1. CHARAKTERYSTYKA LGR JAKO PODMIOTU ODPOWIEDZIALNEGO ZA REALIZACJĘ STRATEGII

Transkrypt

1 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Załącznik nr 1 do uchwały nr.. Walnego Zebrania Członków z dn.. 1. CHARAKTERYSTYKA LGR JAKO PODMIOTU ODPOWIEDZIALNEGO ZA REALIZACJĘ STRATEGII 1.1. Nazwa stowarzyszenia oraz data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego a) Nazwa stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Opolszczyzna b) Data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego 3 listopada 2009r. c) Numer w KRS Opis procesu powstawania stowarzyszenia Powstanie Lokalnej Grupy Rybackiej Opolszczyzna było inicjatywą oddolną, w którą od początku zaangażowany był sektor społeczny (Polski Związek Wędkarski okręg Opole i Polskie Towarzystwo Rybackie oddział Opole) oraz sektor gospodarczy (duże gospodarstwa rybackie skupione w gminach Pokój, Niemodlin, Tułowice i Świerczów). Proces powstawania LGR zapoczątkowało spotkanie, na prośbę Pana Jakuba Roszuka wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Rybackiego o.opole, w Urzędzie Marszałkowskim w Opolu z zaproszonymi kilkoma dużymi gospodarstwami rybackimi. Jego celem było poinformowanie najbardziej prężne gospodarstwa rybackie o korzyściach jakie niesie za sobą powołanie Lokalnej Grupy Rybackiej. Następne dwa spotkania informacyjne, zorganizowane zostały przez Urząd Marszałkowski w Opolu. W dniu 27 maja 2009r. odbyło się spotkanie, na które zaproszono, wytypowanych przez pana Jakuba Roszuka i najbardziej zaangażowane gospodarstwa rybackie, przedstawicieli sektora publicznego gminy, do uczestnictwa w LGR. Wytypowano wstępnie gminy o żywych tradycjach rybackich oraz o największej powierzchni stawów i gospodarstw rybackich, które mogłyby współuczestniczyć w Lokalnej Grupie Rybackiej. Tematem spotkania była informacja dotycząca funkcjonowania 4 osi 1

2 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich Na następne spotkanie w dniu 10 czerwca 2010r. zaproszono przedstawicieli gmin, które wyraziły chęć uczestnictwa w tworzeniu LGR (Lasowice Wielkie, Lewin Brzeski, Murów, Niemodlin, Ozimek, Pokój, Popielów, Świerczów, Tułowice, Turawa, Zębowice), organizacje pozarządowe oraz osoby i przedsiębiorców związanych z działalnością rybacką z obszaru potencjalnej LGR. Spotkanie miało na celu przedstawienie szczegółowych informacji na temat warunków przystąpienia i zawiązania Lokalnej Grupy Rybackiej oraz metodologii pracy nad Lokalną Strategią Rozwoju Obszarów Rybackich. Uzyskano także wstępne deklaracje podmiotów i osób chętnych do utworzenia Stowarzyszenia oraz wyłoniono osoby odpowiedzialne za dalsze prowadzenie działań w tym kierunku, w tym przede wszystkim Pana Jakuba Roszuka (od początku zaangażowanego w utworzenie LGR - wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Rybackiego Oddział Opole), który energicznie przystąpił do uzgadniania szczegółów z potencjalnymi członkami Stowarzyszenia. Konsekwencją powyższych działań było zebranie założycielskie, które odbyło się 3 lipca 2009r. w Poliwodzie (gm. Ozimek). Głównymi inicjatorami spotkania i powołania LGR byli przedstawiciele wszystkich trzech sektorów tj.: publicznego (gminy), społecznego (Okręg Polskiego Związku Wędkarskiego Opole i Polskie Towarzystwo Rybackie o. Opole) oraz gospodarczego (gospodarstwa rybackie - GR Krogulna, GR Niemodlin, RSP Wydrowice, Mirosław Kotlarz -GR Krzywa Góra, Krzysztof Pawliszyn GR, Andrzej Szymala GR, Konrad Cieplik GR Szubiennik, Magdalena Sobecka GR Przygorzele, Zdzisław Dzwonnik GR Tułowice). Na spotkaniu podjęto uchwałę w sprawie wyboru Komitetu Założycielskiego, w którego skład weszli: Jakub Roszuk (wiceprezes Polskiego Towarzystwa Rybackiego o.opole), Sławomir Boroń, Grzegorz Landwójtowicz, Jan Labus (Burmistrz Ozimka), Wiesław Plewa (Wójt Tułowic) oraz zdecydowano o złożeniu wniosku o rejestrację do Krajowego Rejestru Sądowego, co ostatecznie nastąpiło 13 sierpnia 2009r. a także rozpoczęto pierwsze konsultacje związane z opracowaniem strategii. W dniu założenia do Stowarzyszenia 2

3 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna przystąpiły wymienione wyżej największe gospodarstwa rybackie. Gminy podjęły uchwały o przystąpieniu w następujących terminach: gmina wiejska Lasowice Wielkie ( r.), gmina miejska Lewin Brzeski ( r.), gmina wiejska Murów ( r.), gmina miejska Niemodlin ( r.), gmina miejska Ozimek ( r.), gmina wiejska Pokój ( r.), gmina wiejska Popielów ( r.), gmina wiejska Świerczów ( r.), gmina wiejska Tułowice ( r.), gmina wiejska Turawa ( ), gmina wiejska Zębowice ( r.). Polski Związek Wędkarski o. Opole podjął uchwałę o przystąpieniu 8 czerwca 2009r., a Polskie Towarzystwo Rybackie o. Opole 10 lipca 2009r. Do Stowarzyszenia, po zebraniu założycielskim, sukcesywnie zaczęli przystępować inni członkowie, zarówno z sektora społecznego (m.in. Ochotnicza Straż Pożarna w Pokoju, Stowarzyszenie Pokój, osoby fizyczne), jak i gospodarczego. Następne spotkania, które odbyły się: 20 października 2009r. w gminie Niemodlin, 27 października 2009r. w gminie Pokój, 13 listopada 2009r. w Ozimku oraz 13 stycznia 2010r. w Popielowie miały na celu dalsze wzmacnianie więzi partnerskich trzech sektorów, dotyczyły także spraw organizacyjnych, ustaleń i propozycji dotyczących werbowania nowych członków Stowarzyszenia, szczególnie związanych z rybactwem oraz wstępnych ustaleń i konsultacji przy tworzeniu Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Zaproszenia na spotkania rozsyłano do rozpoznanych podmiotów i grup społecznych, biznesowych, w szczególności do osób uprawnionych do rybactwa, na obszarze gmin: Lasowice Wielkie, Lewin Brzeski, Murów, Pokój, Świerczów, Popielów, Niemodlin, Tułowice, Ozimek, Turawa i Zębowice. 3

4 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna W procesie powstawania Stowarzyszenia LGR wykorzystano doświadczenia w tworzeniu Lokalnych Grup Działania w ramach programu Leader, ponieważ wszystkie gminy objęte LSROR są członkami tych grup. Dla zapewnienia szerokiego dostępu do informacji o tworzeniu partnerstwa sprawę nagłośniono w lokalnej prasie, przez ogłoszenia rozwieszane w miejscach publicznych oraz w Internecie. Ogłoszenia były również rozdawane wśród potencjalnych członków LGR w punktach informacyjnych w każdej gminie. Ogłoszenie zawierało następujące informacje: nazwę Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich (PO RYBY ), cel stowarzyszenia (LGR), planowane spotkania, możliwość składania propozycji do Strategii i projektów do jej realizacji. Do ogłoszenia załączono ankietę, która uwzględniała zapytania dotyczące w szczególności: statusu partnera (osoba fizyczna, rybak, stowarzyszenie, jednostka samorządowa), oferowany wkład potencjalnego partnera w realizację celu partnerstwa, doświadczenie w realizacji projektów o podobnym charakterze oraz kierunków działań najważniejszych dla rozwoju obszaru LGR. Ankieta była rozdawana również na zebraniach LGR. Wypełniono ponad 50 ankiet. Ponadto poproszono uczestników spotkań o sporządzenie propozycji operacji, dzięki czemu uzyskano ponad ok. 100 propozycji konkretnych działań, co pozwoliło na właściwe sformułowanie celów strategii i najbardziej pożądanych operacji Struktura LGR Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka Opolszczyzna (LGR) działa na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach [Dz.U. z 2001r. nr 79 poz. 855 z późn. zm.], ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem EFR oraz zgodnie ze statutem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Opolszczyzna. Zasady, organizację i tryb działania organów Stowarzyszenia LGR Opolszczyzna określa przede wszystkim statut Stowarzyszenia oraz regulamin Komitetu i Biura. Stowarzyszenie tworzą następujące organy: 4

5 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna - Walne Zebranie Członków, tworzą wszyscy członkowie Stowarzyszenia, - Zarząd, tworzy Prezes, Wiceprezes, Skarbnik i 2 członków zarządu, - Komisja rewizyjna, którą tworzy Przewodniczący, Wiceprzewodniczący i jeden członek, - Komitet, w tym przewodniczący (liczba członków zgodnie ze Statutem). Walne zebranie członków pełni funkcje organu zatwierdzającego ważniejsze decyzje stowarzyszenia, w tym: - uchwalenie statutu i jego zmian, - wybór członków Zarządu i ich odwołanie, - wybór i odwołanie członków Komisji Rewizyjnej, - wybór i odwołanie członków Komitetu, - uchwalanie regulaminu Zarządu, Komitetu i Komisji Rewizyjnej, - zatwierdzenie procedur funkcjonowania LGR, - podejmowanie uchwał w najważniejszych dla stowarzyszenia sprawach, w tym udzielanie absolutorium ustępującemu Zarządowi lub Członkom Zarządu, - zatwierdzenie Lokalnej Strategii Rozwoju Obszaru Rybackiego i jej zmian. Zarząd pełni funkcje zarządcze, w tym: - reprezentuje stowarzyszenie na zewnątrz, - kieruje bieżącą pracą stowarzyszenia, - zwołuje Walne Zabranie Członków, - ustala wysokość składek członkowskich, - opracowuje LSROR, - powołuje i odwołuje kierownika Biura Stowarzyszenia, ustala wielkość zatrudnienia i zasady wynagradzania pracowników Biura, - ustala regulamin Biura Stowarzyszenia, - zarządza funduszami i majątkiem Stowarzyszenia. Komisja rewizyjna pełni funkcje kontrolne i odpowiada za: - przeprowadzanie kontroli bieżącej pracy Stowarzyszenia, 5

6 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna - dokonywanie wyboru podmiotu przeprowadzającego kontrolę sprawozdań finansowych Stowarzyszenia, - występowanie do walnego zebrania o udzielenie absolutorium dla Zarządu z tytułu złożonego sprawozdania. Funkcje decyzyjne pełni Komitet Stowarzyszenia LGR Opolszczyzna, który odpowiada za wybór operacji do dofinansowania zgodnych z LSROR i według zatwierdzonych kryteriów wyboru operacji oraz rozpatruje odwołania związane z wyborem operacji. Decyzje tego organu są ostateczne i Zarząd LGR nie ma w tym zakresie żadnych kompetencji, poza obowiązkiem przesłania uchwał organu decyzyjnego do organu wdrażającego PO RYBY Zgodnie ze statutem oraz w ramach podpisywanej umowy, LGR jest zobligowana do zapewnienia realizacji powierzonych jej zadań, zgodnie z celami określonymi w PO RYBY i mającymi zastosowanie zasadami krajowymi i wspólnotowymi, w szczególności w zakresie kwalifikowania wydatków, kontroli, konkurencji, pomocy publicznej i zamówień publicznych. Ponadto wszelkie realizowane działania, Stowarzyszenie LGR Opolszczyzna, podejmuje z najwyższą starannością oraz najlepszą praktyką. LGR działa zgodnie z: ustawą z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego [Dz.U nr 72, poz.619], rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2009r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji tej strategii oraz wymagań, jakim powinna odpowiadać umowa dotycząca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich [Dz.U nr 162, poz.1292], rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 października 2009r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu 6

7 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy finansowej na realizację środków objętych osią priorytetową 4 Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa, zawartą w programie operacyjnym w ramach działania Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich [Dz.U. nr 177, poz.1371], statutem Stowarzyszenia, regulaminem Komitetu (załącznik nr 1), regulaminem Biura Stowarzyszenia. a) członkowie LGR W wyniku budowania partnerstwa trójsektorowego członkami LGR (obecnie 50 członków) zostały podmioty sektora publicznego, gospodarczego i społecznego, a w szczególności osoby prowadzące działalność w zakresie rybactwa śródlądowego oraz najbardziej aktywne organizacje działające w sektorze rybackim: Polskie Towarzystwo Rybackie o. Opole i Polski Związek Wędkarski o. Opole, który posiada wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu różnorodnych działań związanych z wodami, wędkarstwem i rybołówstwem. Działalność organizacji i przedsiębiorców z sektora społecznogospodarczego związana jest z celami LSROR, w tym szczególnie rybactwem, co pozwoliło członkom LGR na aktywne uczestnictwo i zaangażowanie w pracach nad budowaniem partnerstwa i tworzeniem Strategii oraz daje dużą szansę na prawidłową realizację celów LSROR. Natomiast największy wkład w partnerstwo związany z doświadczeniem w realizacji dużych projektów inwestycyjnych dofinansowywanych ze środków UE włożył sektor publiczny 11 gmin, które prowadziły inwestycje m.in. remontów obiektów zabytkowych, kształtowania centrów wsi, budowy wodociągów, kanalizacji, oczyszczalni ścieków i dróg oraz infrastruktury turystycznej. b) członkowie komitetu 7

8 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Komitet LGR Opolszczyzna to wyważona reprezentacja osób z sektora publicznego, gospodarczego i społecznego zaangażowanych w realizację osi priorytetowej 4 - Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwa, w której co najmniej 50% członków reprezentuje sektor rybacki. W skład Komitetu wchodzą również kobiety i ludzie młodzi, poniżej 30 roku życia. Skład Komitetu LGR kształtuje się następująco: członków Komitetu wybranych przez Walne Zebranie Członków LGR, w tym: - sektor publiczny co najmniej 3 przedstawicieli gmin, - sektor społeczny co najmniej 3 przedstawicieli, w tym organizacji pozarządowych i Polskiego Związku Wędkarskiego, - sektor gospodarczy co najmniej 3 przedstawicieli, - minimum 3 kobiety. Co najmniej połowę członków w Komitecie stanowią podmioty wymienione 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2009r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich, kryteriów wyboru lokalnej grupy rybackiej do realizacji tej strategii oraz wymagań, jakim powinna odpowiadać umowa dotycząca warunków i sposobu realizacji tej strategii w ramach programu operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich [Dz.U nr 162, poz.1292]. Członkowie Komitetu posiadają różnego typu doświadczenia, m.in. w pracy w sektorze rybackim, w pracy na rzecz społeczności lokalnej i rozwoju obszarów wiejskich, udziału w różnego typu projektach i programach, w tym także w projektach finansowanych ze środków UE. Członkowie Komitetu reprezentujący sektor publiczny mają doświadczenie w zarządzaniu środkami publicznymi lub brały udział w pracach różnego typu komitetach, komisjach i ciałach decyzyjnych różnych organizacji i instytucji. Wszyscy członkowie Komitetu zgłosili się dobrowolnie i zostali wybrani przez Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia LGR Opolszczyzna. Członkowie Komitetu mają ukończone różnego typu szkolenia i kursy, w tym 1/3 posiada również udokumentowaną wiedzę z zakresu osi priorytetowej 4. 8

9 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna 2. OPIS OBSZARU OBJĘTEGO LSROR 2.1. Wykaz gmin wchodzących w skład LGR, wraz z określeniem liczby mieszkańców i gęstości zaludnienia W skład LGR Opolszczyzna wchodzi 11 gmin leżących w obrębie województwa opolskiego i administracyjnie należących do pięciu powiatów (opolskiego, brzeskiego, namysłowskiego, kluczborskiego i oleskiego). Tabela nr 1: Gminy i ludność obszaru LGR ogółem według miejsca zameldowania oraz gęstość zaludnienia i powierzchnia (stan na dzień r.) Nazwa gminy Gęstość Ludność wg miejsca Powierzchnia zaludnienia zameldowania [km 2 [km 2 ] ] Lasowice Wielkie Lewin Brzeski Murów Niemodlin Ozimek Pokój Popielów Świerczów Tułowice Turawa Zębowice Ogółem LGR Źródło: GUS BDR 2008; Liczba mieszkańców zameldowanych na stałe na obszarze objętym działaniem LGR Opolszczyzna na dzień 31 grudnia 2008r. wynosiła mieszkańców, a gęstość zaludnienia 62 mieszkańców na 1 km 2. Powierzchnia obszaru LGR Opolszczyzna wynosi km 2, w tym 28 km 2 zajmuje miasto Lewin Brzeski, Ozimek i Niemodlin. Obszar LGR stanowią w zdecydowanej większości tereny wiejskie (98,3% obszaru) Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe ze szczególnym uwzględnieniem działalności rybackiej 9

10 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Uwarunkowania przestrzenne i geograficzne Obszar LGR objęty LSROR jest spójny przestrzennie (mapa nr 1) stanowi zwarty geograficznie obszar. Granica obszaru LGR przebiega po granicach administracyjnych gmin. Obejmuje przylegające do siebie 8 gmin wiejskich i 3 miejsko wiejskie o łącznej powierzchni km 2. Gminy objęte opracowaniem, administracyjnie należą do jednego województwa, co jest niewątpliwie czynnikiem przesądzającym o spójności obszaru z powodu silnych więzi miedzy gminami i tradycji współpracy w różnych dziedzinach. Jest to czynnik na tyle istotny, że zadecydował o wyborze nazwy LGR Opolszczyzna. Obszar objęty LSR położony jest w środkowej części województwa opolskiego, w dorzeczu Odry i w zlewni jej dopływów, w tym przede wszystkim: Nysy Kłodzkiej, Małej Panwi i Stobrawy. Ze wszystkich stron graniczy z innymi gminami województwa opolskiego. Zachodnia część obszaru jest w dużej mierze terenem rolniczym, rozwiniętym szczególnie w gminie Lewin Brzeski oraz części gmin Popielów, Niemodlin i Świerczów. Jednakże większość obszaru to Bory Stobrawsko- Turawskie oraz Bory Niemodlińskie, które są pozostałością Puszczy Odrzańskiej. W ich obrębie lesistość wielu gmin wynosi ponad 50 % (Murów, Tułowice, Lasowice Wlk., Ozimek i Turawa). Obszar objęty LSROR leży praktycznie w całości na terenach Niziny Śląskiej, o mało zróżnicowanej rzeźbie terenu. Wyższe polodowcowe wzniesienia i pagórki występują jedynie w zachodniej części, na terenie gmin Niemodlin i Tułowice (Wał Niemodliński) oraz we wschodniej części w gminie Zębowice (Próg Woźnicki). Obszar LGR powiązany jest siecią dróg ze stolicą województwa (miastem Opole) oddalonym średnio o ok km. Rozwinięty układ dróg, zapewnia doskonałe połączenia także z Brzegiem, Kluczborkiem, Namysłowem, Nysą i Olesnem. Inne duże ośrodki miejskie, powiązane komunikacyjnie z terenem objętym LGR to: Katowice ok. 110 km, Częstochowa ok. 90 km, Wrocław 75 km, Łódź 158 km, Poznań 202 km. Autostrada A-4 przebiega przez obszar 10

11 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna LGR (gmina Niemodlin, Tułowice i Lewin Brzeski). Przez obszar LGR przepływa rzeka Odra, pełniąca funkcję korytarza ekologicznego rangi międzynarodowej oraz rzeka Nysa Kłodzka korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym. Położenie większości obszaru LGR w zlewni Odry oraz w granicach dawnej Puszczy Odrzańskiej, a obecnie w obrębie Borów Stobrawsko- Turawskich i Niemodlińskich, które w większości są objęte różnymi formami ochrony, stanowi o jego spójności geograficznej i przyrodniczej Uwarunkowania przyrodnicze Jedną z najważniejszych cech, która spaja i wyróżnia obszar LGR Opolszczyzna jest bogactwo przyrodnicze związane z pozostałością śląskiej puszczy Borów Stobrawsko-Turawskich i Borów Niemodlińskich oraz dużą liczbą zbiorników wodnych, w tym licznych stawów. Rzeźba terenu oraz dobrze rozwinięta sieć hydrograficzna były szczególnie sprzyjającymi warunkami do tworzenia sztucznych zbiorników wodnych, w tym rozległych kompleksów stawów. W oparciu o stawy od kilku stuleci prowadzona jest rozwinięta gospodarka rybna głównie hodowla karpia. Największe nagromadzenie stawów rybnych, występuje w okolicach Niemodlina, Tułowic, Pokoju i Świerczowa. Są one nie tylko wykorzystywane do hodowli, ale wiele z nich stanowi również ostoję rzadkich gatunków ptaków i roślin oraz piękny element krajobrazu, co sprawia, że stanowią one cenny walor dla rozwoju ekoturystyki. Ma to swoje odzwierciedlenie w powierzchni obszarów chronionych, które zajmują, ponad 75% (źródło:gus BDR 2008) całego obszaru LGR i obejmują wszystkie gminy objęte LSROR oraz niskiej gęstości zaludnienia (62 os/km 2 ). Najcenniejszymi terenami pod względem przyrodniczym w granicach LGR są ostoje NATURA Wyznaczone ostoje to tzw. ostoje ptasie są to Grądy Odrzańskie (gmina Popielów i Lewin Brzeski) oraz Jezioro Turawskie (w gminie Turawa i Ozimek). Pozostałe (5) proponowane do ochrony ostoje Natura 2000 to: Łąki w okolicach Karłowic nad Stobrawą, 11

12 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Opolska dolina Nysy Kłodzkiej, Bory Niemodlińskie, Lasy Barucickie i Stawy Niemodlińskie wyróżniające się występowaniem m.in. zagrożonych wyginięciem rzadkich gatunków roślin i zwierząt, w tym szczególnie ptaków, dobrze zachowanymi fragmentami łąk wilgotnych, lasów liściastych i borów. Wielkopowierzchniowymi formami ochrony przyrody, w których granicach znajdują się wszystkie gminy należące do LGR, są: Stobrawski Park Krajobrazowy oraz Obszary Chronionego Krajobrazu: Lasy Stobrawsko-Turawskie, Bory Niemodlińskie i Grodziec. Stobrawski Park Krajobrazowy jest największym parkiem krajobrazowym w województwie opolskim. Na terenie LGR znajduje się ok. 80% obszaru Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Najcenniejszymi zasobami Parku jest: występowanie ok.150 gatunków ptaków chronionych i ok. 30 gatunków innych zwierząt chronionych, w tym wielu gatunków ginących i rzadkich, mających na terenie parku swoje najliczniejsze stanowiska w regionie, dla których ważne siedlisko stanowią liczne stawy rybne, które położone z dala od siedzib ludzkich są łowiskami dla rzadkich ptaków m.in. rybołowa i orła bielika, występowanie ponad 48 gatunków roślin chronionych i ponad 130 roślin rzadkich, z których aż 11 jest zagrożonych wymarciem w skali Polski, a kilka w skali Europy. Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Stobrawsko Turawskie, obejmuje rozległy, rozczłonkowany kompleks, który stanowi dopełnienie i przedłużenie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Obszar ten objęto ochroną prawną ze względu na znaczące walory przyrodnicze i krajobrazowe, atrakcyjność turystyczną i słabe zurbanizowanie. Podobnie jak OCHK Grodziec i Bory Niemodlińskie, który dodatkowo posiada bardzo bogate walory kulturowe, w tym wiele cennych zabytków. Na terenie LGR znajdują się także 3 rezerwaty przyrody o łącznej pow. 101,9 ha, położone w gminie Tułowice ( Złote Bagna ) i Lasowice Wlk. ( Kamieniec i Smolnik ), które chronią torfowiska i bory bagienne oraz stanowisko szybko wymierającej w całej Europie kotewki orzecha wodnego (staw w Szumiradzie). W ostatnich latach utworzono także na 12

13 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna obszarze LGR kilka zespołów przyrodniczo-krajobrazowych oraz użytków ekologicznych chroniących doliny rzek, starorzecza i podmokłe łąki. Dużą wartość przyrodniczą posiada także górny odcinek Smortawy (gm. Świerczów) - ze względu na dobrze zachowaną faunę drobnych gatunków ryb, postulowany przez ichtiologów do powołania rezerwatu chroniącego rzekę i jej bezpośrednie otoczenie. Na całym omawianym obszarze zarejestrowano ponad 130 drzew pomnikowych, w tym jeden z 10 najstarszych dębów w Polsce dąb Pucklera w Szydłowcu Śląskim oraz najstarszą w Polsce sosnę wejmutkę (park w Pokoju). Obszar LGR posiada także cenne parki, które łącznie ze stawami stanowią o wybitnych wartościach przyrodniczych i krajobrazowych: jeden z największych i najciekawszych na Opolszczyźnie - park francuski i angielski w Pokoju ze stawami w Winnej Górze, park przypałacowy w Tułowicach, który wykorzystuje Technikum Leśne oraz park dendrologiczny w Lipnie - najstarsze arboretum w Polsce, założone w 1783 przez właścicieli dóbr niemodlińskich. Wybitnie cennym obiektem przyrodniczym jest także dawna kopalnia iłów kajprowych w Krasiejowie (gm.ozimek), gdzie dokonano odkrycia na skalę światową prawdopodobnie najstarszych dinozaurów na świecie, liczących ponad 230 mln lat. Obszar LGR charakteryzuje się wysoką lesistością ok. 48%, szczególnie w gminach Murów (73,2%), Tułowice (68,7%), Zębowice (61,2%), Lasowice Wlk., Ozimek i Turawa. Obszar LGR Opolszczyzna posiada także jedną z najlepiej rozwiniętych sieci rzecznych w województwie, którą tworzą m.in.: Odra, Nysa Kłodzka, Ścinawa Niemodlińska, Mała Panew, Stobrawa, Budkowiczanka, Smortawa, Bogacica, Brynica, Libawa i wiele pomniejszych. Niestety część z nich, w szczególności dużych rzek oraz mniejszych w dolnym biegu prowadzi wody o niezadowalającej jakości. Obszar objęty LGR charakteryzuje się najcieplejszym i najłagodniejszym klimatem w województwie opolskim i jednym z łagodniejszych w kraju Uwarunkowania historyczne i kulturowe ze szczególnym uwzględnieniem działalności rybackiej 13

14 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Wpływ na zagospodarowanie większości obszaru miały specyficzne warunki przyrodnicze - słabe gleby, a w związku z czym wysoka lesistość, co miało wpływ na stosunkowo późny rozwój sieci osadniczej i gospodarkę regionu związaną z lokalnymi zasobami. Także zmiany ludnościowe po II wojnie światowej spowodowały znaczne zróżnicowanie kultur i tradycji. Bogata sieć rzeczna, starorzecza, małe oczka wodne, torfowiska, namuliska oraz tereny zalewowe i inne obszary okresowo podmokłe stanowią o bogactwie sieci hydrograficznej sprzyjającej rozwojowi miejscowego rybołówstwa. Obecnie na obszarze każdej gminy wchodzącej w skład LGR prowadzone są połowy, chów lub hodowla ryb, przede wszystkim na stawach karpiowych, co jest czynnikiem spajającym obszar objęty LSROR. Najstarsze skupiska gospodarstw stawowych zbudowano już w średniowieczu. Tradycje hodowli ryb w okolicach Niemodlina i Tułowic sięgają XVI wieku. Największe stawy powstały w wyniku wydobycia rudy darniowej. Istniejące do dzisiaj stawy: Wołowice, Magnuszowskie, Maciejów, Tasznica, Grzędowski służyły produkcji ryb już w 1534 roku. Na początku XVII wieku w dobrach niemodlińskich (obecnie gmina Niemodlin i Tułowice) było ponad 55 stawów. Odławiano w nich wówczas rocznie ponad 18 tys. karpi. Największym odbiorcą ryb w pierwszej połowie XVIII wieku byli kupcy z Brzegu i Wrocławia, ważnymi odbiorcami byli również nyscy kapucyni. Transport ryb z dóbr niemodlińskich do Wrocławia odbywał się Odrą. Jako odbiorców wymienia się także kupców z Grodkowa i Strzelec. Największe dochody przyniosła hodowla karpia królewskiego (w 1913 roku odłowiono 500 cetnarów). Historia powstania stawów hodowlanych będących obecnie w administracji gospodarstwa hodowlanego Krogulna sięga drugiej połowy XVIII wieku. Z powodu rozległych bagien oraz moczarów trudnych do przebycia książe Karol Chrystian Erdmann von Württemberg podjął prace osuszenia terenu i założenia hodowli karpi w okolicach Pokoju. Większość stawów powstała w okresie wojny siedmioletniej, gdy panowała wielka bieda i książę zlecił kopanie stawów, aby dać ludziom możliwości zarobku. 14

15 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna W XIX wieku, a nawet do I wojny światowej tereny nadodrzańskie posiadały dogodne warunki do rozwoju. Toteż według opinii miejscowej ludności jeszcze w latach osiemdziesiątych XIX w. rybołówstwo obok zbieractwa było źródłem zarobku, zwłaszcza dla ubogiej ludności. Dopiero po I wojnie światowej zaczęło zanikać jego znaczenie z powodu gwałtownego zmniejszenia ilości ryb na skutek zanieczyszczenia Odry ściekami fabrycznymi. Obecnie sytuacja ulega stopniowej poprawie. Na terenie LGR we wsiach nadodrzańskich lub leżących nad dopływami Odry można jeszcze spotkać zawodowych rybaków, którzy obecnie ze względu na zły stan wody, zaniechali dawnych sposobów łowienia, ale żywa jest ciągle tradycja tego zajęcia, polegająca zarówno na znajomości gatunków ryb, jak też sprzętu rybackiego. W niektórych wsiach rybacy potrafią wyliczyć i podać gwarowe nazwy dla dwudziestu kilku gatunków i opisać przy tym ich wygląd oraz tryb życia. Obszar LGR jest interesujący także pod względem zachowanych zabytków i miejsc o ciekawej historii. Nieodzownym elementem zabytkowego krajobrazu na obszarze LGR są pałace oraz dwory. Wśród takich założeń należy wymienić pałac w Tułowicach, Lewinie Brzeskim, zamek w Niemodlinie, gotyckie założenie zamkowo folwarczne w Karłowicach czy dwór i park w Starościnie oraz dwór obronny z fosą w Miejscu. Fascynująca historia i bogactwo zabytków powiązane z walorami przyrodniczymi (kompleksami stawów, parkami i lasami) charakteryzują trzy miejscowości na obszarze LGR, które są zarazem ostoją rybactwa (największe i najliczniejsze gospodarstwa rybackie). Są to: Niemodlin, gdzie według legendy, św. Wojciech podczas swojej podróży misyjnej zatrzymał się tutaj i zaczął budować kościół, najcenniejszym zabytkiem Niemodlina jest zamek - rezydencja książąt opolskich, niemodlińskich i strzeleckich, renesansowa czteroskrzydłowa rezydencja zbudowana wokół prostokątnego dziedzińca otoczonego arkadami, w murach zamku Jan Jakub Kolski nakręcił film Jasminum, który miał premierę w 2006; 15

16 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Pokój, położony centralnie wśród Lasów Stobrawskich, założony przez księcia oleśnicko bierutowskiego Karola Krystiana Erdmanna Wirtemberskiego, który stworzył tu oryginalny układ urbanistyczny (osiem krzyżujących się promieniście alei) wzorowany na planie miasta Karlsruhe w Westfalii. Założono tu również ogromny park ze zwierzyńcem. Obecnie powierzchnia parku wynosi około 200 ha, z czego powierzchnia ogrodu barokowego i XIX wiecznego parku to około 44 ha. W całym parku można jeszcze do dziś natknąć się na wiele pomników, ruiny herbaciarni na wyspie otoczonej wodą, a także żelazny odlew wielkiego śpiącego lwa. Doceniono tu także wyjątkowe walory klimatyczne, kiedy w 1847 roku, nadworny lekarz księcia, doktor Freund, założył w Pokoju uzdrowisko. Przez pewien czas pracował tutaj także światowej sławy kompozytor C.M. von Weber; Tułowice, historia miejscowości łączy sie z lokalnym przemysłem. W XIX wieku rozpoczęto wydobycie glinek ceramicznych i produkcję fajansu. Proceder rozpoczął graf Ludwik Praschma, a od 1889 roku produkcją ceramiki zajął się Erhard Schlegelmilch. Wówczas powstała nowoczesna fabryka porcelany produkująca porcelanę stołową, dekorowaną motywami kwiatowymi i plastycznymi. Znajduje się tu także bogaty wystrojem pałac wzniesiony w 1879 roku przez hrabiego Fryderyka Frankenberg-Ludwigsdorf von Schellendorf. Niezwykle cennym zabytkiem na obszarze LGR jest również żeliwny most wiszący z 1827 r. nad rzeką Małą Panwią w Ozimku, najstarszy tego typu zabytek w Europie, wykonany w ówczesnej Hucie Małapanew, który bezsprzecznie zapoczątkował nową erę w historii urbanizacji i techniki. Obiekt ten jest wskazywany jako propozycja do wpisania na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Na terenie LGR znajdują się również inne cenne zabytki techniki: Huta Szkła w Murowie, Odlewnie Żeliwa w Zagwiździu, stopień wodny Ujścia Nysy zespół (rzeka Odra) w Rybnej, a także drewniane wiatraki i młyny wodne. 16

17 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna 2.3. Charakterystyka społeczno-gospodarcza obszaru, w tym potencjał demograficzny i gospodarczy Ludność obszaru objętego działaniem LGR Opolszczyzna na dzień 31 grudnia 2008r. wynosiła mieszkańców, w tym mieszkańców zamieszkiwało tereny wiejskie (77%). Tabela nr 2: Ludność obszaru LGR ogółem według miejsca zameldowania Nazwa gminy Ludność stan na r. Ogółem Miasto Wieś Lasowice Wielkie Lewin Brzeski Murów Niemodlin Ozimek Pokój Popielów Świerczów Tułowice Turawa Zębowice Ogółem LGR Źródło: GUS BDR 2008 Większy odsetek mieszkańców LGR Opolszczyzna zamieszkuje tereny wiejskie (77%). Znaczny odpływ mieszkańców do większych ośrodków i za granicę przewyższa napływ ludności na teren LGR co może doprowadzić do zmiany aktualnej sytuacji dotyczącej liczby mieszkańców. Ogólnie saldo migracji jest ujemne i wynosi 302 osoby. Wysoka migracja zagraniczna oraz niski przyrost naturalny powodują, że liczba ludności stale maleje. Wśród mieszkańców obszaru Lokalnej Grupy Rybackiej większy odsetek stanowią kobiety (51%). Tabela nr 3: Ludność LGR Opolszczyzna według płci Ludność wg płci stan na r. Wyszczególnienie Ogółem obszar LGR Opolszczyzna Źródło: GUS BDR 2008; ogółem mężczyźni kobiety w liczbach w liczbach na 100 mężczyzn 104 W strukturze wieku ludności, według ekonomicznych grup wieku, przeważa ludność w wieku produkcyjnym - kobiety w tej grupie stanowią 17

18 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna 48%. Natomiast w grupie ludności w wieku poprodukcyjnym zdecydowanie dominują kobiety i stanowią 66,8%. Występują tu duże zasoby ludzkie w wieku produkcyjnym, które odpowiednio zagospodarowane mogą stanowić duży potencjał rozwojowy tego regionu. Tabela nr 4: Struktura wieku ludności według miejsca zamieszkania Ludność Ludność w wieku: Wyszczególnienie ogółem Przedprodukcyjnym Produkcyjnym Poprodukcyjnym Mężczyźni Kobiety Ogółem Źródło: GUS BDR 2008 Sytuacja na rynku pracy jest rezultatem zmian, jakie miały miejsce w minionych latach. Wyrażają się one znacznym spadkiem zatrudnienia w gospodarce narodowej oraz zmianami w strukturze zatrudnienia przejawiającym się wzrostem pozarolniczego sektora prywatnego. Bardzo szybko rośnie liczba pracujących w sektorze prywatnym. Sytuację na rynku pracy obrazuje liczba bezrobotnych. Tabela nr 5: Liczba bezrobotnych (stan na 31 grudzień 2008r.) Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani wg płci [osoby] Ogółem Mężczyźni Kobiety Lasowice Wielkie Lewin Brzeski Murów Niemodlin Ozimek Pokój Popielów Świerczów Tułowice Turawa Zębowice Obszar LGR Opolszczyzna Źródło: GUS BDR 2008 Z ogólnej liczby bezrobotnych większość stanowią ludzie do 25 roku życia, powyżej 50 roku życia, bez kwalifikacji i przede wszystkim kobiety. Jest to grupa wymagająca szczególnego wsparcia w zakresie zdobywania kwalifikacji i przystosowania do warunków rynku pracy. Za wyjątkiem miast, na obszarze LGR jest stosunkowo niewiele miejsc pracy, a także 18

19 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna dalszych możliwości edukacyjnych i szkoleniowych dla ludności zamieszkującej ten obszar. Powoduje to, że szczególnie młodzi ludzie wyprowadzają się lub dojeżdżają do Opola lub innych większych ośrodków - w poszukiwaniu pracy. Znaczący odpływ młodych ludzi jest za granicę kraju. Tabela nr 6: Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Wyszczególnienie Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Ogółem Mężczyźni Kobiety Obszar LGR Opolszczyzna 5,6% 4,1% 7,2% Źródło: GUS BDR 2008 Liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych na terenie objętym działaniem LGR według stanu na koniec 2008 roku wynosiła 7603, co stanowiło 6,2% podmiotów zarejestrowanych w województwie. Tabela nr 7: Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sektorów własnościowych w 2008r. Sektor prywatny LGR Ogółem W tym sektor prywatny Osoby fizyczne Spółki handlowe Sp. z udziałem kapitału zagraniczne go Spółdzie lnie Stowarzysz enia Ogółem Źródło: GUS BDR 2008 Spółki handlowe i osoby fizyczne stanowią największą grupę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze regon. Podział podmiotów gospodarki narodowej według sekcji PKD przedstawiono poniżej. Tabela nr 8: Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon według sekcji PKD W tym: LGR Ogółem handel naprawy Hotele Rolnictwo Przemysł Budownictwo Transport Magazyny Restauracje Pośrednictwo finansowe Administracja publiczna 19

20 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Ogółem Źródło: GUS BDR 2008 Z zarejestrowanych w rejestrze REGON podmiotów gospodarczych najwięcej funkcjonuje w handlu 52 % oraz budownictwie 39,3%. W sektorze rolnym jest 8,7 % podmiotów gospodarczych. Do sektora rolnego zaliczany jest też sektor rybołówstwa śródlądowego oraz chów i hodowla akwakultury. Wśród podmiotów gospodarki narodowej najwięcej jest zarejestrowanych w usługach. Charakterystyczny dla obszaru LGR jest natomiast bardzo mały udział przemysłu, co w połączeniu z wysokimi walorami przyrodniczymi i kulturowymi predestynuje go do rozwoju turystyki i rekreacji. Charakterystyka aktywności społecznej Na terenie objętym LSROR rozwinęła się bardzo aktywność społeczności lokalnej w ramach Programu Odnowa Wsi oraz Lokalnych Grup Działania w ramach programu LEADER. Na terenie LGR działa 5 Lokalnych Grup Działania ( Stobrawski Zielony Szlak, Dolina Stobrawy, Kraina Dinozaurów, Brzeska Wieś Historyczna, Partnerstwo Borów Niemodlińskich ), które swoim zasięgiem obejmują wszystkie gminy zrzeszone w LGR. Bardzo ważną formą aktywności społecznej na obszarze LGR Opolszczyzna są wyróżniające się działania wędkarzy, zrzeszonych w licznych kołach Polskiego Związku Wędkarstwa. Rozwój usług związanych z wędkarstwem rekreacyjnym przyczynia się do wzrostu dochodów, tworzenia lub utrzymania miejsc pracy poprzez dywersyfikację działalności społecznogospodarczej, szczególnie w sektorze turystycznym. Na terenie LGR aktywnie działa także Polskie Towarzystwo Rybackie. Duży wpływ na rozwój turystyki, w szczególności wędkarskiej na terenie Lokalnej Grupy Rybackiej mają aktywnie działające Koła Polskiego Związku Wędkarstwa o. Opole (PZW Opole). Obecnie funkcjonuje 13 kół zrzeszających ponad cztery tysiące członków (4 193). 20

21 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Turystyka Ruch turystyczny na terenie LGR koncentruje się przede wszystkich w gminie Turawa i w gminie Ozimek, w związku z występowaniem tutaj akwenów wodnych (Jeziora Turawskie Duże, Średnie, Małe i Jezioro Srebrne, Biestrzennik). Zlokalizowane są tutaj całoroczne ośrodki wypoczynkowe z bazą noclegową i gastronomiczną. W okolicy Jezior Turawskich zlokalizowanych jest 30 ośrodków wypoczynkowych zapewniających ponad 700 całorocznych miejsc noclegowych. W sezonie letnim liczba ta ulega podwojeniu. Położenie dużej części obszaru LGR wśród pięknych lasów ze stawami i innymi zbiornikami wodnymi oraz wieloma atrakcjami turystycznymi (m.in. Jurapark w Krasiejowie) sprzyja rozwojowi agroturystyki. Na całym obszarze LGR funkcjonuje już 18 gospodarstw agroturystycznych posiadających w ofercie, między innymi łowienie ryb w stawach. Pomimo tak znaczących walorów i atrakcji turystycznych sieć szlaków turystycznych, zarówno pieszych, jak i rowerowych nie obejmuje całego obszaru LGR. Za wyjątkiem okolic Jezior Turawskich niewystarczająca jest infrastruktura turystyczna i promocja walorów obszaru. Brakuje także szlaków turystycznych w sąsiedztwie stawów oraz powiązania miejsc związanych z hodowlą ryb i możliwością uprawiania wędkarstwa z bazą noclegową i gastronomiczną oraz innymi atrakcjami turystycznymi. Brakuje także gastronomii związanej ze spożyciem świeżych ryb czy punktów handlowych sprzedaży detalicznej ryb z obszaru LGR. Jednym z nielicznych obiektów rybackich wyposażonych w infrastrukturę turystyczną (sala konferencyjna, smażalnia ryb) jest Ośrodek Zarybieniowy PZW w Poliwodzie, który pełni również funkcję siedziby LGR Opolszczyzna Opis działalności związanej z połowem, chowem, hodowlą, przetwórstwem lub skupem We wszystkich gminach objętych LSROR występują stawy rybne i jest prowadzona działalność rybacka. Jest to głównie chów i hodowla prowadzona w oparciu o duże skupiska stawów karpiowatych, co stanowi o spójności obszaru i powiązaniu wykonywanej działalności rybackiej Chów i hodowla 21

22 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Na terenie LGR istnieją dwa typy działalności związanej z chowem i hodowlą: produkcja słodkowodnych ryb ciepłolubnych (karp, sandacz, lin, szczupak, amur, tołpyga, jaź, karaś pospolity, kleń, boleń) oraz słodkowodnych ryb zimnolubnych (lipień, pstrąg potokowy i pstrąg tęczowy). Na terenie LGR eksploatowanych jest ok ha stawów. Ogólna liczba osób zatrudnionych w sektorze rybackim na obszarze LGR to ok. 155 osób (źródło: PTR o.opole), w tym 120 osób związanych z rybactwem zgodnie z 2 rozporządzenia oraz około 35 osób zatrudnianych okresowo na umowę zlecenie do pomocy przy gospodarstwach rybackich w zakresie: odłowów jesiennych i wiosennych, transportu odłowionych ryb, czyszczenia rowów i stawów, uczestnictwa w obsadzaniu i tarle ryb, pilnowania stawów przed kłusownikami i szkodnikami rybackimi (kormoran, czapla, wydra). Ponadto PZW angażuje do pomocy wolontariuszy przy zarybianiu wód płynących, odłowach kontrolnych i selekcyjnych oraz do pilnowania przed kłusownikami i szkodnikami rybackim na wodach płynących. Do największych gospodarstw prowadzących chów i hodowlę ryb na terenie LGR należą: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Gospodarstwo Rybackie Niemodlin prowadzi działalność na obszarze 708,5 ha położonych na terenie gminy Niemodlin, Tułowice, Lewin Brzeski. Zgrupowane w sześciu obiektach stawy to zbiorniki śródleśne, zasilane wodami opadowymi. Podstawą działalności jest chów i hodowla karpia. Dodatkowo hodowane są takie gatunki ryb jak: amur, tołpyga biała i pstra, sum, szczupak oraz lin z karasiem. Gospodarstwo posiada budynki gospodarcze, biura, odłówki mechaniczne, specjalistyczny transport do przewozu ryb, magazyny rybne, paszarnie i pomieszczenia do sprzedaży ryb; Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Gospodarstwo Rybackie Krogulna prowadzi działalność na obszarze 667 ha stawów, położonych w gminie Pokój. Zgrupowane w ośmiu obiektach rybackich stawy, to 55 zbiorników śródleśnych zasilanych wodami, głównie ze zlewni rzeki Stobrawy, które należą do jednych z najczystszych w województwie. Podstawowa działalność to hodowla karpia, które są wyjątkowe smaczne i ekologiczne ponieważ hodowane w czystej wo- 22

23 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna dzie i karmione pszenicą i kukurydzą. Gospodarstwo prowadzi nowoczesną odłówkę ryb, posiada magazyny rybne i paszowe, specjalistyczny transport, biuro, pomieszczenia gospodarcze, miejsce do sprzedaży ryb, wiaty sieciowe. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Wydrowice w gminie Niemodlin produkuje rocznie ok. 50 ton karpia oraz materiał zarybieniowy kroczek i narybek. Posiada magazyny paszowe, magazyny rybne, pomieszczenia biurowe i gospodarcze. Ośrodek Zarybieniowy PZW Poliwoda w Biestrzynniku prowadzi działalność na obszarze 32 ha stawów położonych w gminie Ozimek. Głównymi gatunkami ryb produkowanymi w ośrodku są: karp, lin, sandacz, pstrąg potokowy, pstrąg tęczowy, lipień, karaś, świnka, brzana. Hodowla opiera się zarówno na tradycyjnej metodzie w stawach ziemnych (hodowla karpia) oraz na nowoczesnej metodzie chowu w stawach betonowych z oczyszczaniem wody, zastosowaniem filtrów biologicznych na wylęgarni. Gospodarstwo rybackie Mirosław Kotlarz w gminie Pokój (Krzywa Góra) prowadzi działalność na obszarze ok. 200 ha stawów. Posiada nowoczesną odłówkę do ryb, magazyny paszowe, pomieszczenia gospodarcze. Produkuje głównie karpia. Gospodarstwo Rybackie Andrzej Szymala, Siedlice gm. Pokój, prowadzi wraz z rodziną działalność w zakresie produkcji karpia na 40 ha (4 stawy). Produkuje głównie karpia - ok. 35 ton rocznie. Gospodarstwo rolne Magdalena Wojciechowska, Pogorzele w gm.świerczów, prowadzi działalność w zakresie produkcji karpa na obszarze 18,65 ha stawów (6 stawów). Gospodarstwo rybackie Krzysztof Pawliszyn w Miejscu w gm. Świerczów, prowadzi działalność w zakresie produkcji karpia na obszarze 150 ha stawów (5 stawów). Jest to gospodarstwo rodzinne. Gospodarstwo rybackie Zenon i Renata Lorek, Pogorzele gm. Świerczów, prowadzi działalność w zakresie produkcji karpia na obszarze 20 ha stawów. Jest to gospodarstwo rodzinne. 23

24 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Dodatkowo na terenie LGR działają drobni hodowcy na obszarze stawów o powierzchni od ha. W rybactwie na terenie LGR stosowanie są również nowe technologie, w tym zmechanizowane samołówki, które automatycznie przenoszą ryby z magazynu do pomieszczenia, następnie na wagę i na koniec do odbiorcy. Specjalistyczny transport z basenami termoizolacyjnymi z natlenianiem. W hodowli pstrąga stosowana jest recyrkulacja wody na obiekcie pstrągowym, zastosowanie biofiltrów na wylęgarniach ryb, napowietrzanie wody aeratorami oraz dmuchawami, automatyczne karmniki do zadawania pasz, silosy paszowe (Gospodarstwo Krogulna, Niemodlin, Ośrodek Zarybieniowy Poliwoda). Wszystkie gospodarstwa prowadzą hodowlę i chów, z czego wszystkie specjalizują się w hodowli karpia, dodatkowo Ośrodek PZW w Poliwodzie produkuje pstrągi. Sieć dystrybucji karpia oparta jest o hipermarkety, które zdominowały rynek i dyktują cenę oraz warunki sprzedaży. Słabo rozwinięta jest bezpośrednia sprzedaż ryb, brak jest punktów sprzedaży i smażalni w miejscowościach o tradycjach rybackich. Aktualnie na rynku są widoczne tendencje do wzrostu zapotrzebowania na karpia patroszonego, co może powodować konflikt z tradycją kupowania żywego karpia w okresie świątecznym. Producenci karpia prawie całą swoją produkcję sprzedają w grudniu każdego roku. Dlatego ważnym zadaniem jest spopularyzowanie spożycia karpia przez cały rok, między innymi rozwijając punkty sprzedaży, smażalnie i dostarczając na rynek patroszonego karpia. Co roku na rynek opolski i do województw sąsiednich (głównie woj. śląskie), dostarczane jest pomiędzy 1,5 a 2 tys. ton hodowanych ryb słodkowodnych. W tabeli poniżej przedstawiono produkcję ryb na terenie LGR. Tabela nr 9: Produkcja ryb wg gatunków ryb (bez materiału zarybieniowego) ROK Akwakultura Razem Karp Pstrąg Szczupak Pozostałe ton ton 10 ton 1 ton 10 ton ton ton 8,7 ton 2 tony 12 ton ton ton 20 ton 2 tony 12 ton ton ton 17,4 ton 2 tony 13 ton ton ton 35,6 ton 3 tony 15 ton Źródło: karp i inne informacje ustne PTR o/opole, pstrąg tęczowy źródło PZW Opole 24

25 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna Na przestrzeni 5 lat produkcja karpia i szczupaka utrzymuje się na tym samym poziomie z tendencjami do wzrostu. Natomiast widoczny jest znaczący wzrost produkcji pstrąga (podwojenie produkcji w stosunku do roku 2007). Karp Obszar LGR posiada wielowiekowe tradycje w hodowli karpia. Największe Gospodarstwa Rybackie Niemodlin i Krogulna należą do Towarzystwa Promocji Rybactwa i Produktów Rybnych Pan Karp oraz Polskiego Towarzystwa Rybackiego. Ryby z hodowli Pan Karp pochodzą z najczystszych rejonów Polski, hodowane są zgodnie z ponad stuletnią tradycją i żywione tylko naturalnym pokarmem. Ekstensywna produkcji karpia na terenie LGR ma pozytywny wpływ na środowisko naturalne. Problemem dla hodowców są kormorany, a także wydry. Powodują one olbrzymie straty i zagrożenie dla zachowania ciągłości hodowli ryb. Szczupak Gospodarstwa, które zajmują się produkcją szczupaka jako dodatkowego gatunku przy produkcji karpia, mają na celu wykorzystanie produkcji naturalnej stawu, co wiąże się z ekonomią gospodarstwa. Gatunek ten odżywia się rybami niepożądanymi w stawach. Jednocześnie jest bardzo duże zapotrzebowanie na materiał zarybieniowy wód płynących użytkowanych przez Okręg PZW, a szczupak spełnia rolę biomanipulatora. Pstrąg Ważnym gatunkiem, którego roczna produkcja, waha się na poziomie od ton rocznie ryby handlowej jest pstrąg tęczowy. Produkcja tego gatunku odbywa się tylko w jednym gospodarstwie na terenie Opolszczyzny w Ośrodku Zarybieniowym Poliwoda w Biestrzynniku. Znacząco wzrasta znaczenie pstrąga w hodowli ryb. Inne gatunki Gospodarstwa rybackie starają się zdywersyfikować działalność rozszerzając produkcję hodowlaną o poszukiwane na rynku nowe gatunki ryb mając na 25

26 Lokalna Strategia Rozwoju Obszarów Rybackich LGR Opolszczyzna uwadze lokalne uwarunkowania. Dodatkowym typem działalności hodowlanej pod względem znaczenia poza karpiem, szczupakiem i pstrągiem jest produkcja: amura, lina, karasia i tołpygi białej. Stan techniczny stawów Większość użytkowanych stawów wymaga modernizacji lub wyposażenia w nowoczesne urządzenia do chowu i hodowli ryb (melioracja dna stawowego, stosowanie nowoczesnych programów karmienia, odbudowa budowli hydrotechnicznych, wprowadzenie automatycznych karmników, wprowadzenie odłówki mechanicznej itp.). Wzrastający popyt na pstrągi wymaga rozbudowy stawów hodowlanych w Ośrodku Poliwoda, ponieważ aktualnie eksploatowane nie są w stanie sprostać wymogom rynku Rybołówstwo (połów) W wodach śródlądowych dokonuje się połowu wielu cennych gatunków ryb takich jak: pstrągi potokowe, lipienie w odcinkach rzek zaliczanych do krainy pstrąga i lipienia, a w pozostałych odcinkach rzek, inne gatunki takie jak: kleń, szczupak, sandacz, sum, okoń, płoć, leszcz, krąp, brzana, jaź, węgorz, świnka. Wraz z rosnącą eutrofizacją wód śródlądowych zmienia się charakter śródlądowej działalności połowowej. Produkcja żywności staje się mniej istotna niż zarządzanie zasobami ryb dla celów rekreacyjnych. W sektorze rybołówstwa śródlądowego duży potencjał techniczny mają związki wędkarskie i są głównym pracodawcą w tym sektorze. Wszystkie wody płynące znajdujące się na terenie LGR są użytkowane i dzierżawione od Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej przez Okręg PZW Opole. Głównymi wodami użytkowanymi przez Polski Związek Wędkarski Okręg Opole na terenie LGR są następujące wody: rzeka Odra, Nysa Kłodzka, Budkowiczanka, Stobrawa, Ścinawa Niemodlińska, Libawa, Mała Panew i zbiornik zaporowy Turawa. Użytkowanie polega na zarybieniu, ochronie, wspieraniu naturalnego tarła poprzez budowanie sztucznych tarlisk, likwidowanie zapór na rzekach i wszelkich budowli piętrzących lub egzekwowanie od użytkownika takiej zapory o wybudowanie przepławek dla ryb, uświadamianie ludności o ochronie gatunkowej ważnych ekologicznie gatunków ryb, zapobieganie 26