > & 8 >, & monitoring stanu zagroenia poarowego w rejonie eksploatacyjnym powinien da odpowied na pytanie: Czy w rejonie tym ma miejsce samozagrzewanie wgla a jeli tak to gdzie ono zachodzi i jaki jest stopie zaawansowania procesu. Strona 1

", Badania laboratoryjne wskazuj, e rozrónia si dwie zasadnicze fazy procesu samozagrzewania: Faza pierwsza pocztkowa w której temperatura zagrzewajcego si wgla jest nisza od temperatury krytycznej T kr. Sytuacj w rejonie wydobywczym uznaje si wówczas za normaln. Kopalnia prowadzi przewidziane w planie ruchu prace prewencyjne (patrz rys.). Rozwój zagroenia poarem endogenicznym Faza druga zaawansowanego procesu samozagrzewania, w której temperatura zagrzewajcego si wgla jest wysza od temperatury krytycznej ale nisza jeszcze od temperatury zapłonu T zapłonu. Przekroczenie temperatury krytycznej wgla oznacza, e stosowane dotd rodki prewencji poarowej były niewystarczajce i naley niezwłocznie zweryfikowa program prac prewencyjnych. Celem tego działania jest zahamowanie rozwoju, a nastpnie likwidacja ogniska samozagrzewania. Przekroczenie temperatury zapłonu powinno by uznane za pocztek poaru. Strona

Jak omówiono to wyej, dotychczas stosowane wskaniki poarowe maj znaczne ograniczenia i s trudne do interpretacji [1]. Dlatego te niezbdne jest opracowanie modelu emisji gazów z zagrzewajcego si złoa [15]. Gazami tymi s z jednej strony produkty utleniania przede wszystkim dwutlenek wgla CO, tlenek wgla CO i para wodna HO z drugiej natomiast produkty termicznego rozkładu wgla. Termiczny rozkład wgla jest procesem towarzyszcym od pocztku utlenianiu i spalaniu wgla a w przypadku braku tlenu moe zachodzi samodzielnie dajc w efekcie produkty gazowe lub ciekłe. Gdy wgiel ogrzewa si w wyniku samozagrzewania od temperatury pierwotnej do temperatury krytycznej zachodzi przede wszystkim desorpcja gazów głównie metanu, azotu, pary wodnej ale i te w niewielkich ilociach wodoru H, etanu C H 6, etylenu C H, propanu C 3 H 8 i propylenu C 3 H 6. Powyej tej temperatury desorpcji gazów towarzyszy destylacja fazy ruchomej powodujc wydzielanie smołowych składników alifatycznych i gazów [16]. Wród gazowych produktów zwraca szczególnie uwag gwałtowny przyrost wydzielania si wglowodorów C C 3 takich jak zwłaszcza etan, etylen, propan, propylen. Powyej temperatury zapłonu wgla coraz bardziej zaznacza si kondensacja struktur aromatycznych dziki czemu tworzy si wgiel (char), a towarzyszy temu w kocu tworzenie si duych iloci tlenku wgla, wodoru, azotu i metanu [17]. Zwraca tu przede wszystkim uwag przyrost wydzielania si wodoru który kształtuje si na poziomie wydzielania tlenku wgla. W badaniach nad doskonaleniem metod wczesnego wykrywania poarów endogenicznych zwrócilimy uwag na fakt, e skład gazów wydzielajcych si z zagrzewajcego si wgla (tlenek wgla, dwutlenek wgla, wodór H, etylen C H, propylen C 3 H 6, acetylen C H ) tworzy widmo charakterystyczne dla danej fazy rozwoju procesu samozagrzewania i danej temperatury. Model emisji gazów pomoe precyzyjniej ocenia stan zagroenia poarowego w oparciu o analizy składu chemicznego gazów w wybranych miejscach kopalni. Analizy te mog by wykonane albo na bieco przez zainstalowane w wyrobiskach czujniki pomiarowe albo okresowo w laboratoriach po pobraniu próbek gazów. Wyznaczone wartoci ste w/w gazów porównuje si z wartociami modelowymi. Wykorzystujc opracowany do tego celu program komputerowy przyjmuje si, e temperatura zagrzanego wgla w kopalni jest taka jak temperatura modelu wzorcowego jeli wartoci ste gazów wyznaczone na podstawie analiz gazów kopalnianych s bliskie steniom gazów wydzielanych z modelu wzorcowego dla danej temperatury. Podstaw do opracowania modelu emisji gazów s z jednej strony wyniki analiz gazów wydzielajcych si podczas samozagrzewania wgla w warunkach laboratoryjnych z drugiej strony matematyczny model samozagrzewania złoa wgla. Strona 3

Wnioski kocowe 1. W górnictwie polskim jak i wiatowym stosowane s metody bezporednie i porednie oceny stanu zagroenia poarem endogenicznym w kopalniach. Metody bezporednie polegajce na pomiarze temperatury zagrzanego wgla przy pomocy przyrzdów takich jak termometr, pirometr, kamera termowizyjna) maj ograniczone zastosowanie, co wynika z faktu, e zagrzany wgiel znajduje si na ogół w miejscach niedostpnych. Metody porednie polegajce na analizie chemicznej powietrza kopalnianego, ze szczególnym uwzgldnieniem wybranych produktów utleniania (najczciej CO) maj obecnie najszersze zastosowanie. Wydaje si, e metoda ta, ewentualnie w połczeniu dokładnym pomiarem przyrostu temperatury powietrza, jest obecnie jedyn drog do skutecznego wykrywania zagroenia poarowego.. Dotychczas stosowane w Polsce i na wiecie metody porednie oceny zagroenia poarowego nie s wystarczajco skuteczne, poniewa nie daj moliwoci oceny temperatury zagrzanego wgla, a zwłaszcza odpowiedzi na pytanie czy przekroczona została temperatura krytyczna lub temperatura zapłonu wgla. Metody te nie s równie przydatne do wykrywania poarów szczelinowych (tzw. mikropoarów). Strona

Literatura 13! =W =<<=, 8Q %0:T @T =<<@0=E W@:> 1=3,!7!=<=8> [3] Coal Mining Safety and Health Act 1999 Coal Mining Safety and Health Regulation 001, Reprinted as in force on 17 February 01 [] Brady, D, Problems with Determining Oxygen Deficiencies in Ratios Used for Assessing Spontaneous Combustion Activity, Coal 008: Coal Operators' Conference, University of Wollongong & the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, 008, 0916 [5] MDG 1006 Spontaneous Combustion Management Guideline, Mine Safety Operations Branch Industry and Investment, NSW, May 011 [6] John W. Grubb Preventative measures for spontaneous combustion in underground coal mines,(niepublikowana praca doktorska), Faculty and the Board of Trustees of the Colorado School of Mines, 007 [7] Brady, D, The Role of Gas Monitoring in the Prevention and Treatment of Mine Fires in Aziz, N (ed), Coal 008: Coal Operators' Conference, University of Wollongong & the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, 008, 008 [8] Cliff, D, The Ability of Current Gas Monitoring Techniques to Adequately Detect Spontaneous Combustion, in Aziz, N (ed), Coal 005: Coal Operators' Conference, University of Wollongong & the Australasian Institute of Mining and Metallurgy, 005, 19. [9] Smith, A. C., Miron, Y., & Lazzara, C. P. (1991). Largescale studies of spontaneous combustion of coal. Report of Investigations 936. U.S. Bureau of Mines 1<3 Decyzja<MTT<%! +<MTT<)E<<) "M +'%+TT< [11] 6 6Q6 %R " ++)V,V%!=<<W [1] R `( C %Y + C +X C=<<E [13] + protokołów z posiedze 5 Komisji otrzymane do wgldu w archiwum Departamentu Górnictwa WUG, za zgod Gł. Spec. p. A. Kleszcza. [1] C D.J., Bell S.L., Bofinger C.M., Kitchen B.P. The Use of Gas Analysis to Aid in the Early Detection and Monitoring of Fires and Heating in Underground Coal Mines, 5th International Conference of Safety in Mines Research Institutes, 1317 September 1993. [15] Cygankiewicz J., Modelling the emissions of gases from selfheated coal deposit. Mine Ventilation Congress Brisbane Australia 68 July 005. [16] H. van Heek and W. Hodek. 199, Structure and pyrolysis behavior of different coals relevant model substances. Fuel 73,6.886. [17] J. Cygankiewicz, New method for evaluating endogenous fire hazard at mine operating areas. 3 Szkoła Aerologii Górniczej, Sekcja Aerologii Górniczej, Komitet Górnictwa PAN. Zakopane 00. Strona 5