Z = S 1 U 1 + S 2 U 2 + S 3 U 3 + S x U x

Przykładowe jadłospisy przedszkolne (sezon wiosenno-letni i jesienno-zimowy) Propozycje jadłospisów zostały obliczone w oparciu o następujące założenia: Uwzględniono zalecenia żywieniowe dla dzieci w wieku 4-6 lat Przyjęto, że podczas pobytu w przedszkolu dziecko powinno spożyć 3 posiłki, które powinny pokryć 75% dobowego zapotrzebowania dziecka na energię (kcal) i składniki odżywcze. Obliczoną wartość energetyczną i odżywczą jadłospisów odniesiono do norm żywienia średniego zapotrzebowania dla grupy (można odnieść do normy średnioważonej Ryc. 1), uwzględniając następujące starty składników odżywczych podczas przygotowywania potraw odpowiednio dla: energii 15%; białek, tłuszczów i węglowodanów 15%; składników mineralnych 15%; witaminy A 30%; witaminy C 60%; folianów 45%; witaminy B1 25%; witaminy B2 20% Z = S 1 U 1 + S 2 U 2 + S 3 U 3 + S x U x Gdzie: Z średnioważone zapotrzebowanie na energię lub dany składnik odżywczy dla całej grupy S 1, S 2 Zapotrzebowanie na energię lub składnik odżywczy dla każdej z x grup podlegających wyżywieniu U 1 U 2 procentowy udział poszczególnych grup osób w całej grupie Ryc. 1 Wzór do obliczenia średnioważonej normy żywienia Dodatkowo przyjęto podaż błonnika min. 15 g/osobę/dobę w posiłkach przedszkolnych (norma min. 20 całodziennej racji pokarmowej) Spożycie cholesterolu min. 150 mg/osobę/dzień a max. 225 mg/osobę/dzień (norma 200 300 mg/osobę/dzień w całodziennej racji pokarmowej) Zawartość soli kuchennej nie wyższa niż 4 g (zalecenia mówią o podaży soli max. 5 g/dzień) Przy planowaniu jadłospisów zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia oraz Światowej Organizacji Zdrowia należy określić: udział energii z białka na poziomie 12-15% całodziennego zapotrzebowania na energię udział energii z tłuszczu na poziomie 30-35% całodziennego zapotrzebowania na energię udział energii z węglowodanów na poziomie 55-60% całodziennego zapotrzebowania na energię Uwagi: w zależności od okresu realizowania jadłospisu w ciągu roku zaleca się uwzględnianie sezonowości warzyw i owoców

Tabela 1. Normy na energię i wybrane składniki pokarmowe dla dzieci w wieku 4-6 lat oraz zalecana wartość odżywcza posiłków przedszkolnych Normy na Energia Białko Tłuszcz Wapń (mg) Żelazo Witamina Witamina C Kwas Witamina energię i składniki pokarmowe na osobę/dzień (kcal) (g) (g) do 30-35% energii (mg) A (µg) (mg) foliowy (µg) D (μg) Dzieci 4-6 lat* 1400 21 47-54 700 10 450 50 200 5 Posiłki przedszkolne** 1050 16 35-41 525 7,5 340 37,5 150 3,75 *Wszystkie wartości są wyrażone w przeliczeniu na osobę/dzień **Zalecana wartość energetyczna i odżywcza posiłków przedszkolnych uwzględnia wartości minimalnej podaży składników odżywczych z uwagi na uzupełnienie ich podaży do zalecanych norm przez posiłki dodatkowe spożywane przez dziecko w domu.

Zestaw 1 Pasta jajeczna z pieczywem Kakao 30 g Zupa pieczarkowa z makaronem Filet z dorsza z ziemniakami i surówką z marchewki i jabłka Kompot z jabłek Truskawki z serkiem homogenizowanym Sok bobofruit przecierowy Jaja kurze (od kur z wolnego wybiegu) Szczypiorek Majonez Kakao Grahamka Pieczarki Cebula Śmietana 18% Makaron świderki kolorowe Filet z dorsza Marchew Jabłko Kompot Truskawki Serek homogenizowany Sok 3 g 5 g 30 g 50 g 90 g 3 g 30 g 120g 1 220 ml (z 90 g jabłek/porcję) 100g

Zestaw 2 Mleko z płatkami kukurydzianymi Kanapka z polędwicą i ogórkiem Herbata z cytryną Zupa pomidorowa z makaronem Zapiekanka z ryżem i warzywami Kompot z wiśni Mus jabłkowy z rodzynkami, biszkopty Sok bobofruit Płatki kukurydziane Chleb z ziarnami Polędwica sopocka Ogórek świeży (bez skórki) Herbata Cytryna Koncentrat pomidorowy Pomidory/przecier pomidorowy Makaron muszelki Ryż długoziarnisty Papryka Pieczarki Marchew Cukinia Ser podpuszczkowy Gouda Mięso mielone wołowe Konc. Pomidorowy Nać pietruszki Kompot cukier Jabłka duszone Cynamon Rodzynki Biszkopty Sok bobofruit 20 g 30 g 5 g 20 g 25 g 200 3 g 5 g 90 g 10 20g 1 70g (30 g wiśni/porcję) 100 g Szczypta 4 g 5 g 2 szt.

Zestaw 3 Bułeczka z ziarnami, pasta z sera twarogowego Herbata Kapuśniak z młodej kapusty Pieczone udko z kurczaka z ryżem i brokułami Sok z czarnej porzeczki Banan, herbatnik Czekolada na gorąco Bułeczka z ziarnami Ser twarogowy półtłusty Szczypiorek Papryka Herbata malinowa Kapusta młoda biała Majeranek Udo z kurczaka (bez skóry!) Ryż brązowy Ryż biały Brokuły Sok 100% z czarnej porzeczki bez cukru (z logo Wiem, co wybieram) Banan Herbatnik Czekolada mleczna 50 g 3 g 20 g 90g 100g 150 g 25 g 25 g 120g 150 g 15 g

Zestaw 4 Mleko z musli owocowym Kanapka z serem podpuszczkowym i pomidorem Herbata Zupa krupnik z kaszy jęczmiennej Pulpety z mięsem i ryżem Marchewka z groszkiem Kompot z truskawek Ciasto drożdżowe Mandarynka Herbata z cytryną Musli owocowe Chleb Graham Ser podpuszczkowy Pomidor bez skórki Herbata owocowa Kasza jęczmienna Koper Pierś z kurczaka Ryż Jaja Nać pietruszki Kompot Ciasto drożdżowe Mandarynka Herbata Cytryna 30 g 25 g 40 g 5 g 70g 100 g 1 1 (90 truskawek/porcję)

Zestaw 5 Kasza manna na mleku Kanapki z szynką Zupa owocowa z makaronem Klopsiki rybne w śmietanie z ziemniakami, mizeria Budyń z konfiturą z malin Napój miodowy z cytryną Mleko 3,2% Kasza manna Chleb mieszany Szynka wieprzowa bez widocznego tłuszczu Sałata Papryka czerwona Herbata malinowa cukier Jabłko Truskawki Wiśnie Śmietana 18% Makaron muszelki Mintaj filet Jaja kurze Kasza manna Śmietana 12% Mąka pszenna Koper Świeże ogórki Koper Sok 100% Multiwitamina Budyń na mleku 3,2% Konfitura z malin Woda przegotowana Miód Cytryna 2 20g 20g 2 2 2 2 100 g 1 120g 20

Zestaw 6 Tosty pełnoziarniste z serem twarogowym Konfitura z moreli Kakao Zupa ogórkowa Kurczak w sosie słodkokwaśnym Ryż żółty (z kurkumą) Surówka z kapusty pekińskiej i jabłek Mleko smakowe Ciasto biszkoptowe z galaretką owocową i owocami Pieczywo tostowe pełnoziarniste Margaryna miękka (wysokiej jakości!) Ser twarogowy półtłusty Konfitura z moreli Mleko 3,2% kakao cukier Ogórki kwaszone Śmietana 18% Pierś z kurczaka Ananas Papryka Marchew Ryż długoziarnsity Kurkuma Kapusta pekinska Jabłka Sok 100 % z ciemnych winogron Mleko smakowe Ciasto biszkoptowe 6 2 6 70g 10 100g 2 Szczypta 60 g

Zestaw 7 Owsianka z tartym jabłkiem Kanapka z serem podpuszczkowym i warzywami Zupa z fasoli szparagowej Pierogi z owocami Płatki owsiane Jabłko Bułeczka z ziarnami Margaryna miękka (wysokiej jakości!) Ser podpuszczkowy Gouda Ogórek świeży Salata Herbata z cytryną cukier Fasolka szparagowa Marchew Por Seler korzeniowy Mąka Jaja kurze Jagody/truskawki puder Sok 100% z mandarynek 20g 2 1 20g 70g 1 90g 2 20g Jogurt bananowy Herbatnik kakaowy Napój na bazie miodu i soku z cytryny Banan Herbatnik kakaowy Woda przegotowana lub mineralna Miód Sok wyciśnięty z cytryny 100g

Zestaw 8 Sałatka z tuńczyka Zupa mleczna z płatkami kukurydzianymi Rosół z makaronem Kotlet z piersi kurczaka Groszek zielony Mus owocowy z bitą śmietaną Ciasto drożdżowe Płatki kukurydziane Tuńczyk w sosie własnym Ananas Majonez Ryż Herbata z cytryną Kurczak Nać pietruszki Pierś z kurczaka Olej rzepakowy Groszek zielony świeży Sok 100% z wiśni Maliny śmietana 12% Żelatyna Ciasto drożdżowe Herbata owocowa 1 100g 1 120g 100g 80g

Zestaw 9 Chleb graham, parówka cielęca, pomidor kakao 2 70g Zupa kalafiorowa Naleśniki z serem twarogowym i malinami Chałka z serem podpuszczkowym jabłko herbata z mlekiem Chleb graham Parówka cielęca (min. 60% cielęciny) Pomidor Kakao Kalafior Śmietana 18% Nać pietruszki Mąka pszenna Mleko Jaja Olej puder Ser twarogowy Maliny/truskawki Chałka Ser podpuszczkowy Jabłko Herbata (słaby napar) 1 6 90g 70g 80ml 8g 80g 90g 7g 1 150ml 50ml

Zestaw 10 Kanapki z jajkiem, twarożkiem i surówką z pomidorów Kawa inka Zupa jarzynowa z ryżem Klopsy drobiowe z ziemniakami i surówką z buraków Szarlotka, koktajl owocowo-mleczny Chleb baltonowski Jaja na twardo Twarożek ziarnisty Pomidor bez skórki Rzodkiewka Szczypiorek Kawa zbożowa inka Marchew Seler korzeniowy Fasolka szparagowa Pietruszka korzeń śmietana 18% ryż pierś z kurczaka bułka pszenna jaja kurze śmietana 12% mąka masło ziemniaki nać pietruszki buraki czerwone jabłka olej rzepakowy herbata owocowa cukier Szarlotka Mleko Borówki Maliny 25 g 25 g 40 g 4 g 15 g 20 g 10 30 30 g 120g 7g 1 60 g 150 ml 50 ml 5 g

Wartość energetyczna i odżywcza zaproponowanych zestawów posiłków przedszkolnych Składnik Zestaw I Zestaw II Zestaw III Zestaw IV Zestaw V Zestaw VI Zestaw VII Zestaw VIII Zestaw IX Zestaw X Suma diety Energia 965 958 1106 1004 994 1135 1134 1140 1150 1150 1073,6 (kcal) Wapń (mg) 916 482 507 451 527 656 675 338 800 706 605,8 Żelazo (mg) 6,9 6 5,9 5,8 3,3 4,6 5,8 7,1 5,9 7,7 5,9 Wit. A (µg) 1967 1751 960 621 322 11,4 665 806 496 647 824,6 Wit. D(µg) 2,5 1,2 0,4 0,5 0,5 0,6 0,8 2,8 0,8 1,3 1,1 Wit. B1 0,5 0,5 0,6 0,6 0,5 0,5 0,6 0,7 0,5 0,6 0,5 (mg) Wit. B2 1,35 0,96 1,3 0,8 0,8 1,3 0,9 0,9 1,3 1,4 1,1 (mg) Foliany 150 112 253 135,5 67,5 135,7 153,7 141 118 167 143,3 (µg) Wit. C (mg) 57 38,6 139,3 52 26,6 75,4 41,8 46 51,8 43,6 57,2 Cholesterol 198 121,6 187,5 156 171 198,2 138,2 209 150,4 218,7 174,9 (mg) Błonnik pokarmowy (mg) 17,4 16,5 13,9 15 5,9 9,7 12,3 15,7 8,3 13,6 12,8