POZIOMY BEZPIECZE STWA PRACY TRANSPORTOWYCH SYSTEMÓW ELEKTRONICZNYCH W ASPEKCIE ZAK ÓCE ELEKTROMAGNETYCZNYCH

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 96 Transport 2013 Jacek Pa, Tadeusz Dbrowski Wojskowa Akademia Techniczna, Wydzia Elektroniki POZIOMY BEZPIECZESTWA PRACY TRANSPORTOWYCH SYSTEMÓW ELEKTRONICZNYCH W ASPEKCIE ZAKÓCE ELEKTROMAGNETYCZNYCH Rkopis dostarczono, marzec 2013 Streszczenie: Wraz z rozwojem elektroniki, w tym transportowych systemów elektronicznych (zawierajcych m. in. mikroprocesorowe czujniki ruchu, centrale alarmowe, moduy mocy, moduy rozszerze), nastpuje znaczca miniaturyzacja tych urzdze. Moduy systemu elektronicznego wymagaj coraz mniejszej energii do swego dziaania. Prdy i napicia robocze poszczególnych urzdze, które tworz system, maj coraz mniejsze wartoci. Zmniejszenie poziomu sygnaów uytecznych w elektronicznym systemie np. transportowym moe skutkowa tym, i mniejsza energia zakócajca jest potrzebna do zaburzenia ich pracy lub nawet do uszkodzenia [1,2]. W referacie przedstawiono koncepcj okrelenia wartoci poziomów bezpieczestwa pracy transportowych systemów elektronicznych dla okrelonego typu zakóce elektromagnetycznych. Zadaniem transportowego systemu elektronicznego jest wykrywanie zagroe stanu zdatnoci technicznej i funkcjonalnej wystpujcych w procesie transportowym [9]. Zagroenia te wynikaj z faktu zrónicowanych warunków klimatycznych i niejednorodnego rodowiska elektromagnetycznego, w którym systemy te pracuj. Sowa kluczowe: eksploatacja, zakócenia elektromagnetyczne, poziom bezpieczestwa 1. WSTP Prawidowo dziaania transportowego systemu elektronicznego jest uwarunkowana utrzymywaniem przez sygnay uyteczne okrelonego poziomu i utrzymywaniem wystarczajcego zapasu bezpieczestwa gwarantujcego poprawne dziaanie. Zagadnienie to naley rozpatrywa zarówno w dziedzinie czasu jak i czstotliwoci (rys. 1, rys. 2). Pojcie poziomu sygnau moe oznacza np. amplitud, moc, energi sygnau uytecznego (roboczego) i zakócajcego. Konkretna miara poziomu sygnau okrelona zostaje na etapie analizy konkretnej rzeczywistej sytuacji eksploatacyjnej.

2 358 Jacek Pa, Tadeusz Dbrowski A[dB] poziom sygnau A wym zapas wymagany noc dzie A s-rob poziom sygnau roboczego A rzecz zapas rzeczywisty A z-dop poziom dopuszczalny zakóce A z-rzecz poziom zakóce rzeczywistych (tj. dziaajcych) noc t[h] Rys. 1. Ilustracja podanej relacji midzy poziomem sygnaów uytecznych (roboczych) a poziomami zakóce w funkcji czasu, w transportowym systemie elektronicznym A[dB] poziom sygnau A ' wym A ' rzecz A " wym A " rzecz A s-rob A z-dop (wynikajcy z norm) A z-rzecz ELF VLF f[khz] Rys. 2. Ilustracja podanej relacji midzy poziomem sygnaów uytecznych (roboczych) a poziomami zakóce w funkcji czstotliwoci, w transportowym systemie elektronicznym gdzie: ELF - zakres czstotliwoci od 5 do 2000 Hz, VLF - zakres czstotliwoci od 2 do 100 khz W transportowym systemie elektronicznym mona zastosowa nastpujce kryteria stanów funkcjonalno-bezpiecznociowych w aspekcie zakóce [4]: 1. Warunek stabilnej zdatnoci funkcjonalnej determinujcej stan bezpieczestwa (A rzecz - A wym ) > 0 dla A rzecz > 0 i A wym > 0 (1) 2. Warunek niestabilnej zdatnoci funkcjonalnej skutkujcej stanem zagroenia (A rzecz - A wym ) 0 dla A rzecz > 0 i A wym > 0 (2) 3. Warunek niezdatnoci funkcjonalnej skutkujcej stanem niebezpieczestwa A rzecz 0 (3) gdzie: A wym = (As-rob - Az-dop); A rzecz = (As-rob - Az-rzecz) (4)

3 Poziomy bezpieczestwa pracy transportowych systemów elektronicznych w aspekcie 359 Zauwamy, e: a) zapas rzeczywisty poziomu sygnau A rzecz to odpowiednik dysponowanego potencjau bezpieczestwa P B dys systemu w aspekcie zakóce; b) zapas wymagany poziomu sygnau A wym to odpowiednik wymaganego potencjau bezpieczestwa P B wym systemu w aspekcie zakóce [4]. Zapas A wym jest zaleny od nastpujcych faktów: od skutecznoci dziaania urzdze, których niezdatno funkcjonalna wywoana zakóceniami moe sprowadzi zagroenie dla ycia ludzkiego (do tej grupy urzdze nale m. in.: transportowy system elektroniczny, system sygnalizacji poarowej - SSP, system sterowania ruchem kolejowym SRK). W tym przypadku wymaga si zapasu A wym o wartoci co najmniej 20 db; od skutecznoci dziaania urzdze, których niezdatno funkcjonalna wywoana zakóceniami moe spowodowa zakócenie pracy systemu transportowego (do tej grupy urzdze nale m. in.: czujki ppo., czujki ruchu, urzdzenia skadowe SRK wyposaone w nadmiary strukturalne). W tym przypadku wymaga si zapasu A wym o wartoci co najmniej 10 db; od skutecznoci dziaania urzdze, których niezdatno funkcjonalna wywoana zakóceniami nie powoduje dysfunkcji systemu transportowego. W tym przypadku zaleca si stosowanie zapasu A wym o wartoci 6 db. Przy analizie wymaganego zapasu A wym (rys. 1, rys.2) naley uwzgldni take nastpujce zmiany spowodowane normaln eksploatacj transportowych systemów elektronicznych: starzenie si elementów skadowych tworzcych transportowy system elektroniczny; zmiana parametrów elementów optycznych i chemicznych wchodzcych w skad systemów nadzoru; zmiana parametrów elektrycznych tych elementów; zmiana korozyjna pocze masy wewntrz systemu i systemów zainstalowanych na obszarze kolejowym; uszkodzenie lub zmiana parametrów znamionowych elementów odkócajcych [2, 3]; zmiany modernizacyjne w strukturze transportowego systemu elektronicznego np. zmiany w uoeniu okablowania, zmiany typów urzdze skadowych, zmiany sposobu transmisji i kodowania sygnaów diagnostycznych, alarmowych itd.; inne czynniki wewntrzne lub zewntrzne, które mog mie wpyw na waciwoci kompatybilnociowe transportowego systemu elektronicznego, jak np. zainstalowanie w pobliu nadajnika RTV, stacji bazowej systemu GSM lub radaru; modernizacja taboru kolejowego poprzez zastosowanie np. elektrowozów lub elektrycznych zespoów trakcyjnych o wyszych mocach znamionowych lub wykorzystujcych inne sposoby zasilania energetycznego itp. [3]. Zakócenia wytwarzane na obszarze kolejowym, które oddziaywuj na transportowy system elektroniczny, mona podzieli ze wzgldu sposób rozchodzenia si i parametry sygnaów w sposób przedstawiony na rys. 3.

4 360 Jacek Pa, Tadeusz Dbrowski Rys. 3. Podzia zakóce wytwarzanych na obszarze kolejowym Istniejce zakócenia elektromagnetyczne na obszarze kolejowym oddziaywaj na transportowe systemy elektroniczne za pomoc sprze: promieniowanych (zakres czstotliwoci od 30 MHz) warto zakóce proporcjonalna do parametrów pola elektromagnetycznego; przewodzonych poziom zakóce proporcjonalny do wartoci prdu I[A] oraz napicia U[V] sygnau zakócajcego; indukcyjnych amplituda zakóce proporcjonalna do szybkoci zmian prdu w czasie; pojemnociowych amplituda zakócenia proporcjonalna do szybkoci zmian napicia w czasie [1,2,5]. 2. NORMATYWNE WARUNKI BEZPIECZESTWA SYSTEMU W ASPEKCIE ZAKÓCE W transportowych systemach elektronicznych zainstalowanych na obszarze kolejowym problemem, ze wzgldu na oddziaywanie zakóce elektromagnetycznych, s poczenia elektryczne wykonane za pomoc kabli zasilajcych, sygnaowych, magistral transmisyjnych. Poczenia te integruj m. in. czujki oraz elementy wykonawcze systemu z sercem systemu tj. central alarmow. W systemach nadzoru zainstalowanych na obszarze kolejowym kable zasilajce, sygnaowe i magistrale transmisyjne musz przebiega przez obszary, na których wstpuj stacjonarne lub ruchome róda zakóce [3]. Mog krzyowa si lub przebiega w pobliu linii energetycznych zasilajcych systemy sterowania ruchem kolejowym, trakcj kolejow lub systemy owietlenia. Przewody energetyczne, przez które pynie prd zasilajcy, wytwarzaj wokó siebie niezamierzone pole elektryczne i magnetyczne proporcjonalne do napicia oraz pyncego prdu. Pole to stanowi ródo zakóce i w ogólnym przypadku moe prowadzi do zakócenia pracy systemu. W celu wskazania jak unikn istotnego wpywu zakóce

5 Poziomy bezpieczestwa pracy transportowych systemów elektronicznych w aspekcie 361 emitowanych przez wymienione poczenia opracowano normy, które okrelaj minimalne, dopuszczalne odlegoci w jakich naley ukada w/w okablowanie. W Polsce obowizuje rozporzdzenie Ministra cznoci z dnia r. w sprawie wymaga technicznych i eksploatacyjnych dla urzdze, linii i sieci telekomunikacyjnych (zacznik nr 23 Wymagania techniczne na okablowanie strukturalne ). W 2002 roku przyjto now norm PE-EN :2002 Technika informacyjna. Instalacja okablowania. Cz 2. Planowanie i wykonanie instancji wewntrz budynku dotyczc okablowania strukturalnego. W tabeli 1 przedstawiono zalecane minimalne odstpy, które okrela wymieniona norma [12]. Tab. 1 Zalecane odstpy midzy przewodami przesyu sygnaów a zasilajcymi w zalenoci od mocy pobieranej przez urzdzenia Warunki prowadzenia kabli P 2kVA 5kVA P 2kVA P 5 kva Nieekranowane linie zasilajce, nieekranowane korytka kabli telekomunikacyjnych Nieekranowane linie zasilajce, ekranowane metalowe korytka kabli telekomunikacyjnych Linie zasilajce i telekomunikacyjne prowadzone w oddzielnych uziemionych korytkach 127 mm 305 mm 610 mm 64 mm 152 mm 305 mm - 76 mm 152 mm W innej normie EIA/TIA 568 opracowanej przez Electronic Industries Association and Telecom Comunications Industtries Association w roku 1991, okrelono dopuszczalne odlegoci dla okablowania sygnaowego i linii energetycznych. Dokument ten okrela wymagania odnoszce si do okablowania budynków i linii przeznaczonych do przesyania sygnaów akustycznych i transmisji danych. Norma EIA/TIA 568 jest norm ogóln i nie odnosi si do adnego konkretnego standardu transmisji danych. Okrela, jakie funkcjonalnie kryteria techniczne maj spenia instalowane kable i zcza oraz okrela wytyczne dotyczce dopuszczalnych technik instalowania. W Genewie 1994 roku w oparciu o norm EIA/TIA 568 zatwierdzono midzynarodow norm okrelajc standard budowy systemów okablowania strukturalnego jako ISO/IEC IS Zalecane odstpy dla rónych wartoci mocy pozornych S przepywajcych przez kable energetyczne zostay przedstawione w tabeli 2 [10,11]. Tab. 2 Minimalne odstpy midzy kablami energetycznymi a okablowaniem strukturalnym wedug normy ISO/IEC IS Minimalny odstp od S 2kVA S = 2 5 kva S 5 kva Kable elektroenergetyczne bez ekranów 125 mm 300mm 600 mm Kable energetyczne prowadzone w 40 mm 75 mm 150 mm uziemionych korytkach, rurach, itp. Dodatkowo naley tak rozmieszcza trasy kabli, aby zapewni uoenie okablowania strukturalnego w nastpujcych odlegociach od ukadów zakócajcych (odstpy minimalne): 300 mm od owietlenia wysokonapiciowego (np. wietlówek); 1000 mm od rozdzielni elektrycznych; 1000 mm od transformatorów i silników.

6 362 Jacek Pa, Tadeusz Dbrowski Odstpy midzy kablami elektroenergetycznymi i informatycznymi Tab. 3 rodowisko elektromagnetyczne, w którym wymagania dotyczce emisji i odpornoci przewyszaj poziomy zawarte w normach serii PN-EN i PN-EN 50082, oznaczenie A na rys. 4 Stosowane przewody Nieekranowany kabel elektroenergetyczny i nieekranowany kabel informatyczny Nieekranowany kabel elektroenergetyczny i ekranowany kabel informatyczny Ekranowany kabel elektroenergetyczny i nieekranowany kabel informatyczny Ekranowany kabel elektroenergetyczny i ekranowany kabel informatyczny Wymagane odstpy A pomidzy przewodami Bez separatora lub z separatorem niemetalowym Separator aluminiowy Separator stalowy 200 mm 100 mm 50 mm 50 mm 20 mm 5 mm 30 mm 10 mm 2 mm 0 mm 0 mm 0 mm odlego A odlego A Kabel elektroenergetyczny Kabel informatyczny bariera wymagane odlegoci A w przypadkach zastosowania separatorów Rys. 4. Wymagana odlego w przypadku zastosowania separatorów - tab. 3 W USA obowizuj standardy: IEEE-518 Instalacja urzdze elektrycznych przy uwzgldnieniu minimalizacji zakóce elektrycznych oraz NFPA 70. W dokumencie IEEE-518 okrelono cztery gówne klasy okablowania oraz okrelono poziomy czuoci na wystpujce zakócenia. 3. WYZNACZENIE WARTOCI DOPUSZCZALNYCH ZAKÓCE W SRODOWISKU TRANSPORTOWEGO SYSTEMU ELEKTRONICZNEGO W celu poznania poziomu wystpujcych zakóce w otoczeniu transportowego systemu elektronicznego, wykonano pomiary pola magnetycznego i elektrycznego emitowanego przez kable energetyczne dostarczajce energi elektryczn na dworcu kolejowym. W zalenoci od rodzaju kabla oraz mocy pobieranej przez urzdzenie

7 Poziomy bezpieczestwa pracy transportowych systemów elektronicznych w aspekcie 363 zasilane (tab. 1 3) powinny by spenione wymagania okrelajce minimaln odlego gwarantujc niezakócon prac systemu. Warunki i sposób wykonania pomiarów zostay przedstawione na rys. 5. Uzyskane wartoci natenia E pola elektrycznego oraz indukcji B pola magnetycznego dla zakresów czstotliwoci ELF (5-200) Hz oraz VLF(2-100) khz zostay przedstawione w tab Pomiary zostay wykonane przy zawartoci wspóczynnika harmonicznych h= 2,7 [%] w sieci zasilajcej. Rys. 5. Schemat stanowiska do pomiarów pola elektrycznego i magnetycznego w celu okrelenia dopuszczalnego poziomu zakóce W wyniki pomiarów dopuszczalnych poziomów zakóce w otoczeniu transportowego systemu elektronicznego przedstawiono w tabelach 5 i 6. Pomiary pola elektromagnetycznego dla zakresu maych czstotliwoci wykonano mierzc poszczególne skadowe pola tj. odpowiednio: natenie E pola elektrycznego oraz indukcj B pola magnetycznego dla dwóch zakresów czstotliwoci - ELF i VLF. Przykadowe wyniki pomiarów dopuszczalnych poziomów zakóce elektromagnetycznych zostay przedstawione w tab. 4 (parametry pola elektromagnetycznego dla zakresu czstotliwoci ELF i VLF w funkcji odlegoci od ukadów zakócajcych okrelonych w tab. 3) oraz w tab. 5 (parametry pola elektromagnetycznego dla zakresu czstotliwoci ELF i VLF w funkcji mocy pobieranej przez odbiornik). róda zaburze elektromagnetycznych, które znajduj si na dworcu kolejowym mona scharakteryzowa nastpujcymi parametrami: amplitud (poziom zakóce zaleny od mocy róda zakóce), zakresem czstotliwoci, czasem oddziaywania zakóce na system, sposobem sprzenia róda zakóce z systemem nadzoru, ksztatem sygnaów zakócajcych (impulsowe okresowe, nieokresowe, stae, zmienne okresowe, nieokresowe itd.). Na rysunkach 5 i 6 przedstawiono wyniki pomiarów pola elektromagnetycznego dla rónych minimalnych odlegoci od róda zakóce, które nie powoduj wystpienia niepodanych zjawisk np. w magistralach transmisyjnych systemów (odlegoci okrelono w tab. 1-3).

8 364 Jacek Pa, Tadeusz Dbrowski Tab. 4 Parametry pola elektromagnetycznego dla zakresu czstotliwoci ELF i VLF w funkcji odlegoci od ukadów zakócajcych okrelonych w tabeli 3 Parametr pola elektromagnetycznego okrelany podczas pomiarów Odlego od ukadów (urzdze) zakócajcych Owietlenie wysokonapiciowe (wietlówki) Rozdzielnie elektryczne Transformatory i silniki Zakres czstotliwoci ELF VLF Indukacja B [T] pola magnetycznego Natenie E [V/m] pola elektrycznego Indukacja B [nt] pola magnetycznego Natenie E [V/m] pola elektrycznego 0,62 0,61 0,35 20,8 15,3 45,3 1,9 4,1 0,5 2,3 2,2 2,8 Tab. 5 Parametry pola elektromagnetycznego dla zakresu czstotliwoci ELF i VLF w funkcji mocy pobieranej przez odbiornik Parametr pola elektromagnetycznego okrelany podczas pomiarów Indukcja B [T] pola magnetycznego Zakres czstotliwoci ELF VLF Natenie E [V/m] pola elektrycznego Indukcja B [nt] pola magnetycznego Moc pobierana przez odbiornik P 2kVA 5kVA P 2kVA P 5 kva * 0,23 0,24 0,29 ** 0,14 0,16 0,21 * ** 31,5 33,3 43,1 * 15,6 23,1 24,5 ** 14,1 21,4 19,4 * 2,3 2,4 2,6 ** 1,7 1,8 2,1 Natenie E [V/m] pola elektrycznego * - warto pola elektromagnetycznego dla kabli elektroenergetycznych bez ekranów; ** - warto pola elektromagnetycznego dla kabli elektroenergetycznych prowadzonych w ekranach Wykonywanie pomiarów pola elektromagnetycznego w strefie bliskiej (wymiary strefy zale od czstotliwoci sygnaów zakócajcych) dla zakresu maych czstotliwoci zwizane jest z pomiarami poszczególnych skadowych tego pola tj.: natenia E pola elektrycznego oraz indukcji B pola magnetycznego [5]. Oznaczenia wystpujce na w/w rysunkach zostay objanione w tab. 6. Na rys. 6a przedstawiono dopuszczalne wartoci indukcji B pola magnetycznego dla zakresu czstotliwoci ELF uzyskane podczas pomiarów w warunkach podanych w tabeli 1. Uzyskane dopuszczalne wartoci indukcji B pola magnetycznego oznaczono odpowiednio: 2B1 ; 2-5B1 ; 5B1. Na podstawie tych wartoci obliczono warto redni, któr oznaczono jako B1 rednie. Rys. 6b przedstawia dopuszczalne wartoci indukcji B pola magnetycznego dla warunków przedstawionych w tabeli 3, a rysunek 6c dla wybranych urzdze elektrycznych i elektronicznych, które emituj niezamierzone pola elektromagnetyczne. Pomiary poszczególnych skadowych pola elektromagnetycznego wykonano zgodnie z obowizujcymi normami.

9 Poziomy bezpieczestwa pracy transportowych systemów elektronicznych w aspekcie 365 Rys. 6. Dopuszczalne poziomy zakóce w zakresie czstotliwoci ELF i VLF (indukcja B pola magnetycznego) 4. WNIOSKI W przypadku oddziaywania zakóce na transportowe systemy elektroniczne mona wyróni cztery stany pracy tego systemu: system nie reaguje na zakócenie zewntrzne i wewntrzne poziom zakóce pomijalnie may; urzdzenia wchodzce w skad systemu samoczynnie likwiduj zakócenia poprzez zastosowane elementy ochronne np. filtry; zakócenie powoduje przejcie systemu ze stanu zdatnoci funkcjonalnej do stanu niezdatnoci przywrócenie stanu zdatnoci wymaga interwencji obsugi; zakócenie wystpujce w systemie powoduje uszkodzenie techniczne systemu cakowite lub czciowe, system staje si trwale niezdatny (np. wskutek dziaania wyadowania atmosferycznego) [3, 6]. Z przeprowadzonych bada pola elektromagnetycznego w zakresie maych czstotliwoci wynikaj róne dopuszczalne poziomy zakóce, które w przypadku oddziaywania na system mog prowadzi do zakócenia jego pracy. Dopuszczalny poziom zakóce (rys. 6, 7) zaley od zakresu czstotliwoci oraz skadowej pola elektromagnetycznego i tak np.: - dla zakresu czstotliwoci ELF i VLF dopuszczalny poziom zakóce wynosi: - B1 = 3, indukcja B pola magnetycznego zakres ELF; - E1 = 0, natenie E pola elektrycznego zakres ELF; - B2 = 342, indukcja B pola magnetycznego zakres VLF ; - E2 = 93, natenie E pola elektrycznego zakres VLF.

10 366 Jacek Pa, Tadeusz Dbrowski Na dopuszczalne poziomy zakóce maj istotny wpyw take nastpujce fakty: ekranowanie (obudowy elementów, urzdze systemu); zakres czstotliwoci zakóce oraz propagacja fali elektromagnetycznej w orodku. Rys. 7. Dopuszczalne poziomy zakóce w zakresie czstotliwoci ELF i VLF (natenia E pola elektrycznego) Nr rys. a) b) Wykaz oznacze wystpujcych na rysunkach 6 i 7 Nazwa rysunku, oznaczenia wystpujce na rysunku Zapas bezpieczestwa oddziaywania: indukcji B pola magnetycznego - B1 (rys. 6a), natenia E pola elektrycznego - E1 (rys. 7a) na system dla zakresu czstotliwoci ELF w funkcji mocy pobieranej przez odbiornik dla kabli elektroenergetycznych bez ekranów Zapas bezpieczestwa 2B1, 2E1, 2-5B1, 2-5E1 Zapas bezpieczestwa dla mocy odbiornika P 2kVA 5kVA P 2kVA Tab. 6 5B1, 5E1 P 5 kva B1 rednie, E1 rednie Warto rednia B1,E1 rednie =( 2B1,E B1,E1 + 5B1,E1 )/3 Zapas bezpieczestwa oddziaywania: indukcji B pola magnetycznego B1 (rys. 6b), natenia E pola elektrycznego E1 (rys. 7b) na system dla zakresu czstotliwoci ELF w funkcji mocy pobieranej przez odbiornik dla kabli elektroenergetycznych z ekranami. Zapas bezpieczestwa Zapas bezpieczestwa dla mocy odbiornika 2B1, 2E1 P 2kVA 2-5B1, 2-5E1 5B1, 5E1 B1, E1 rednie 5kVA P 2kVA P 5 kva Warto rednia B1, E1 rednie =( 2B1,E1+ 2-5B1,E1+ 5B1,E1)/3

11 Poziomy bezpieczestwa pracy transportowych systemów elektronicznych w aspekcie 367 c) d) e) f) c.d.tab. 6 Zapas bezpieczestwa oddziaywania: indukcji B pola magnetycznego B1u (rys. 6c), natenia E pola elektrycznego E1u (rys. 7c) na system dla zakresu czstotliwoci ELF w funkcji urzdze elektrycznych róde zakóce dla transportowego systemu nadzoru Zapas bezpieczestwa Zapas bezpieczestwa dla róde zakóce trafo B1, trafo E1 ródo zakóce stacja transformatorowa rozdz B1, rozdz E1 ródo zakóce rozdzielnia elektryczna wietl B1, wietl E1 ródo zakóce owietlenie wysokonapiciowe urzdze B1, E1 rednie Warto rednia urzdzeb1,e1 rednie =( trafob1,e1 + rozdzb1,e1 + wietl B1,E1 )/3 Zapas bezpieczestwa oddziaywania: indukcji B pola magnetycznego - B2 (rys. 6d), natenia E pola elektrycznego - E2 (rys. 7d) na system dla zakresu czstotliwoci VLF w funkcji mocy pobieranej przez odbiornik dla kabli elektroenergetycznych bez ekranów Zapas bezpieczestwa Zapas bezpieczestwa dla mocy odbiornika 2B2, 2E2, P 2kVA 2-5B2, 2-5E2 5kVA P 2kVA 5B2, 5E2 P 5 kva B2 rednie, E2 rednie Warto rednia B2,E2 rednie =( 2B2,E B2,E2 + 5B2,E2 )/3 Zapas bezpieczestwa oddziaywania: indukcji B pola magnetycznego B2 (rys. 6e), natenia E pola elektrycznego E2 (rys. 7e) na system dla zakresu czstotliwoci VLF w funkcji mocy pobieranej przez odbiornik dla kabli elektroenergetycznych z ekranami Zapas bezpieczestwa Zapas bezpieczestwa dla mocy odbiornika 2B2, 2E2 P 2kVA 2-5B2, 2-5E2 5kVA P 2kVA 5B2, 5E2 P 5 kva B2, E2 rednie Warto rednia B2, E2 rednie =( 2B2,E2+ 2-5B2,E2+ 5B2,E2)/3 Zapas bezpieczestwa oddziaywania: indukcji B pola magnetycznego B2u (rys. 6f), natenia E pola elektrycznego E2u (rys. 7f) na system dla zakresu czstotliwoci VLF w funkcji urzdze elektrycznych róde zakóce dla transportowego systemu nadzoru Zapas bezpieczestwa Zapas bezpieczestwa dla róde zakóce trafo B2, trafo E2 ródo zakóce stacja transformatorowa rozdz B2, rozdz E2 ródo zakóce rozdzielnia elektryczna wietl B2, wietl E2 ródo zakóce owietlenie wysokonapiciowe urzdze B2, E2 rednie Warto rednia urzdzeb2,e2 rednie =( trafob2,e2 + rozdzb2,e2 + wietl B2,E2 )/3 Bibliografia 1. Koszmider A. Praktyczny poradnik Certyfikat CE w zakresie kompatybilnoci elektromagnetycznej. Wyd. Alfa-Weka Charoy A.: Zakócenia w urzdzeniach elektronicznych WNT Dyduch J., Pa J.: Zakócenia elektromagnetyczne oddziaywujce na transportowy system bezpieczestwa. Pomiary Automatyka Robotyka 5/ Dbrowski T.: Diagnozowanie systemów antropotechnicznych w ujciu potencjaowo-efektowym. Monogr. habilit. Wojskowa Akademia Techniczna, Korniewicz H., Karpowicz J.: Pomiar pól elektromagnetycznych czstotliwoci przemysowej. Projekt polskiej normy opracowany na podstawie normy IEC Markiewicz H., Klajn A.: róda zakóce elektromagnetycznych i ich ograniczenie w instalacjach elektrycznych. PCPM Wrocaw Pa J.: Przegld unormowa prawnych dotyczcych ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym z zakresu maych czstotliwoci. XXII Midzynarodowa Konferencja Naukowo- Techniczna Ekomilitaris Zakopane 2008

12 368 Jacek Pa, Tadeusz Dbrowski 8. Williams T., Amstrong K.: Installations cabling and earhing technique for EMC Wawrzyski W.: Bezpieczestwo systemów sterownia w transporcie. Biblioteka Problemów Eksploatacji Warszawa IEEE Std , IEEE Guide for the installation of electrical equipment to minimize electrical noise inputs to controllers from external source 11. IEEE Std , IEEE Guide for the installation of electrical equipment to minimize electrical noise inputs to controllers from external source 12. PE-EN :2002 Technika informacyjna. Instalacja okablowania. Cz 2. Planowanie i wykonanie instancji wewntrz budynku. TRANSPORT SAFETY LEVELS OF ELECTRONIC SYSTEMS IN THE CONTEXT OF ELECTROMAGNETIC INTERFERENCE Summary: With the development of electronics, including electronic transport systems which contain, inter alia, microprocessor motion detectors, control panels, power modules, expansion modules, there is a significant miniaturization of these devices. Electronic system modules require less and less energy to their actions. Operating currents and voltages of devices which create system, have less and less value. Reducing the level of useful signals in electronic systems such as transport system may result in fact that less disturbing energy is needed to disturb their work or even to damage [1,2]. The paper presents the concept of determining the value of transport safety levels electronic systems for a particular type of electromagnetic interference. The purpose of electronic transport system is to detect threats of electronic and functional usability which occur in transport process. [9]. These threats stem from the fact of different climatic conditions and heterogeneous electromagnetic environment in which these systems work. Keywords: exploitation, electromagnetic interference, level of security