Stanowisko Województwa Świętokrzyskiego wobec projektu Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020 ADAM JARUBAS Marszałek Województwa Świętokrzyskiego
Cele Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego do 2020 roku 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów 2. Budowa spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych 3. Usprawnianie procesów planowania i realizacji polityk publicznych mających wpływ terytorialny.
Pozytywnie oceniamy zapisy projektu KSRR w zakresie: Podjęcia z dużym wyprzedzeniem dyskusji nad kształtem krajowej polityki regionalnej po roku 2013 (niektóre działania będą podejmowane już począwszy od roku 2010) Kompleksowości analizy najważniejszych wyzwao, jakie stoją przed polityką regionalną do 2020 roku Uznania po raz pierwszy w dokumencie krajowym wszystkich miast wojewódzkich za główne węzły policentrycznego układu sieci osadniczej Wyraźnego zapisu o niezbędnych działaniach wzmacniających funkcje metropolitalne oraz wzmacniające konkurencyjnośd wszystkich miast wojewódzkich, w tym również tych najmniejszych stolic regionów takich jak Kielce, nie zaliczanych do ośrodków metropolitalnych. Koncepcji wzmocnienia roli i rangi polityki regionalnej, jako polityki koordynującej interwencje podejmowane w ramach sektorowych programów operacyjnych oraz innych krajowych programów wdrożeniowych Próby skoordynowania alokacji terytorialnej krajowych środków publicznych, w tym środków agencji i funduszy celowych, które dotychczas nie były objęte jednolitym systemem monitoringu terytorialnego.
Wątpliwości wobec modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego budzą: Rozdźwięk pomiędzy założeniami przyjętymi w dokumentach strategicznych a stosowaną praktyką Brak w KSRR zdefiniowanych efektywnych narzędzi wspierających proces dyfuzji Wątpliwości co do pozytywnego oddziaływania w przyszłości procesów dyfuzyjnych z środków metropolitalnych do słabszych regionów przy bardzo ograniczonym wpływie Warszawy na samo Mazowsze, czy Krakowa na Małopolskę Brak przewidzianych działao w słabszych województwach na rzecz rozwoju urbanizacji, różnicowania działalności gospodarczej, budowy infrastruktury technicznej, naukowej i badawczej, ograniczenia migracji ludzi młodych i wykształconych. Odmawianie wszystkich stolicom regionów równych szans
Wątpliwości wobec modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego KSRR przewiduje podział miast wojewódzkich na trzy grupy oraz większy zakres wsparcia dla Warszawy i ośrodków metropolitalnych Kierunki działao Warszawa Ośrodki metropolitalne Ośrodki regionalne rozwój infrastruktury transportowej (autostrady, koleje, lotniska), w tym połączeo między-metropolitalnych? usprawnienia multimodalnego transportu zbiorowego? rozwijanie potencjału do tworzenia innowacji? rozbudowa bazy naukowej? wsparcie rozbudowy infrastruktury służącej wzmocnieniu funkcji gospodarczych? wzrost konkurencyjności na poziomie międzynarodowym? budowa systemu obwodnic?? rozbudowa bazy kulturowej zapewnienie powiązao infrastrukturalnych Model nie może oznaczad uzasadnienia do pozbawiania obszarów poza-metropolitalnych określonych standardów infrastrukturalnych kosztem ponadprzeciętnego wspierania tzw. ośrodków mocnych. Jeżeli są rzeczywiście mocne, to wymagają mniejszego wsparcia niż słabe.
KSRR przyjmuje w założeniu stereotypy dotyczące słabszych województw (1) Nie ma sensu w dużej skali wspierad ubogie regiony, uzależniają się bowiem od pomocy. Bogate regiony są uzależnione od pomocy w tym samym stopniu, ale tylko obszary rzeczywiście potrzebujące wsparcia próbuje się przekonad, iż jest inaczej. Biedne regiony wykorzystują pomoc do budowy podstawowej infrastruktury zamiast skupid się na rozwoju innowacyjności, zasobów ludzkich i potencjału naukowego. Bogate regiony już mają, bądź wkrótce będą miały podstawową infrastrukturę komunikacyjną, forsują więc przekonanie, iż to inne czynniki decydują o ich atrakcyjności inwestycyjnej, sile gospodarczej i ekonomicznej. Biedni w racjonalnej perspektywie czasowej nie są w stanie bez infrastruktury pobudzid rozwoju. Pieniądze nie są ważne. Środki finansowe stanowią podstawowy bodziec rozwojowy dla wszystkich typów ośrodków wzrostu: stolicy, metropolii oraz pozostałych miast
KSRR przyjmuje w założeniu stereotypy dotyczące słabszych województw (2) KSRR: Województwa o najniższym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego charakteryzują się przede wszystkim niskim poziomem rozwoju, niższym niż reszta kraju poziomem wykształcenia. tymczasem województwo świętokrzyskie zajmuje: 6 pozycję w kraju pod względem poziomu wykształcenia ludzi młodych (udział młodych w wieku 19-24 z średnim i wyższym wykształceniem w % populacji w młodych) 7 pozycję w ilości studentów szkół wyższych na 10 tys. mieszkaoców 4 pozycję w dynamice wzrostu ilości osób z wyższym wykształceniem KSRR: Dynamika zmian osób z wykształceniem wyższym w polskich województwach:
KSRR przyjmuje w założeniu stereotypy dotyczące słabszych województw (3) Ubogie regiony są nieinnowacyjne w porównaniu do większych ośrodków, nie rozwijają sektora badawczego i naukowego, dlatego też należy wspierad duże ośrodki badawcze znajdujące się w metropoliach. tymczasem województwo świętokrzyskie wśród polskich województw zajmuje: 1 miejsce w udziale przedsiębiorstw usługowych, które wprowadziły innowacje (w % ogółu) 4 miejsce w liczbie wynalazków na 100 badaczy 4 miejsce w innowacjach wprowadzonych w MŚP w przetwórstwie przemysłowym (w % ogółu MŚP ) 7 miejsce w intensywności inwestowania w MŚP (w % przychodów) Wnioski patentowe złożone do Europejskiego Urzędu Patentowego na milion mieszkaoców
KSRR przyjmuje w założeniu stereotypy dotyczące słabszych województw (4) KSRR: Niski poziom rozwoju tych województw wskazuje na trudności w wykorzystaniu w pełni własnych potencjałów w oparciu o endogeniczne zasoby, co mogłoby się odbyd w wyniku przeprowadzenia procesów restrukturyzacji tymczasem 1 Niski poziom rozwoju jest wynikiem historycznej marginalizacji regionu: W okresie 1950-1985 na 18 (z 49) województw, położonych we wschodniej i północnej Polsce przypadło poniżej 0,1% inwestycji przemysłowych, podczas gdy 40% inwestycji lokalizowano w makroregionie południowym, przede wszystkim w GOP. 2 W okresie przedakcesyjnym największą pomoc osiągnęły województwa mocne, najmniejszą słabe, a szczególnie województwo świętokrzyskie Pomoc UE udzielona Polsce w ramach Programu Phare 1990-2003, ISPA 2000-2003 oraz SAPARD (wg województw)
KSRR przyjmuje w założeniu stereotypy dotyczące słabszych województw (4) 3 Podobnie największymi beneficjentami w latach 2004-2006 są województwa mocne zł/os 2500,00 Wydatki UE na Politykę Spójności na 1 mieszkaoca 2004-2006 2000,00 1500,00 1000,00 500,00 0,00 Fundusz Spójności Transport Rybołówstwo Rolnictwo Pomoc Techniczna Inicjatywy Wspólnotowe WKP RZL ZPORR Dane na dzieo 30.06.2009 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MRR http://www.mapa.funduszestrukturalne.gov.pl/
KSRR przyjmuje w założeniu stereotypy dotyczące słabszych województw (4) 4 Z pomocy publicznej również korzystają przede wszystkim województwa bogate Ogólna wartośd pomocy publicznej 2002-2006 wg województw w mln złotych 27 000,00 24 000,00 27 618,30 21 000,00 18 000,00 15 000,00 12 000,00 9 000,00 6 000,00 3 000,00 0,00 2 381,80 1 010,10 512,8 482,8 1 350,10 3 016,00 5 308,50 374,6 1 577,40 426,4 2 492,20 529,9 548,5 2 313,30 1 416,50 Raport o Rozwoju i Polityce Regionalnej 2007r.
KSRR przyjmuje w założeniu stereotypy dotyczące słabszych województw (4) 5 i podobnie w przeliczeniu na jednego mieszkaoca Wartośd pomocy publicznej w przeliczeniu na mieszkaoca w zł 2002-2006 (średniorocznie) 1200 1100 1172,1 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 294,2 164,7 97,7 46,9 95,7 104,3 185,4 206,7 71,1 150,3 70,9 227,3 82,2 76,8 137,6 167,1 0 Raport o Rozwoju i Polityce Regionalnej 2007r.
KSRR przyjmuje w założeniu stereotypy dotyczące słabszych województw (5) 6 Miejsce realizacji projektów Sektorowego Programu Operacyjnego Transport 2004-2006 Tylko w województwie świętokrzyskim nie był realizowany ani jeden projekt
SPOT styczeo 2009 Wycofywanie się rządu z pierwotnych ustaleo Linia kolejowa nr 8 w styczniu 2009 z Warszawy do Kielc w sierpniu 2009 z Warszawy tylko do Radomia
Nasze atuty Potencjał i doświadczenie Targów Kielce, Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Starachowicach, Świętokrzyskiego Centrum Innowacji i Transferu Technologii, Parku Technologicznego w Kielcach, Staropolskiej Izby Przemysłowo Handlowej i innych Instytucji Otoczenia Biznesu Bogate tradycje przemysłu, głównie wydobywczego i przetwórczego surowców mineralnych i metali Liczące się w skali kraju złoża kopalin mineralnych wykorzystywanych do produkcji podstawowych materiałów budowlanych Ugruntowana tożsamośd regionalna oraz silna motywacja do poprawy poziomu rozwoju cywilizacyjnego (gospodarstw domowych, samorządów terytorialnych, edukacji na poziomie wyższym) Znaczące w skali kraju firmy budowlane. Dogodna pozycja geograficzna regionu w dobrze rozwiniętym otoczeniu, co powinno sprzyjad aktywizacji przestrzeni ekonomicznej województwa Dobrze rozwinięte zaplecze naukowe, głównie w dziedzinie nauk technicznych oraz stosunkowo dobrze rozwinięta sied wyższego szkolnictwa biznesowego Jedyne w Polsce Centrum Usług Satelitarnych w Psarach k/ Kielc Dobre warunki glebowe i klimatyczne oraz znaczący potencjał produkcji rolnej i ogrodniczej Atrakcyjne turystycznie położenie w centralnej części kraju w bezpośrednim sąsiedztwie największych aglomeracji miejskich i przemysłowych ( Warszawa, Kraków, Łódź, GOP)
Wizja rozwoju województwa Jasno sformułowana strategia, której realizacja przynosi wymierne efekty i sprzyja długofalowemu rozwojowi Rozwijamy regionalny ośrodek akademicki Doskonalimy system edukacji, którego efektem ma byd wzrost przedsiębiorczości i ograniczenie poziomu bezrobocia, rozwój gospodarki opartej na wiedzy Rozbudowujemy instytucje otoczenia biznesu: Regionalne Centrum Naukowo Technologiczne, Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii, Park Technologiczny w Kielcach, Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości, Centrum Przedsiębiorczości i Biznesu UJK Rozbudowujemy nowoczesną infrastrukturę informatyczną i upowszechniamy programy informatyzacji Rozbudowujemy funkcje wyższego rzędu w Kielcach i miastach o znaczeniu regionalnym (Targi Kielce, Centrum Onkologii i Kardiologii) Wspieramy działania samorządów w zakresie dostępności usług komunikacyjnych, edukacyjnych, komunalnych i zdrowotnych dla mieszkaoców obszarów wiejskich Wspieramy rozwój Kieleckiego Obszaru Metropolitalnego Wspieramy rozwój ośrodków miejskich centrów życia gospodarczego, zdolnych docelowo do zaabsorbowania nadwyżek siły roboczej uwalnianej z sektora rolniczego
Wizja rozwoju województwa Województwo Świętokrzyskie efektywnie i wydajnie wykorzystuje fundusze strukturalne dla budowy potencjału regionu. W rankingach dotyczących wykorzystania środków zdobywamy wysokie miejsca. Stan wdrażania ZPORR (stan na koniec sierpnia 2008 r.) Zgodnie z danymi z przełomu roku 2008/09 Świętokrzyskie było liderem w certyfikacji wydatków w ramach Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 2013.
Ocena KSRR Zaprezentowana w projekcie KSRR wizja rozwoju regionalnego kraju do roku 2020 jest niewątpliwie atrakcyjna z punktu widzenia Warszawy i kilku innych dużych miast w kraju. Czy ta wizja jest adekwatna do aspiracji mieszkaoców województwa świętokrzyskiego? Wyrażam przekonanie, iż dzisiejsza konferencja jest dobrym forum do dyskusji na temat w jaki sposób zapewnid rozwój wszystkich regionów. Dziękuję za uwagę Adam Jarubas