Ârodowisko przyrodnicze

Transkrypt

1 Ârodowisko przyrodnicze 1. a) punkty B i C zaznaczone we właêciwych miejscach na mapie b) 24 09'E 14 07'E = 10 02' 2. a) 1. dolnoêlàskie Wrocław, 2. podlaskie Białystok b) zamalowanie obszaru właêciwego województwa c) mazowieckie 3. a) powstanie fundamentu platformy wschodnioeuropejskiej, utworzenie gnejsów w Górach Sowich b) kaledoƒskie ruchy górotwórcze c) utworzenie pokładów w gla brunatnego 4. rynny polodowcowe, pradoliny, równiny sandrowe 5. a) dolina U-kształtna b) południowopolskie c) polodowcowe d) szkierowe e) szelfowe 6. A rudy miedzi i srebra B ropa naftowa C w giel brunatny 7. np. uzyskiwanie energii elektrycznej, produkcja tworzyw sztucznych, farb, lekarstw 8. a) Łysica 612 m n.p.m. b) Rysy 2499 m n.p.m. 9. np. długoêç okresu wegetacyjnego wynosi od 180 do ponad 220 dni, najkrótszy jest okres wegetacyjny w górach, krótki okres wegetacyjny jest na Pojezierzu Mazurskim, bardzo długi okres wegetacyjny jest na Nizinie Âlàskiej 10. powietrze polarne kontynentalne, strzałka skierowana od pn.-wsch. (lub wsch.) 11. a) bielicowe, brunatne, płowe, czarnoziemy b) r dzina c) gleba górska 12. np. parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody 13. a) np.: Białowieski PN, Narwiaƒski PN, Roztoczaƒski PN, Poleski PN b) np.: Woliƒski PN, PN UjÊcie Warty, Drawieƒski PN a) punkty A i D zaznaczone we właêciwych miejscach na mapie b) 54 50'N 49 00'N = 5 50' a) 1. zachodniopomorskie Szczecin, 2. podkarpackie Rzeszów b) zamalowanie obszaru właêciwego województwa c) małopolskie a) utworzenie pokładów w gla kamiennego b) powstanie wapieni na Wy ynie Krakowsko-Cz stochowskiej c) powstanie Morza Bałtyckiego, wypi trzenie Karpat ozy, powierzchnia moreny dennej, wzniesienia moreny czołowej a) północnopolskie b) ozy c) bagna d) deltowe e) krasowe A gaz ziemny B w giel kamienny C sól kamienna np. uzyskiwanie energii elektrycznej, otrzymywanie benzyny, oleju nap dowego, mazutu a) Ânie ka 1602 m n.p.m. b) Łysica 612 m n.p.m. np. izotermy majà przebieg południkowy, Êrednia temperatura powietrza obni a si w kierunku wschodnim, najni sza temperatura jest w górach, najwy sza m.in. na Nizinie Szczeciƒskiej powietrze polarne morskie, strzałka skierowana od pn.-zach. (lub zach.) a) czarne ziemie, górskie, mady, r dziny b) czarnoziem c) gleba bielicowa np. bory, gràdy, lasy ł gowe a) np.: Babiogórski PN, Tatrzaƒski PN, Pieniƒski PN, Bieszczadzki PN b) np.: Słowiƒski PN, Woliƒski PN, Wigierski PN, PN Bory Tucholskie 1 p. za ka de prawidłowe oznaczenie punktu na mapie, 1 p. za prawidłowe obliczenie, 1 p. za prawidłowy wynik obliczenia, 1 p. za ka de prawidłowo rozpoznane województwo, 1 p. za podanie prawidłowej nazwy stolicy województwa, 1 p. za zamalowanie właêciwego obszaru, 1 p. za podanie prawidłowej nazwy województwa, razem 6 p. 1 p. za prawidłowe dopasowanie dwóch wydarzeƒ, 2 p. za dopasowanie trzech wydarzeƒ 1 p. za prawidłowe podkreêlenie dwóch form, 2 p. za prawidłowe podkreêlenie trzech form 1 p. za ka de prawidłowe uzupełnienie zdania, razem 5 p. 1 p. za ka de prawidłowe rozpoznanie surowca, 1 p. za podanie dwóch prawidłowych przykładów nazw szczytu, wysokoêç, cechy, 1 p. za podanie prawidłowej nazwy, 1 p. za prawidłowe oznaczenie kierunku, razem 2 p. 1 p. za wymienienie dwóch prawidłowych gleb strefowych, 2 p. za wymienienie trzech gleb, 1 p. za podanie prawidłowej nazwy gleby, 1 p. za prawidłowe rozpoznanie gleby, 1 p. za prawidłowe wymienienie dwóch form ochrony przyrody, 2 p. za wymienienie trzech form 1 p. za ka de dwa prawidłowe przykłady parków, razem 2 p.

2 LudnoÊç i urbanizacja 1. a) 8 b) przyrost naturalny c) łódzkim 2. np. rodzi si wi cej chłopców ni dziewczynek, do około 45. roku ycia w społeczeƒstwie jest wi cej m czyzn, liczba m czyzn w podeszłym wieku jest znacznie mniejsza od liczby kobiet a) 38 b) 2002 c) pomorskim np. rodzi si mniej dziewczynek ni chłopców, powy ej 45. roku ycia w społeczeƒstwie jest wi cej kobiet, liczba kobiet w podeszłym wieku jest znacznie wi ksza od liczby m czyzn 1 p. za podkreêlenie ka dej prawidłowej informacji, cechy, 3. budowa linii kolejowych i dróg, wyst powanie czarnoziemów, wyst powanie w gla kamiennego 4. a) = b) = c) = d) = brak surowców mineralnych, wyst powanie obszarów bagiennych, długie i surowe zimy a) = b) = c) = 7990 d) = p. za podkreêlenie dwóch prawidłowych cech, 2 p. za podkreêlenie trzech prawidłowych cech 1 p. za ka de prawidłowe obliczenie, 1 p. za ka dy prawidłowy wynik, razem 8 p. 5. c b 1 p. za prawidłowy wybór 6. a) P, b) F, c) F a) P, b) F, c) P 1 p. za dwa prawidłowe okre- okreêlenia 7. np. emigracja ekonomiczna Polaków do Wielkiej Brytanii, otwieranie zakładów przemysłowych w Polsce przez mi dzynarodowe koncerny 8. np. podkarpackie, Êwi tokrzyskie, małopolskie, lubelskie 9. a) 2,5 mln 1,6 mln = 0,9 mln Odpowiedê: na wsi mieszkało wówczas 0,9 miliona ludzi. b) np % x x = % : x = 64% Odpowiedê: wskaênik urbanizacji w tym województwie wynosił 64%. np. zamykanie du ych paƒstwowych zakładów przemysłowych, likwidacja paƒstwowych gospodarstw rolnych np. zachodniopomorskie, pomorskie, dolnoêlàskie, Êlàskie a) 2,1 mln 1 mln = 1,1 mln Odpowiedê: na wsi mieszkało wówczas 1,1 mln ludzi. b) np % x x = % : x 47,6% Odpowiedê: wskaênik urbanizacji w tym województwie wynosił około 48%. przyczyny, razem 2 p. nazwy, 1 p. za podanie liczby osób mieszkajàcych na wsi, 1 p. za prawidłowe obliczenia, 1 p. za prawidłowy wynik obliczeƒ, 10. a c 1 p. za prawidłowy wybór 11. a) aglomeracja policentryczna (konurbacja) b) np. aglomeracja górnoêlàska, Trójmiasto Szczecin, 2 Kraków, 3 Bydgoszcz, 4 Wrocław a) aglomeracja monocentryczna b) np. aglomeracja warszawska, łódzka, krakowska 1 Poznaƒ, 2 Łódê, 3 Gdaƒsk, 4 Białystok odpowiedê, razem 2 p. 1 p. za podanie dwóch prawidłowych nazw, razem 2 p.

3 Rolnictwo i przemysł 1. a) F, b) P, c) F a) P, b) F, c) P 1 p. za dwa prawidłowe wybory, wybory 2. a) zachodniopomorskie, warmiƒsko- -mazurskie b) np. du e obszarowo gospodarstwa sà pozostałoêcià po paƒstwowych gospodarstwach rolnych a) np. małopolskie, podkarpackie b) np. gospodarz dzielił ziemi mi dzy swoich spadkobierców, w wyniku czego nastàpiło rozdrobnienie gruntów nazw województwa, 1 p. za odpowiedni przykład, 3. c a 1 p. za prawidłowy wybór 4. a) indywidualne b) 15% c) 10 ha 5. a) buraki cukrowe b) Pogórzu Karpackim c) Góry Kalwarii, Grójca 6. roêlina: pszenica region uprawy: np. uławy WiÊlane, Wy yna Lubelska, Nizina Âlàska a) grunty orne b) mniejszà ni 5 ha c) roênie a) yta b) Nizinie Âlàskiej, Wy ynie Lubelskiej c) Êliwek roêlina: ziemniaki region uprawy: np. Wy yna Małopolska, Kotlina Sandomierska, Pogórze Karpackie, Karpaty, Nizina Mazowiecka 1 p. za dwa prawidłowe podkre- podkreêlenia 1 p. za ka de prawidłowe uzupełnienie, 1 p. za prawidłowe rozpoznanie roêliny, 1 p. za prawidłowy region upraw, razem 2 p. 7. A Bydgosko-Toruƒski Okr g Przemysłowy B Warszawski Okr g Przemysłowy C Wrocławski Okr g Przemysłowy D Karpacki Okr g Przemysłowy A Sudecki Okr g Przemysłowy B Staropolski Okr g Przemysłowy C Poznaƒski Okr g Przemysłowy D GórnoÊlàski Okr g Przemysłowy 1 p. za dwie prawidłowe nazwy, 2 p. za trzy, 3 p. za cztery prawidłowe nazwy 8. a) podpisuje Gdaƒski Okr g Przemysłowy we właêciwym miejscu na mapie b) np. Gdaƒsk, Gdynia, Rumia c) np. chemiczny, elektroniczny i elektrotechniczny, spo ywczy, drzewny i papierniczy 9. np. baza energetyczna, wysoko wykwalifikowana kadra pracownicza, rynek zbytu, infrastruktura komunikacyjna 10. Obliczenia: t x 0,1 t 1 dt x = dt : 0,1 t x = dt plony = zbiory : powierzchnia plony = dt : ha = 190,2 dt/ha Odpowiedê: Plony ziemniaków w Polsce w 2009 roku wyniosły 190,2 dt/ha. 11. a) Lubin, Polkowice b) Bełchatów, Bogatynia c) Kłodawa d) Ostrów Wielkopolski 12. a) cieplne opalane w glem brunatnym b) wodne szczytowo-pompowe c) cieplne opalane w glem kamiennym a) podpisuje Legnicko-Głogowski Okr g Przemysłowy we właêciwym miejscu na mapie b) np. Legnica, Głogów, Lubin, Polkowice c) np. hutniczy, lekki, metalowy i maszynowy, spo ywczy np. baza surowcowa, dost p do wody Obliczenia: t x 0,1 t 1 dt x = dt : 0,1 t x = dt plony = zbiory : powierzchnia plony = dt : ha = 42,2 dt/ha Odpowiedê: Plony pszenicy w Polsce w 2009 roku wyniosły 42,2 dt/ha. a) Barnówko b) Strzegom, Strzelin c) Ruda Âlàska, Bogdanka d) Chełm a) cieplne opalane w glem kamiennym b) wodne przepływowe c) cieplne opalane w glem brunatnym 1 p. za prawidłowe oznaczenie na mapie, 1 p. za podanie nazw dwóch oêrodków, 1 p. za podanie nazw dwóch działów przemysłu, 1 p. za podanie prawidłowego czynnika, razem 2 p. 1 p. za prawidłowy zapis działania, 1 p. za prawidłowà zamian jednostek, 1 p. za prawidłowy wynik, 1 p. za ka de prawidłowe przyporzàdkowanie, 1 p. za ka de prawidłowe przyporzàdkowanie, 13. d c 1 p. za prawidłowy wybór

4 Usługi 1. ŁàcznoÊç to przesyłanie informacji za pomocà usług pocztowych i telekomunikacyjnych. 2. np. ochrona zdrowia, oêwiata, edukacja, turystyka, doradztwo finansowe Transport to przewóz osób i ładunków za pomocà Êrodków lokomocji. np. transport, łàcznoêç, handel, prace monta owe, naprawy 1 p. za prawidłowà definicj 1 p. za ka de dwie poprawne nazwy usług, razem 2 p. 3. b b 1 p. za prawidłowy wybór 4. np. nierównomiernie rozwini ta sieç kolejowa, zły stan techniczny torowisk, przestarzałe systemy sterowania ruchem, ograniczona pr dkoêç pociàgów, coraz mniejsza liczba przewozów pasa erskich, mo liwoêç przewo enia tirów na platformach kolejowych, modernizacja taboru dzi ki funduszom unijnym, rozwini ta sieç tramwajowa w du ych miastach 5. a) samochodowy b) Êlàskim c) podlaskim d) jamalski np. doêç g sta i równomiernie rozmieszczona sieç dróg kołowych, zły stan techniczny nawierzchni dróg, niedostateczna liczba autostrad i dróg ekspresowych, cz ste korki w du ych miastach a) 6,5 km b) podlaskim c) Êlàskim d) samochodowy 1 p. za ka de dwie prawidłowe cechy, razem 2 p. 1 p. za ka dy poprawny wybór, 6. 1 p. za ka de poprawne oznaczenie na mapie, razem 6 p. 7. od góry: komunikacja, łàcznoêç, telekomunikacja, telefonia, internet od góry: wodny, làdowy, samochodowy, przesyłowy, Êródlàdowy 1 p. za trzy prawidłowe wpisy do schematu, 2 p. za cztery prawidłowe wpisy, 3 p. za wszystkie prawidłowe wpisy, 8. c b 1 p. za prawidłowy wybór 9. drewno, silniki spalinowe, szkło leki, produkty przemysłu high-tech, ropa naftowa 10. a) Niemcy b) 6; 10,2 c) wybrane dwa: Niemcy, Włochy, Francja, Czechy, Holandia 11. np. Zakopane, Muszyna, Krynica, Wisła, Ustrzyki 12. przyrodnicze: np. lasy, jeziora, urozmaicona rzeêba terenu pozaprzyrodnicze: np. zabytki, imprezy kulturalne, uzdrowiska, parki narodowe, mo liwoêç uprawiania sportów wodnych a) 9,9; ok. 21 b) Niemcy c) wybrane dwa: Niemcy, Czechy, Rosja np. Szklarska Por ba, Karpacz, Kudowa- -Zdrój, Làdek-Zdrój przyrodnicze: np. szerokie i piaszczyste pla e, klify, morze, ruchome wydmy pozaprzyrodnicze: np. zabytki, imprezy kulturalne, uzdrowiska, parki narodowe, mo liwoêç uprawiania sportów wodnych 1 p. za dwa prawidłowe podkre- podkreêlenia 1 p. za ka de prawidłowe uzupełnienie, razem 5 p. 1 p. za podanie dwóch prawidłowych nazw 1 p. za ka dy prawidłowy przykład, Park Mu akowski, 2 Êredniowieczny zespół miejski Torunia, 3 zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce lub historyczne centrum Krakowa, 4 zamek krzy acki w Malborku 1 Puszcza Białowieska, 2 Stare Miasto w Warszawie, 3 Hala Stulecia we Wrocławiu, 4 Stare Miasto w ZamoÊciu nazw obiektu,

5 Przeglàd regionów geograficznych cz Êç I 1. 1 Wie yca 2 Dylewska Góra 1 Raczki Elblàskie 2 Szeska Góra 1 p. za ka dy prawidłowy wpis do tabeli, razem 2 p p. za ka dy prawidłowy zapis na mapie, 3. a) polodowcowe morenowe b) przybrze ne c) deltowe 4. np. Krajobraz młodoglacjalny charakteryzujà liczne i dobrze zachowane formy polodowcowe. 5. forma: klif wyst powanie: np. okolice Mi dzyzdrojów, Trz sacza, Jastrz biej Góry, wybrze e Zatoki Gdaƒskiej a) polodowcowe morenowe b) polodowcowe rynnowe c) przybrze ne np. Krajobraz staroglacjalny to krajobraz, w którym formy polodowcowe uległy znacznej denudacji. forma: mierzeja wyst powanie: Mierzeja Helska, Mierzeja WiÊlana 1 p. za dwa prawidłowe przyporzàdkowania, przyporzàdkowania 1 p. za podanie prawidłowego znaczenia terminu 1 p. z prawidłowà nazw formy rzeêby terenu, 1 p. za dwa prawidłowe miejsca wyst powania, razem 2 p. 6. a) P, b) F, c) P a) F, b) F, c) P 1 p. za dwa prawidłowe okreê - lenia, okreêlenia 7. mierzeja morze, wydma wiatr, k pa làdolód 8. a) W nad morzem, N nad làdem b) strzałka skierowana w stron làdu c) powietrze chłodne i wilgotne 9. a) Gdynia, Sopot b) Poznaƒ, Konin c) Opole d) Olsztyn 10. np. Drawieƒski PN, Wielkopolski PN, PN Bory Tucholskie, PN UjÊcie Warty, Wigierski PN 11. a) Puszcza Drawska, Puszcza Augustowska b) Bory Stobrawskie, Puszcza Kampinoska 12. rudy miedzi, w giel brunatny, w giel kamienny 13. np. rozwini ta gospodarka morska (rybołówstwo, budowa i remonty statków), wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej (rafineria w Gdaƒsku), dobrze rozwini ta turystyka 14. miasto: Wrocław kraina geograficzna: Nizina Âlàska wydma wiatr, pradolina wody polodowcowe, klif morze a) W nad làdem, N nad morzem b) strzałka skierowana w stron morza c) powietrze chłodne i suche a) Radom, Warszawa b) Szymbark c) Koszalin, Słupsk d) Kalisz np. Kampinoski PN, Białowieski PN, Narwiaƒski PN, Biebrzaƒski PN, Podlaski PN a) Bory Tucholskie, Puszcza Romincka b) Bory DolnoÊlàskie, Puszcza Białowieska gaz ziemny, ropa naftowa, sól kamienna np. dobrze rozwini ta turystyka, przemysł drzewny, przemysł gumowy, produkcja maszyn i artykułów chemicznych, rozwija si tak e przemysł wysokiej technologii miasto: Gdaƒsk kraina geograficzna: Pobrze e Gdaƒskie 1 p. za dwa prawidłowe połàczenia, połàczenia 1 p. za dwa prawidłowe wpisane symbole, 1 p. za prawidłowy kierunek strzałki, 1 p. za ka dà prawidłowà cech, 1 p. za ka de dwa prawidłowe przyporzàdkowania, nazw, razem 2 p. 1 p. za dwa prawidłowe przyporzàdkowania, 2 p. za trzy, 3 p. za cztery prawidłowe przyporzàdkowania 1 p. za dwa prawidłowe podkreêlenia, podkreêlenia, razem 2 p. 1 p. za dwie prawidłowe cechy, cechy 1 p. za prawidłowà nazw miasta, 1 p. za prawidłowà nazw krainy, razem 2 p.

6 Przeglàd regionów geograficznych cz Êç II Wy yna Âlàska, 2. Karkonosze, 3. Wy yna Kielecka, 4. Kotlina Kłodzka, 5. Kotlina Sandomierska 2. a) A Tarnów, B Cz stochowa, C Chełm, D Zakopane b) Cz stochowa (B), Chełm (C) 1. Kotlina OÊwi cimska, 2. Tatry, 3. Wy yna Lubelska, 4. Bieszczady, 5. Wy yna Krakowsko-Cz stochowska a) A Kielce, B Kraków, C Wałbrzych, D Nowy Sàcz b) Wałbrzych (C), Nowy Sàcz (D) nazw regionu, razem 5 p. 1 p. za ka de prawidłowe dopasowanie, 1 p. za dwie prawidłowe nazwy miast, razem 5 p. 3. a) Ânie ka b) Wielki Dział c) Góra Êw. Anny a) Łysica b) Wysokie Skałki c) Rysy 4. np. granie, turnie, piargi, leby np. jaskinie, nacieki (np. stalaktyty), bramy, ostaƒce 1 p. za ka de prawidłowe przyporzàdkowanie, 1 p. za dwie prawidłowe formy rzeêby, formy rzeêby, razem 2 p. 5. b c 1 p. za prawidłowy wybór 6. a) Wy yna Âlàska b) Wy yna Krakowsko-Cz stochowska c) Wy yna Kielecka (Góry Âwi tokrzyskie) 7. siarka Kotlina Sandomierska w giel kamienny Wy yna Âlàska kreda piszàca Wy yna Lubelska 8. od dołu: regiel górny (do 1450 m n.p.m.), kosodrzewina (do 1850 m n.p.m.), turnie (powy ej 2250 m n.p.m.) 9. np. krajobraz wysokogórski, krajobraz krasowy, stawy, wodospady, park narodowy, Zakopane, Kumotersko Goƒba a) Niecka Nidziaƒska b) Wy yna Kielecka (Góry Âwi tokrzyskie) c) Wy yna Lubelska rudy cynku i ołowiu Wy yna Âlàska granit Przedgórze Sudeckie w giel kamienny Wy yna Lubelska od dołu: pogórze (do 650 m n.p.m.), regiel dolny (do 1050 m n.p.m.), hale (do 2250 m n.p.m.) np. stawy, rumowiska skalne, skałki granitowe o ró norodnych kształtach, Êwiàtynia Wang w Karpaczu nazw regionu, 1 p. za dwa prawidłowe połàczenia, połàczenia 1 p. za dwie prawidłowe nazwy pi ter, nazwy 1 p. za dwa prawidłowe przykłady walorów, 2 p. za trzy przykłady, 3 p. za cztery przykłady, 10. a) P, b) P, c) F a) P, b) F, c) F 1 p. za dwa prawidłowe okre- okreêlenia 11. uczeƒ podkreêla: Wy yna Âlàska argumenty: np. surowce mineralne, du a g stoêç dróg i sieci kolejowej, du e zasoby siły roboczej, du y lokalny rynek zbytu, zaplecze naukowo-badawcze uczeƒ podkreêla: Wy yna Lubelska argumenty: np. urodzajne gleby, brak ucià liwego przemysłu, czyste Êrodowisko przyrodnicze 1 p. za wybranie właêciwego regionu, 1 p. za ka dy prawidłowy argument, 12. Tarnobrzeg, Wieliczka, Sandomierz Tarnów, Mielec, Kraków 1 p. za dwa prawidłowe podkre- podkreêlenia, razem 2 p. 13. obiekt: historyczne centrum Krakowa pas ukształtowania: Kotliny Podkarpackie 14. Nazywamy je tak, poniewa składajà si ze zr bów (obszarów wzniesionych) i rowów tektonicznych (obszarów obni onych) utworzonych wzdłu uskoków wskutek ruchów tektonicznych. obiekt: Kopalnia soli w Wieliczce pas ukształtowania: Kotliny Podkarpackie Nazywamy je tak, poniewa zbudowane sà z fałdów, czyli nasuni tych na siebie, sfałdowanych oraz wypi trzonych warstw skalnych. 1 p. za prawidłowà nazw miasta, 1 p. za prawidłowà nazw krainy, razem 2 p. 1 p. za prawidłowe wyjaênienie