Uniwersytet Zielonogórski. Ocena izolacyjności akustycznej przegród budowlanych w placówkach edukacji muzycznej

Transkrypt

1 Uniwersytet Zielonogórski Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Autoreferat rozprawy doktorskiej Ocena izolacyjności akustycznej przegród budowlanych w placówkach edukacji muzycznej Autor: mgr Jarosław Gil Promotor: dr hab. inż. Jakub Marcinowski, prof. UZ Recenzenci: Prof. dr hab. inż. Henryk Nowak dr hab. inż. Sławomir Kosiński, prof. PŁ Zielona Góra

2 Spis treści 1. Wprowadzenie Cel, zakres i tezy pracy Poprzednie osiągnięcia w dziedzinie Metodyka prac Pomiar poziomów dźwięku instrumentów muzycznych Symulacje numeryczne Pomiary terenowe izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych Pomiary laboratoryjne izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych Wyniki Pomiar poziomów dźwięku instrumentów muzycznych Pomiary terenowe izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych Symulacje numeryczne Pomiary laboratoryjne Podsumowanie i wnioski Kierunki dalszych badań Spis literatury autoreferatu

3 1. Wprowadzenie Referat Ocena izolacyjności akustycznej przegród budowlanych w placówkach edukacji muzycznej jest owocem wieloletniej pracy autora, rozpoczętej około 2006 roku podczas studiów magisterskich uzupełniających na Wydziale Fizyki UAM w Poznaniu. Przez okres autor zajmował się akustyką budowlaną w szerszym pojęciu, m.in. badając izolacyjność od dźwięków powietrznych i uderzeniowych przegród w budynkach budowlanych pod kątem polskich i brytyjskich norm. Badania przegród ściennych pod kątem przenikania dźwięków generowanych przez instrumenty muzyczne są wynikiem połączenia pracy naukowej autora wraz z jego hobby i pasją: grą na gitarze. Celem autora było zbadanie problemu przeszkadzających sobie nawzajem muzyków ćwiczących lub uczących się gry jednocześnie w sąsiadujących salach. Jest to problem bardzo powszechny i niedostatecznie opisany w literaturze. Izolacyjność akustyczna przegród budowlanych jest szeroko badaną dziedziną akustyki budowlanej. W wielu normach polskich [18] i zagranicznych [9] [12] [13] [14] [15] [16] [17] można znaleźć jednoliczbowe kryteria izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych i uderzeniowych dla wielu rodzajów pomieszczeń: mieszkalnych i użytkowych. Określając wymagania izolacyjności akustycznej trzeba wziąć pod uwagę rodzaj źródła dźwięku w pomieszczeniu nadawczym, jego poziom mocy i charakterystykę częstotliwościową, oraz stopień wrażliwości na hałas w pomieszczeniu odbiorczym. Dla budynków, w których wykonywana jest muzyka, z powodu wielkiej rozpiętości rodzajów źródeł dźwięku, trudno jest określić kryteria izolacyjności akustycznej. Oprócz tego, że wymagania jednoliczbowych wskaźników izolacyjności akustycznej dla pomieszczeń muzycznych powinny znacznie przewyższać wymagania dla pomieszczeń mieszkalnych, trzeba też wziąć pod uwagę szeroki zakres częstotliwości instrumentów muzycznych. Dlatego nie spotyka się dobrze określonych wymagań dla tego rodzaju pomieszczeń w normach. Szczególny problem pojawia się w szkołach muzycznych, gdzie często znajduje się wiele sal muzycznych obok siebie. W takich pomieszczeniach instrumenty muzyczne generują wysokie poziomy ciśnienia akustycznego, a jednocześnie tolerancja na dźwięki dochodzące z sąsiednich sal jest bardzo niska. Dlatego trudno jest uzyskać odpowiednią izolacyjność akustyczną pomiędzy nimi. Dodatkowym problemem są często małe wymiary pomieszczeń, co powoduje wzmocnienie poziomu dźwięku, oraz omijanie ściany przez dźwięk drogami bocznymi, np. przez drzwi. W istocie w większości, jak nie we wszystkich szkołach 3

4 muzycznych, instytutach muzyki, salach ćwiczeń w filharmoniach i w innych placówkach muzycznych w Polsce izolacyjność akustyczna jest nie zadowalająca. W pracy zauważa się ograniczenia powszechnie stosowanych jednoliczbowych wskaźników oceny izolacyjności akustycznej, takich jak R w, R A1, czy R A2 w sytuacjach, gdy mamy do czynienia z widmami dźwięku mocno odbiegającymi od widma dźwięków bytowych czy ulicznych. Użyto więc oryginalnych jednoliczbowych wskaźników sformułowanych we wcześniejszej pracy autora [2], które biorą pod uwagę częstotliwości dominujące w widmach różnych grup instrumentów. Do analizy poziomu dźwięku po drugiej stronie przegrody użyto wskaźników krzywych granicznych NR. Dzięki sposobowi wyznaczania wskaźnika NR można ustalić dokładnie, które pasmo częstotliwości stanowi problem. Będzie to to pasmo częstotliwości, w którym poziom dźwięku przekracza daną krzywą graniczną. W pracy proponuje się wyznaczenie izolacyjności akustycznej na podstawie dopuszczalnej wartość wskaźnika oceny hałasu NR25 dla dźwięków dochodzących z sąsiednich sal. Takie kryterium uwzględnia wszystkie pasma częstotliwościowe zgodnie z charakterystyką ludzkiego słuchu. Hałas o poziomie nie przekraczającym wskaźnika NR25 jest na tyle cichy, że nie powinien przeszkadzać w koncentracji podczas gry. W pracy badano jedynie izolacyjność akustyczną od dźwięków powietrznych przegród ściennych. Zauważa się potrzebę dalszych badań w przyszłości z zakresu izolacyjności od dźwięków powietrznych i uderzeniowych stropów w placówkach edukacji muzycznej. Rozprawa ma 143 strony i jest podzielona na dziewięć rozdziałów oraz spis literatury. Wprowadzenie, cel, zakres i tezy opisane są w rozdziale pierwszym. W drugim rozdziale przedstawiono podstawy teoretyczne i definicje. Istniejące wymagania normowe oraz dotychczasowe osiągnięcia w dziedzinie opisane są kolejno w rozdziałach trzecim i czwartym. W rozdziale piątym opisano metodykę pomiarową oraz metodykę symulacji numerycznych. Wyniki badań terenowych i laboratoryjnych a także wyniki symulacji numerycznych przedstawione są w rozdziale szóstym. Do każdego z podrozdziałów rozdziału szóstego wyszczególnione są wnioski z poszczególnych etapów analizy. W rozdziale siódmym przeprowadzona jest dyskusja pracy. Wnioski końcowe podsumowujące całą pracę przedstawione są w rozdziale ósmym, natomiast rozdział dziewiąty przedstawia kierunki dalszych badań. 4

5 1.1. Cel, zakres i tezy pracy Motywacją do wykonania badań była obserwowana słaba izolacyjność akustyczna w wielu istniejących budynkach, takich jak szkoły muzyczne, akademie muzyczne, filharmonie, itp. oraz brak określonych kryteriów normowych oraz dostępnych zaleceń do efektywnego tłumienia dźwięków zakłócających w tego rodzaju budynkach. W literaturze dostępne są propozycje kryteriów izolacyjności akustycznej w pomieszczeniach muzycznych wykraczające poza normy, np. R' w 57 db [11], i D w + db(a) 84 [7], jednak w opinii autora, te propozycje są niewystarczające, biorąc pod uwagę poziom mocy i szerokość widma niektórych instrumentów muzycznych. Głównym celem pracy była szczegółowa analiza istniejących metod oceny izolacyjności akustycznej i opracowanie nowego jednoliczbowego wskaźnika izolacyjności akustycznej dla pomieszczeń, w których jest wykonywana bądź odtwarzana muzyka. W rozprawie sformułowano następujące tezy: 1. Istniejące wymagania izolacyjności akustycznej w budownictwie mieszkaniowym i w szkołach [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] są niewystarczające dla budynków, w których wykonywana jest muzyka na instrumentach muzycznych. 2. W celu określenia odpowiedniego jednoliczbowego wskaźnika oceny izolacyjności akustycznej dla pomieszczeń muzycznych niezbędnym jest sklasyfikowanie instrumentów muzycznych w trzy grupy zależne od poziomów ciśnienia akustycznego i widm. 3. Można zaproponować nowe jednoliczbowe kryteria izolacyjności akustycznej na podstawie widm sklasyfikowanych grup instrumentów muzycznych oraz symulacji numerycznych szeregu konstrukcji ścian. 4. Symulacje numeryczne pozwalają jedynie zgrubnie oszacować ostateczne parametry izolacyjności przegrody. Konieczna jest wiec weryfikacja otrzymanych wyników za pomocą pomiarów terenowych i laboratoryjnych. Pomiary widm instrumentów muzycznych oraz izolacyjności akustycznej istniejących ścian zostały wykonane w placówkach edukacji muzycznej na terenie Zielonej Góry. Część 5

6 badań wykonana była w Laboratorium Izolacyjności Akustycznej znajdującym się w Centrum Budownictwa Zrównoważonego i Energii Parku Naukowo-Technologicznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. Aplikacyjnym wynikiem pracy są zalecane konstrukcje czterech rodzajów ścian, które mogą być stosowane do oddzielenia od siebie sal muzycznych. Wyniki analizy zamieszczone w tej pracy mogą być wykorzystane także do projektowania innych konstrukcji przegród ściennych, osiągających podobne charakterystyki izolacyjności akustycznej. 6

7 2 Poprzednie osiągnięcia w dziedzinie We wszystkich normach dotyczących akustyki budowlanej izolacyjność akustyczna określona jest za pomocą wskaźnika oceny izolacyjności akustycznej dla dźwięków powietrznych, np. R w, R A1, D nt,w, D nt,a1 lub dla dźwięków uderzeniowych, np. L n,w lub L nt,w. Takie jednoliczbowe wskaźniki dają niewielką kontrolę nad izolacyjnością akustyczną w konkretnych pasmach częstotliwości. Spotyka się też zalecenia izolacyjności akustycznej zależne od poziomu tła, czyli im wyższy poziom tła akustycznego, tym mniejsza wymagana izolacyjność akustyczna. Miller [7] proponuje kryteria dla pomieszczeń muzycznych łącząc wskaźnik ważony różnicy poziomów D w i poziomu hałasu tła L pa. Miller podaje różne kryteria dla sal do ćwiczeń i sal, w których odbywają się lekcje gry argumentując, że nauczyciele są bardziej podatni na zakłócenia podczas słuchania i przekazywania informacji dlatego wymagają większej prywatności akustycznej od uczniów jedynie ćwiczących grę. Proponowane kryterium dla sal ćwiczeń to D w + db(a) = 79, co można osiągnąć np. przy izolacyjności akustycznej między pomieszczeniami D w = 48 db i zachowaniu tła akustycznego o poziomie 31 db(a) (lub NR25). Dla sal nauki gry zaproponowano kryterium D w + db(a) = 84. Kryteria Millera były oparte na dopuszczalnej wartości hałasu instalacyjnego z systemów wentylacyjnych w Wielkiej Brytanii: NR25, co w przybliżeniu jest równe wartości L pa = 31 db. Zauważa on jednak możliwość, że system wentylacyjny może czasem pracować w cichszym trybie. Kryteria Millera nie mają zastosowania dla pomieszczeń bez mechanicznej wentylacji. W pracy James et al. [5] badano izolacyjność akustyczną pomiędzy salą perkusji a sąsiednią salą. Pomimo, że jednoliczbowy wskaźnik różnicy poziomów D w wynosił 69 db a poziom tła w pomieszczeniu odbiorczym sztucznie podniesiono do NR25, zgodnie z zaleceniem Millera, hałas dobiegający z sali perkusji był na tyle uciążliwy, że sąsiedniego pomieszczenia nie dało się używać. James zauważa więc konieczność zastosowania izolacyjności akustycznej przewyższającej kryteria Millera dla bardzo głośnych instrumentów muzycznych. Istnieje wiele placówek edukacji muzycznej i innych budynków, w których wykonywana jest muzyka, w których osiągnięto bardzo wysoką izolacyjność akustyczną pomiędzy pomieszczeniami. Z powodu braku jednoznacznych norm, izolacyjność akustyczna rozpatrywana jest osobno dla każdego przypadku. W studiach BBC znajdują się na przykład potrójne ściany murowane osiągające D w = 87 db oraz potrójne ściany szkieletowe osiągające 7

8 D w = 89 db [8]. Zazwyczaj w placówkach muzycznych, gdzie wymagana jest wysoka izolacyjność akustyczna, takich jak studia muzyczne, stosuje się podwójne lub potrójne ściany szkieletowe z wypełnieniem pustki materiałem porowatym. Ponadto stosuje się tzw. rozwiązanie room-in-room, gdzie wszystkie przegrody w pomieszczeniu zamontowane są na elastycznych przekładkach na zewnętrznej, zazwyczaj murowanej konstrukcji. W ten sposób minimalizuje się transmisję dźwięku jakąkolwiek drogą. Takie rozwiązania są bardzo kosztowne i wymagają dużej przestrzeni. W rozprawie doktorskiej szukano możliwie najprostszych rozwiązań, które mogłyby być stosowane w placówkach edukacji muzycznej bez podwyższania znacznie kosztów budowy. Wskaźnik NR25 wybrano jako kryterium poziomu hałasu tła, wzorując się na odpowiednim poziomie hałasu z systemów wentylacyjnych przytoczonym przez Millera. W zależności od charakterystyki częstotliwościowej źródła dźwięku, wskaźnik NR25 może być równoważny poziomowi ciśnienia akustycznego ok db, co odpowiada dopuszczalnemu poziomowi hałasu instalacyjnego w mieszkaniach. Można więc założyć, że taka wartość dopuszczalna będzie też odpowiednia dla hałasu tła w pomieszczeniach muzycznych. Omawiany referat jest kontynuacją badań autora opisanych w jego pracy magisterskiej o tytule Instrumenty muzyczne jako źródło hałasu przy wyznaczaniu izolacyjności akustycznej przegród [2]. W pracy magisterskiej zestawiono ze sobą widma grupy instrumentów muzycznych w celu wyznaczenia nowych widmowych wskaźników adaptacyjnych C A oraz C B do wyznaczania izolacyjności akustycznej ścian i stropów między salami muzycznymi metodą PN-EN ISO [23]. Wskaźniki C A oraz C B odpowiadały odpowiednio instrumentom muzycznym o niewielkiej i o dużej zawartości energii akustycznej w niskim paśmie częstotliwości. Wskaźniki te stanowią korekcję jednoliczbowego wskaźnika izolacyjności akustycznej, w zależności od rodzaju instrumentów muzycznych, np. C A stosowane dla instrumentów dętych, skrzypiec, itp. zaś C B stosowane dla fortepianu, kontrabasu, itp. Wskaźniki izolacyjności akustycznej w rozprawie przedstawiane są w formie jednoliczbowego wskaźnika, np. izolacyjności akustycznej właściwej (R w ) oraz czterech widmowych wskaźników adaptacyjnych w nawiasie: (C; C tr ; C A ; C B ). 8

9 3. Metodyka prac 3.1 Pomiar poziomów dźwięku instrumentów muzycznych. Większość pomiarów wykonano w Państwowej Szkole Muzycznej im. Mieczysława Karłowicza w Zielonej Górze. Niektóre instrumenty zmierzono w Studio Polysound na terenie Regionalnego Centrum Animacji Kultury w Zielonej Górze. Aby zebrać widma instrumentów muzycznych zmierzono poziom ciśnienia akustycznego (L eq,t ) w tercjowych pasmach częstotliwości w zakresie od 50 Hz do 5000 Hz oraz całkowity poziom dźwięku A (L Aeq,T ). Pomiary wykonywano w salach nauki oraz salach ćwiczebnych. Mikrofon znajdował się w polu pogłosowym pomieszczenia, około 1,5 m nad podłogą i około 1-1,5 m od instrumentu. Czas pomiaru wynosił w większości wypadków 30 sekund. Niektóre pomiary przy krótkich frazach muzycznych były krótsze. Dla każdego z instrumentów muzycznych zmierzono poziom dźwięku podczas ogrywania różnorodnych fraz muzycznych wykonywanych w różnych dynamikach od piano do fortissimo. Pomiary dla każdego instrumentu muzycznego uśredniono logarytmicznie. 3.2 Symulacje numeryczne Symulacje numeryczne wykonano w dwóch etapach. W pierwszym etapie użyto programu Insul do obliczenia materiałowej izolacyjności akustycznej przegród, głównie w oparciu o metody obliczeniowe Sharpa [10] i Cremera [1]. Do symulacji izolacyjności akustycznej w rzeczywistych warunkach z uwzględnieniem przenoszenia bocznego wykonano model par pomieszczeń za pomocą programu Bastian, które wykorzystuje metody obliczeniowe z normy PN-EN [19]. Dane wejściowe w programie Bastian stanowiły wymiary pomieszczeń, rodzaj przegrody dzielącej pomieszczenia (d), rodzaj przegród bocznych, sposób łączenia pomiędzy elementami konstrukcyjnymi oraz czas pogłosu w pomieszczeniu odbiorczym (założono 1 sekunda). Całkowita transmisja dźwięku z jednego pomieszczenia do drugiego zależy od izolacyjności akustycznej właściwej R poszczególnych elementów a także od strat całkowitych η tot na łączeniach między tymi elementami [6]. Gdy nie można zastosować elastycznego łączenia między elementami konstrukcyjnymi w celu obniżenia przenoszenia bocznego, to można ograniczyć przenoszenie boczne poprzez dodanie warstwy poprawiającej izolacyjność akustyczną na danej przegrodzie bocznej, na przykład okładzinę ścienną na stalowym ruszcie, podwieszany sufit lub pływającą podłogę. Aby zredukować wpływ przenoszenia bocznego do minimum konieczne było zastosowanie 9

10 wymienionych wcześniej warstw izolujących na wszystkich przegrodach bocznych, tak jak jest pokazane na Rys. 1. a) b) Przekrój poziomy Przekrój pionowy c) Przekrój pionowy Przegroda główna między salami muzycznymi Ściana boczna Okładzina z podwójnej płyty g-k na stalowym ruszcie z wypełnieniem z wełny mineralnej między ceownikami Elastyczny materiał na łączeniu plyt z przegrodą Strop nad przegrodą Podwieszany sufit z płyty g-k z warstwą wełny mineralnej nad plytą Strop pod przegrodą Podłoga pływająca, czyli podwójna plyta OSB lub wylewka betonowa na elastycznym materiale twarda wełna mineralna lub elastyczny styropian EPS-T Taśma dylatacyjna między podłogą pływającą a główną przegrodą Rys. 1. Ograniczenie przenoszenia bocznego w modelach układu dwóch pomieszczeń na a) ścianach bocznych, b) suficie i c) podłodze. 10

11 Dane wyjściowe programu Bastian to znormalizowana różnica poziomów (D n ) lub izolacyjność akustyczna właściwa przybliżona (R') oraz poziom ciśnienia akustycznego w pomieszczeniu odbiorczym w pasmach tercjowych (L 2 ). 3.3 Pomiary terenowe izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych Pomiary terenowe izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych wykonane były w pełnej zgodzie z normą PN-EN ISO [22], wykorzystując metodę stałych pozycji mikrofonu. Sygnał w pomieszczeniu nadawczym (szum biały) generowany był przez program Sound Forge i odtwarzany za pomocą aktywnych zestawów głośnikowych. Pomiary wykonywano w zakresie częstotliwości 50 Hz do 5000 Hz. W niektórych przypadkach w analizie wykorzystano tylko zakres 100 Hz do 3150 Hz. 3.4 Pomiary laboratoryjne izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych Pomiary laboratoryjne izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych wykonane były w pełnej zgodzie z normą PN-EN ISO [20], oraz PN-EN ISO [21]: Przed pierwszymi pomiarami izolacyjności akustycznej w laboratorium wykonano szereg badań właściwości akustycznych komór i wyznaczono wskaźnik R max,w, określający jakość akustyczną komór. Pomiary wykonano w pasmach tercjowych w zakresie od 100 Hz do 5000 Hz. Do wygenerowania sygnału w pomieszczeniu nadawczym wykorzystano wszechkierunkowe źródło dźwięku (kolumna głośnikowa dwunastościenna APS-12). Przez głośniki odtwarzany był sygnał szumu białego lub szumu różowego, wygenerowany w programie Sound Forge. Pomiary wykonano z dokładnością do 0,1 db. Pomiary wykonano używając minimum sześciu stałych pozycji mikrofonu. Zachowano następujące minimalne odległości: 0,7 m pomiędzy pozycjami mikrofonu; 0,5 m pomiędzy pozycjami mikrofonu a ścianami; 1 m pomiędzy pozycjami mikrofonu a źródłem dźwięku. 11

12 Wzmocnienie sygnału ustawiono tak, żeby poziom dźwięku w pomieszczeniu odbiorczym był o minimum 15 db powyżej poziomu tła akustycznego. Poziom dźwięku w pomieszczeniu odbiorczym L odb skorygowano o poziom tła akustycznego L tła za pomocą wzoru (5.1). 12

13 Gitara basowa Kontrabas Gitara klas. Fortepian Pianino Wiolonczela Altówka Skrzypce Werbel Kotły Trąbka Flet poprz. Akordeon Klarnet Obój Ksylofon Trójkąt Waltornia Saksofon ten. Puzon Głos męski Głos żeński LAeq,T[dB] 4. Wyniki 4.1 Pomiar poziomów dźwięku instrumentów muzycznych. Poziom dźwięku instrumentów muzycznych mierzono w pasmach tercjowych. Rys. 2 przedstawia uśrednione całkowite poziomy dźwięku (L Aeq,T ) instrumentów muzycznych Rys. 2. Uśrednione poziomy dźwięku instrumentów muzycznych. Aby uzyskać reprezentatywne widma dźwięku, widma instrumentów podzielono na trzy grupy: 1) Instrumenty perkusyjne (werble, kotły); 2) Instrumenty dęte (flet, klarnet, obój, trąbka, waltornia, saksofon, puzon); 3) Inne (gitara klasyczna, fortepian, pianino, wiolonczela, altówka, kontrabas, akordeon, ksylofon, trójkąt, głos męski, głos żeński). W każdej z grup instrumentów wyznaczono maksymalną wartość w pasmach tercjowych, a następnie krzywe wygładzono prowadząc prostą linię pomiędzy maksimami widm, otrzymując w ten sposób uproszczone widma, reprezentujące poszczególne grupy instrumentów muzycznych (Rys. 3). 13

14 L eq,t, [db] Perkusyjne Perkusyjne (uproszczone widmo) Dęte Dęte (uproszczone widmo) Inne Inne (uproszczone widmo) Częstotliwość [Hz] Rys. 3. Widma grup instrumentów muzycznych. Mając zdefiniowane uproszczone widma zgodnie z obranym kryterium poziomu hałasu tła (NR25) można w prosty sposób wyznaczyć wymaganą minimalną różnicę poziomów D między pomieszczeniami oraz minimalną izolacyjność akustyczną właściwą przegrody R: D min = L 1,i L 2,i db (1) R min = L 1,i L 2,i + 10 log S db, (2) A gdzie L 1,i poziom ciśnienia akustycznego uproszczonego widma danej grupy instrumentów dla danego pasma i, L 2,i poziom ciśnienia akustycznego wskaźnika NR25 danym paśmie oktawowym i, S pole powierzchni przegrody, m 2, A równoważne pole powierzchni dźwiękochłonnej, m 2. Wartości D min oraz R min w pasmach tercjowych przedstawione są kolejno na Rys. 4a) oraz 4b). Wyznaczenie D min oraz R min w poszczególnych pasmach częstotliwościowych nie wystarcza jednak do wyznaczenia jednoliczbowego wskaźnika oceny minimalnej izolacyjności akustycznej, np. D min,w czy R min,w. Wyznaczone w ten sposób kryteria byłyby w ogromnym stopniu niedoszacowane, gdyż zgodnie z metodą przedstawioną w PN-EN ISO 717-1, przesuwając krzywą odniesienia bierze się pod uwagę tylko niekorzystne odchylenia. Wpływ na ważony wskaźnik mają więc głównie najniższe wartości izolacyjności akustycznej 14

15 D min db R min db w niskim paśmie częstotliwości. Niezbędne było więc wykonanie pomiarów i symulacji szeregu konstrukcji przegród ściennych oraz wyznaczenie kryteriów na podstawie tych konstrukcji, które pozwalają osiągnąć poziom NR25 w pomieszczeniu odbiorczym. a) b) perkusyjne dęte inne 63Hz 125Hz 250Hz 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz perkusyjne dęte inne 63Hz 125Hz 250Hz 500Hz 1000Hz 2000Hz 4000Hz Rys. 4. Wymagana a) minimalna różnica poziomów pomiędzy pomieszczeniami oraz b) minimalna izolacyjność akustyczna właściwa przegrody dzielącej pomieszczenia dla różnych grup instrumentów. 4.2 Pomiary terenowe izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych Pomiary izolacyjności akustycznej w Państwowej Szkole Muzycznej im. Mieczysława Karłowicza w Zielonej Górze Przy okazji wykonywania pomiarów widm dźwięku instrumentów muzycznych, zbadano też izolacyjność akustyczną pomiędzy następującymi salami [3]: Klasa perkusji biblioteka Klasa perkusji klasa trąbki Sala 1 (klasa skrzypiec) Sala 2 (klasa skrzypiec). Wyniki pomiarów izolacyjności akustycznej zsumaryzowane są w Tabeli 1. 15

16 Tabela 1. Zestawienie wyników pomiaru izolacyjności akustycznej pomiędzy pomieszczeniami w Państwowej Szkole Muzycznej im. Mieczysława Karłowicza w Zielonej Górze. Pom. nadawcze Pom. odbiorcze Konstrukcja ściany działowej Sala perkusji Biblioteka Ściana ceglana, mały korytarz i dwoje drzwi Sala perkusji Sala trąbki Ściana ceglana, grubość 13 cm* Ważony wskaźnik izolacyjności akustycznej właściwej, przybliżonej R' w (C;C tr ;C A ;C B ) db 44 (-2;-1;-1;-3) 54 (-1;-3;-3;-6) Sala skrzypiec Sala skrzypiec Ściana ceglana, 54 (-1;-3;-3;-6) grubość 13 cm* * grubość 13 cm według relacji pracowników szkoły muzycznej. Wynik pomiarów wskazuje na to, że ściany są grubsze. Wyznaczona izolacyjność akustyczna pomiędzy salą perkusji a biblioteką jest bardzo niska, a to za sprawą przenikania dźwięku przez drzwi i ościeżnicę. Nawet jeśli by izolacyjność akustyczną ściany i drzwi poprawiono, tego rodzaju pomieszczenia nie powinny nigdy ze sobą sąsiadować. Przegrody pomiędzy klasami muzycznymi spełniają wymagania normy PN-B odnośnie izolacyjności od dźwięków powietrznych pomiędzy klasami lekcyjnymi. Jednak według opinii nauczycieli i uczniów izolacyjność pomiędzy pomieszczeniami jest słaba. Zapytani o swoje wrażenia odnośnie słyszalności instrumentów w sąsiednich salach zgodnie twierdzili, że stanowi to poważny problem. Wyraźnie słyszalne granie na instrumentach w osobnej sali przeszkadza w nauce i ćwiczeniu gry na własnym instrumencie. Należy zauważyć, że nie chodzi w tym przypadku tylko o wysoki poziom dźwięków zakłócających. Wykonywanie muzyki na instrumencie, podczas gdy słychać inną muzykę w tle, poważnie przeszkadza w koncentracji na własnym instrumencie. Należałoby więc dążyć to stworzenia warunków, gdzie izolacyjność akustyczna pomiędzy salami muzycznymi przewyższa wartości zalecane dla zwykłych klas lekcyjnych i jest odpowiednio wysoka w szerokim zakresie częstotliwości Pomiar izolacyjności akustycznej lekkiej ściany szkieletowej w domach bliźniaczych Zmierzono izolacyjność akustyczną ściany pomiędzy sypialniami bliźniaczych lokali mieszkalnych na nowo wybudowanym osiedlu [3]. Zmierzona ściana nie znajduje się w placówce edukacji muzycznej, jednak pomiar był interesujący ze względu na złożoną, 16

17 szkieletową konstrukcję ściany osiągającą wysoki wskaźnik oceny izolacyjności akustycznej (Rys. 5). Wyznaczony ważony wskaźnik izolacyjności akustycznej, właściwej to: R' W (C;C tr ;C A ;C B ) = 66 (-4;-11;-2;-9) db. 459mm Płyta FERMACELL, 12.5mm Płyta OSB, 12mm Łata, 40/60mm Słupki, 120mm, drewno KVH Płyta FERMACELL, 2x15mm Izolacja cieplna wełna mineralna ROCKWOOL SUPERROCK 120mm Rys. 5. Przekrój poziomy ściany międzymieszkaniowej w budynku domów bliźniaczych. Zbadana ściana wykazuje się bardzo wysokim wskaźnikiem oceny izolacyjności akustycznej R A1, przewyższającym wartości normowe dla budownictwa mieszkaniowego o 12 db. Taka ściana tłumi więc bardzo dobrze domowy hałas bytowy i mało prawdopodobne jest, żeby sąsiedzi sobie przeszkadzali, pod warunkiem, że żaden z mieszkańców nie słucha bardzo głośno muzyki na sprzęcie z uwydatnionymi basami. Gdyby założyć, że w jednym z mieszkań wykonywana jest muzyka na różnych instrumentach, to poziom dźwięku A w sąsiednim mieszkaniu wahałby się od ok. 18 db do 30 db w przypadku gry na instrumentach strunowych szarpanych, dętych i od ok. 30 do 40 db w przypadku gry na fortepianie i instrumentach perkusyjnych (werble, kotły). Taka przegroda skutecznie więc tłumi dźwięk z głośnych instrumentów, pod warunkiem, że nie ma dużego wpływu niskiego pasma częstotliwości. Dużą wadą takiej konstrukcji ściany, gdyby miałaby ona być wykorzystywana w szkołach muzycznych, jest jej duża grubość, ponad 45 cm Pomiar i poprawa izolacyjności akustycznej w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Zielonogórskiego W Instytucie Muzyki UZ znajduje się sala nauki gry na fortepianie (sala 111) oraz sala do ćwiczeń zespołów jazzowych oraz sekcji dętych (sala 108). Sale oddzielone są od siebie ścianą z cegły dziurawki o grubości 30 cm (konstrukcję ściany zweryfikowano nawiercając ścianę i pobierając próbkę). Według studentów i nauczycieli izolacyjność akustyczna 17

18 pomiędzy salami była niewystarczająca. Dyrekcja instytutu pragnęła, aby salę nr 108 odizolować akustycznie, aby można było tam wykonywać próby zespołów muzycznych razem z perkusją, bez przeszkadzania osobom w sąsiedniej sali 111. Zmierzono więc izolacyjność akustyczną, po czym zaproponowano prace naprawcze w postaci wybudowania ścianki z płyty gipsowo-kartonowej i płyty gipsowo-włóknowej Fermacell na stalowym ruszcie z wypełnieniem z wełny mineralnej [4]. Ceowniki miały być przytwierdzone do podłogi i do sufitu, bez kontaktu z istniejącą ścianą. Grubość pustki powietrznej miała wynosić 15 cm (Rys. 6). Pomimo, że celem było poprawienie izolacyjności akustycznej pomiędzy salami, taką ściankę akustyczną zaprojektowano na trzech ścianach w sali 108, aby zminimalizować wpływ przenoszenia bocznego. Kierunek pomiaru izolacyjności akustycznej Panel akustyczny z płyty gipsowo-włóknowej 15mm i płyty g-k 12,5mm Całkowita powierzchnia: 58,65m 2 Przekrój poziomy Płyta gipsowo-włóknowa 15mm (masa powierzchniowa 18kg/m 2 ) oraz płyta g-k 12.5mm Stalowy szkielet Cegła dziurawka 30 cm Rockwool grubość 100mm, gęstość 33kg/m 3 Rys. 6. Sale muzyczne 111 i 108 w budynku Instytutu Muzyki UZ oraz zaprojektowana ścianka akustyczna. 18

19 R' [db] Wyniki pomiarów izolacyjności akustycznej właściwej przybliżonej przed i po wykonaniu prac są następujące: Przed wykonaniem prac naprawczych: R' w (C;C tr ;C A ;C B ) = 52 (-1;-3;-2;-7) db, Po wykonaniu prac naprawczych: R' w (C;C tr ;C A ;C B ) = 61 (-1;-5;-2;-8) db. Rys. 7 przedstawia porównanie izolacyjności akustycznej przed i po wykonaniu prac naprawczych. Średnio izolacyjność akustyczna została poprawiona o 7-9 db przed pracami naprawczymi po pracach naprawczych 20 Hz Rys. 7. Porównanie izolacyjności akustycznej przed i po wykonaniu prac naprawczych. 4.3 Symulacje numeryczne Na Rys. 8 przedstawiono obliczoną charakterystykę izolacyjności akustycznej jednej z dwunastu badanych konstrukcji. Przedstawiono porównanie charakterystyki izolacyjności akustycznej bez przenoszenia bocznego i z uwzględnieniem przenoszenia bocznego. Widać, że w tym przypadku obniżenie izolacyjności akustycznej występuje głównie w zakresie 100 Hz. Rys. 9 przedstawia poziom dźwięku poszczególnych grup instrumentów w pomieszczeniu odbiorczym, za tą samą konstrukcją ściany. Krzywe naniesione są na krzywe graniczne NR. 19

20 db R (Insul) 2. R' (Bastian) f [Hz] Rys. 8. Symulacje izolacyjności akustycznej właściwej R oraz izolacyjności akustycznej właściwej, przybliżonej R ściany z cegły z okładziną z podwójnej płyty gipsowo-włóknowej na stalowym ruszcie i pustką powietrzną gr. 10 cm wypełnioną wełną mineralną. a) b) L p [db] konstrukcja nr 11 (transmisja bezpośrednia) 60 L p [db] konstrukcja nr 11 (z przenoszeniem bocznym) NR32 NR55 NR50 NR45 NR40 NR35 Perkusyjne Dęte Inne NR NR28 NR33 NR55 NR50 NR45 NR40 NR35 Perkusyjne Dęte Inne NR25 30 NR26 NR30 NR25 NR34 30 NR30 NR25 NR32 20 NR20 20 NR20 NR15 NR15 10 NR10 10 NR10 NR5 NR5 0 NR Frequency [Hz] Frequency [Hz] NR0 Rys. 9. Widma dźwięku instrumentów muzycznych, konstrukcja nr 11 - ceglana ściana otynkowana oraz okładzina z podwójnej płyty Fermacell na stalowym ruszcie, pustka grubości 10 cm wypełniona wełną mineralną, a) transmisja bezpośrednia, b) transmisja z przenoszeniem bocznym W Tabeli 2 przedstawiono zestawienie obliczonych wskaźników NR hałasu tła w pomieszczeniu odbiorczym dla różnych konstrukcji ściennych oraz dla różnych grup instrumentów. Osobno przedstawione są wskaźniki NR dla transmisji bezpośredniej i transmisji z wpływem przenoszenia bocznego. Wartości NR 25 są wytłuszczone. 20

21 Tabela 2. Zestawienie obliczonych wskaźników NR poszczególnych grup instrumentów w pomieszczeniu odbiorczym Nr Konstrukcja Rysunek Masa M [kg/m 2 ] Ściany zbadane w terenie Wskaźnik NR hałasu w pomieszczeniu odbiorczym Transmisja bezpośrednia / z uwzgl. dróg bocznych Perkusyjne Dęte Inne 1 Cegła pełna gr. 13 cm 1) / 43 2) - / 47 2) - / 38 2) 2 Cegła dziurawka, gr. 30 cm ) / ) / ) / 36 3 Cegła dziurawka + okładzina akustyczna ) / ) / ) / 26 4 Podwójny ruszt drewniany, panele ścienne z płyt gipsowowłóknowych i płyt OSB / 33 2) - / 31 2) - / 26 2) Symulacje numeryczne konstrukcji 5 Bloczki silikatowe, gr. 18 cm / / / 35 6 Bloczki silikatowe, gr. 24 cm / / / 31 7 Bloczki silikatowe 75 cm, 7,5 cm pustka, pustaki 10 cm 8 podwójny ruszt stalowy z okładziną z podwójnej płyty g-k, z pustką grubości 20 cm wypełniona wełną mineralną 9 podwójny ruszt stalowy z okładziną z podwójnej płyty g-k oraz płyty OSB, z pustką grubości 20 cm wypełniona wełną mineralną 10 podwójny ruszt stalowy z okładziną z podwójnej płyty Fermacell, z pustką grubości 20 cm wypełniona wełną mineralną / / / / / / / / / 27 59,6 28 / / / 32 21

22 11 ceglana ściana otynkowana oraz okładzina z podwójnej płyty Fermacell na stalowym ruszcie, pustka powietrzna grubości 10 cm wypełniona wełną mineralną 12 Bloczki silikatowe, gr. 18 cm oraz okładzina z podwójnej płyty g-k i płyty OSB na stalowym ruszcie, pustka powietrzna grubości 10 cm wypełniona wełną mineralną 11 4) ceglana ściana otynkowana oraz okładzina z podwójnej płyty Fermacell na stalowym ruszcie, pustka powietrzna grubości 10 cm wypełniona wełną mineralną Ściany zbadane w Laboratorium Izolacyjności Akustycznej / / / / / / / / / 24 1) Opis konstrukcji według relacji pracowników szkoły muzycznej. Badania izolacyjności akustycznej wskazują na to, że ta ściana była grubsza niż 13 cm. 2) Wartości NR dotyczą jedynie sytuacji z uwzględnieniem przenoszenia bocznego. 3) Wartości NR dla transmisji bezpośredniej są na podstawie symulacji numerycznych. 4) Konstrukcja odwzorowana w Laboratorium Izolacyjności Akustycznej. Na podstawie powyższych wyników oraz analizy izolacyjności akustycznej można było wyznaczyć minimalną ważoną izolacyjność akustyczną właściwą dla poszczególnych grup instrumentów. Wartości te wyznaczone są na podstawie tych przegród, które osiągają najniższe R w przy zapewnieniu poziomu dźwięku NR25: Instrumenty perkusyjne i dęte (konstrukcja nr 12): R w (C;C tr ;C A ;C B ) = 73(-1;-6;-1;-9) db; Instrumenty inne (konstrukcja nr 11): R w (C;C tr ;C A ;C B ) = 66(-1;-5;-2;-9) db; Jednoliczbowe wskaźniki oceny izolacyjności akustycznej właściwej zostały wyznaczone stosując zaproponowane przez autora widmowe wskaźniki adaptacyjne: C A dla instrumentów dętych, oraz C B dla instrumentów perkusyjnych i innych. W celu określenia kryterium dla wszystkich grup instrumentów użyto wskaźnika C B, jako bardziej 22

23 rygorystycznego. W ten sposób uzyskano następujące wymagane minimalne wskaźniki oceny izolacyjności akustycznej właściwej przegród między pomieszczeniami: przegroda ścienna pomiędzy pomieszczeniami z instrumentami perkusyjnymi a innymi pomieszczeniami: R W + C B 64dB; przegroda ścienna pomiędzy pomieszczeniami dla instrumentów dętych a innymi pomieszczeniami: R W + C A 72dB; przegroda ścienna pomiędzy salami dla instrumentów innych a innymi pomieszczeniami: R W + C B 57dB; ściany dzielące wszystkie rodzaje pomieszczeń muzycznych: R W + C B 64dB. Niezmiernie ważna jest odpowiednia redukcja przenoszenia bocznego. Konstrukcje przegród oraz łączenia między nimi powinny być tak zaprojektowane, aby wypadkowy wskaźnik oceny izolacyjności akustycznej właściwej, przybliżonej, nie był mniejszy niż: R W + C A 67 db: pomiędzy salami dla instrumentów dętych a innymi pomieszczeniami, R W + C B 54 db: pomiędzy wszystkimi rodzajami pomieszczeń muzycznych. 4.4 Pomiary laboratoryjne Pomiary izolacyjności akustycznej jednej z zaprojektowanych konstrukcji w ramach pracy doktorskiej autora były pierwszymi tego rodzaju badaniami wykonanymi w Laboratorium Izolacyjności Akustycznej (LIA) znajdującym się w budynku Centrum Budownictwa Zrównoważonego i Energii Parku Naukowo-Technologicznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. Na pomieszczenia laboratorium składają się trzy komory badawcze oraz pomieszczenie kontrolne, trwale wtopione w bryłę budynku CBZiE. Schemat ideowy LIA pokazano na rys. 10, na którym wprowadzono następujące oznaczenia: 1. Komora nadawcza, z której będzie emitowany dźwięk źródłowy. 2. Komora odbiorcza dla badań przegród pionowych. 23

24 3. Komora odbiorcza dla badań przegród poziomych. 4. Otwór do montowania przegród pionowych. 5. Otwór do montowania przegród poziomych. 6. Pomieszczenie kontrolne. Rys. 10. Układ poszczególnych komór w LIA. W LIA możliwe są badania: wszelkiego rodzaju jedno i wielowarstwowych przegród ściennych; wszelkiego rodzaju stropów z wszystkimi warstwami podłogowymi, włączając badania izolacyjności akustycznej od dźwięków uderzeniowych; stropów z różnymi rozwiązaniami sufitów w tym sufitów podwieszonych; drzwi i okien oraz drobnych elementów, takich jak nawiewniki; tłumienia dźwięków uderzeniowych warstw podłogowych. W celu zweryfikowania jakości laboratorium wyznaczono wartości R max dla masywnych przegród. W tym celu zbadano izolacyjność akustyczną ściany ceglanej o grubości 13 cm, otynkowanej z jednej strony, z okładziną akustyczną z dwóch stron ściany. 24

25 Wyznaczona wartość dla pojedynczych ścian murowanych R max,w wynosi 70 db. Jest to bardzo dobry wynik, oznaczający, że w LIA będzie można badać wszystkie rodzaje przegród ściennych stosowanych w budownictwie mieszkaniowym i użytkowym na potrzeby wymagań normy PN-B :1999. Po zbadaniu R max,w i weryfikacji wysokiej jakości LIA, Wykonano badania laboratoryjne izolacyjności akustycznej konstrukcji nr 11, przedstawionej w Tabeli 2. Konstrukcja ściany zbudowanej w LIA została przedstawiona na Rys. 11. Przekrój pionowy Pom. nadawcze Pom. odbiorcze 2x płyta gipsowowłóknowa ruszt i wełna mineralna 10 cm przestrzeń 3 cm cegła 12 cm tynk dylatacja Rys. 11. Konstrukcja ściany badanej w LIA. 25

26 R [db] Wyznaczony laboratoryjnie wskaźnik ważonej izolacyjności akustycznej właściwej wynosi R w (C;C tr ;C A ;C B ) = 66 (-1;-5;-2;-9) db. Wyniki pomiarów laboratoryjnych odbiegały od wyników pierwotnych symulacji numerycznych takiej samej konstrukcji. Pierwotne symulacje zawyżały izolacyjność akustyczną ściany o około 6 db: R w (C;C tr ;C A ;C B ) = 72(-1;-6;-1;-9) db. Dobrą korelację uzyskano dopiero po modyfikacji profilu przekroju poprzecznego ściany w programie Insul, uwzględniając wklęsłości między cegłami. Po tej modyfikacji wyznaczony w symulacjach numerycznych wskaźnik ważony izolacyjności akustycznej właściwej wynosił: R w (C;C tr ;C A ;C B ) = 64(-1;-6;-2;-8) db. Porównanie R w skali częstotliwości przedstawione jest na Rys symulacja 2. zmierzone Rys. 12. Porównanie symulacji ściany z okładziną z wartościami zmierzonymi po uwzględnieniu profilu przekroju poprzecznego ściany ceglanej. Hz 26

27 5. Podsumowanie i wnioski 5.1. W niniejszej pracy badano izolacyjność akustyczną od dźwięków powietrznych różnych konstrukcji ściennych pod względem ich zdolności do tłumienia dźwięków z instrumentów muzycznych. Analiza była oparta na pomiarach terenowych, na symulacjach numerycznych, a także na pomiarach laboratoryjnych. Analiza była także oparta na pomiarach widm instrumentów muzycznych, które podzielono na trzy grupy: perkusyjne, dęte i inne. Grupa innych instrumentów uwzględnia wszystkie popularne naturalne instrumenty muzyczne włączając głos męski i głos żeński, lecz wyłączając instrumenty dęte i perkusyjne W analizie wyróżniono konstrukcje ścian nadające się do oddzielenia pomieszczeń do gry na poszczególnych grupach instrumentów muzycznych. Na tej podstawie wyznaczono nowe jednoliczbowe kryteria izolacyjności akustycznej dla przegród stosowanych w pomieszczeniach muzycznych. 5.3 Nowe przegrody w pomieszczeniach muzycznych oraz łączenia między nimi należy projektować tak, aby wskaźnik oceny izolacyjności akustycznej właściwej przybliżonej nie był mniejszy niż wartości podane w rozdziale 4.3. Można też stosować konstrukcje zaprojektowane i wyróżnione w tej pracy. Zaletą wyróżnionych konstrukcji jest ich wysoka izolacyjność akustyczna w szerokim paśmie częstotliwości przy zachowaniu minimalnej grubości, poniżej 30 cm. Konieczna jest jednak odpowiednia kontrola przenoszenia bocznego zarówno poprzez odpowiednie łączenia przegród jak i zastosowania odpowiednich drzwi i tłumików w kanałach wentylacyjnych Zaproponowane w tej pracy konstrukcje ścienne mogą być wykorzystywane zarówno w nowo projektowanych budynkach jak i remontowanych budynkach. Gdy pomiędzy pomieszczeniami muzycznymi w istniejącym budynku znajdują się ściany ceglane, to przy tych ścianach można wybudować okładziny, jak dla konstrukcji nr 11 lub 12, przy odpowiedniej redukcji przenoszenia bocznego. W symulacjach numerycznych założono wykonanie okładzin akustycznych na ścianach bocznych, podwieszonego sufitu oraz pływającej podłogi. W budynkach, gdzie przegrody boczne cechują się wysoką izolacyjnością akustyczną, takie zabiegi nie będą potrzebne. Jednak w większości konwencjonalnych budynków z murowanymi ścianami i betonowymi lub 27

28 gorzej - drewnianymi stropami, wykonanie podobnych okładzin w pomieszczeniach muzycznych jest konieczne. W nowo projektowanych budynkach zaleca się wykonanie odpowiednich dylatacji między przegrodami Cel sformułowany w rozdziale 1 został osiągnięty. Wyznaczono nowe jednoliczbowe kryteria izolacyjności akustycznej dla pomieszczeń przewyższające zalecenia normowe dla budynków mieszkaniowych i szkół. Kryteria wyznaczono na podstawie pomiarów widm instrumentów muzycznych i ich odpowiedniej klasyfikacji. Symulacje numeryczne zostały zweryfikowane pomiarami terenowymi i laboratoryjnymi. Cztery tezy sformułowane w rozdziale 1 zostały więc dowiedzione. 5.6 Aplikacyjny cel pracy także został osiągnięty. Zaproponowane rozwiązania przegród sprawdzone w symulacjach numerycznych i w badaniach laboratoryjnych stanowią barierę w propagacji dźwięków pochodzących od instrumentów muzycznych przez co zapewniają komfort akustyczny w pomieszczeniach sąsiednich. 28

29 6. Kierunki dalszych badań Przedmiotem pracy pt. Ocena izolacyjności akustycznej przegród budowlanych w placówkach edukacji muzycznej była izolacyjność akustyczna ścian od dźwięków powietrznych. Dostrzega się potrzebę wykonania podobnej analizy jakości akustycznej stropów, zarówno pod kątem izolacyjności od dźwięków powietrznych jak i izolacyjności od dźwięków uderzeniowych. Stropy betonowe, stosowane w większości budynków mieszkaniowych i budynków użyteczności publicznej cechują się wyższą izolacyjnością od dźwięków powietrznych od większości ścian. Niemniej jednak należałoby ocenić ich jakość w stosunku do poziomów dźwięku charakterystycznych dla instrumentów muzycznych oraz na tej podstawie opracować jednoliczbowe wskaźniki izolacyjności akustycznej dla stropów, analogiczne do tych zaproponowanych w niniejszej pracy dla ścian działowych. Ponadto przy źródłach dźwięku ustawionych na podłodze materiałowe przenoszenie drgań będzie znaczące. Należałoby więc także ocenić efektywność różnych rodzajów pływającej podłogi w zastosowaniu w środowisku muzycznym. W pracy zaobserwowano także ograniczenia w stosowaniu okładzin akustycznych w celu kontroli przenoszenia bocznego. W niektórych pasmach częstotliwości takie okładziny zamiast tłumić dźwięk wzmacniają go. Jest to dobrze zbadane zjawisko akustyczne. Dostrzega się jednak potrzebę analizy skutecznego zakresu tłumienia dźwięków przenikających drogami bocznymi pod kątem widm instrumentów muzycznych. Taka analiza mogłaby posłużyć do doboru odpowiedniego materiału okładziny akustycznej jak i odpowiedniej grubości pustki powietrznej, itp. 29

30 Spis literatury autoreferatu [1] CREMER L., HECKL M., PETERSSON B.A.T.: Structural Vibrations and Sound Radiation and Audio Frequencies. ISBN [2] GIL J., Instrumenty muzyczne jako źródło hałasu przy wyznaczaniu izolacyjności akustycznej przegród." Praca magisterska. Zakład Akustyki Pomieszczeń i Psychoakustyki, Instytut Akustyki, Wydział Fizyki UAM, Poznań [3] GIL J., MARCINOWSKI J., Porównanie izolacyjności akustycznej ściany z cegły pełnej oraz nowoczesnej ściany szkieletowej pod kątem ich zastosowania w środowisku muzycznym. 56 Konf. KILiW PAN i KN PZITB, Kielce-Krynica 2010, s [4] GIL J., MARCINOWSKI J., Poprawa izolacyjności akustycznej ściany dzielącej sale nauki muzyki. Izolacje nr. 9/2012, str [5] JAMES A., THOMPSON A., REES I.: School music rooms - designed beyond BB93. Proceedings of the Institute of Acoustics [6] MEIER A., SCHMITZ A. Application of total loss factor measurements for the determination of sound insulation, Journal of Building Acoustics vol. 6 number 2, [7] MILLER J. Design Standards for the sound insulation of practice rooms. Acoustics Bulleting 18(6). (1993). [8] RANDALL K.E., MEARES D.J., ROSE K.A. Sound insulation of partitions in Broadcasting Studio Centres: field measurement data, [9] RASMUSSEN B. Danish Building Research Institute: Applied Acoustics 71 (2010) : Sound insulation between dwellings Requirements in building regulations in Europe. [10] SHARP B.H.: Prediction Methods for the Sound Transmission of Building Elements. Noise Control Engineering 01/1978; 11(2). DOI: / [11] SZUDROWICZ B., Podstawy kształtowania izolacyjności akustycznej pomieszczeń w budynkach mieszkalnych. Wydawnictwa Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa [12] Acoustic Performance Standards for the Priority Schools Building Programme. Education Funding Agency, [13] ANSI/ASA S /Part 1, American National Standards Institute / Acoustical Society of America Acoustical Performance Criteria, Design Requirements and Guidelines for Schools, Part 1: Permanent Schools. [14] ANSI/ASA S /Part 2, American National Standards Institute / Acoustical Society of America Acoustical Performance Criteria, Design Requirements and Guidelines for Schools, Part 2: Relocatable Classroom Factors. [15] Building Bulletin 93. Acoustic Design of Schools. A Design Guide. Department for Educations and Skills. [16] DIN 4109(11.89) Schallschutz im Hochbau [17] HM Government Building Regulations 2010: Approved Document E - Resistance to the passage of sound. [18] PN-B :1999 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania. [19] PN-EN :2002 Akustyka budowlana. Określanie właściwości akustycznych budynków na podstawie właściwości elementów. Część 1: Izolacyjność od dźwięków powietrznych między pomieszczeniami. [20] PN-EN ISO :2011, Akustyka. Pomiar laboratoryjny izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Część 2: Pomiar izolacyjności od dźwięków powietrznych. 30

31 [21] PN-EN ISO :2011, Akustyka. Pomiar laboratoryjny izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Część 5: Wymagania dotyczące laboratoryjnych stanowisk badawczych i wyposażenia. [22] PN-EN ISO : , Akustyka. Pomiary terenowe izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Część 1: Izolacyjność od dźwięków powietrznych. [23] PN-EN ISO 717-1: , Akustyka. Ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Izolacyjność od dźwięków powietrznych. 31