ZMIANY W ZAWARTOŚCI TŁUSZCZY W MLEKU KROWIM NA PRZESTRZENI ROKU ANNUAL CHANGES IN COW'S MILK FAT CONTENT

Transkrypt

1 Jlanta Sikiewicz*, Mnika Góralka ** ZMIAY W ZAWARTŚCI TŁUSZCZY W MLEKU KRWIM A PRZESTRZEI RKU AUAL CHAGES I CW'S MILK FAT CTET Wprwadzie Celem niniejzeg pracwania jet analiza zmian zawartści tłuzczu w mleku na przetrzi rku raz wkazanie niektórych przyczyn mających wpływ na t zjawik. Prdukcja i przetwórtw mleka w Plce pełnia ważną rlę w rlnictwie, przemyśle pżywczym i gpdarce żywnściwej kraju. Przyzłść mleka i jeg przetwrów na rynku, a zarazem przyzłść całej branży mleczarkiej, zależy d ich ptrzegania przez tateczneg knumta. Przemył mleczarki mui nieutannie zabiegać względy różnych grup płecznych knumtów, dtarczając zerki artymt prduktów. Sytuacja ta jet mżliwa dzięki temu, że mlek jak prdukt marketingwy ma bardz pzytywną cechę - platycznść, czyli mżliwść przetwrzia g na wiele najróżniejzych prduktów wykiej wartści. Jednym z ważniejzych kładników mleka jet tłuzcz. ieprzetwrzne mlek zawiera d d 4,5% tłuzczu. Tłuzcz mleczny chemicznie jet tzw. tłuzczem właściwym, czyli etrem glicerlu i kwaów tłuzczwych (98%). Pztałe 2% t: chleterl, flipidy, karty, witaminy [Kunachwicz H. 1998]. Ważną grupą kładników ą niezbędne niaye kway tłuzczwe: linlwy, linlwy i arachidwy raz tanwiący pnad 20% tłuzczu mlekweg - kwa leinwy. Głównym flipidem mleka jet lecytyna, która ma zdlnści tabilizwania emulji. Strawnść tłuzczu mleczneg jet bardz wyka, kztałtuje ię na pzimie 97-99%. Tak wyka trawnść wynika z dużeg rzprzia kuleczek tłuzczwych w mleku jak również z nikiej temperatury tpniia tłuzczu (1-42 C). dr inż. Pańtwwa Wyżza Szkła infrmatyki i Przediębirczści w Łmży dr inż. Pańtwwa Wyżza Szkła Infrmatyki i Przediębirczści w Łmży 185

2 JLATA SIEKIEWICZ, MIKA GÓRALSKA Zawartść tłuzczu w mleku jet, bk czytści mikrbilgicznej i zawartści kmórek matycznych, jednym z wyznaczników zapłaty za mlek. Ca płaa rlnikm zależy d prctwej zawartści tłuzczu w mleku, dtarczanym przez pzczególnych rlników [Szajner M. 1999], Dla przetwórców mleka niezwykle ważne jet, aby kupwany urwiec charakteryzwał ię mżliwie zbliżnym kładem jakściwym i ilściwym na przetrzi całeg rku. Tylk wtedy bwiem na rynek mgą trafiać prdukty pwtarzalnej jakści, zadwalające knumtów [Sikiewicz J., Kruzewka D. 2008]. Seznwść prdukcji mleka jet integralną częścią prceu prdukcyjneg. Uzależnina jet na z jednej trny d bilgiczneg charakteru prdukcji rlniczej, z drugiej zaś trny d warunków naturalnych i zmiiających ię pór rku. Jednym z głównych czynników wpływających na zmiany w kładzie mleka, w tym tłuzczu, jet nierównmierna prdukcja w ciągu rku. Jet na zczególnie zauważalna w małych gpdartwach utrzymujących p kilka krów mlecznych, w których mlek nie jet głównym urwcem twarwym. Czynnik t nie ma tak dużeg znaczia w dużych gpdartwach natawinych na prdukcję mleka wykiej jakści. Mżna więc twierdzić, że pzim eznwych wahań w prdukcji mleka jet krelwany z pzimem knctracji i pecjalizacji gpdartw mleczarkich [Iwan B. 2005; Sikiewicz J., Kruzewka D. 2009], Wśród innych czynników mających wpływ na zjawik eznwści w prdukcji mleka należy wymiić pób żywiia i utrzymania krów mlecznych, piekę z weterynaryjną nad tadem krów raz rzkład wycieleń. Metdyka pracy iniejza praca pwtała w parciu dkumtację udtępniną przez kręgwą Spółdzielnię Mleczarką w Piątnicy. W pracy dknan analizy fizyk-chemicznej urwca kupineg w kreie 12 mieięcy przez SM w Piątnicy. Analizie pddan mlek pchdzące w umie d 50 lw wybranych dtawców mleka. Mlek d pzczególnych rlników badane był Prductów mleka pdzieln na dwie grupy badawcze. Pierwzą z nich tanwili rlnicy prwadzący gpdartwa pecjalizujące ię w prdukcji mleka (GS) - 25 gpdartw, gdzie dbiór urwca dbywa ię bezpśredni u prducta. Drugą grupą badawczą byli rlnicy dtawiający mlek d punktów kupu (PSM) - 25 gpdartw. Ddatkw każda grupa rlników pdzielna ztała na trzy pdgrupy badawcze, w których kryterium pdziału była ilść wyprdukwaneg w ciągu rku mleka. W pracwaniu dknan prównania zawartści tłuzczu w mleku, zarówn w brębie pzczególnych grup badawczych (PSM, GS), jak również pmiędzy biema grupami. Pnadt zwró uwagę na różnice w zawartści tłuzczu w mleku w zależnści d pry rku. W badaniu eznwści w kładzie mleka wybran dwa mieiące - czerwiec i litpad, jak najbardziej charakterytyczne dla wykazania wpmnianych zależnści. 186

3 ZMIAY W ZAWARTŚCI RUSZCZY W MLEKU KRWIM A PRZESTRZEI RKU mówiie wyników badań Średnia zawartść tłuzczu w mleku wyprdukwanym przez gpdartwa pecjalityczne - GS Analizując zawartść tłuzczu zauważyć mżna, że jet na zróżnicwana w zależnści d ilści prdukwaneg mleka, zarówn w jednej jak i drugiej grupie badawczej. Rlnicy natawii na prdukcję mleka (GS) pdzieli ztali na trzy natępujące pdgrupy: gpdartwa prdukujące d 100 ty. litrów mleka (7 rlników), gpdartwa prdukujące d 100 d 200 ty. litrów (9 rlników) raz gpdartwa prdukujące pwyżej 200 ty. litrów mleka rcznie (9 rlników) - tab. 1. Analizując średnią zawartść tłuzczu w pzczególnych pdgrupach gpdartw pecjalitycznych wyraźnie widać (ry. 1), że na przetrzi całeg rku najwyżzą zawartść tłuzczu każdrazw znaczan w przypadku prductów mleka dtawiających między 100 a 200 ty. litrów mleka rcznie. Surwiec dtarczany przez tę pdgrupę badawczą (9 rlników) zawierał średni rcznie 4,40% tłuzczu. Różnica między najniżzą (4,21%) i najwyżzą (4,62%) zawartścią tłuzczu w mleku ddanym przez tę pdgrupę prductów była znacząca i wyniła 0,41%. Surwiec pchdzący z gpdartw, w których prdukuje ię najwięcej mleka rcznie (> 200 ty. litrów) zawierał średni między 4,08 a 4,5% tłuzczu (średnia rczna-4,2%). Mlek z mawianej pdgrupy gpdartw (ry. 1), charakteryzwał ię najbardziej wyrównaną średnią zawartścią tłuzczu w przeciągu całeg rku - między najwyżzą a najniżzą rczną wartścią była różnica 0,27%. Jedncześnie urwiec wyprdukwany przez analizwaną grupę 9 rlników, zawierał średni 0 0,17% tłuzczu mniej w prównaniu d mleka pchdząceg z gpdartw prdukujących urwiec najwyżzej zawartści tłuzczu (4,40%). ajniżzą średnią zawartść tłuzczu (4,19%) dntwan w urwcu dtarczanym przez gpdartwa prdukujące rcznie d 100 ty. litrów mleka - były t wartści między,94 a 4,6%. Różnica między najniżzą i najwyżzą zawartścią tłuzczu w mleku ddanym przez tę pdgrupę prductów wyniła 0,42% 1 była więkza dpwiedni 0,01% i 0,15% w tunku d wahań w ilści tłuzczu, jakie dntwan w mleku z gpdartw prdukujących d 100 d 200 ty. litrów raz pwyżej 200 ty. litrów mleka rcznie. Pnadt średnia rczna zawartść tłuzczu znaczna w urwcu analizwanej pdgrupy była 0,21% niżza w prównaniu d 9 badanych rlników prdukujących mlek najwiękzej zawartści tłuzczu (4,40%) i 0,17% niżza w prównaniu d urwca wyprdukwaneg przez klejnych 9 badanych rlników (4,2%). Średnia zawartść tłuzczu w mleku wyprdukwanym przez gpdartwa krzytające z punktów kupu - PSM Rlnicy dtawiający mlek d punktów kupu (25 gpdartw) pdzieli ztali na natępujące pdgrupy: gpdartwa prdukujące d 12 ty. litrów mle- 187

4 JLATASIEKIEWICZ,MIKAGÓRALSKA u cr fh Ph t/ j i. Cu A fi U & T 1 X a t n < tn 0\ " ~t c r 00 C> Tf <J <u 1*1 b T SU i*) I9J) w r* e 'Ł «5 ci ' Th ci t ( <u 1 * U E!»fr t * "fr ' rt-"»fr '»fr" n '»fr" i 5«.2 'S T 4) U t- js fs S ^ a & a 4) U c 'g BD > >> U «w V) <»fr C -S J»fr *»fr" B "Ö w-i c t»fr t t C t»fr t»fr t t t 188

5 ZMIAY W ZAWARTŚCI TŁUSZCZYW MLEKU KRWIM A PRZESTRZEI RKU ka rcznie (7 rlników), gpdartwa prdukujące 12 d 20 ty. litrów (10 rlników), gpdartwa prdukujące pwyżej 20 ty. litrów (8 rlników) - tab. 2. Analizując średnią zawartść tłuzczu w pzczególnych pdgrupach gpdartw dtawiających urwiec d punktów kupu (ry. 2), zauważyć mżna, że rlnicy prdukujący pwyżej 20 ty. litrów mleka rcznie, uzykują urwiec bardziej tabilnej zawartści tłuzczu niż pztałe pdgrupy prducckie. Surwiec dtarczany d punktów kupu przez wpmnianą pdgrupę 8 rlników, charakteryzwał ię średnią zawartścią tłuzczu wynzącą,96%, w zakreie między,72 a 4,12%. Przy czym różnica między najwyżzą a najniżzą zawartścią tłuzczu na przetrzi rku wyniła 0,40%. Zawartść tłuzczu w mleku wyprdukwanym przez tę pdgrupę prductów (> 20 ty. 1), była jedncześnie najwyżzą (,96%), pśród trzech analizwanych pdgrup rlników krzytających z PSM. Bardziej zróżnicwaną zawartść tłuzczu w przeciągu rku dntwan w przypadku gpdartw prdukujących ty. litrów mleka (10 gpdartw). Rlnicy z tej pdgrupy uzykali urwiec, który zawierał średni,92% tłuzczu, 0,04% mniej w tunku d urwca z pdgrupy prdukującej > 20 ty. 1. Wahania, na przetrzi 12 mieięcy, między najniżzą (,67%) i najwyżzą (4,22%) zawartścią analizwaneg kładnika wyniły w mawianej pdgrupie (12-20 ty. l)-0,55%. ajwiękze różnice w zawartści tłuzczu i jedncześnie najniżzą rczną średnią zawartść tłuzczu dntwan w urwcu z gpdartw prdukujących najmniej, czyli d 12 ty. litrów mleka rcznie (7 gpdartw). Różnica między najniżzą (,51%) a najwyżzą (4,11%) średnią zwartścią tłuzczu wyniła w tej pdgrupie 0,6%. Średni rcznie urwiec rlników zaklayfikwanych d tej pdgrupy badawczej zawierał,79% tłuzczu, czyli 0,1% i 0,17% mniej w prównaniu d urwca rlników dtawiających dpwiedni - d 12 d 20 ty. litrów raz pwyżej 20 ty. litrów mleka rcznie. Pdumwując zagadniie dtyczące średniej zawartści tłuzczu w urwcu wyprdukwanym przez analizwane grupy - rlników prwadzących amdzielne gpdartwa z dbirem bezpśrednim raz rlników krzytających z punktów kupu, należy zwrócić uwagę na ittne różnice w kładzie ilściwym mawianeg kładnika w zależnści d pchdzia urwca - ry.. Mlek wyprdukwane przez 25 rlników z gpdartw pecjalitycznych zawierał średni rcznie 4,28% tłuzczu. a przetrzi całeg rku, we wzytkich mieiącach, każdrazw znaczan średnią zawartść tłuzczu pwyżej 4,0%, przy czym najniżzą ilść badaneg kładnika znaczn w czerwcu - 4,09%, zaś najwyżzą w mieiącach październik i litpad - 4,40%. Surwiec pchdzący z 25 gpdartw dtawiających mlek d punktów kupu zawierał średni rcznie,90% tłuzczu. a przetrzi 12 mieięcy były t wartści d,65% (czerwiec) d 4,15% (litpad). Średni rcznie, urwiec pchdzący z gpdartw krzytających z PSM, zawierał 0,8% tłuzczu mniej w prównaniu d gpdartw z indywidualnym dbirem mleka - ry. 189

6 JLATA SIEKIEWICZ, MIKA GÓRALSKA Z analizy wynika, że ważnym wyznacznikiem mającym wpływ na zawartść tłuzczu w mleku jet wielkść gpdartwa i ilść utrzymywanych w nim krów. W gpdartwach pecjalizujących ię w chwie krów i twarwej prdukcji mleka uzykuje ię wyżzą zawartść tłuzczu w prównaniu d urwca wyprdukwaneg przez rlników prwadzących mniejze gpdartwa. Seznwść w kładzie mleka pd kątem zawartści tłuzczu Analizując średnią zawartść tłuzczu w pzczególnych mieiącach rku, wyraźnie zaznacza ię eznwść w zawartści tłuzczu w mleku. Dla lepzeg zbrazwania tej zależnści prównan ze bą średnią zawartść tłuzczu w urwcu wyprdukwanym przez 50 badanych rlników, wykrzytując w tym celu dwa mieiące - czerwiec i litpad (ly. 4, 5), jak najbardziej repreztatywne pd kątem różnicy w ilści tłuzczu. Spśród 25 rlników z gpdartw indywidualnych tylk (12%) w litpadzie raz 8 (2%) w czerwcu uzykał urwiec, w którym tłuzcz tanwił pniżej 4,0%. W przypadku rlników z gpdartw dtawiających urwiec d punktów kupu był t dpwiedni 6 (24%) gpdarzy w litpadzie i aż 21 (84%) w czerwcu. Średnia natmiat zawartść tłuzczu w mieiącu czerwcu dla całej grupy badawczej prwadzącej gpdartwa pecjalityczne kztałtwała ię na pzimie 4,11%, pdcza gdy w urwcu z gpdartw krzytających z PSM była t wartść,66% ( 0,45% niżza). W litpadzie zaś średnia zawartść tłuzczu w mleku z gpdartw pecjalitycznych znaczna ztała na pzimie 4,41%, a w mleku wyprdukwanym przez drugą grupę badawczą 4,16% ( 0,25% mniej). Jezcze wyraźniej, różnice w kładzie mleka między dwiema grupami badawczymi, mżna zaberwwać, gdy prównamy średnią zawartść tłuzczu w mleku z gpdartw indywidualnych znaczną w litpadzie (4,41%) d średniej zawartści tłuzczu w urwcu dtawianym d PSM w czerwcu (,66%). Różnica zawartści tłuzczu w mleku, między badanymi grupami, kztałtuje ię tu na pzimie aż 0,75%, pdcza gdy w brębie amych grup badawczych różnice te wynzą: 0,0% (GS) i 0,50% (PSM). Wkaźniki eznwści w kładzie tłuzczu ą mniejze w przypadku gpdartw natawinych na prdukcję mleka. Wynika t między innymi ze pbu żywiia krów mlecznych. Zwierzęta hdwane w gpdartwach pecjalitycznych przez cały rk karmiane ą wyk zbilanwaną pazą, dzięki czemu mlek pzykiwane d tak karminych krów charakteryzuje ię bardziej tabilnym kładem. atmiat więkzść rlników dtawiających urwiec d punktów kupu, w mieiącach letnich paa krwy na patwikach, natmiat późną jeiią i zimą bydł przebywa w brach i karmine jet pazami treściwymi. Zaznaczyć przy tym należy, że przeżuwacze wymagają twania jednrdneg żywiia. W fazach zmian żywiiwych (przechdzie z wypau na patwi- 190

7 ZMIAYW ZAWARTŚCITŁUSZCZYW MLEKU KRWIM A PRZESTRZEI RKU kach d utrzymania krów w brach i dwrtnie) zaberwwać mżna zmniejzie zawartści uchej may w mleku krów, zwłazcza tłuzczu. Kwalki [2006] pdaje, że zakre zmian prctwych zawartści tłuzczu w mleku w wyniku zmian żywiiwych mże iągnąć nawet pzim jedntek prctwych. Wniki Analiza udtępninych przez SM w Piątnicy wyników badań upważnia d rmułwania natępujących wników i twierdzeń: 1. Zawartść tłuzczu w mleku wyprdukwanym zarówn w gpdartwach pecjalitycznych jak i krzytających z punktów kupu jet zróżnicwana w zależnści d ilści litrów mleka dtawianeg przez pzczególnych rlników jak również d twaneg pbu utrzymania krów mlecznych (hdwla tanwikwa, krewe wypaanie na patwikach). 2. Knctracja przemyłu bjawiająca ię prwadziem dużych gpdartw pecjalizujących ię w twarwej prdukcji mleka przyja wytwarzaniu urwca wykiej, pwtarzalnej jakści i jednlitym kładzie.. Średni rcznie, urwiec pchdzący z gpdartw z indywidualnym dbirem mleka zawierał 0,8% tłuzczu więcej, w prównaniu d urwca z gpdartw dtawiających mlek d punktów kupu. 4. Seznwść w ilści tłuzczu mierzna w czerwcu i litpadzie była więkza w przypadku mleka prdukwaneg w gpdartwach krzytających z PSM (0,50%) w prównaniu d gpdartw pecjalitycznych (0,0%). Pnadt różnica między średnią zawartścią tłuzczu w mleku z gpdartw indywidualnych znaczną w litpadzie (4,41%) a średnią zawartścią tłuzczu w urwcu dtawianym d PSM w czerwcu (,66%) kztałtwała ię na pzimie aż 0,75%. 191

8 JLATA SIEKIEWICZ, MIKA GÓRALSKA -a! n -w a " a S U >> u CS" >fl CS a - t Ii w ri 'S S 'Ł ^ i» <u S U ' ncä e 5 e ïï u TJ CS" 4» 5- Ki ci J CS H 192 Średnia [jtk/ml x 10] Średnia zawartść tłuzczu w mleku w pzczególnych mieiącach 2007 rku [%] lść przedaîeg mleka [1] "i' C 00 t C ~ CS n t'- n n t tn i t- Dtawcy a >r> 00 t, ve a " " ^f C <n 'n, t C " " " " ** H X Sf t m 00 " X <n C, >n r " " \ M- t^ e 00 C <" >n" ^ t m t" n in l- e n rf Tf" CS M-", " ł-( t " t" " Lri " " m SI 00 t-" t" t" " t in t-- ^ Cn Sf t t " St" " " 00 e, lh 00 ł l 00 f t-^ 00!-_, C C-l t _ " " n 00 n, " " e e < >n, n C n " " e e H n eei " e, n, " " <n m " I-- I 1/1 t n 00 ( C C " t" " " " " <n " " e î ( " Y=i > <n C t n t " n iri e 00 t m " t" k t _ t- t" " " C " " " " < r^ in " " ", ( t-, " > < > t-, c " 'n " t- ( CS in e n vq, n 'j _ ^ " " " " Cef " " " M t in, e (-1 00 " " CS 'n t, ^ > " C, CS C i/ł k " -i-" " T " i> Wl < t-- t-- 00 C C; t-; " " " < " " t- f- t e^l 00 e, C, t t-_ n " " " " k > c- C 'n C CS t, " " " CS " e n W) " t" " > HH t'- CS m C TH n t ^t" 00 w-i in t n in nc; " " " t" " t" " " " " n wn C H t, m " i < i-i ** in <, " 00 r 00 'n t C t, i> " " SI-" C 00, St" " " t " 'n in < " " " k ^ t ^ >T) ( ", in, " in >n t" IT) i t- ' m 00, " " " in,, " " _ " n in t- t- n in m 'n e, " " " " " " " " in in < in C c- t " _ ^ n " " " t" t" t n CS t-" " 'n c~t t 00 G in CT C SI- t- CS t m t " t-»y; >n r^ n 00, t-^ C 'n 00, r " " " " " " " " " t ł-;, St " " n, t- " 'n ", t> " " n T) C in in t> in m ^ 'n St 'n Ń C e e e [-- C 2 «'S "S ' «ty uzi 00 ( a 2 i/-> c- n CS e C e e St C e 'n T 'j VCA " i J 0 S S "a 1 t G K 5 2 '

9 ZMIAY W ZAWART USZCZY W MLEKU KRWIM A PRZESTRZEI RKU Ry. 1. Średnia zawartść tłuzczu [%] w mleku w pzczególnych mieiącach 2007 rku - 25 gpdartw pecjalitycznych [GS] Mieiące "GS prdukujące d 100 ty. I GS prdukujące ty. I GS prdukujące pwyżej 200 mleka rcznie mleka rcznie ty. I mleka rcznie Źródł: pracwanie włane wyników udtępninych przez SMw Piątnicy Ry. 2. Średnia zawartść tłuzczu [%] w mleku w pzczególnych mieiącach 2007 rku - 25 gpdartw dtarczających mlek d punktu kupu [PSM] PSM prdukujące d 12 ty. I aa PSM prdukujące ty. I PSM prdukujące pwyżą 20 mleka rcznie mleka rcznie ty. I mleka rcznie Źródł: pracwanie włane wyników udtępninych przez SMw Piątnicy 19

10 JLATA SIEKIEWICZ, MIKA GÓRALSKA Ry.. Średnia zawartść tłuzczu [%] w mleku kupinym przez SM w Piątnicy d 25 rlników dtawiających urwiec d punktów kupu (PSM) raz d 25 rlników z gpdartw pecjalitycznych (GS) 4.S I Mieiące Mlek z punktów kupu Mlek z gpdartw pecjalitycznych Źródł: pracwanie włane wyników udtępninych przez SM w Piątnicy Ry. 4. Średnia zawartść tłuzczu [%] w mleku w pzczególnych mieiącach 2007 rku - 25 gpdartw pecjalitycznych [GS] T Pzczególni dtawcy B8 czerniec litpad Źródł: pracwanie włane wyników udtępninych przez SM w Piątnicy 194

11 ZMIAYW ZAWARTŚCI TtUSZCZYW MLEKU KRWIM A PRZESTRZEI RKU Ry. 5. Średnia zawartść tłuzcze [%] w mleku w pzczególnych mieiącach 2007 rku - 25 gpdartw dtarczających mlek d punktu kupu [PSM} Pzczególni dtawcy H czerwiec E Litpad Źródł: pracwanie włane wyników udtępninych przez SMw Piątnicy LITERATURA Iwan B Seznwść kupu mleka. Stwarzyzie Eknmitów Rlnictwa i Agrbizneu. Rczniki naukwe, tm VII, zezyt 2. Kwalki Z. M Tłuzcz w mleku wciąż ważny. Hduj z Głwą, 9-10, Kunachwicz H Tabele wartści dżywczej prduktów pżywczych. Warzawa IŻŻ, Sikiewicz J., Kruzewka Analiza bazy urwcwej wybranej mleczarni z wjewództwa pdlakieg. Przegląd mleczarki,, 5-8. Sikiewicz J. Kruzewka D Analiza bazy urwcwej kręgwej Spółdzielni Mleczarkiej w Piątnicy. Zez. auk., Łmża - mat. z Międzynardwej Knfercji Młdych Agrnaukwców, 7: Szajner M Eknmia mleczartwa. Wyd. Akademii Rlniczej im. Auguta Ciezkwkieg w Pznaniu. STRESZCZEIE Celem niniejzeg pracwania jet analiza zmian zawartści tłuzczu w mleku na przetrzi rku raz wkazanie niektórych przyczyn mających wpływ na t zjawik. Tłuzcz jet jednym z pdtawwych kładników mleka. Jeg zawartść w urwym mleku wyni d d 4,5%. Tłuzcz mlekwy jet bazą przy prdukcji wielu wyrbów przemyłu mleczarkieg. Dlateg aby zachwana była płynnść prdukcji, ważne jet, aby kład mleka wykazywał jak najmniejze 195

12 JLATA SIEKIEWICZ, MIKA GÓRALSKA wahania. Z pracwania wynika, że dbrym pbem na zapewniie wykiej i pwtarzalnej jakści mleka i jeg kładników jet knctracja przemyłu bjawiająca ię prwadziem dużych gpdartw pecjalizujących ię w prdukcji mleka. SŁWA KLUCZWE: tłuzcz mlekwy, kład mleka SUMMARY The bjective f thi tudy i the analyi f annual change in fat tt f milk and the indicatin f me f the rean influcing thi phmn. Fat i ne f the etial milk titut. Raw milk tain t 4.5% f fat. Milk fat i the bae fr the prductin f many prduct f the dairy indutry. Due t thi fact it i imprtant that the fluctuatin f milk tt are the lwet pible t maintain the prductin flw. A gd way t ure high and repeatable quality f milk and it tt ariing frm thi tudy i the ctratin f the indutry manifeting itelf in large farm pecializing in milk prductin. KEYWRDS: milk fat, milk cmpitin 196