Założenia strategii rozwoju energetyki odnawialnej na Dolnym Śląsku prof. dr hab. inż. Zdzisław Szalbierz Politechnika Wrocławska Instytut Organizacji i Zarządzania
Struktura prezentacji Metoda formułowania strategii Projekt POIG: 00000-005/08 2. Diagnoza stanu Wnioski 3. Tezy wyjściowe dla formułowania strategii 4. Regulacja jako stymulator i hamulec rozwoju 5. Identyfikacja barier i krzywa rozwoju
Cele projektu Zrównoważony rozwój regionu poprzez wskazanie ścieżki dalszego rozwoju technologicznego Budowa GOW dzięki wskazywaniu kierunków rozwoju prac B+R na rzecz energetyki i możliwości ich wdrożenia w regionie
Efekty projektu Strategia rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku Źródło: http://156.17.20140/mapviewer
Wcześniejsze badania przesłanki podjęcia prac w ramach projektu Badania prof. W. Kasprzaka Strategia energetyczna Dolnego Śląska PWr, (kierownik projektu prof. Z. Szalbierz), 2000/01, Centrum Promowania Innowacji w Energetyce na terenie Dolnego Śląska (CEPRIN) IASE 2006 (kierownik projektu: dr inż. P. Stawski), ABS Klaster. Analizy, Badania, Symulacje IASE 2007 (kierownik projektu: dr inż. M. Borgosz-Koczwara), Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobycia i przetwórstwa węgla brunatnego (koordynator projektu: Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego 2008) Uwarunkowania rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii na Dolnym Śląsku ze szczególnym uwzględnieniem farm wiatrowych w kontekście wytycznych Unii Europejskiej i regulacji krajowych - PWr 2009 - (kierownik projektu: dr inż. M. Borgosz-Koczwara), Kształtowanie sieci współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetyczne Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomiczno-społecznych - PWr 2009 (kierownik projektu: dr inż. E. Ropuszyńska-Surma)
Zadania realizowane w ramach projektu Zadanie 1: Analiza stanu obecnego energetyki na Dolnym Śląsku na tle innych regionów kraju i Europy Zadanie 2: Badania ankietowe wśród ekspertów oraz analiza ankiet i ich weryfikacja Zadanie 3: Stochastyczna analiza danych z sektora energetycznego prognozy Zadanie 4: Opracowanie strategii rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku - metody statystyczne i stochastyczne 07.2009 312.2010 30.06.2010 310.2010 Zadanie 5: Opracowanie systemu monitoringu wdrażania strategii rozwoju 30.04. 2011 307.2011
Foresight W języku angielskim oznacza przewidywanie i polega na spojrzeniu lub sięgnięciu w przyszłość, przy uwzględnieniu możliwość wpływu na bieg wydarzeń. Ma on na celu wskazanie i ocenę przyszłych potrzeb, szans i zagrożeń związanych z rozwojem społecznym i gospodarczym oraz przygotowanie odpowiednich działań wyprzedzających z zakresu nauki i techniki.
Foresight Nowoczesne narzędzie planowania wskazuje na najbardziej akceptowane społecznie sektory gospodarki i działania, a wyniki badań foresightowych, pozwalają na ukierunkowanie zmian regulacji prawnych w sposób służący poprawie warunków funkcjonowania przedsiębiorstw przy zachowaniu lub zwiększeniu korzyści ekonomicznych państwa. To systematyczny, sposób docierania do informacji w celu budowania średnio lub długookresowej wizji rozwojowej, jej kierunków i priorytetów, a w tym kontekście podejmowanie bieżących decyzji i mobilizowanie wspólnych działań.
Metoda Delphi Polega na przeprowadzeniu kilkukrotnego ankietowania wybranej grupy ekspertów, którzy nie mogą się ze sobą w tej sprawie komunikować i naradzać. Zgodnie z założeniem, kolejne ankiety opierają się na wynikach poprzednich, a poziom szczegółowości wzrasta z każdą kolejną ankietą. Zazwyczaj pierwsza z serii ankiet bada zagadnienia na poziomie ogólnym i stanowi punkt wyjścia dla bardziej konkretnych pytań w dalszych etapach ankietyzacji, natomiast ostatnia z ankiet stanowi swoiste podsumowanie całego procesu.
Badania foresight metoda Delphi Opracowanie narzędzia badawczego - ankiety Opracowanie kryteriów wyboru ekspertów Wybór ekspertów Przeprowadzenie badań ankietowych Analiza danych Strategia rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku
Zakres i stopień zaawansowania badań dotyczących diagnozy stanu DANE PIERWOTNE: Podmioty sektora: Podmioty podsektora gazu, 2. Wybrane podmioty podsektora elektroenergetycznego (Energia Pro S.A.; PSE Operator S.A.) URE Południowo-Zachodni Oddział Terenowy we Wrocławiu DANE WTÓRNE: Ankieta do gmin dotycząca OŹE ARE S.A., GUS, ABS-Klaster. Analizy, Badania, Symulacje (2007), Scenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobycia i przetwórstwa węgla brunatnego (2008) Uwarunkowania rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii na Dolnym Śląsku ze szczególnym uwzględnieniem farm wiatrowych w kontekście wytycznych Unii Europejskiej i regulacji krajowych (2009), strony internetowe poszczególnych podmiotów, Biuletyny URE, Materiały konferencyjne i inne
Zakres i stopień zaawansowania badań dotyczący porównania energetyki dolnośląskiej z energetyką innych regionów DANE PIERWOTNE: Pytania do wybranych regionów partnerskich województwa dolnośląskiego Zgromadzenie Regionów Europy (Assembly of European Regions, AER) DANE WTÓRNE: ARE, GUS, Raporty EUROSTAT, strony internetowe poszczególnych regionów Urzędy statystyczne w wybranych regionach Materiały konferencyjne i inne
Struktura paliw i innych nośników energii pierwotnej zużywanych do wytworzenia energii elektrycznej sprzedanej przez Energia Pro Gigawat sp. z o.o. L.P Źródło energii Udział procentowy 2007 Udział procentowy 2008 OŹE, w tym: 3,75 3,99 biomasa 1,28 1,75 Energetyka wiatrowa 0,05 0,08 Duża energetyka wodna 1,61 1,43 Mała energetyka wodna 0,72 0,65 biogaz 0,07 0,08 2. Węgiel kamienny 63,75 64,78 3. Węgiel brunatny 25,62 21,67 4. Gaz ziemny 1,77 3,06 5. Energetyka jądrowa 0,00 0,16 6. Inne 3,51 6,34 7. Dane niedostępne w dacie 1,02 -
Wnioski - SWOT energetyki Dolnego Śląska (1/3) Wnioski wynikające z charakteru prowadzonych prac badawczych: Konieczność nawiązania trwałej współpracy opartej na zaufaniu między podmiotami w celu wymiany informacji, Konieczność opracowania zbioru wskaźników umożliwiających nie tylko monitoring realizacji strategii, ale przede wszystkim dających podstawę do agregacji danych, które obecnie nie są zbierane, Nawiązanie i podtrzymywanie współpracy badawczej (nie tylko na poziomie współpracy technologicznej) między regionami partnerskimi Dolnego Śląska
Wnioski (2/3) Wiele zapisów ze Strategii energetycznej Dolnego Śląska (2000/01) jest aktualnych, 2. Wiele podmiotów sektora energetycznego ma problem dekapitalizacji majątku, dostępu do wykwalifikowanej siły roboczej
Wnioski (3/3) 2. 3. 4. 5. Brak współpracy i przepływu informacji między podmiotami JST a podmiotami sektora, Brak metod i narzędzi rozwiązania problemów w zakresie polityki energetycznej na poziomie regionu gmin i powiatów (JST)? Brak efektywnego wykorzystania środków finansowych, Podmioty sektora wprowadzają nowe rozwiązania w zakresie: poprawy efektywności i sprawności wytwarzania, rozwiązań proekologicznych reorganizacji organizacyjnych, Pojawiają się nowe zagrożenia dla podmiotów sektora (związane z: pogorszeniem wyników finansowych, brakiem postępu w zakresie efektywności użytkowania energii, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, tworzenia sieci współpracy w zakresie rozwiązywania problemów związanych z wytwarzaniem dystrybucją i użytkowaniem energii zarówno w krótkim średnim i długim horyzoncie czasdowym
Tezy wyjściowe dla rozwoju OZE na Dolnym Śląsku Teza 1 - tworzenie w Polsce na dużą skalę scenariuszy rozwojowych w energetyce opartych tylko na energetyce konwencjonalnej nie odpowiada współczesnym wyzwaniom. Energia elektryczna elektrowni węglowych będzie coraz kosztowniejsza ze względu na internalizację kosztów zewnętrznych, a w przewidywanej przyszłości nie uda się na dużą skalę wdrożyć czystych technologii węglowych tzw. CCS Teza 2 - niezbędne jest oparcie rozwoju polskiej energetyki nie tylko na dotychczasowych energetycznych aktywach w zakresie wytwarzania, przesyłania i dystrybucji, lecz także szerokie wykorzystanie energetyki odnawialnej i energetyki rozproszonej oraz innowacyjnych technologii
Tezy wyjściowe dla rozwoju OZE Teza 3 - podstawową barierą rozwoju OŹE w Polsce jest niewłaściwy, wadliwy system regulacji sektora energetycznego. Opiera się on na Prawie energetycznym, przyjętym przez Sejm 10 kwietnia 1997 roku i wielokrotnie nowelizowanym, nie odpowiadającym współczesnym wyzwaniom stojącym przed europejską i krajową energetyką. Podstawową wadą jest przechwycenie systemu regulacji przez wielkie podmioty sektora energetycznego. Rezultatem tego jest działanie systemu regulacji na rzecz klasycznego sektora energetycznego, który koncentruje się na powielaniu od wielu lat schematów rozwojowych charakteryzujących się relatywnie niskim poziomem innowacyjności
Regulacje rozwoju OZE Regulacja - to proces polegający na wykorzystaniu w praktyce gospodarczej określonych instrumentów polityki gospodarczej państwa lub władz lokalnych dla stymulowania pożądanych zachowań gospodarczych lub/i kontroli tych zachowań
Regulacje rozwoju OZE Silne stymulatory dla rozwoju OŹE w Europie i wielu innych krajach a zwłaszcza pakiet klimatycznoenergetyczny 3x20% Regulacje krajowe w zakresie wytwarzania, przesyłu, dystrybucji i zużycia energii (w Polsce Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997) z późniejszymi wieloma zmianami
Regulacje rozwoju OZE Regulacje w zakresie planów zagospodarowania przestrzennego i uzyskania pozwoleń na realizacje inwestycji Regulacje w zakresie wyłączenia gruntów z rolnego użytkowania Wewnętrzne regulacje firm energetycznych będących właścicielami sieci
Regulacje rozwoju OZE Regulacje w zakresie ochrony środowiska i funkcjonowania specjalistycznych stref ekologicznych Regulacje w zakresie energetycznego Regulacje w strukturalnych zakresie bezpieczeństwa wykorzystania w tym funduszy Regulacje bankowe w zakresie udzielania kredytów, pożyczek i poręczeń
Technika i technologia na Dolnym Śląsku Ograniczony dostęp do nowoczesnych technik i technologii wytwarzania energii z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii związany jest z małą liczbą podmiotów gospodarczych produkujących maszyny i urządzenia dla OZE Konieczność opracowania i wdrożenia mechanizmów innowacji w odniesieniu do OZE Konieczność upowszechnienia najlepszych praktyk i wdrożenia pilotażowych instalacji Opracowanie instrumentów wsparcia w zakresie kreowania i wdrażania innowacyjnych rozwiązań technologicznych dla OZE 23
Problemy ekonomiczno-finansowych Różnorodność czynników wpływających na efektywność produkcji energii w OZE powoduje istotne trudności w ocenie efektywności ekonomicznej tych instalacji Wprowadzenie określonych subsydiów jest czynnikiem obniżenia kosztów lub zwiększenia przychodów ( przykłady: handel certyfikatami, polityka taryfowa, subsydia inwestycyjne Czy określenie efektywności ekonomicznej OZE wymaga uwzględnienia w rachunku kosztów i efektów całego cyklu życia żródła energii. Jest to zawsze trudne i wymaga przyjęcia założeń dotyczących przyszłości, które relatywnie łatwo podważyć. Ze względu na małe moce OZE stosunkowo łatwo można pozyskać środki finansowe na realizację inwestycji 24
Ryzyka związane z OZE 2. 3. 4. 5. Ryzyko regulacji i ryzyko polityczne Ryzyko dostępności źródeł energii pierwotnej Ryzyko technologiczne Ryzyko nie uzyskania stosownych pozwoleń Ryzyko zmiany regulacji/pozwoleń w trakcie eksploatacji 6. Ryzyko finansowe 7. Ryzyko rynkowe wynikające ze zmian zasad działania rynków energii Konieczność: badań dla wyceny poszczególnych poziomów ryzyk 25
Bariery i stymulatory rozwoju OZE
Bariery i stymulatory rozwoju OZE
Bariery i stymulatory rozwoju OZE
Krzywa rozwoju Samofinansowanie wraz z subsydiami lub korzyściami wynikającymi z regulacji Penetracja rynku Symulatory finansowe, certyfikaty energetyczne Publiczne dotacje, granty, finansowe ulgi lub zabezpieczenia Programy badawczo rozwojowe i granty B+R Publiczne dotacje i granty na wdrożenia Prototypy Instalacja pilotażowa Wspomagane Zastosowanie zastosowanie na dużą skalę 29
Kontakt www.energia.pwr.wroc.pl
Kontakt Biuro projektu Politechnika Wrocławska ul. Smoluchowskiego 25 50-371 Wrocław budynek B1 p. 407 tel.: +48 (71) 320 42 38
POLITEC HNIKA WROCŁAWSKA Dziękuję za uwagę