PRZYJĘCIE, OBSŁUGA I SKŁADOWANIE PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH Przyjęcie i obsługa towaru obejmują: rozładowanie ciężarówki, posegregowanie kartonów według typu i/lub miejsca przeznaczenia, przetransportowanie ich do miejsca przeznaczenia odpowiedniej alejki w sklepie, albo do przydzielonego miejsca na zapleczu oraz przygotowanie do umieszczenia na półkach. Oczywiście celem jest jak najszybsze i najsprawniejsze przeprowadzanie tych operacji. Prawdę powiedziawszy termin zaplecze jest nieco mylący. Są sklepy (dziś rzadkie), w których zapasy produktów spożywczych przechowywane są w piwnicy, nie na parterze z tyłu sklepu. Choć zdecydowanie popularniejsze jest urządzenie na parterze, to dwupoziomowy sklep może być całkiem efektywnym rozwiązaniem jeśli jest właściwie zaprojektowany. Terminy zaplecze, przechowalnia i pomieszczenie magazynowe są używane zamiennie. Należy dodać, że niektóre sklepy stosują alternatywne podejście do przechowywania zapasów. W odpowiednio wyposażonych placówkach szybko-rotujące produkty są składowane (przy pomocy wózków widłowych) ponad przeznaczoną dla danego produktu półkę celem szybkiego uzupełnienia. Większość nowych sklepów jest projektowana z pomniejszonym tradycyjnym zapleczem. To podejście znalazło już zastosowanie w sklepach dyskontowych, teraz toruje sobie drogę do dużych supermarketów. PERSONEL Kluczowymi sprawami przy zapewnianiu płynnego przepływu towaru z samochodu dostawczego na zaplecze bądź do hali sklepowej są: jak najlepsze wykorzystanie personelu i sprzętu oraz efektywne rozplanowanie zaplecza. 1 Z 7
Jedna osoba powinna ponosić pełną odpowiedzialność za całe zaplecze. Ta sama osoba powinna: odpowiadać za zewnętrzne drzwi wejściowe na zaplecze, wpuszczanie dostawców i innych osób (pracownicy sklepu przychodzący do pracy i wychodzący z niej powinni korzystać z drzwi frontowych), nadzorować przyjęcie i obsługę towaru i odpowiadać za wprowadzanie technik usprawniających pracę. Pracownicy przyjęcia towaru odpowiadają przede wszystkim za zapewnienie zgodności stanu liczbowego dostarczonego towaru z dokumentami i jego stan. Konieczna jest kontrola czegoś co nazywa się niezgodnością. Braki w dostawie mogą być spowodowane zaniedbaniem bądź nieuczciwością osoby dostarczającej towar. Niezgodności stanu magazynowego z reguły odnoszą się do utraty towaru przeznaczonego do sprzedaży z powodu: - błędów pracowników (mylnego wyliczenia, przeliczenia itd) - braków w dostawach, - zniszczenia i zepsucia i/lub - kradzieży Jak zaznaczono, właściwe procedury przyjęcia towaru mogą w dużym stopniu wyeliminować utratę zysków sklepu. Oto kilka kluczowych procedur, których należy przestrzegać: - ciężarówki dostarczające towar muszą być pod stałym nadzorem, - cały przychodzący towar powinien być przeliczony i zeskanowany zaraz po przyjeździe, - wynik przeliczenia powinien być porównany z fakturą, dokumentem dostawy lub listem przewozowym. - każdy uszkodzony produkt powinien zostać odrzucony i odnotowany osoba dostarczająca powinna potwierdzić to na 2 Z 7
KORZYŚCI Z NOCNEJ ZMIANY fakturze - wszystkie bezpośrednie dostawy do sklepu powinny podlegać powyższym procedurom plus - pozycje podlegające zwrotowi powinny zostać przeliczone, zeskanowane i sprawdzone odnośnie zgodności z dokumentem dostawy - puste kartony/kosze powinny być sprawdzone przed odjazdem dostawcy. Dziś wiele sklepów korzysta z nocnej zmiany w dziale spożywczym i nierzadko również w innych działach. Budowanie ekspozycji i układanie towaru na półkach nocą ma swoje wady i zalety. Oto główne zalety stosowania nocnej zmiany: - większy sprzęt (taki jak podnośniki palet) można wprowadzić do hali sklepowej, ponieważ w tym czasie nie ma tam klientów (lub w sklepach całodobowych jest ich znacznie mniej) i szybciej można przetransportować towar na półki. - układanie towaru na półkach i budowanie ekspozycji może trwać nieprzerwanie personel nie musi się zatrzymywać by udzielać informacji klientom czy biec by pomóc przy kasach. - cała operacja układania towaru trwa krócej - zamieszanie, które w sposób naturalny towarzyszy układaniu towaru nie ma miejsca w godzinach otwarcia sklepu - półki są pełne zanim pierwsi klienci wejdą do sklepu następnego ranka - w sklepie całodobowym, obecność pracowników nocnej zmiany zapewnia dodatkowe bezpieczeństwo. 3 Z 7
WADY NOCNEJ ZMIANY Oto główne wady stosowania nocnej zmiany: - przy mniejszej liczbie pracowników dziennej zmiany, z czasem w sklepie zaczyna się robić zamieszanie i klienci mogą mieć problem ze znalezieniem kogoś do pomocy. - mniej liczny personel w ciągu dnia zwiększa ryzyko kradzieży - pracownicy nocnej zmiany z reguły otrzymują wyższą stawkę wynagrodzenia, tym samym redukują (przynajmniej częściowo) zysk z szybszego rozładunku i układania towaru na półkach - kierownikowi sklepu trudniej jest nadzorować i motywować pracowników nocnej niż dziennej zmiany. - mniejsza jest elastyczność przydzielania pracy w ciągu dnia. Kiedy pracownicy dziennej zmiany układają towar na półkach i budują ekspozycje, pracownicy zaplecza w godzinach szczytu mogą pomagać przy kasach pakować towar do toreb. Jednak przydział pracy musi być zaplanowany tak, aby cały personel był po ręką, gdy tylko przyjeżdża dostawa, bez straty efektywności w innych obszarach. Generalnie, najlepszym momentem na przygotowanie zamówienia pod późniejszą dostawę jest chwila zakończenia układania towaru na półkach i budowania ekspozycji kiedy łatwiej jest zauważyć pozycje na wyczerpaniu bądź już sprzedane. SPRZĘT Kiedy zamówienie zostaje wybrane w magazynie, kartony z towarem umieszcza się na paletach niewielkich drewnianych platformach z dwiema otwartymi stronami tak by widły wózka widłowego mogły być wetknięte pod 4 Z 7
platformę. Operator wózka widłowego może podnieść całą paletę wypełnioną towarem i umieścić ją na ciężarówce. W magazynie kartony z towarem przeznaczonym do konkretnej alejki powinny być ułożone w miarę możliwości razem i załadowane na jedną paletę, by zminimalizować potrzebę rozdzielania towaru w sklepie. W sklepie dostawa ułożona paletami przyspiesza rozładunek i transport towaru do ostatecznego miejsca przeznaczenia. Po przyjeździe cały towar może być zdjęty z samochodu i zawieziony prosto na miejsce na zaplecze bądź do sklepu na półkę. W sklepach nie przystosowanych do odbioru towaru na paletach, do rozładunku skrzynek jednej za drugą i przenoszenia ich na zaplecze używa się transportera taśmowego lub rolki gąsienicowej. Właściwe umiejscowienie tego sprzętu jest bardzo ważne dla maksymalizacji efektywności. Można to osiągnąć poprzez dopasowanie systemu do dostępnej przestrzeni dzięki zwrotnicom, rolkom krzyżowym i zagięciom na transporterach/rolkach. TYPY WÓZKÓW TRANSPORTOWYCH Przy rozładunku i rozwożeniu towaru bezpośrednio na sklep bądź na zaplecze do późniejszego umieszczenia na półkach lub składowania jako zapasu, zarówno wózki transportowe jak i miejsca składowania w magazynie powinny być prostopadłe do transporterów/rolek zapewniając dość miejsca po obu stronach transporterów/rolek dla łatwiejszego przeładunku. Istnieją dwa popularne typy wózków do transportu towaru na półki: - lekki i poręczny do pchania lub ciągnięcia. W sklepach, które oznaczają produkty cenami indywidualnie, służące do tego urządzenie można trzymać w koszu wózka na górnej części uchwytu. 5 Z 7
UKŁAD ZAPLECZA - drugi typ zawiera podnośnik hydrauliczny, Jest często używany w tych sklepach, które otrzymują dostawy na paletach oraz tych, które używają palet do transportu towaru z transportera taśmowego do części sklepowej Układ zaplecza ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia płynności i efektywności procesów przyjęcia i obsługi towaru. Warto przy tym zwrócić uwagę na następujące sprawy: - czy układ zaplecza odpowiada układowi sklepu? Dla ułatwienia operacji zamawiania i układania towaru, pozycje w każdej części działu spożywczego powinny być pogrupowane. - czy najszybciej sprzedające się kategorie są składowane najbliżej przestrzeni sklepowej dla zminimalizowania czasu potrzebnego do uzupełniania towaru na półkach? - czy najszybciej rotujące produkty są składowane w najłatwiej dostępnych miejscach na zapleczu? - czy zaplecze jest wystarczająco duże by przyjąć towar bez układania kartonów zbyt wysoko? Jeśli nie, rozwiązaniem mogą być wysokie stojaki na małe kartony i wolno-rotujące produkty. - czy jest wyznaczone miejsce dla odzysku (puste palety do zwrotu, przygotowane do recyklingu itd.) Dla produktów uszkodzonych? Pozycji pozostałych po wcześniejszych ekspozycjach specjalnych? Produktów sezonowych? - tam gdzie wciąż wykonuje się znakowanie cenowe czy jest do tego dość miejsca, jeśli tę operację przeprowadza się na zapleczu? 6 Z 7
- czy jest oddzielne miejsce do przechowywania produktów o wysokiej wartości, np. zamknięta klatka, czy osobne zamykane pomieszczenie? - czy jest specjalne miejsce do tymczasowego przechowywania rozładowywanych palet? Jeśli można odpowiedzieć twierdząco na powyższe pytania, znacząco przyspieszony może być proces przyjęcia i rozdysponowania towaru przywiezionego z magazynu. 7 Z 7