Materiały informacyjne dla pacjentów Grypa Rozdziały tego tematu: Wprowadzenie Objawy Przyczyny Rozpoznanie Leczenie Powikłania Zapobieganie Piśmiennictwo Wybrane linki Krótkie nagrania dźwiękowe Wprowadzenie Grypa jest to choroba płuc oraz górnych dróg oddechowych wywoływana przez wirusa grypy. Wirus rozprzestrzenia się w płucach i drogach oddechowych. Istnieją trzy typy wirusa grypy, znane jako wirus A, B i C. Głównymi objawami są wysoka gorączka, która pojawia się szybko, z towarzyszącymi uogólnionymi bólami. Często występuje utrata apetytu, nudności oraz ostry suchy kaszel. U większości osób największe nasilenie objawów następuje po 2-3 dniach, a poprawa zaczyna się w ciągu 5-8 dni, chociaż kaszel i uogólnione zmęczenie mogą trwać przez 2-3 tygodnie. Wirus grypy rozprzestrzenia się zazwyczaj w małych kropelkach śliny uwalnianych podczas kaszlu lub kichania przez zakażoną osobę. Bezpośredni kontakt z rękami zanieczyszczonymi wirusem może również powodować rozprzestrzeniane się zakażenia. Zazwyczaj upływa od 1 do 4 dni (średnio 2 dni) od chwili zakażenia do wystąpienia pełnych objawów. Ludzie chorzy na grypę zazwyczaj stanowią źródło zakażenia od jednego dnia przed pojawieniem się objawów do około 5 dni po wystąpieniu pierwszych objawów grypy. Dzieci i osoby z obniżoną odpornością mogą stanowić źródło zakażenia przez dłuższy okres czasu. Rozsądne jest więc unikanie wszelkich niepotrzebnych kontaktów z innymi osobami w okresie infekcyjnym. W Wielkiej Brytanii grypa występuje zazwyczaj w miesiącach zimowych, od października do kwietnia. U niewielkiej liczby starszych osób lub osób z innymi chorobami może wystąpić zakażenie klatki piersiowej, które może prowadzić do poważnej choroby i stanowić zagrożenie życia. Liczba pacjentów, jaka zgłasza się do lekarzy rodzinnych z chorobą grypo-podobną w okresie zimowym jest różna w poszczególnych latach (zazwyczaj wynosi od 50 do 200 osób Flu Polish Translated March 05 Page 1 of 9 NHS Direct 2005
Objawy Grypa jest chorobą zakaźną górnych dróg oddechowych. Jej objawy są następujące: Pojawiająca się szybko gorączka (38 40 C) Pocenie i uczucie gorąca, uogólnione bóle mięśni Uczucie zmęczenia Suchy kaszel pochodzący z klatki piersiowej Kichanie Katar lub uczucie zapchania nosa Trudności w spaniu. U niemowląt i małych dzieci chorujących na grypę mogą również występować poniższe objawy: Letarg (senność, brak odpowiedzi na bodźce, wiotkość) Trudności z karmieniem. Objawy mogą również obejmować nudności, wymioty i biegunkę, zwłaszcza u dzieci. Wiele objawów grypy jest podobnych do objawów przeziębienia (zobacz Przeziębienie) i wiele osób nieprawidłowo określa ciężkie przeziębienie jako grypę. Obie te choroby wywoływane są przez wirusy, ale grypa częściej niż przeziębienie obejmuje płuca. Grypa nie powoduje również zazwyczaj uczucia ciężkości głowy, jakie daje przeziębienie. Flu Polish Translated March 05 Page 2 of 9 NHS Direct 2005
Przyczyny Rodzina wirusów grypy obejmuje trzy główne typy, A, B i C. Wiadomo, że wirusy grypy mutują (zmieniają się) na przestrzeni czasu. Ponadto szczepy wirusa grypy klasyfikowane są również w zależności od tego, gdzie i kiedy zostały po raz pierwszy zidentyfikowane i nadawany jest im numer seryjny. Wirus grypy A występuje częściej (co dwa trzy lata) i jest groźniejszy. Często ulega mutacji i regularnie wytwarza odmiany, na które brakuje odporności w danej populacji. Z tego powodu może powodować szeroko rozprzestrzenione epidemie, które mogą obejmować całe kontynenty (pandemie). Są one wywoływane przez nowe szczepy wirusa typu A. Zazwyczaj wirus grypy typu B powoduje mniej poważną chorobę, chociaż odpowiedzialny jest za mniejsze wybuchy epidemii. Typ C wywołuje zazwyczaj łagodną chorobę podobną do przeziębienia. W ostatnich latach krążyły dwa podtypy wirusa grypy typu A, Podtyp H1N1 i podtyp H3N2 szczepy Panama lub Moskwa. Badania laboratoryjne przeprowadzone dotychczas w tym roku (2003/2004) wykazują, że głównym krążącym szczepem jest szczep wirusa grypy typu A (H3N2), szczep Fujian. Różni się on nieco od szczepu wirusa typu A (H3N2) Panama, który krążył w Wielkiej Brytanii w ostatnich latach. Rozpoznanie Rozpoznanie jest zazwyczaj stawiane przez osobę chorującą na grypę lub przez lekarza rodzinnego, na podstawie charakterystycznych objawów. Najczęściej nie jest konieczne wykonywanie żadnych innych badań diagnostycznych, chyba że występują powikłania. Lekarz rodzinny nie może dokładnie powiedzieć, który wirus powoduje objawy grypopodobne. Głównym zadaniem diagnostyki laboratoryjnej jest identyfikacja głównych krążących rodzajów i szczepów wirusa grypy. W tym celu konieczne jest wykonanie hodowli wirusa. Próbka pobierana jest z nosa lub gardła za pomocą tamponu. Jeżeli podejrzewa się inną chorobę (np. malarię, u osoby, która niedawno podróżowała do obszarów, w których występuje malaria), konieczne może być wykonanie innych testów lub skierowanie do specjalisty. Flu Polish Translated March 05 Page 3 of 9 NHS Direct 2005
Leczenie Większość zdrowych, sprawnych ludzi może leczyć objawy grypy w domu, stosując leki powszechnie dostępne w aptekach (zobacz Przeziębienie). Osobom chorym na grypę nie przepisuje się antybiotyków, ponieważ nie wpływają one na wirusy. W rzadkich przypadkach mogą być one potrzebne, aby kontrolować powikłania, zwłaszcza ciężkie zakażenia klatki piersiowej lub zapalenia płuc. Zaleca się zazwyczaj, aby zdrowi ludzie zostali w domu, w łóżku do czasu ustąpienia ostrych objawów, czyli przez dwa lub trzy dni po wystąpieniu największego nasilenia objawów. Ważne jest, aby pić duże ilości płynów i leczyć w miarę potrzeby występujące objawy. Jeżeli pojawi się gorączka, nacierać się gąbką nasączoną letnia wodą. Leczenie poszczególnych objawów znaleźć można pod hasłami dotyczącymi przeziębienia, bólu gardła i kaszlu. Jeżeli u danej osoby istnieje szczególne ryzyko wystąpienia powikłań i wiadomo, że w społeczności krąży wirus grypy typu A lub B, lekarz rodzinny może przepisać leki wymienione poniżej. Istnieją dobre wytyczne sugerujące lekarzom sposób leczenia grypy. The National Institute for Clinical Excellence (NICE) (Narodowy Instytut do spraw Doskonałości Leczenia Klinicznego) wydał również wytyczne dotyczące stosowania specyficznego leczenia u osób, u których występuje ryzyko powikłań (Patrz pozycja (1) piśmiennictwa). Leczenie grypy nie eliminuje choroby, ale może zmniejszyć ciężkość i czas trwania zakażenia oraz występowania objawów. Zanamiwir i oseltamiwir są to leki przeciwwirusowe, które wykazują aktywność przeciwko wirusowi grypy A i B. Działają one w ten sposób, że hamują namnażanie wirusa w organizmie. Aby były skuteczne, powinny być przyjęte w ciągu 48 godzin od chwili wystąpienia objawów. Zanamiwir przyjmuje się wziewnie w postaci proszku przez urządzenie diskhaler. Dawka wynosi dwie inhalacje dwa razy dziennie przez 5 dni. Większość ludzi może bezpiecznie przyjmować zanamiwir. Jeżeli u danej osoby występuje astma lub inna choroba płuc, zastosowanie leku może spowodować duszność i konieczne jest wówczas podanie leku wziewnego zmniejszającego ten objaw. Oseltamiwir przyjmuje się doustnie w dawce jedna tabletka dwa razy dziennie przez 5 dni. Większość ludzi może bezpiecznie przyjmować Oseltamiwir. Jeżeli występuje choroba nerek, przepisana będzie mniejsza dawka. Oseltamiwir może powodować nudności, wymioty, ból brzucha i biegunkę. Te działania niepożądane nie powinny być zbyt duże, ale jeżeli są nasilone, należy zgłosić się do lekarza. Obecnie nie jest zalecane zapobieganie grypie przez przyjmowanie któregokolwiek z tych leków, chyba że doszło do rozwoju epidemii grypy. W okresie zachorowań na grypę NHS dokładnie monitoruje liczbę zachorowań i powiadomi lekarzy, jeżeli konieczne będzie zastosowanie dodatkowych środków w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby. Flu Polish Translated March 05 Page 4 of 9 NHS Direct 2005
Amantadyna jest to inny lek doustny, który działa wyłącznie przeciwko wirusowi grypy typu A. W chwili obecnej nie zaleca się stosowania tego leku w leczeniu grypy, ale może on być podawany w wyjątkowych okolicznościach, jeżeli inne leki nie są odpowiednie. na każde 100 000). Zdrowe osoby, u których wystąpi grypa, nie muszą jednak zgłaszać się do lekarza. Epidemię grypy stwierdza się, jeżeli ponad 400 osób na 100 000 zgłasza się w ciągu tygodnia do lekarza z objawami grypy lub grypo-podobnymi. Określenie choroba grypopodobna opisuje wiele różnych chorób, które dają podobne objawy. Powikłania Najczęstszym powikłaniem jest wtórne bakteryjne zakażenie klatki piersiowej, które rozwija się oprócz zakażenia wirusem. Sporadycznie może to być ciężkie zakażenie i może prowadzić do zapalenia płuc. Zastosowanie antybiotyków leczy zazwyczaj ten stan, ale zakażenie stanowi czasami zagrożenie dla życia, zwłaszcza u osób delikatnych i starszych. Inne ciężkie powikłania występują rzadko. W rzadkich przypadkach grypa może przejść w wysoką gorączkę, ostre zapalenie oskrzeli, zapalenie mózgu i zapalenie płuc. Ryzyko powikłań i wystąpienia ciężkiej choroby jest wyższe w następujących grupach osób: U osób w wieku powyżej 65 lat U niemowląt i małych dzieci U osób, u których występują inne choroby (np. przewlekła choroba serca, płuc lub nerek, cukrzyca oraz u osób, u których występuje upośledzenie układu odpornościowego w wyniku leczenia lub choroby) U osób żyjących w domach starców lub domach opieki lub innych miejscach stałego pobytu, gdzie bardziej prawdopodobne jest rozprzestrzenianie się wirusa. Flu Polish Translated March 05 Page 5 of 9 NHS Direct 2005
Zapobieganie Regularne szczepienie zalecane jest w następujących grupach osób: Wszyscy ludzie w wieku powyżej 65 lat Każda osoba w wieku powyżej 6 miesięcy, u której występuje: przewlekła choroba układu oddechowego, np. astma, rozedma, przewlekłe zapalenie oskrzeli oraz mukowiscydoza; przewlekła choroba serca; przewlekła choroba nerek lub wykonywane są dializy; cukrzyca; upośledzenie układu odpornościowego w wyniku leczenia lub choroby Osoby mieszkające w domach opieki długoterminowej lub domach starców, gdzie istnieje prawdopodobieństwo szybkiego rozprzestrzeniania się wirusa Dla tych osób dostępna jest bezpłatna szczepionka. Szczepienie należy wykonywać na jesieni (październik / początek listopada) przez iniekcję. Dostępne są szczepionki przeciw grypie, skierowane przeciw ostatnio występującym typom A i B wirusa, skuteczne w 75% przypadków. Jeżeli osoby zaszczepione chorują na grypę, jej przebieg jest zazwyczaj dużo łagodniejszy. Flu Polish Translated March 05 Page 6 of 9 NHS Direct 2005
Leki na grypę Jeżeli przyjmuje Pan/Pani jeden z poniższych leków z powodu innej choroby (tzn. nie z powodu grypy) albo jeżeli na poniższej liście nie ma leku na grypę, który został zastosowany, należy porozumieć się ze swoim lekarzem, lekarzem, który przepisał dany lek, z farmaceutą albo zadzwonić na infolinię NHS Direct 0845 46 47. Linki wymienione poniżej znajdują się na stronach administrowanych przez firmę Datapharm Communications i nie są redagowane przez NHS Direct Online. Agrippal Begrivac Fluvirin Influenza split virion inactivated vaccine (Szczepionka na grypę w postaci inaktywowanego wirionu) Influvac Mastaflu Relenza Tamiflu Amantadine Fluarix Inflexal Influenza surface antigen inactivated vaccine (Szczepionka na grypę w postaci inaktywowanego antygenu powierzchniowego) Lysovir Oseltamivir Symmetrel Zanamivir Flu Polish Translated March 05 Page 7 of 9 NHS Direct 2005
Piśmiennictwo 1. National Institute for Clinical Excellence (NICE) Guidance on the use of zanamivir, oseltamivir and amantadine for treatment of flu. (Wytyczne dotyczące stosowania zanamiwiru, oseltamiwiru i amantadyny w leczeniu grypy). 24 września, 2003 Lektura uzupełniająca: National Institute for Clinical Excellence (NICE). Old guidance for zanamivir (Relenza). (Stare wytyczne dotyczące zanamiwiru (Relenza)) London, NICE; 12 października, 1999. National Institute for Clinical Excellence (NICE). Old Guidance on zanamivir (Relenza) for the treatment of influenza - patient information. (Stare wytyczne dotyczące stosowania zanamiwiru (Relenza) w leczeniu grypy informacje dla pacjenta). Londyn: NICE; 5 czerwca, 2001. Public Health Laboratory Service (Serwis Publicznego Laboratorium Zdrowia). Influenza activity information. (Informacje dotyczące aktywności grypy) [brak daty] [dostęp 2002 sierpień] Department of Health (Wydział zdrowia). Flu and flu immunisation: use of zanamivir (brand name Relenza) (Grypa i szczepienie przeciwko grypie: zastosowanie zanamiwiru (nazwa handlowa Relenza). Londyn: Department of Health (Wydział Zdrowia); 19 lutego, 2002. NHS Direct nie ponosi odpowiedzialności za zawartość zewnętrznych stron internetowych. Wybrane linki Fighting flu (Walka z grypą) (Consumers' Association Treatment Notes) Flu tests (Leki na grypę) (Lab Tests Online UK) Influenza (Grypa) (Informed Health Online) Garlic supplements (Dodatki zawierające czosnek) (UKMi) Flu Polish Translated March 05 Page 8 of 9 NHS Direct 2005
Krótkie nagrania dźwiękowe Flu (grypa) (dialekt kantoński) Długość: 03:48 Flu (grypa) (język angielski) Długość: 04:05 Flu (grypa) (język gujerati) Długość: 04:22 Flu (grypa) (język hindi) Długość: 04:46 Flu (grypa) (język pendżabski) Długość: 03:43 Flu (grypa) (język urdu) Długość: 03:43 Flu Polish Translated March 05 Page 9 of 9 NHS Direct 2005