Efektywność energetyczna. Jacek Walski AM PREDA Katowice, 14 marca 2008 r.
Plan prezentacji. 1. Krajowy Plan Działań EEAP 2. ZałoŜenia do ustawy o efektywności energetycznej 3. Ustawa Prawo Budowlane 4. Ustawa Termomodernizacyjna 5. Ustawa Prawo Energetyczne 6. Polityka Energetyczna Polski do 2030 r. 7. Energetyka odnawialna. 8. Śląski Klaster Energetyczny 2
Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP). Dokument przyjęty w czerwcu 2007 r. przez Ministerstwo Gospodarki stanowi realizację zapisu art. 14 ust. 2 Dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Zaproponowane w ramach Krajowego Planu Działań środki i działania mają za zadanie: osiągnięcie celu indykatywnego oszczędności energii na poziomie 9% w roku 2016, osiągnięcie celu pośredniego oszczędności energii na poziomie 2% w roku 2010. Cel indykatywny ma być osiągnięty w ciągu dziewięciu lat począwszy od 2008 roku. 3
Środki słuŝące poprawie efektywności energetycznej. Środki słuŝące poprawie efektywności energetycznej w sektorze mieszkalnictwa, Środki słuŝące poprawie efektywności energetycznej w sektorze usług, Środki słuŝące poprawie efektywności energetycznej w sektorze przemysłu*, Środki słuŝące poprawie efektywności energetycznej w sektorze transportu**. * z wyłączeniem instalacji objętych wspólnotowym systemem handlu emisjami, ** z wyłączeniem lotnictwa i Ŝeglugi. 4
Środki słuŝące poprawie efektywności energetycznej w sektorze mieszkalnictwa Lp Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Wprowadzenie systemu oceny energetycznej budynków Certyfikacja nowych i istniejących budynków mieszkalnych realizowana w wyniku wdraŝania Dyrektywy 2002/91/WE 2009 do 2016 proces ciągły 2. Fundusz Termomodernizacji Prowadzenie przedsięwzięć termomodernizacyjnych dla budynków mieszkalnych 1998 do 2016 - proces ciągły 3. Promowanie racjonalnego wykorzystania energii w gospodarstwach domowych Ogólnopolska kampania informacyjna na temat celowości i opłacalności stosowania wyrobów najbardziej efektywnych energetycznie 5 2008 do 2016 proces ciągły
Środki słuŝące poprawie efektywności energetycznej w sektorze usług Lp Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Zwiększenie udziału w rynku energooszczędnych produktów zuŝywających energię Określenie min. wymagań dla nowych produktów zuŝywających energię wprowadzanych do obrotu (wdraŝanie Dyrektywy 2005/32/WE) 2008 do 2016 proces ciągły 2. Program oszczędnego gospodarowania energią w sektorze publicznym Zobowiązanie administracji rządowej do podejmowania działań energooszczędnych w ramach pełnienia przez nią wzorcowej roli 2008 do 2016 proces ciągły 3. Promocja usług energetycznych wykonywanych przez ESCO Pobudzenie rynku dla firm usług energetycznych (ESCO) 2009 do 2016 4. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 oraz Regionalne Programy Operacyjne Wsparcie finansowe działań dotyczących obniŝenia energochłonności sektora publicznego 2008 do 2013 5. Grant z Globalnego Funduszu Ochrony Środowiska (GEF) Projekt Efektywności Energetycznej Wsparcie finansowe przedsięwzięć w zakresie termomodernizacji budynków, miejskich systemów grzewczych i sieci cieplnych 6 2005 do 2011
Środki słuŝące poprawie efektywności energetycznej w sektorze przemysłu Lp Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Promocja wysokosprawnej kogeneracji (CHP) Wspieranie rozwoju wysokosprawnej kogeneracji, poprzez obowiązek nałoŝony na sprzedawców energii elektrycznej oraz mechanizm wsparcia 2007 do 2016 proces ciągły 2. System dobrowolnych zobowiązań w przemyśle Zobowiązanie decydentów w przemyśle do realizacji działań skutkujących wzrostem efektywności energetycznej ich przedsiębiorstw 2009 do 2016 proces ciągły 3. Rozwijanie systemu zarządzania energią i systemu audytów energetycznych w przemyśle Podnoszenie kwalifikacji i umiejętności pracowników w zakładzie przemysłowym oraz przeprowadzanie audytów energetycznych w przemyśle 2008 do 2016 proces ciągły 4. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 oraz RPO Wsparcie finansowe działań dotyczących wysokosprawnego wytwarzania energii oraz zmniejszenia strat w dystrybucji energii 2008 do 2013 5. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie wdraŝania najlepszych dostępnych technik (BAT) 7 2008 do 2013
Środki słuŝące poprawie efektywności energetycznej w sektorze transportu Lp. Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Wprowadzenie systemów zarządzania ruchem i infrastrukturą transportową Działania mające na celu wzrost efektywności energetycznej w transporcie poprzez planowanie i koordynację zarządzania ruchem i infrastrukturą transportową. 2008 do 2016 proces ciągły 2. Promowanie systemów transportu zrównowaŝonego oraz efektywnego wykorzystania paliw w transporcie Działania promujące wprowadzenie energooszczędnych środków transportu oraz ekologicznego sposobu jazdy. 2008 do 2016 proces ciągły 8
Projekt ustawy o efektywności energetycznej. Celem ustawy jest stworzenie ram prawnych systemu działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki, obejmujących system wsparcia, prowadzących do uzyskania wymiernych oszczędności energii. Działania będą się koncentrować w następujących obszarach: zmniejszenia zuŝycia energii, podwyŝszenia sprawności wytwarzania energii, ograniczenia strat energii w przesyle i dystrybucji. 9
Projekt ustawy o efektywności energetycznej. Podmioty zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepła, Podmioty zajmujące się przesyłem energii, Podmioty zajmujące się dystrybucją energii, Podmioty zajmujące się sprzedaŝą energii odbiorcom końcowym, Producenci, importerzy oraz podmioty zajmujące się urządzeń zuŝywających energię, sprzedaŝą Osoby fizyczne lub prawne, dokonujące zakupu energii do własnego uŝytku (tzw. odbiorcy końcowi), w tym: jednostki sektora publicznego (jednostki administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego, szkoły, szpitale itp.). 10
Projekt ustawy o efektywności energetycznej Ustanowione ramy prawne obejmą następujące obszary: określenie podmiotów objętych regulacją, krajowe cele w zakresie oszczędności energii, obliczanie oszczędności energii, wzorcową rolę sektora publicznego, obowiązki dostawców energii, obowiązki dostawców urządzeń zuŝywających energię, system białych certyfikatów, system dobrowolnych zobowiązań, system nadzoru i monitorowania, krajowe plany działania na rzecz efektywności energetycznej. 11
Wzorcowa rola sektora publicznego. Rada Ministrów określi katalog działań i krajowe cele oszczędności. Wzmocniona zostanie rola gminnych planów energetycznych. W przepisach o zamówieniach publicznych zostaną wprowadzone regulacje dotyczące zakupów urządzeń o najwyŝszej uzasadnionej ekonomicznie klasie efektywności energetycznej oraz uwzględniania w realizowanych inwestycjach kryterium maksymalnej efektywności energetycznej przy załoŝonym poziomie kosztów. Zostanie wskazany organ administracji rządowej odpowiedzialny za wymianę najlepszych praktyk w powyŝszym zakresie pomiędzy jednostkami sektora publicznego. Jednostki sektora publicznego o podejmowanych działaniach w zakresie oszczędnego gospodarowania energią będą informować społeczeństwo. Krajowy organ nadzorujący (URE) będzie monitorował wypełnianie obowiązku na podstawie kryterium wyznaczonym w krajowych celach oszczędności energii 12
Obowiązki dostawców urządzeń zuŝywających energię. Producenci i importerzy urządzeń zuŝywających energię będą zobowiązani do informowania na tzw. etykiecie efektywności energetycznej oraz w charakterystyce technicznej, dołączanych do urządzenia zuŝywającego energię, o wielkości zuŝycia energii odniesionej do uzyskiwanej wielkości efektu uŝytkowego tego urządzenia. 13
System białych certyfikatów. Mechanizm pozyskiwania, umarzania i obrotu świadectwami potwierdzającymi przeprowadzenie działań skutkujących oszczędnością energii. Białe certyfikaty będą mogły być pozyskiwane za realizację działań skutkujących: zwiększeniem sprawności wytwarzania energii, zmniejszeniem strat w przesyle i dystrybucji energii, oszczędnością w zuŝyciu energii. Szczegółowy katalog działań wraz z odpowiadającą im ilością białych certyfikatów określi w drodze rozporządzenia Ministerstwo Gospodarki. Do wydawania białych certyfikatów oraz ich umarzania zostanie upowaŝniony Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Prawa majątkowe wynikające z białych certyfikatów będą zbywalne i stanowić będą towar giełdowy. Na podmioty zajmujące się sprzeda energii nałoŝony zostanie obowiązek pozyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE określonej ilości białych certyfikatów (lub uiszczenia opłaty zastępczej). Wielkość tego obowiązku określi minister właściwy do spraw gospodarki w drodze rozporządzenia. 14
Dobrowolne zobowiązania. RozwaŜone zostanie wprowadzenie tzw. systemu dobrowolnych zobowiązań, skutkujących wzrostem efektywności energetycznej gospodarki, zawieranych pomiędzy jednostkami administracji rządowej lub samorządowej a zainteresowanymi podmiotami. Dobrowolne zobowiązanie określi zasady i warunki na jakich zainteresowany podmiot zobowiązuje się w określonym czasie zrealizować działania skutkujące wzrostem efektywności wykorzystania zuŝywanej przez niego energii. Podmiotowi takiemu z tego tytułu przysługiwać będą określone preferencje, np. wsparcie audytorskie i eksperckie, dodatkowe białe certyfikaty, itp. środowiska itp. 15
Ustawa Termomodernizacyjna. Rada Ministrów 19 lutego przyjęła projekt ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, przedłoŝony przez ministra infrastruktury. W ustawie budŝetowej na 2008 r. na Fundusz Termomodernizacji przewidziano 270 mln zł. Premia przeznaczona będzie wyłącznie na remont starych budynków wielorodzinnych, wybudowanych przed 14 sierpnia 1961 r. Projekt zakłada, Ŝe będą mogły z niej skorzystać spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe z większościowym udziałem osób fizycznych, towarzystwa budownictwa społecznego oraz osoby fizyczne. Dofinansowanie pokryje do 20 proc. kwoty kredytu, nie będzie mogło jednak przekroczyć 15 proc. wszystkich kosztów inwestycji. Premii tej nie moŝna łączyć ze środkami pomocowymi UE. 16
Ustawa Prawo Budowlane. art. 5 - sporządzanie świadectw charakterystyki energetycznej dla obiektu budowlanego. Świadectwo energetyczne jest sporządzane na podstawie oceny energetycznej, polegającej na określeniu charakterystyki energetycznej. Charakterystyka energetyczna jest to zbiór danych i wskaźników energetycznych budynku dotyczących obliczeniowego zapotrzebowania budynku na energię na cele c.o., c.w.u., wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynku uŝyteczności publicznej takŝe oświetlenia. KaŜdemu budynkowi następuje przyporządkowanie klasy energetycznej. Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku jest waŝne 10 lat. 17
Ustawa Prawo Budowlane. Minister Infrastruktury w dniu 14 lutego 2008 podpisał rozporządzenia: 1. w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego, 2. w sprawie weryfikacji audytu energetycznego. Wcześniejsze rozporządzenie określało sposób szkolenia i egzaminów certyfikatorów. 18
Polityka Energetyczna Polski. Ministerstwo Gospodarki zakłada, Ŝe do czerwca zostanie przyjęta przez rząd Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku Zakłada się, iŝ dokument będzie zawierać programy wykonawcze, m.in. : czysty węgiel, program rozwoju energetyki jądrowej, program prywatyzacji, program - rynek energii, program - wzrost konkurencyjności. Dla zrównowaŝonego rozwoju polskiej gospodarki konieczne jest prowadzenie polityki energetycznej zapewniającej przede wszystkim: bezpieczeństwo dostaw paliw i energii oraz niezbędną ochronę środowiska przed negatywnym wpływem działalności energetycznej. 19
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne. Projekt ustawy z dnia 10.01.2008 r. o zmianie ustawy Prawo Energetyczne, ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 20
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej występuje o opinię do właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta) dotyczącą spójności projektu planu, o którym mowa w ust. l albo ust. 2a, z załoŝeniami i planami, o których mowa w art. 19 i 20, oraz z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego albo ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a takŝe przedkłada właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) uzgodniony albo zatwierdzony plan. 21
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne. art. 17 otrzymuje brzmienie: Art. 17. Samorząd powiatu uczestniczy w planowaniu zaopatrzenia w paliwa gazowe, energię elektryczną i ciepło na obszarze powiatu w zakresie koordynacji współpracy pomiędzy gminami i opiniowania projektów załoŝeń, o których mowa w art. 19 ust. 1, oraz ich zgodności z polityką energetyczną państwa określoną w dokumencie, o którym mowa w art. 15a." 22
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne. art. 18 otrzymuje brzmienie: 1. Do zadań własnych gmin w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe naleŝy planowanie i organizacja zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe na obszarze gminy. 2. Gmina realizuje zadanie, o którym mowa w ust. 1, zgodnie z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego albo ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy z uwzględnieniem polityki energetycznej państwa określonej w dokumencie, o którym mowa w art. 15 a i planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w art. 16 ust.1 i 2a. 3. Gmina przekazuje samorządowi powiatowemu informacje o sposobie uwzględnienia opinii, o której mowa w art.. 19 ust. 5 oraz o realizacji załoŝeń, o których mowa w art. 19 ust. 8. 4. Gmina uwzględnia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w art..19 ust. 8. 23
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne. Studium uwarunkowań i kierunków IDEA w zagospodarowania przestrzennego Projekt załoŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i PLANOWANIE paliwa gazowe Plan zagospodarowania REALIZACJA przestrzennego 24
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne Art. 19 ust. 2 przyjmuje brzmienie: Projekt załoŝeń sporządza się dla obszaru gminy na okres 15 lat. Projekt załoŝeń podlega aktualizacji co 5 lat. 25
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne. R. 1 - Stosunek ilości JST posiadających "ZałoŜenia do planu.." do ogółu JST - stan na 30.07.2007 r. MIEJSCE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 9 11 12 13 14 15 16 POLSKA POMORSKIE OPOLSKIE ŚLĄSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE WIELKOPOLSKIE DOLNOŚLĄSKIE MAZOWIECKIE LUBUSKIE PODLASKIE LUBELSKIE PODKARPACKIE 26 28% 97% 49% 48% 38% 37% 35% 34% 28% 23% 23% 21% 20% 17% 14% 8% 6%
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne. Ilość uchwalonych "ZałoŜeń do planu " w okresie styczeń - lipiec 2007. Miejsce 1 2 3-4 3-4 5-6 5-6 7 8 9 10-12 10-12 10-12 13-16 13-16 13-16 13-16 POLSKA KUJAWSKO-POMORSKIE POMORSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE LUBELSKIE OPOLSKIE ŁÓDZKIE DOLNOŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE MAŁOPOLSKIE PODKARPACKIE ŚLĄSKIE LUBUSKIE MAZOWIECKIE PODLASKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE 53 10 9 6 6 5 5 4 3 2 1 1 1 0 0 0 0 27
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne. Tab. 6.12 - Śląskie. Jednostki samorządu terytorialnego Ilość Ilość JST posiadających ZałoŜenia do planu.. Udział Ogółem 167 80 48% Gminy miejskie 30 24 80% Gminy wiejskie 96 29 30% Gminy miejsko-wiejskie 22 8 36% Miasta na prawach powiatu 19 19 100% 28
Zmiany w ustawie Prawo Energetyczne. Art. 11 Ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne, ustawy Prawo ochrony środowiska i ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, brzmi: Uchwalenie przez gminę pierwszych załoŝeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, powinno nastąpić w terminie: 1. 3 lat od wejścia w Ŝycie niniejszej ustawy w gminach, które nie uchwaliły z dniem wejścia w Ŝycie niniejszej ustawy tych załoŝeń, 2. 5 lat od wejścia w Ŝycie niniejszej ustawy w gminach, które uchwaliły przed dniem wejścia w Ŝycie niniejszej ustawy te załoŝenia. 29
Energetyka odnawialna. Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 23.01.2008 r. Polska do roku 2020 wprowadzi do systemu energetycznego 15 % energii pochodzącej z OŹE. Prawnie wiąŝące cele dla Krajów Członkowskich w 2020. Dla Polski: Docelowa redukcja w sektorach nie objętych system handlu emisjami w odniesieniu do 2005 r. 14 % (Zakłady przemysłowe emitujące mniej niŝ 10 000 ton CO2 rocznie) Udział energii odnawialnej w całości produkcji energii wymagany do 2020 r. 15 % 30
Energetyka odnawialna. Decyzja z dnia 23.01.2008 r. KE jest równieŝ poświęcona kwestii docelowego minimalnego udziału biopaliw w transporcie na terenie UE, który ma wynieść 10 % do 2020 r. Cel ten jest taki sam dla wszystkich państw członkowskich. Istotne znaczenie ma zrealizowanie tego celu w sposób zrównowaŝony i trwały dyrektywa wprowadza jasne kryteria w tym zakresie. 31
Energetyka odnawialna. News z dnia 26.01.2008 r. KaŜdy, kto zechce ogrzewać swój dom biomasą, zbuduje elektrownię wodną lub wiatrak produkujący energię elektryczną, juŝ wkrótce będzie mógł dostać poŝyczkę od państwa na preferencyjnych warunkach. Projekt odpowiednich przepisów przygotowuje Ministerstwo Gospodarki. "Pracujemy z Bankiem Ochrony Środowiska nad szczegółami proekologicznej oferty kredytowej. Nie wykluczamy nawet, Ŝe poŝyczki mogą być bezzwrotne" - powiedział dziennikowi "Polska" Eugeniusz Postolski, wiceminister gospodarki. 32
Rozporządzenie Rady Ministrów o umarzaniu świadectw pochodzenia. Rok Wielkość umorzeń w stosunku do ilości sprzedanej energii Suma umorzonych przez Prezesa URE świadectw pochodzenia energii z odnawialnych źródeł lub/i opłat zastępczych dla przedsiębiorstw produkujących energię będą wynosić w kolejnych latach: 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 7,0 % 8,4 % 10,4 % 10,4 % 10,4 % 10,9 % 11,4 % 11,9 % 12,4 % 12,9 % 33
Planowanie energetyczne. Opinia o zmianach w ustawie PE. Obowiązek opracowania Powiatowego i Wojewódzkiego Programu Rozwoju Energetyki. Rola powiatu kreacja, koordynacja i opinia w zakresie współpracy pomiędzy gminami w kontekście PPRE Rola samorządu wojewódzkiego doradztwo i opinia w zakresie spójności z WPRE i Polityką Energetyczną Państwa. Rola gminy stymulacja proekologicznych i efektywnościowych energetycznie postaw społecznych, Utworzenie stanowiska Gminnego (Powiatowego) Energetyka. Oświetlenie ulic i miejsc publicznych punktem odniesienia do obowiązku jest prawo własności. 34
Spójność dokumentów planistycznych. Wieloletni Plan Inwestycyjny Program Poprawy Bezpieczeństwa. Strategia Rozwoju Gminy Plan Gospodarki Odpadami. Program Rozwoju TurystykiProgram Ochrony Środowiska ZałoŜenia (plan) zaopatrzenia w ciepło, Plan Zagospodarowania Przestrzennego energię elektryczną i paliwa gazowe. Program Rozwoju Lokalnego 35
Spójność dokumentów planistycznych. W obrębie Urzędu kaŝdego szczebla naleŝy wprowadzić obowiązek międzywydziałowych konsultacji projektów załoŝeń (planów) zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Obowiązek ten ma doprowadzić do spójnych rozwiązań zastosowanych obrębie energetyki w istniejących gminnych dokumentach planistycznych. 36
Śląski Klaster Energetyczny. AM PREDA proponuje: Marszałkom Województw: Dolnośląskiego, Opolskiego i Śląskiego, Rektorom Uniwersytetów i uczelni technicznych mających swą siedzibę na terenie tych województw, oraz instytucjom samorządowym, podmiotom gospodarczym i stowarzyszeniom mającym swoją siedzibę na terenie Regionu Śląska powołanie Konsorcjum Śląski Klaster Energetyczny nauka business innowacje technologie 37
Kontakt AM PREDA ul. Korczaka 4/8 46-040 Ozimek Tel. +48 77 544 99 20 Tel. + 48 505 44 99 60 Fax +48 77 544 97 23 E-mail: preda@preda.pl www.preda.pl 38