CzwartyForum Regionów RosjiiPolski 21-22maja2012 RadaFederacji
TREŚĆ Powitanie Przewodniczącej Rady Federacji W. I. Matwijenko uczestników i gości Czwartego Forum Regionów Rosji i Polski...5 Ustrój politiczny Federacji Rosyjskiej...6 Materialy informacyjne o podmiotach Federacji Rosyjskiej 1. Republika Adygeja...11 2. Republika Ałtaj...15 3. Republika Baszkortostan...18 4. Republika Buriatia...22 5. Republika Dagestan...26 6. Republika Inguszetia...32 7. Republika Kabardyno-Bałkarska...36 8. Republika Kałmykia...41 9. Republika Karaczajo-Czerkieska...44 10. Republika Karelia...48 11. Republika Komi...51 12. Republika Mari El...55 13. Republika Mordowa...59 14. Republika Sacha (Jakucja)...62 15. Republika Północna Osetia Alania...66 16. Republika Tatarstanu...70 17. Republika Tywa...74 18. Republika Udmurcka...78 19. Republika Chakasja...82 20. Czeczeńska Republika...86 1
21. Republika Czuwaska...91 22. Kraj Ałtajski...95 23. Kraj Zabajkalski...98 24. Kraj Kamczacki...101 25. Kraj Krasnodarski...105 26. Kraj Krasnojarski...108 27. Kraj Permski...112 28. Kraj Nadmorski...116 29. Kraj Stawropolski...120 30. Kraj Chabarowski...125 31. Obwód Amurski...129 32. Obwód Archangielski...132 33. Obwód Astrachański...136 34. Obwód Biełgorodzki...140 35. Obwód Briański...144 36. Obwód Włodzimierski...148 37. Obwód Wołgogradzki...152 38. Obwód Wołogodzki...158 39. Obwód Woroneski...162 40. Obwód Iwanowski...166 41. Obwód Irkucki...170 42. Obwód Kaliningradzki...174 43. Obwód Kałuski...178 44. Obwód Kiemierowski...181 45. Obwód Kirowski...185 46. Obwód Kostromski...190 2
47. Obwód Kurgański...194 48. Obwód Kurski...197 49. Obwód Leningradzki...201 50. Obwód Lipiecki...205 51. Obwód Magadański...209 52. Obwód Moskiewski...212 53. Obwód Murmanski...216 54. Obwod Niżnonowogrodzki...220 55. Obwód Nowogrodzki...224 56. Obwód Nowosybirski...228 57. Obwód Omski...232 58. Obwód Orenburski...236 59. Obwód Orłowski...239 60. Obwód Penzeński...243 61. Obwód Pskowski...247 62. Obwód Rostowski...251 63. Obwód Riazański...255 64. Obwód Samarski...259 65. Obwod Saratowski...262 66. Obwód Sachaliński...265 67. Obwód Swierdłowski...269 68. Obwód Smoleński...272 69. Obwód Tambowski...275 70. Obwod Twierski...279 71. Obwód Tomski...283 72. Obwód Tulski...287 3
73. Obwód Tiumeński...290 74. Obwód Uljanowski...294 75. Obwód Czelabenski...298 76. Obwód Jarosławski...302 77. Miasto Moskwa...306 78. Miasto Sankt Petersburg...309 79. Obwód Żydowski autonomiczny...313 80. Okręg Nieniecki autonomiczny...316 81. Okręg Chanty-Mansijskij autonomiczny...320 82. Okręg Czukotskij autonomiczny...324 83. Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny...327 4
Powitanie Przewodniczącej Rady Federacji W. I. MATWIJENKO uczestników i gości Czwartego Forum Regionów Rosji i Polski Szanowni uczestnicy i goście forum! Przyjemnie jest widzieć, że inicjatywa Rady Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej oraz Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zaowocowała dobrymi wynikami. Spotkania przedstawicieli regionów Rosji i Polski stały się dobrą tradycją, odgrywają coraz ważniejszą rolę w rozwoju relacji pomiędzy obydwoma krajami. Jest to uzasadnione, ponieważ właśnie na tym poziomie stosunki międzypaństwowe przekształcają się w bezpośrednią współpracę organów władzy, instytucji społeczeństwa obywatelskiego, organizacji społecznych, kręgów biznesowych, stają się uosobieniem relacji międzyludzkich. Dynamika naszych stosunków jest wyraźnie pozytywnie ukierunkowana: wzrasta ilość uczestników, poszerza się zakres, rośnie skala współdziałania. Szereg rosyjskich i polskich regionów podpisało porozumienia o rozwoju współpracy. Wszystko to przyczynia się do zbliżenia naszych krajów i narodów, sprzyja wzmocnieniu fundamentu stosunków rosyjsko-polskich. Obecne forum odbywa się w stolicznym królewskim mieście Krakowie uznanym centrum polskiego i europejskiego dziedzictwa kulturalnego. Właśnie tutaj odbędzie się wręczenie wspólnej nagrody Ku spotkaniu, przyznawanej działaczom kultury obu krajów za wkład w zbliżenie naszych narodów. I to również świadczy o tym dużym znaczeniu, które Rosja i Polska nadają forum, jak wysoko oceniają nasze kraje jego wkład w rozwój stosunków rosyjsko-polskich. Nasze kraje w równej mierze są zainteresowane tym, aby ten proces zachodził stabilnie i dynamicznie. Jestem przekonana, że obecne forum, jak i poprzednie, wzmocni więzi pomiędzy parlamentami Rosji i Polski, będzie sprzyjać powstawaniu nowych kierunków, konkretnych projektów i programów współpracy międzyregionalnej. Życzę sukcesów uczestnikom i gościom Czwartego Forum Regionów Rosji i Polski! Niech stanie się ono jeszcze jednym krokiem na drodze dalszego umacniania przyjaźni i współpracy pomiędzy narodami naszych krajów! 5
USTRÓJ POLITYCZNY FEDERACJI ROSYJSKIEJ Federacja Rosyjska Rosja to demokratyczne federacyjne państwo prawne z republikańską formą rządów. Ustrój państwowy określony jest przez Konstytucję Federacji Rosyjskiej, przyjętą w ogólnonarodowym referendum w dniu 12 grudnia 1993 roku. Konstytucja stanowi, że władzę państwową w Rosji sprawują Prezydent Federacji Rosyjskiej, Zgromadzenie Federalne (Rada Federacji i Duma Państwowa), Rząd Federacji Rosyjskiej, Sądy Federacji Rosyjskiej. Prezydent Federacji Rosyjskiej jest gwarantem Konstytucji Federacji Rosyjskiej, praw i swobód człowieka i obywatela. W ustalonym przez Konstytucję Federacji Rosyjskiej trybie podejmuje on środki w celu ochrony suwerenności Federacji Rosyjskiej, jej niepodległości i nienaruszalności państwowej, zapewnienia zgodnego funkcjonowania i współpracy organów władzy państwowej. Zgodnie z Konstytucją Federacji Rosyjskiej i ustawami federalnymi określa on podstawowe kierunki wewnętrznej i zewnętrznej polityki państwa. Jako głowa państwa Prezydent Federacji Rosyjskiej reprezentuje Rosyjską Federację wewnątrz kraju i na arenie międzynarodowej. Prezydent Rosji jest wybierany w oparciu o powszechne, równe i bezpośrednie prawo wyborcze, w głosowaniu tajnym. Jedna i ta sama osoba nie może zajmować stanowiska Prezydenta Federacji Rosyjskiej dłużej niż przez dwie kadencje pod rząd. Organem władzy przedstawicielskiej i ustawodawczej - parlamentem Federacji Rosyjskiej jest Zgromadzenie Federalne. Składa się ono z dwóch izb: Rady Federacji i Dumy Państwowej. Do Rady Federacji wchodzą po dwaj przedstawiciele każdego podmiotu Federacji Rosyjskiej: po jednym organu władzy przedstawicielskiej i władzy wykonawczej. 450 deputowanych Dumy Państwowej wybieranych jest zgodnie z systemem proporcjonalnym (z list partyjnych) na okres na pięciu lat. 6
Władzę wykonawczą sprawuje Rząd Federacji Rosyjskiej. Premier Rządu Federacji Rosyjskiej mianowany jest przez Prezydenta Federacji Rosyjskiej za zgodą Dumy Państwowej. Najwyższymi organami sądowymi w Rosji są Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej, Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej i Naczelny Sąd Arbitrażowy Federacji Rosyjskiej. Sędziowie tych trzech naczelnych sądów mianowani są przez Radę Federacji na wniosek Prezydenta Federacji Rosyjskiej. Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej na wniosek Prezydenta Federacji Rosyjskiej, Rady Federacji, Dumy Państwowej, Rządu Federacji Rosyjskiej, organów władzy ustawodawczej podmiotów Federacji Rosyjskiej, wydaje wykładnie Konstytucji Federacji Rosyjskiej. Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej stoi na czele systemu sądów jurysdykcji powszechnej, Naczelny Sąd Arbitrażowy Federacji Rosyjskiej na czele systemu sądów arbitrażowych. Sądy naczelne i im podległe tworzą system sądów federalnych. Podmioty Federacji Rosyjskiej posiadają swoje sądy konstytucyjne lub ustawowe, niewchodzące w skład federalnego system sądowego. Rosja - państwo federacyjne. W chwili obecnej w jej skład wchodzą 83 podmioty Federacji Rosyjskiej: 21 republik, 9 krajów, 46 obwodów, 2 miasta o znaczeniu federalnym, 1 obwód autonomiczny i 4 okręgi autonomiczne. Władzę państwową w podmiotach Federacji Rosyjskiej sprawują tworzone przez nie organy władzy państwowej. Samorząd lokalny jest w Rosji uznawany i zapewniany. Konstytucja określa, że samorząd lokalny zapewnia samodzielne rozwiązywanie przez mieszkańców spraw o znaczeniu lokalnym; posiadanie, korzystanie i dysponowanie własnością samorządową. Samorząd lokalny sprawowany jest przez obywateli za pośrednictwem referendów, wyborów, innych form bezpośredniego wyrażanie woli, poprzez wybieralne i inne organy samorządu lokalnego. Powszechnie uznawane zasady i normy prawa międzynarodowego stanowią część składową systemu prawnego Rosji. 7
W celu urzeczywistniania więzi pomiędzy społeczeństwem obywatelskim i przedstawicielami władzy w Rosji w 2005 roku został utworzony organ doradczy - Izba Społeczna Federacji Rosyjskiej. Jej działalność nakierowana jest na uzgadnianie interesów obywateli, organizacji społecznych, organów władzy państwowej i organów samorządu lokalnego w celu rozwiązywania najbardziej ważnych spraw rozwoju gospodarczego i socjalnego, zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, ochrony praw i swobód obywateli, ustroju konstytucyjnego i demokratycznych zasad rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Izba Społeczna Federacji Rosyjskiej prowadzi publiczną ekspertyzę społecznie istotnych projektów ustaw, rozpatrywanych przez Dumę Państwową. RADA FEDERACJI IZBA REGIONÓW Konstytucja Federacji Rosyjskiej zawiera wykaz spraw, rozwiązywanie których należy do kompetencji Rady Federacji. W sferze ustawodawczej Rada Federacji: posiada prawo do inicjatywy ustawodawczej, w tym prawo do wnoszenia propozycji poprawek i ponownego rozpatrywania postanowień Konstytucji Federacji Rosyjskiej; rozpatruje zaakceptowane przez Dumę Państwową projekty ustaw Federacji Rosyjskiej o poprawkach do rozdziałów 3-8 Konstytucji Federacji Rosyjskiej; rozpatruje zaakceptowane przez Dumę Państwową federalne ustawy konstytucyjne; rozpatruje przyjęte przez Dumę Państwową ustawy federalne. Obowiązkowemu rozpatrzeniu w Radzie Federacji podlegają przyjęte przez Dumę Państwową ustawy federalne dotyczące spraw: budżetu federalnego; podatków i opłat federalnych; uregulowań finansowych, walutowych, kredytowych, celnych; emisji pieniądza; ratyfikacji i wypowiedzenia 8
umów międzynarodowych Federacji Rosyjskiej; statusu i ochrony granic państwowych Federacji Rosyjskiej; wojny i pokoju. Do pełnomocnictw Rady Federacji w zakresie udziału w tworzeniu organów państwowych należą: ogłaszanie wyborów Prezydenta Federacji Rosyjskiej; odwołanie Prezydenta Federacji Rosyjskiej ze stanowiska; mianowanie na stanowiska sędziów Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej, Sądu Najwyższego Federacji Rosyjskiej i Naczelnego Sądu Arbitrażowego Federacji Rosyjskiej; mianowanie na stanowisko i odwołanie ze stanowiska Prokuratora Generalnego Federacji Rosyjskiej; mianowanie na stanowisko i odwołanie ze stanowiska Zastępcy Przewodniczącego Izby Obrachunkowa Federacji Rosyjskiej i połowy składu jej audytorów; uzgadnianie mianowania i odwołania przedstawicieli dyplomatycznych Federacji Rosyjskiej w krajach zagranicznych i instytucjach międzynarodowych. Do innych konstytucyjnych pełnomocnictw Rady Federacji należy: zatwierdzanie zmian granic pomiędzy podmiotami Federacji Rosyjskiej; zatwierdzanie dekretów Prezydenta Federacji Rosyjskiej o wprowadzeniu stanu wojennego i nadzwyczajnego; rozstrzyganie kwestii możliwości wykorzystania Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej poza granicami jej terytorium; zwracanie się z zapytaniami do Sądu Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej. Około 20 pełnomocnictw przypisanych jest Radzie Federacji przez federalne ustawy konstytucyjne i ustawy federalne. 9
STRUKTURA RADY FEDERACJI Zgodnie z konstytucyjnymi postanowieniami, przewidującymi utworzenie w izbach Zgromadzenia Federalnego organów stałych, w Radzie Federacji utworzonych zostało 10 komitetów: Komitet Rady Federacji ds. Ustawodawstwa Konstytucyjnego, Spraw Prawnych i Sądowych, Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego; Komitet Rady Federacji ds. Ustroju Federacyjnego, Polityki Regionalnej, Samorządu Lokalnego i Spraw Północy; Komitet Rady Federacji ds. Obrony i Bezpieczeństwa; Komitet Rady Federacji ds. Spraw Międzynarodowych; Komitet Rady Federacji ds. Budżetu i Rynków Finansowych; Komitet Rady Federacji ds. Polityki Gospodarczej; Komitet Rady Federacji ds. Polityki Rolno-Żywnościowej i Eksploatowania Przyrody; Komitet Rady Federacji ds. Polityki Socjalnej; Komitet Rady Federacji ds. Nauki, Szkolnictwa, Kultury i Polityki Informacyjnej; Komitet Rady Federacji ds. Regulaminu i Organizacji Działalności Parlamentarnej. Aparat Rady Federacji Bezpośrednie zapewnienie działalności Rady Federacji dotyczącej realizacji jej konstytucyjnych pełnomocnictw zostało powierzone Aparatowi Rady Federacji. Aparat podlega nadzorowi Rady Federacji i Przewodniczącemu Rady Federacji. Kierownictwo nad działalnością Aparatu sprawuje Kierownik Aparatu Rady Federacji. Aparat Rady Federacji składa się z Sekretariatu Przewodniczącego Rady Federacji, Sekretariatu Pierwszego Zastępcy Przewodniczącego Rady Federacji, Sekretariatów Zastępców Przewodniczącego Rady Federacji, Aparatów Komitetów Rady Federacji, innych jednostek strukturalnych (administracji, wydziałów). 10
REPUBLIKA ADYGEJA Flaga Republiki Adygeja Herb Republiki Adygeja Republika Adygeja została utworzona w 1992 r.; od 1922 r. Adygejski (Czerkieski) Obwód Autonomiczny; od 1928 r. Adygejski Obwód Autonomiczny w składzie Kraju Krasnodarskiego; od 1991 r. Adygejska SRR w składzie RFSRR; od 1992 r. Republika Adygeja (Adygeja). Centrum administracyjne Majkop. Powierzchnia terytorium 7,8 tys. km kw. Ludność republiki 440,3 tys. Skład narodowościowy ludności, %: rosjanie 64,5; adygejczycy 24,2; ormianie 3,4; inne narodowości 7,9. Republika Adygeja wchodzi w skład Południowego Okręgu Federalnego 11
Region geograficzny i warunki przyrodniczo-klimatyczne Republika położona jest w północnym-zachodniej części Kaukazu, na lewym brzegu rzek Kubani i Łaby. Północna część przedstawia sobą lekko pofalowaną pochyłą równinę Nadkubańską, południowa przedgórza (wysokość do 300 m) i góry Wielkiego Kaukazu. Znajduje się ona wewnątrz Kraju Krasnodarskiego. Główne rzeki: Kubań, Bieła, Łaba. W republice jest duża ilość małych rzek, 5 zbiorników wodnych. Klimat umiarkowany ciepły i wilgotny. Średnia temperatura stycznia minus 2 С, lipca plus 22 С. Roczna suma opadów to około 700 mm. Okres wegetacyjny trwa około 180 dni. Roślinność: drzewa iglaste i mieszane (dąb, buk, grab, jesion, sosna, klon, jodła). Gleby: czarnoziemy, górsko-leśne, alpejskie. Podstawowe gałęzie produkcji przemysłowej, rolnictwo Udział przemysłu w strukturze regionalnego produktu globalnego republiki wynosi 17,0 %. Przemysł przetwórczy reprezentowany jest przez produkcję maszyn i urządzeń, wyroby przemysłu metalurgicznego i produkcję gotowych metalowych wyroby, wyrobów tekstylnych i odzieżowych, produkcję niemetalowych wyrobów mineralnych, produkcję celulozowo-papierniczą, działalność wydawniczą i poligraficzną, produkcję artykułów spożywczych, włączając napoje i tytoń. Wydobycie kopalin użytkowych realizowane jest na bazie rozpoznanych złóż materiałów budowlanych, surowców przemysłowych i górniczo-technicznych, wód mineralnych. W rolnictwie przeważa hodowla zwierząt, uprawa roślin i uprawa warzyw. Podstawowe kierunki uprawy roślin to produkcja ziarna (pszenica jara i ozima, jęczmień), roślin strączkowych (groch, kukurydza na ziarno, owies), roślin przemysłowych (burak cukrowy, słonecznik, soja), ziemniaków, warzyw (pomidory, kabaczki), roślin basztanowych; w hodowli zwierząt rozmnażanie bydła rogatego, hodowla trzody chlewnej, hodowla owiec i hodowla drobiu. Handle hurtowy i detaliczny tworzy 20,6 % regionalnego produktu globalnego. Zasoby naturalne i biologiczne Republika dysponuje: zasobami paliwowo-energetycznymi (gaz ziemny, ropa naftowa i kondensat gazowy); rudonośnymi kopalinami użytecznymi (molibden, wolfram, ołów, cynk, miedź, złoto, srebro, mangan); kopalinami użytecznymi niemetalicznymi (gliny, wapienie, gips, piaskowce glaukonitowe, fosforyty, zeolity, baryt, kwarc piezooptyczny, piasek kwarcowy, dolomity, margle, kamień wykładzinowe i dekoracyjno-ozdobne, anhydryty, granity, amfibolity, tufy, serpentynity); zasobami wodnymi (podziemne wody jodowo-bromowe, chlorkowo-sodowe, siarczanowo-chlorkowe, siarkowodorowe i inne termalne). Podstawowe gatunki tworzące lasy w Adygei dąb, buk, jodła, grab, jesion, osika, olsza, pozostałe gatunki drzew grusza, kasztan, klon, orzech włoski. Świat zwierzęcy reprezentowany jest przez 23 gatunki ssaków (dzik, sarna, kozica, jeleń szlachetny, żubr, niedźwiedź, tur, łoś, jeleń plamisty, zając szarak, lis, jenot, wiewiórka), 20 gatunków ptaków (gęsi, bernikle, kaczki, głuszec, cietrzew, jarząbek, kuropatwa, przepiórka, łyska). Do Czerwonej Księgi Federacji Rosyjskiej i Republiki Adygeja wpisanych jest 113 gatunków bezkręgowców, 17 gatunków ssaków, 6 gatunków ryb, 6 gatunków płazów, 8 gatunków gadów, 41 gatunków ptaków. Główna atrakcja fauny republiki to żubr górski. Stosunki gospodarcze z zagranicą Obrót w handlu zagranicznym Adygei w pierwszym półroczu 2011 roku wyniósł 61,8 mln dolarów USA (w porównaniu z analogicznym okresem 2010 roku zwiększył się o 87,5 %). Pośród podstawowych eksportowanych towarów artykuły spożywcze i surowce rolne, pośród importowanych maszyny, urządzenia i transportu środki, wyroby z tworzywa sztuczne, a także surowce spożywcze i rolne. 12
Tradycyjnymi partnerami republiki w stosunkach gospodarczych z zagranica są: Niemcy, Holandia, Francja, Chiny (Tajwan), Czechy, Kuba, Gruzja, Turcja, a także Ukraina, Tadżykistan, inne państwa WNP. Potencjał turystyczno-rekreacyjny i kulturalny Część terytorium Adygei zajmuje Kaukaski Państwowy Przyrodniczy Rezerwat Biosferyczny (281,6 tys. ha), położony w środkowej części Północno-Zachodniego Kaukazu w górnym biegu rzek Bieła, Mała Łaba, Gołowinka, Mzymta. Rezerwat położony jest na terytorium trzech podmiotów Federacji Rosyjskiej: Kraju Krasnodarskiego, Republiki Adygeja i Republiki Karaczajo-Czerkieskiej. Znaczną część terytorium republiki zajmuje państwowe rezerwaty przyrody Łowiecki Krajobrazowy Rezerwat Przyrody Szowgenowski (27,5 tys. ha) został utworzony z celu zachowania i odtworzenia lokalnych populacji bażanta, zająca, wydry, norki i in. Położony jest na lewym brzegu rzeki Łaby w rejonie ujścia rzeki Czechrak, na pochylonej przedgórskiej równinie. Kompleksowy Łowiecki Rezerwat Przyrody Dachowski (23 tys. ha) został utworzony w celu zachowania i odtworzenia wszystkich gatunków łowieckich zwierząt, zamieszkujących na jego terytorium (żubr, jeleń, dzik, sarna, kozica, kuna i in.). Położony jest on w górzysto-lesistym terenie pomiędzy rzekami Bieła, Dach i Kisza. Część użytków zajmują ziemie orne, łąki kośne i pastwiska. Park Przyrodniczy Bolszoj Tchacz (3.700 ha) został włączony na listę Światowego Dziedzictwa Naturalnego. Główny szczyt góra Bolszoj Tchacz (2.368 m). Z południowej strony otoczony jest pionową skalistą ścianą o wysokości 250 m i długości 7 km. W rejonie góry rozpoznano ponad 20 jaskiń krasowych. Bolszoj Tchacz to obszar zasilania sieci hydrologicznej wielu rzek górskich i posiada znaczenie wodo-ochronne. Terytorium to, to unikalny górsko-leśny kompleks pierwotnych górskich roślin liściastych z przewagą buka, dębu, klonu, pierwotnych borów jodłowych i borów bukowo-jodłowych. Właśnie występowanie pierwotnych, niedotkniętych wyrębem leśnych masywów, nadaje tym lasom ogromną wartość naukową i praktyczną. Na terytorium Republiki Adygeja rozwinięta jest turystyka leczniczo-uzdrowicielska, ekologiczna, sportowa i ekstremalna (alpinistyka, wspinaczka górska, speleoturystyka, piesza turystyka górska i zimowe rodzaje turystyki). Najbardziej sprzyjające warunki dla speleoturystów przedstawia płaskowyż Łagonakski. Praktycznie na wszystkich plato, szczytach i grzbietach płaskowyżu znajdują się liczne jaskinie. W szeregu Łagonakskich jaskiń są poziome wielokilometrowe podziemne galerie, studnie, wielkie szyby. Zakres trudności Łagonakskich jaskiń od najprostszych, do najbardziej trudnych piątej kategorii trudności. Najbardziej znane przedsiębiorstwa sanatoryjno-kurortowe Adygei to Leśna Bajka, Łagonaki, Kaukaz, Anastazja, republikański kompleks rehabilitacyjny Szapsut, dziecięce sanatoria-profilaktoria Słoneczko i Kropla Rosy. W wielowiekowej niezwykle bogatej kulturze adygejczyków specjalne miejsce zajmuje taniec. Tańce odświętne, rytualne, związane ze współzawodniczeniem stały się jaskrawym przejawem tradycji i zwyczajów narodu adygejskiego. Główny strażnik tradycji choreograficznych adygejczyków to Państwowy Akademicki Zespół Tańca Ludowego Adygei Nalmes, który nazywany jest wizytówką Adygei. Przez 75 lat istnienia zespołu odtworzono i usystematyzowano wielką liczbę starodawnych tańców i kompozycji choreograficznych. W przeciągu wielu wieków rzemiosła artystyczne Adygei wyróżniały się bogactwem, wyszukaniem i różnorodnością. W republice rozpowszechnione są takie rodzaje ludowych rzemiosł artystycznych, jak haft złotem; wyplatanie z łozy, słomy, pałki; tkanie kobierców; rzeźba w drewnie, czekanka (wykuwanie wzorów); ceramika; wytwarzanie ludowych instrumentów muzycznych; ikebana, florystyka; wytwarzanie kostiumów ludowych; wytwarzanie z drewna, orzechа podarunkowych lalek, atrybutów ślubnych; artystyczne robienie na drutach i wyszywanie, szycie ze strzępków; rzeźba; sztuka plastyczna; zabawki dymkowskie; makrama; wytwarzanie ozdób jubilerskich; wytwarzanie wyrobów z skóry i t. d. W Republice Adygeja działa osiem muzeów. 13
Przywódcy organów władzy państwowej Republiki Adygeja TCHAKUSZYNOW Asłan Kitowicz Głowa Republiki Adygeja 385000 Majkop, ul. Żukowskogo 22 ASZEW Muchammed Dżumaldinowicz Zas. Przewodniczącego Rady Państwa Chace Republiki Adygeja 385000 Majkop ul. Żukowskogo 22 tel. (877-2) 57-04-40; faks (877-2) 57-19-00 tel. (877-2) 52-49-72; faks (877-2)57-11-94 Przedstawiciele Republiki Adygeja w Radzie Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej SZWIERIKAS Wiaczesław Nikołajewicz Przedstawiciel organu wykonawczego władzy państwowej Republiki Adygeja w Radzie Federacji tel. (495) 692-12-61, (495) 986-64-18 CHAPSIROKOW Murat Krym-Gierijewicz Przedstawiciel organu ustawodawczego (przedstawicielskiego) władzy państwowej Republiki Adygeja w Radzie Federacji tel. (495) 986-60-86; faks (495) 692-57-94 14
REPUBLIKA AŁTAJ Republika Ałtaj powstała w 1922 r. jako Ojrocki obwod autonomiczny, od 1948 r. Gorno-Ałtajski obwod autonomiczny, od 1991 r Gorno-Ałtajska Socjalistyczna Republika Radziecka (SRR) w ramach Federacji Rosyjskiej (RSFRR) i od 1992 r. Republika Ałtaj. Centrum administracyjne m. Gorno-Ałtajsk. Powierzchnia terytorium 92,9 tys. km kw. (0,5% terytorium Federacji Rosyjskiej) Liczba ludności 206,5 tys. osob. Procent ludności miejskiej 26,6%. Gęstość zaludnienia - 2,3 osob/km kw. Skład narodowościowy, %: Rosjanie - 57,4; Ałtajczycy 30,6; Kazachowie 6,0; inne narodowości 6,0. Liczba mieszkańcow największego miasta, tys. osob : Gorno-Ałtajsk 56,0. Republika Ałtaj należy do Syberyjskiego okręgu federalnego. 15
Strefa geograficzna i warunki klimatyczne Republika znajduje się w wysokogorskiej części Ałtaju. Relief grzbiety gorskie i doliny, zbocza o rożnej długości i pochyłości, obszerne międzygorskie obniżenia poziomu. Najwyższy szczyt republiki i azjatyckiej części Rosji gora Biełucha (wysokość: do 4506 m). Rozległość terytorium w kierunku z połnocy na południe: 360 km, z zachodu na wschod 380 km. Granica państwowa z Mongolią, Chinami, Kazachstanem, Głowne rzeki: Katuń i Bija. Liczba jezior: ca. 7 tysięcy o powierzchni ogolnej ponad 600 km kw. Największe jezioro Teleckie. Klimat umiarkowany kontynentalny. Roślinność: lasy iglaste i liściaste (sosna zwyczajna, świerk, jodła, modrzew syberyjski, sosna syberyjska, brzoza, osika, topola, wierzba w postaci drzew i krzewow). Główne rodzaje przemysłu Przemysł przetworczy produkcja artykułow spożywczych, włącznie z napojami, przemysł tekstylny, krawiectwo, produkcja obuwia fi lcowego, obrobka drewna i produkcja artykułow drewnianych, przemysł celulozowo-papierniczy, działalność wydawnicza i poligrafi czna, przemysł chemiczny, produkcja innych niemetalicznych wyrobow z surowcow mineralnych, produkcja gotowych wyrobow metalicznych, naprawa urządzeń radiotechnicznych i medycznych. Transport Sieć transportowa republiki składa się z transportu samochodowego i lotniczego. Ważny węzeł transportowy m. Gorno-Ałtajsk. Szosa federalna Trakt Czujski (szosa M-52) przebiega przez terytorium 6 rejonow i łączy republikę z Krajem Ałtajskim i Mongolią. Funkcjonują 3 lotniska (m. Gorno-Ałtajsk, w. Ust-Koksa, w. Kosz-Agacz) oraz kilka lądowisk dla helikopterow. Transport lotniczy reprezentuje przedsiębiorstwo lotnicze Gorny Ałtaj. Rolnictwo Powierzchnia ziem rolnych: 1,3 milionow ha. Gleba ziem używanych do celow rolnictwa jest niejednorodna i liczy ponad 30 rodzajow gleb. Gleby są gliniaste oraz gliniasto-piaszczyste o składzie mechanicznym. W warunkach gorskiego reliefu, gdzie głowna część pastwisk jest rozmieszczona na zboczach o rożnej pochyłości, charakterystyczną cechą ktorych jest mała grubość horyzontu humusowego z wyjściem skał na powierzchnię ziemi, odnowienie tych gleb jest problematyczne. Głowne kierunki przemysłu rolniczego - produkcja zboża, kartofl i, warzyw; głowne kierunki gospodarki hodowlanej produkcja mięsa i mleka. Zasoby mineralne i biologiczne Na terytorium republiki są wykryte pokłady rudonośnych zasobow naturalnych: złota, srebra, wolframu, molibdenu, rtęci, kruszcow polimetalicznych, kobaltu, bizmutu, antymonu, miedzi, żelaza oraz nierudonośnych zasobow naturalnych: węgla, marmuru, granitu, azbestu, wollastonitu, talku, kamienia budowlanego, surowcow do produkcji cegieł i dachowki, glin keramzytowych i pigmentow naturalnych. Eksploatowane są pokład kruszcu złotego i molibdenowo-wolframowego oraz pokłady kamienia dekoracyjnego i materiałow budowlanych. Lasy iglaste składają się z następujących gatunkow: sosna zwyczajna, świerk, jodła, modrzew syberyjski, sosna syberyjska (cedr), lasy i liściaste z takich gatunkow jak brzoza, osika, topola, wierzba w postaci drzew i krzewow. Zasoby roślinne republiki liczą ponad 2300 gatunkow roślin naczyniowych, z ktorej to liczby 200 gatunkow stanowią rośliny endemiczne, około 1000 gatunkow porosty, około 300 gatunkow dziko rosnące rośliny użyteczne (marali korzeń (Leuzea Cartharnaides), złoty korzeń, badan, herbata kurylska, adonis, lukrecja, czerwony korzeń), ponad 40 gatunkow rośliny owocowo-jagodowe. Na terytorium republiki żyją takie zwierzęta jak łoś, maral, sarna, piżmowiec, koziorożec, niedźwiedź, wieprz, wilk, ca. 300 gatunkow ptakow oraz 84 gatunki zwierząt ssących. Do Czerwonej księgi republiki są wpisane 136 gatunkow roślin i 67 gatunkow zwierząt. 16
Działalność w zakresie handlu zewnętrznego Prowadzona jest przeważnie z państwami przygranicznymi, do ktorych należą Mongolia, Chiny, Kazachstan. W strukturze obrotu towarowego 94% zajmuje eksport. Ponad 90% eksportu zajmują wyroby farmaceutyczne (rośliny lecznicze, rog jeleni itd.). Obiekty kulturowo-historyczne i turystyczne Głowną gałęzią gospodarstwa regionu i źrodłem dochodow jest turystyka. Organizacją usług w zakresie turystyki i rozrywki zajmują się 110 przedsiębiorstw. Republika słynie z unikalnych rezerwatow przyrody, źrodeł i szlamow leczniczych oraz z lodowcow i grzbietow gorskich. Szczegolnie rozwinięta jest turystyka ekologiczna i etniczna. Głowne centra turystyczne znajdują się w rejonach Majmińskim, Czemalskim, Czojskim i Turokczańskim. Przedstawiciele organów władzy państwowej Republiki Ałtaj BERDNIKOW Aleksander Wasiljewicz Głowa Republiki Ałtaj, Przewodniczący Rządu Republiki Ałtaj 649000, Górno-Ałtajsk, ul. Czaptynowa, 24 Tel. (388-22) 2-26-30, 2-31-32; Faks 2-87-28 BELEKOW Iwan Itułowicz Przewodniczący Rady Państwowej El Kurułtaj Republiki Ałtaj 649000, Górno-Ałtajsk, ul. Erkemena Pałkina, 1 Tel. (388-22) 2-27-61, 2-26-18; Faks 2-77-80 Przedstawiciele Republiki Ałtaj w Radzie Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej ŁOPATNIKOW Wiktor Aleksiejewicz przedstawiciel organu wykonawczego władzy państwowej Republiki Ałtaj w Radzie Federacji Tel. 8-495-692-64-30, 986-67-32 SAFIN Ralif Rafilowicz przedstawiciel organu ustawodawczego (przedstawicielskiego) władzy państwowej Republiki Ałtaj w Radzie Federacji Tel. 8-495-692-12-29, 692-62-32, 986-60-28 17
REPUBLIKA BASZKORTOSTAN Flaga Republiki Baszkortostan Herb Republiki Baszkortostan Republika Baszkortostan została utworzona w 1919 r. jak Baszkirska ASRR; od 1991 r. Baszkirska SRR; od 1992 r. Republika Baszkortostan. Centrum administracyjne Ufa. Powierzchnia terytorium 142,9 tys. kw. km (0,84 % terytorium FR). Ludność Republiki 4.071,9 tys. (2,85 % ludności FR). Udział ludności miejskiej 60,6 %. Skład narodowościowy ludności, %: rosjanie 36,3; baszkirzy 29,8; tatarzy 24,1; 18
czuwasze 2,9; maryjczycy 2,6; inne narodowości 4,3. Ludność większych miast, tys. os.: Ufa 1.030,8; Sterlitamak 271,5; Saławat 155,6; Nieftiekamsk 119,5; Oktiabrskij 109,7. Republika Baszkortostan wchodzi w skład Priwołżskiego Okręgu Federalnego. Region geograficzny i warunki przyrodniczo-klimatyczne Republika położona jest na Południowym Uralu i przyległych do niego równinach Przedurala i Zaurala. Część zachodnia równinna, wschodnia górzysta (Jamantau, 1640 m). Na wschodzie Baszkirskie Zaurale łączy się z niziną Zachodnio-Syberyjską. Graniczy z Republiką Tatarstan, Republiką Udmurtską, Krajem Permskim, obwodami swierdłowskim, czelabińskim, orenburskim. Długość terytorium z północy na południe wynosi 540 km, z zachodu na wschód 420 km. W republice jest 1.120 rzek, 2.720 jezior, 5 zbiorników wodnych (największe Pawłowski i Nuguszski). Główna rzeka Biełaja. Klimat kontynentalny. Średnia temperatura stycznia minus 14,3 С 16,9 С, lipca plus 16,5 С 20,5 С. Roślinność: lasy iglaste i liściaste (brzoza, lipa, osika, sosna). Gleby: czarnoziemy, szare leśne, górskie i aluwialne. Podstawowe gałęzie produkcji przemysłowej Najważniejsze gałęzi przemysłu wydobycie ropy naftowej, przetwórstwo ropy naftowej, chemia i petrochemia. Istnieje przemysł przetwórstwa drzewnego i przemysł materiałów budowlanych; produkcja maszyn, urządzeń elektrycznych, elektronicznych i optycznych, produkcja transportu środków. Rolnictwo Powierzchnia użytków rolnych Republiki według stanu na 1 stycznia 2011 r. wynosi 7.375,2 tys. ha. Podstawowy kierunek w uprawie roślin zboża z rozwiniętą uprawą buraka. Powierzchnia zasiewów zbóż (pszenica jara, żyto) w gospodarstwach Republiki wynosi 57,2 % wszystkich zasiewów, upraw roślin przemysłowych (burak cukrowy) 3,3 %, ziemniaków i roślin basztanowych 3 %, roślin pastewnych 36,5 %. Hodowla zwierząt w pobliżu wielkich miast ma kierunek mleczno-mięsny, na Zauralu, w regionach górsko-leśnych i północno-wschodnich mięsny i mięsno-mleczny. Transport Sieć transportowa Republiki obejmuje transport kolejowy, rurociągowy, samochodowy, lotniczy i rzeczny. Przez republikę przebiegają magistrale kolejowe Kujbyszewska, Południowo-Uralska i Gorkowska. Długość użytkowa linii kolejowych użytku publicznego na 1 stycznia 2010 r. wynosiła 1.457 km. Długość publicznych dróg samochodowych z nawierzchnią utwardzoną na 1 stycznia 2010 r. 23.266 km. Podstawowe magistrale samochodowe: Ufa Sterlitamak, Ufa Biełorieck, Ufa Birsk Janauł, Strelitamak Rajewka Bieliebiej Tujmazy Bugulma. Stosunki gospodarcze z zagranicą Strukturę towarową eksportu Republiki stanowi ropa naftowa i produkty naftowe, rudy i produkty rolnictwa. Baszkortostan utrzymuje stosunki gospodarcze z zagranicą z 90 krajami świata. 19
Największymi partnerami handlowymi tradycyjnie są Czechy, Wielka Brytania, Kazachstan, Holandia, Chiny, Lichtenstein, Włochy, Niemcy, Finlandia, Ukraina i in. Podstawę importu stanowi węgiel kamienny, metale. Zasoby mineralne Na terytorium Republiki odkryto około 3.000 złóż i obszarów występowania różnych gatunków surowców mineralnych: węglowodorowych kopalin użytkowych: ropy naftowej i gazu ziemnego (ponad 200 złóż); rudy miedziowo-siarczkowe: rozpoznanych jest 16 złóż; niemetaliczne kopaliny użytkowe: sól kamienna, fluoryt, wapień, baryt, siarka, kopaliny stosowane jako nawozy sztuczne. W republice odkryto ponad 50 źródeł wód mineralnych, błota leczniczego i pary termalnej. Znajdują się obszary występowania jaspisów dekoracyjnych, wapieni stromatolitowych i wydoroślanych, gabbra, dolerytów, agatów, serpentynów, marmuru. Zasoby biologiczne Flora Republiki liczy 36 klas i ponad 300 asocjacji (zespołów) roślin. Lasy reprezentowane przez zespoły liściaste zrzucające liście z przewagą dębu, lipy, wiązu, osiki. W poszycie trawiastym podstawową rośliną jest podagrycznik. Dla łąk górskich charakterystyczne są gatunki wysokich traw (rdest wężownik i rdest alpejski, krwiściąg lekarski, złocień) i trawy (kupkówka pospolita, kostrzewa łąkowa). Na łąkach wyżynnych dominuje wiechlina wąskolistna, na łąkach zalewnych babka, ciernik gęsi, mniszek, koniczyna biała i t. d. Świat zwierzęcy reprezentowany jest przez 76 gatunków ssaków (łoś, dzik, niedźwiedź, ryś, kuna, burunduk (syberyjska wiewiórka ziemna), wiewiórka, świstak syberyjski, skoczek, zając szary, tchórz stepowy, wydra, bóbr rzeczny, piżmak, wilk) i ponad 296 gatunków ptaków (kuropatwa, skowronek polny, jarząbek, kaczki, mewy). Ichtiofauna zbiorników wodnych reprezentowana jest przez 47 gatunków ryb (lipień, świnka, sterlet, karaś, lin i t. d.). Podstawę rybołówstwa stanowi okoń, szczupak, płoć, leszcz, karaś, kleń i in. Atrakcje kulturalno-historyczne i turystyczne Historia Południowego Uralu jest bogata to przede wszystkim ludzie. Ci, którzy stali się znanymi tutaj, którzy wiele uczynili dla rozwoju kraju i na odwrót. Czyje losy chcąc nie chcąc splotły się z tym miejscem. Fabrykanci Diemidowowie, Twierdyszewowie, Miasnikowowie i Biekietowie. Wybitny rzemieślnik Iwan Buszujew i uczony Igor Kurczatow. Sz.M. Tukajew achun (islamski biskup), deputowany Państwowej Dumy Rosyjskiego Imperium, Saławat Jułajew poeta, dowódca, Achmet-Zaki Walidi Togan wybitny działacz polityczny i społeczny, uczony-turkolog, S.T. Aksakow wielki pisarz rosyjski, W.Т. Spiwakow światowej sławy dyrygent i in. Baszkortostan to jeden przyrodniczych regionów Rosji najbardziej przyjaznych turystyce i wypoczynkowi. Nie przypadkowo nazywają go drugą Szwajcarią. Tutaj opracowano setki tras turystycznych, zbudowano schroniska turystyczne. Republika bogata jest w obiekty kulturalno-historyczne różnych epok. Baszkirskie Państwowe Muzeum Sztuki im. М.W. Niestierowa zostało utworzone w 1919 roku. Muzeum poświęcone jest twórczości artysty М.W. Niestierowa. Tutaj także wystawiane są kolekcje staroruskiej sztuki i rosyjskiego pejzażu. Mauzoleum Chusejn-beka zostało zbudowane na cześć pierwszego imama na terytorium Baszkortostanu. Aby pokłonić się tej świątyni corocznie przybywa tu wielu muzułmanów. Historia mówi о tym, że chan Tamerlan podczas najazdu na Ruś nie uczynił niczego złego mieszkańcom Baszkirii, ponieważ okazali mu oni ciepłe przyjęcie, a zobaczywszy mogiłę imama, nakazał zbudować mauzoleum na jej miejscu. Szychany to najwyższe góry skalne na Uralu. Po tych górach można zgłębić procesy geologiczne, które miały miejsce na Uralu. Szychany w dawnych czasach były rafami, a całe terytorium Baszkirii morzem. Można tutaj zobaczyć muszle, korale, co jest potwierdzeniem ich rafowego pochodzenia. Na terytorium Republiki znajduje się Park Narodowy Baszkiria, rezerwat Baszkirski, rezerwat Południowo-Uralski, rezerwat Szułgan-Tasz. Na terytorium Szulgan-Tasz znajduje się 20
jaskinia o tej samej nazwie, bardziej znana jako Kapowa jedna z największych jakiń Uralu (długośc około 3 km). Przywódcy organów państwowej władzy Republiki Baszkortostan CHAMITOW Rustem Zakijewicz Prezydent Republiki Baszkortostan 450101 Ufa ul. Tukajewa 46 Budynek Republiki tel. (347) 250-27-24; faks 250-02-81 TOŁKACZEW Konstantin Borysowicz Przewodniczący Państwowego Zgromadzenia Kurułtaju Republiki Baszkortostan 450000 Ufa ul. Zaki Walidi 46 tel. (347) 250-19-15; faks 250-08-86 Przedstawiciele Republiki Baszkortostan w Radzie Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej BONDARUK Anatolij Moisiejewicz Przedstawiciel organu wykonawczego władzy państwowej Republiki Baszkortostan w Radzie Federacji tel. (495) 986-79-35, 986-65-80 ISKUŻYN Rudik Gazizowicz Przedstawiciel organu ustawodawczego (przedstawicielskiego) władzy państwowej Republiki Baszkortostan w Radzie Federacji tel. (495) 692-58-23, 986-64-91 21
REPUBLIKA BURIATIA Flaga Republiki Buriatia Herb Republiki Buriatia Republika Buriatia została utworzona w 1992 r.; w 1923 r. jako Buriacko-Mongolska ASRR; od 1958 r. Buriacka ASRR, od 1991 r. Buriacka SRR; od 1992 r. Republika Buriatia. Centrum administracyjne Ułan-Ude. Powierzchnia terytorium 351,3 tys. km kw. Ludność republiki 972,2 tys. Skład narodowościowy ludności, %: rosjanie 67,8; buriaci 27,8; ukraińcy 1; inne narodowości 3,4. Republika Buriatia wchodzi w skład Syberyjskiego Okręgu Federalnego 22
Region geograficzny i warunki przyrodniczo-klimatyczne Republika położona jest w południowej części Wschodniej Syberii, zajmuje 2/3 akwenu jeziora Bajkał. Ukształtowanie terenu górzyste, z niedużą ilością obszarów równinnych, położonych na wysokości ponad 500 m. Długość terytorium z północy na południe wynosi 600 km, z zachodu na wschód 420 km. Graniczy z Republiką Tywa, Krajem Zabajkalskim, Obwodem Irkuckim. Granica państwowa z Mongolią. Główne rzeki: Jenisej, Selenga, Barguzin, Witim. W republice jest szereg znaczących grup jezior (Gusino-Ubukuńska, Jerawnińska, Bauntowska, Północno-Bajkalska, Barguzińska i in.). Klimat ostry kontynentalny. Średnia temperatura stycznia minus 24 С, lipca plus 18 С. Roczna suma opadów w dolinach rzek 250 300 mm, w rejonach górskich 300 500 mm i więcej. Rośliność: drzewa limbowe i jodłowe, stepy i lasostepy. Zasoby mineralne Na terytorium republiki odkryto ponad 700 złóż kopalin użytkowych. Pośród nich: 247 złóż złota, 7 wolframu (27 % zasobów FR), 13 uranu (1/4 wszystkich zasobów FR), 4 polimetali, jedno aluminium, po 2 molibdenu (37 % zasobów FR) i berylu, 8 fluorytu, 10 węgla brunatnego i 4 kamiennego, 2 azbestu (12 % zasobów FR), szereg złóż nefrytu (99 % zasobów FR), surowców budowlanych, apatytów, fosforytów, grafitu i zeolitów, ołowiu i cynku (48 % zasobów cynku i 24 % ołowiu FR). Zasoby biologicznе Zasoby naturalne Buriatii są unikalne pod względem swojej wielkości, jak i pod względem ich różnorodności. Gęste iglaste drzewa, wysokie górskie grzbiety, szerokie stepy, górskie doliny z różnobarwnością traw, obfitość orzechów i jagód stwarza korzystne warunki dla licznych przedstawicieli świata zwierzęcego. Jest tutaj niemało unikalnych i rzadkich gatunków, wpisanych do Czerwonej Księgi. Świat zwierzęcy regionu reprezentowany jest przez 446 gatunki zwierząt i 348 gatunki ptaków. Najbardziej znane: soból, wiewiórka, piżmak, kuna syberyjska, gronostaj, łoś, szlachetny jeleń wapiti, piżmowiec, dzik, sarna, północny jeleń, głuszec zwyczajny i kamienny, cietrzew, jarząbek, kuropatwa dauryjska. Podstawowa część lasów republiki to modrzew, sosna, cedr, brzoza, osika. Roślin leczniczych jest ponad 500 gatunków, spożywczych 150, miododajnych 250. Na większej części terytorium Republiki Buriatia położone są chronione tereny przyrodnicze. Pośród nich: państwowe rezerwaty przyrody ( Barguziński 374,346 tys. ha, Bajkalski 165,724 tys. ha, Dżergiński 238,088 tys. ha); parki narodowe ( Tunkiński 1.183,662 tys. ha, Zabajkalski 246,0 tys. ha); państwowe rezerwaty przyrody o znaczeniu federalnym ( Ałtaczejski, Kabański, Frolichiński ); 17 rezerwatów przyrody o znaczeniu regionalnym (884,8 tys. ha). W Republice Buriatia znajduje się 266 pomników przyrody: 19 krajobrazowych, 82 geologicznych, 111 wodnych, 25 botanicznych, 9 zoologicznych, 20 przyrodniczo-historycznych. Jezioro Bajkał jest naturalnym zbiornikiem piątej części światowych zasobów wody pitnej o najwyższej jakości, wyróżniającej się niezwykłą czystością i przejrzystością (do 40 m głębokości). Bajkał powstał około 30 mln lat temu i jest najstarszym jeziorem świata. Jego długość wynosi 636 km, szerokość 80 km, głębokość 1.637 m. Powierzchnia lustra wodnego jeziora 31.500 km 2. Jezioro położone jest w ogromnym, ograniczonym pęknięciami skorupy ziemskiej zagłębieniu, które kontynuuje rozszerzanie się około 2 cm rocznie. Bajkał to jezioro górskie, jego poziom jest powyżej poziomu światowego oceanu o 445 metrów. Dno jeziora położone jest prawie o 1200 m poniżej poziomu oceanu. Grubość osadów jeziora w szeregu miejsc osiąga prawie 10 km. W osadach jeziora zapisana jest informacja o zmianach klimatu i historii geologicznej Azji za ostatnie 25 30 mln lat. Unikalną cechą Bajkału jest duża różnorodność żyjących w nim roślin i zwierząt. W wodach jeziora zamieszkuje ponad 2.500 różnych gatunków zwierząt i ryb. Do tej liczby należy dodać wieleset gatunków wodnych i mikroorganizmów dennych, a także na razie mało zbadane wirusy i bakteriofagi, i ponad 1.500 gatunków hydrobiontów Bajkału, które na razie są nieznane nauce. Gatunkowa różnorodność Bajkału nie posiada sobie równych pośród starych i wielkich jezior świata. 23
Jezioro Bajkał cieszy się szeroką sławą nie tylko w Rosji, ale i za granicą. Dzięki staraniom specjalistów, uczonych i ruchów społecznych Bajkał został włączony na listę obiektów Światowego dziedzictwa UNESCO (1996 r.). Podstawowe gałęzie produkcji przemysłowej W przemyśle Buriatii przeważają gałęzie wydobywające zasoby i związane z nimi przetwarzanie wstępna przeróbka. Największy jest kompleks paliwowo-energetyczny. Drugie miejsce pod względem wielkości produkcji zajmują gałęzie przemysłu maszynowego, w strukturze których reprezentowane są przedsiębiorstwa przemysłu elektrotechnicznego, budowy przyrządów, budowy samochodów, przemysłu budowy traktorów i maszyn rolniczych, budowy statków, budowy samolotów, remontów maszyn i wyrobów metalowych. Przemysł spożywczy republiki jest jednym z wielobranżowych i stabilnych podsystemów kompleksu narodowo-gospodarczego Buriatii. Tutaj rozwój uzyskały produkcja mięsna, mleczna, rybna, młynarsko-krupowy, paszowy, likierowo-wódczany, cukierniczy i szereg innych. W strukturze branżowej produkcji przemysłu spożywczego dominuje przemysł mięsno-mleczny. Duże znaczenie w gospodarce republiki zajmuje przemysł leśny, przetwórstwo drewna i przemysł celulozowo-papierniczy. Rolnictwo jest najważniejszą sferą gospodarki republiki. Funkcjonuje ono w granicach terytoriów, należących do rejonów ekstremalnej, ryzykownej uprawy roli. Tradycyjnie rozwinięta jest hodowla zwierząt, jako rodzaj działalności rdzennej ludności, i uprawa roślin. Zgodnie z ocenami ekspertów, Republika Buriatia wchodzi do dwudziestki regionów Rosji, posiadających najwyższy naturalny potencjał zasobowy, i do piątki najlepszych regionów, posiadających najbardziej przyjazny zaplecze ustawodawcze dla inwestycji zagranicznych. Solidne pakiety akcji przedsiębiorstw takich branż, jak górnicza, metalurgii kolorowej, przemysłu drzewnego, mogą służyć jako stabilna gwarancja opłacalności i dochodowości inwestycji bezpośrednich. Przez terytorium republiki przebiegają Magistrala Transsyberyjska, BAM. Międzynarodowy port lotniczy Ułan-Ude zdolny jest przyjmować większość typów statków powietrznych całodobowo i w złożonych warunkach meteorologicznych. W porcie lotniczym została wznowione od 2009 roku funkcjonowanie lotniczego punktu przekraczania granicy państwowej Federacji Rosyjskiej Stosunki gospodarcze z zagranicą Priorytetowymi kierunki w systemie stosunków gospodarczych z zagranicą dla Republiki Buriatia są współpraca z krajami regionu azjatycko-pacyficznego. Najwięksi partnerzy republiki w tym regionie to Chiny, Japonia i Mongolia. Zasadniczo na eksport do krajów RАP trafiają wyroby przetwórstwa drewna i przemysłu lotniczego, węgiel, żywność. Atrakcje kulturalno-historyczne i turystyczne Jezioro Bajkał zajmuje specjalne miejsce w historii naszego kraju, kulturze, legendach i podaniach. Czyngis Chan, założyciel wielkiego imperium koczowników, także cenił je za piękno krajobrazów, leczniczą moc źródeł mineralnych i energię świętych miejsc terytorium współczesnej Buriatii. Nie na próżno nałożył on Wielki zakaz na ingerowanie człowieka w przyrodę tego kraju, ażeby i kolejne pokolenia mogły odpoczywać i regenerować siły, kontemplować i rozkoszować się spokojem. W Buriatii pokojowo współistnieje buddyzm, szamanizm, starowierstwo i prawosławie. Ogromne zainteresowanie wzbudza fenomen buriackiego lamy Dasza Dorżo Itigełowa, niezniszczalne ciało które zachowuje się ponad 80 lat, i kultura zabajkalskich staroobrzędowców siemiejskich, która została wpisana przez UNESCO na listę skarbów duchowych ludzkości. Położenie geograficzne pomiędzy Europą i Azją, zasoby historyczno-kulturalne i przyrodnicze, tradycyjna gościnność, utworzenie specjalnej strefy ekonomicznej typu turystyczno-rekreacyjnego Bajkalska Przystań sprzyja popularności Buriatii na rynku turystyki. 24
Przez Buriatię przebiegają międzynarodowe trasy turystyczne, oparte na dziedzictwie historyczno-kulturalnym Rosji, Mongolii, Chin: Wielka Droga Herbaciana, Wschodni Pierścień", "Ekspres Transsyberyjski, Bajkał Chubsuguł. Republika zgodnie z prawdą uważana jest jeden z ośrodków kulturalnych Wschodniej Syberii. Tradycyjnie wysoki poziom odróżnia kulturę republiki, reprezentowaną przez pięć teatrów, zawodowy związek pisarzy, kompozytorów, artystów, architektów. Najstarszym jest związek pisarzy. Bogate tradycje posiada Buriacki Państwowy Akademicki Teatr Dramatu imienia Choca Namsarajewa i Państwowy Rosyjski Teatr Dramatyczny im. Nikołaja Biestużewa, będący najstarszym zespołem teatralnym republiki. W republice działa Buriacka Państwowa Filharmonia, Zespół Pieśni i Tańca Bajkał, Państwowy Teatr Tańca Ludowego Badma-Seseg. Bardzo popularne są takie amatorskie zespoły, jak zespół tańca wschodniego Lotos, zespoły folklorystyczne Magtaał i Toonto, Rodzinny Chór Bolsze-Kunalejski. U źródeł stanowienia buriackiego malarstwa stał znany artysta Cyrenżap Sampiłow. Najbardziej jaskrawym przedstawicielem współczesnych artystów Buriatii jest Daszynima Dugarow, który stworzył cykle prac o Bajkale, o współczesnym życiu buriatów. Silne są stosunki z buriacką diasporą. Towarzystwa kultury buriackiej zostały zarejestrowane w Moskwie, Sankt-Petersburgu, Kijowie, Irkucku. Stolica republiki, Ułan-Ude, posiada miasta partnerskie w Mongolii, Korei, Japonii. Przywódcy organów władzy państwowej Republiki Buriatia NAGOWICYN Wiaczesław Władimirowicz Prezydent Republiki Buriatia 670001 Ułan-Ude ul. Suche-Batora 9 tel. (301-2) 21-51-86; faks (301-2) 21-28-22 Przedstawiciele Republiki Buriatia w Radzie Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej MAŁKIN Witalij Borisowicz Przedstawiciel organu wykonawczego władzy państwowej Republiki Buriatia w Radzie Federacji tel. (495) 629-13-66 GIERSZEWICZ Matwiej Matwiejewicz Przewodniczący Churału Ludowego Republiki Buriatia 670001 Ułan-Ude ul. Suche-Batora 9 tel. (301-2) 21-31-57; faks (301-2) 21-49-61 JEGOROW Innokientij Nikołajewicz Przedstawiciel organu ustawodawczego (przedstawicielskiego) władzy państwowej Republiki Buriatia w Radzie Federacji tel. (495) 692-76-07 25
REPUBLIKA DAGESTAN Flaga Republiki Dagestan Herb Republiki Dagestan Republika Dagestan utworzona w 1921 r. jak Dagestańska ASSR; Z 1991 r. - Dagestańska SSR, z 1992 r. - Republika Dagestan. Administracyjne centrum - miasto Machaczkała. Terytorium - 50,3 tys. kw. Km (0,29 % od terytorium FR). Ludność republiki - 2981,4 tys. czł. (2,09 % od liczebności ludności FR). 26
Część miejskiej ludności - 45,3 %. Gęstość ludności - 59,3 czł./ kw. Km. Narodowy skład ludności, %: awarcy - 29,4; dargincy - 16,5; kumyki - 14,2; lezginy - 13,1; łakcy - 5,4; tabasarany - 4,3; nogajcy - 1,5; rutulcy - 0,9; aguły - 0,9; cachury - 0,3; Rosyjscy - 4,7; Inne narodowości - 8,8. Ludność największych miast, tys. czół.: Machaczkała - 468,7; Chasawiurt - 129,6; Dierbient - 112,5; Kaspijsk - 103,9 Republika Dagestan wchodzi w skład Północnie-kaukaskiego federalnego okręgu. Geograficzna strefa i przyrodnio-klimatyczne warunki Republika rozmieszczona we wschodniej części Północnego Kaukazu. W północnej części przeważa nizina, w południowej - przedgórze i góry Większego Kaukazu. Na wschodzie omywa się Morzem Kaspijskim (brzegowa linia - 350 km). Długość terytorium z północe na południe zestawia 400 km, z zachodu na wschód - 200 km. Graniczy z Republiką Kałmucja, Czeczenską Republiką, Stawropolskim okręgiem. Państwowa granica - z Azerbejdżanem i Gruzją. Główne rzeki: Terek, Sułak, Samur. Klimat jest umiarkowanie kontynentalny, suchy. Średnia temperatura stycznia - od plus 1 C na nizinie do minus 11 C w górach, lipca - do plus 24 C. Ilość opadów w roku - od 200 do 800 mm. Dagestan w geograficznym stosunku dzieli się na podgórski, górski i wysokogórski pasy fizykalnie - geograficzne. Republika Dagestan jest małorolna republiką z różnorodnym gruntowym i roślinnym pokryciem. Według różnorodności roślinnie-klimatycznych pasów Dagestan nie ma równych w Rosji: od podzwrotnikowego lasu w ujście rzeki Samur, erem i polerem na północe republiki do wysokogórskich tundr i lodowców. Roślinność: iglaste i liściaste rusztowania. Podstawowe gatunki przemysłowej produkcji Część przemysłu w strukturze globalnego regionalnego produktu republiki zestawia powyżej 10%. Obrabiający przemysł przedstawiony chemiczną produkcją, produkcją skóry, wyrobów z skóry i produkcją obuwia, wydawniczą i poligraficzną działalnością, produkcją koksu i produktów naftowych, produkcją gumowych i plastikowych wyrobów, metalurgiczną produkcją, produkcją samochodów i wyposażenia, transportowych środków i wyposażenia, produkcją spożywczych produktów, włączając napoje i tytoń. Wydobycie kopalin realizuje na bazie pokładów ropy naftowej, gazu, miedzianokołczedannych rud, zyno -kołczedannych rud, surowca dla budownictwa (górski kamień; kwarcowe i szklarskie piaski; piaszczysto-żwirowe mieszanki; gliny). Ważną rezerwą sztukowania zapasów i wydobycia węglowodorów jest szelf Morza Kaspijskiego. 27
Produkcja i podział energii elektrycznej, gazu i wody realizuje na bazie energetycznego kompleksu, przedstawianego cieplnymi elektrowniami i elektrociepłowniami. Poziom gazyfikacji w republice zestawia 84,8 %. W program gazyfikacji regionów Rosyjskiej Federacji w republikach Północnego Kaukazu włączono 124 obiektu po Dagestanie. Podstawowe branże przemysłu Priorytetowe znaczenie dla przemysłu mają spożywczy przemysł, elektroenergetyka, wydobycie ropy naftowej i budowa maszyn. Czołowym branżowym kompleksem jest spożywczy przemysł (winiarstwo, włączając końiaczne produkcję, rybnej i konserwowej branży, mukomolno-krupianaja, masłosyrodielnaja). Największe przemysłowe przedsiębiorstwo - "OAO "Zakład "Dagdizel", wypuszczający obronną i obywatelską produkcję. Na terenie republiki działają Czyrkiejska GES, Irganajska GES, Miatlinska GES, Czyriurtske GES, Giergiebilska GES, Gunibska GES. Produkcja i podział energii elektryczna, gazu i wody. Wydobycie kopalin. Rolnictwo Obszar rolniczych użytków zestawia 3,349 mln. ha, czyli 66,5 % terytorium republiki. W rolnictwie hodowla zajmuje pierwsze miejsce. W republice rozwinięci hodowla bydła, owczarstwo i ptasznictwo. Do podstawowych kierunków uprawy roślin odnoszą się warzywnictwo, winogradarstwo, ogrodnictwo, produkcja zbożowych (żyto, pszenica, kukurydza) i paszowych kultur, elitarne nasiennictwo, pitomnikowodstwo. Transport i komunikacje Transportowa siec republiki przedstawioną kolejowym, samochodowym, lotniczym i morskim transportem. Eksploatacyjna długość kolejowych drog ogólnego korzystania zestawia 516 km, długość samochodowych dróg ogólnego korzystania z twardym pokryciem -7671 km. Najbardziej duże transportowe węzły: Machaczkała (3 tory kolejowe, 2 autostrady, morski port, lotnisko), Derbent, Chasawjurt, Kizlar. Samochodowe drogi federalnego znaczenia: "Kaukaz", "Astrachań - Kaspijski - Koczubiej - Kizlar - Machaczkała", "Koczubiej - Nieftiekumsk - Zjelenokumsk - Mineralne Wody"; republikańskiego znaczenia "Machaczkała - Bujnaksk - Gimry - Czyrkata - Sagrinskij most - Tłoch - Botlich". Międzynarodowe i miejscowe powietrzne linie obsługuje lotnisko Machaczkały. Międzynarodowe i miejscowe morskie drogi obsługuje międzynarodowy morski handlowy port "Port- Pietrowsk" Machaczkały. Handel międzynarodowy Położenie Republiki Dagestan w handlowych międzynarodowych związkach Rosji wyjaśnia się kilkoma zestawiającymi: naturalnymi zasobami, ekonomiko-geograficznym i geopolitycznym położeniem, przemysłowe-produkcyjnym i naukowym potencjałem, obecnością portowych budów, transportowej infrastruktury. W międzynarodowych operacjach z Dagestanem uczestniczy 38 krajów. Podstawowi z nich: Azerbejdżan, Iran, Turcja, Chiny, Ukraina, Kirgizja, ZEA, Łotwa, Litwa, Gruzja, Pakistan, Finlandia, Węgry, Mołdawia, Polska, Włochy i Turkmenia. W strukturze eksportu największą udzielną wagę zajmują mineralne produkty - 67,3 %, drewno i wyroby z niego - 12,1 %, artykuły spożywcze - 11,4 %, maszynowa produkcja - 5,4 %. Surowa ropa naftowa - główny artykuł eksportu. W strukturze importu wielka część przypada na artykuły spożywcze - 77,7 %, produkcję petrochemicznego kompleksu - 4,5 %, maszynową produkcję - 3,6 %. Ważną rezerwą realizacji eksportowego potencjału republiki jest potencjał zasobów biologicznych Kaspija. 28