III filar ubezpieczenia emerytalnego 1
Przesłanki reformy emerytalnej 2
Wskaźniki zgonów i urodzeń w tys. 600 550 Zgony Urodzenia 500 450 400 350 300 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 3 3
Przeciętna długość życia 80 Kobiety 75 Lata życia 70 65 Mężczyźni 60 55 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 Rok 4 4
100+ Ludność wg płci 2002 2030 100+ 90 90 Mężczyźni 80 Kobiety Mężczyźni 80 Kobiety 70 70 60 60 50 50 40 40 30 30 20 20 10 10 0 400 300 200 100 0 100 200 300 400 Tysiące 0 400 300 200 100 0 100 200 300 400 5 Tysiące 5
6 6
I filar Koncepcja BŚ II filar III filar uczestnictwo obowiązkowe obowiązkowe dobrowolne dobrowolne finansowanie budżet składki składka: pracod. ubezpieczony ubezpieczony system finansowania repartycyjny kapitałowy kapitałowy świadczenie emerytura podstawowa emerytura uzupełniająca emerytura dodatkowa administracja państwo tow. prywatne pracodawca tow. prywatne świadczenie kwota stała zdef. świadcz. zdef. składka kwota jednoraz. periodyczna charakter powszechny publiczny zakładowy, prywatny indywidualny prywatny 7 7
System emerytalny po reformie I filar II filar III filar uczestnictwo obowiązkowe obowiązkowe dobrowolne finansowanie ubezpieczony ubezpieczony ubezpieczony płatnik płatnik pracodawca system repartycyjny kapitałowy kapitałowy finansowania administracja państwo tow. prywatne tow. prywatne pracodawca świadczenie emerytura emerytura świadczenie podstawowa podstawowa dodatkowe świadczenie zdef. składka zdef. składka zdef. składka charakter powszechny publiczny powszechny publiczny indywidualny praywatny 8 8
Trzy filary ubezpiecz. emerytalnego ZUS I filar OFE II filar = emerytura z ZUE lub ZUS PPE lub IKE III filar inne formy oszczędności długoterminowych. 9 9
pracownicze programy emerytalne 10
Istota pracowniczego programu emerytalnego dobrowolne; Jest nią: grupowe gromadzenie środków na rachunkach uczestników; organizowane z inicjatywy pracodawcy; przeznaczone do wypłaty w wieku emerytalnym lub zbliżonym do emerytalnego. 11 11
Tworzenie programu - umowa przedwstępna i negocjacje 1) przez zawarcie umowy zakładowej albo umowy międzyzakładowej; 2) następnie przez zawarcie umowy z instytucją finansową, albo utworzenie towarzystwa emerytalnego i funduszu emerytalnego albo nabycie przez pracodawcę akcji istniejącego towarzystwa emerytalnego; 3) następnie przez rejestrację programu przez 12 organ nadzoru. 12
Formy programów 1) pracowniczy fundusz emerytalny; 2) umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego; 3) umowa grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym; 4) zarządzania zagranicznego. 13 13
Prawo uczestnictwa Przysługuje: osobie zatrudnionej, w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy; na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę, osobę zatrudnioną na podstawie umowy zawartej w wyniku powołania lub wyboru do organu reprezentującego osobę prawną oraz członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, wspólnikowi spółki cywilnej, jawnej, spółki partnerskiej oraz komandytowo-akcyjnej i komandytowej odpowiadającemu bez ograniczenia, który podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli te osoby lub spółki prowadzą program dla swoich pracowników. 14 14
Składka w pracowniczym programie emerytalnym Składka podstawowa: finansowana przez pracodawcę do 7% wynagrodzenia uczestnika (podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika) ; nie jest wliczana do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalania obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne jest określana w umowie zakładowej 15 15
Składka dodatkowa jest deklarowana przez pracownika (w deklaracji o przystąpieniu i deklaracjach zmieniających); pracownik dobrowolnie dysponuje swoim prawem; pracodawca nie może zakazać deklarowania składki dodatkowej; umowa zakładowa określa minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania składki dodatkowej może zakazać deklarowania składki dodatkowej; suma składek dodatkowych wnoszonych przez uczestnika do 1 PPE w ciągu roku nie może przekroczyć trzykrotności sumy odpowiadającej maksymalnej wysokości kwoty wpłaty na IKE (która wynosi 150 proc. średniego wynagrodzenia w gospodarce narodowej); potrącana z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu. 16 16
Wypłata 1) na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat; 2) na wniosek uczestnika po przedstawieniu przez niego decyzji o przyznaniu prawa do emerytury i po ukończeniu 55 roku życia; 3) w przypadku ukończenia przez uczestnika 70 lat, jeżeli wcześniej nie wystąpił z wnioskiem o wypłatę środków chyba że uczestnik jest pracownikiem pracodawcy to do momentu rozwiązania stosunku pracy. 4) na wniosek osoby uprawnionej, w przypadku śmierci uczestnika. Wypłata może być dokonana jednorazowo lub ratalnie w zależności od uznania powinna być dokonana w terminie 1 miesiąca od złożonej 17 dyspozycji. 17
Wypłata transferowa jest dokonywana w terminie nie dłuższym niż miesiąc od dnia złożenia wniosku przez uczestnika. jest to przekazanie środków na warunkach określonych w ustawie 1) do innego programu, którego uczestnikiem jest uczestnik programu; 2) na IKE uczestnika; 3) na IKE osoby uprawnionej, w przypadku śmierci uczestnika; 4) z IKE uczestnika na jego rachunek w programie na warunkach określonych w ustawie o indywidualnych kontach emerytalnych. Wypłata transferowa z programu nie może nastąpić w przypadku, gdy uczestnik pozostaje w stosunku pracy z pracodawcą prowadzącym ten program chyba że następuje likwidacja pracodawcy 18 18
Zwrot zwrot -wycofanie środków zgromadzonych w ramach programu w przypadku jego likwidacji, jeżeli nie zachodzą przesłanki do wypłaty bądź wypłaty transferowej; w przypadku zwrotu zarządzający lub likwidator przekazuje, ze środków uczestnika, na rachunek bankowy wskazany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kwotę w wysokości 30 % sumy składek podstawowych wpłaconych do programu kwota ta stanowi przychód Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 19 19
Indywidualne konta emerytalne IKE to wyodrębniony zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego, wyodrębniony rachunek papierów wartościowych lub inny rachunek, na którym zapisywane są instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi oraz rachunek pieniężny służący do obsługi takich rachunków w podmiocie prowadzącym działalność maklerską, lub wyodrębniony rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, wyodrębniony rachunek bankowy w banku, prowadzone na zasadach określonych ustawą, a w zakresie w niej nieuregulowanym -na zasadach określonych w 20 przepisach właściwych dla tych rachunków i rejestrów; 20
Formy IKE: 1) z funduszem inwestycyjnym albo 2) z podmiotem prowadzącym działalność maklerską o świadczenie usług brokerskich i prowadzenie rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego służącego do jego obsługi, albo 3) z zakładem ubezpieczeń -ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, albo 4) z bankiem o prowadzenie rachunku bankowego. 21 21
Prawo do uczestnictwa przysługuje osobie fizycznej mającej nieograniczony obowiązek podatkowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która ukończyła 16 lat. Małoletni ma prawo do dokonywania wpłat na IKE tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskuje dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. 22 22
Wpłaty Wpłaty dokonywane na IKE w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej półtorakrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym. 23 23
Wypłata 1) na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia oraz spełnieniu warunku: a) dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo b) dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty; 2) w przypadku śmierci oszczędzającego - na wniosek osoby uprawnionej. 24 24
Zwrot Zwrot środków zgromadzonych na IKE następuje w razie wypowiedzenia umowy o prowadzenie IKE przez którąkolwiek ze stron, jeżeli nie zachodzą przesłanki do wypłaty lub wypłaty transferowej. zwrotowi podlegają środki pomniejszone o należny podatek 25 25