Bankowość zajęcia nr 2 i 3. Klasyfikacja banków w Polsce, operacje bankowe, system płatniczy

Transkrypt

1 Bankowość zajęcia nr 2 i 3 Klasyfikacja banków w Polsce, operacje bankowe, system płatniczy

2 Podział banków wg prawa polskiego Ustawa Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia z późniejszymi zmianami (Dz. U nr. 140 poz. 939) art. 12 (rozdział II); 3 rodzaje banków: banki w formie s.a., banki państwowe, banki spółdzielcze.

3 Banki Funkcje banków komercyjnych (depozytowo kredytowe, rozliczeniowe, inwestycyjne (model amerykański i model kontynentalny), Domy maklerskie, biura maklerskie, Bankowa grupa kapitałowa a spółka stowarzyszona Budowa banku szczeble decyzyjne, informatyzacja systemu, bank tradycyjny a bank o budowie wielokanałowej

4

5 Podział banków Banki hipoteczne, Banki inwestycyjne, Banki detaliczne a banki korporacyjne,

6 Transgraniczna działalność banków na obszarze UE Paszport europejski (jedna licencja bankowa); Oddział; Działalność transgraniczna (np. przez internet lub przez sieć dystrybucyjną kooperanta).

7 Operacje bankowe Ustawa Prawo bankowe art. 5 7; Operacje (czynności, usługi, produkty) bankowe; Czynności bankowe sensu stricto i sensu largo oraz czynności niebankowe wykonywane przez banki; Czynności: pasywne (bierne, depozytowe) źródło kosztów odsetkowych, zmieniają strukturę pasywów i często poziom sumy bilansowej; aktywne (czynne, kredytowe) źródło przychodów odsetkowych i kapitałowych, zmieniają strukturę aktywów i czasami poziom sumy bilansowej; pośredniczące generują dochody prowizyjne.

8 Czynności bankowe art. 5 ust.1 Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów, Prowadzenie innych rachunków bankowych, Udzielanie kredytów, Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie akredytyw, Emitowanie bankowych papierów wartościowych, Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych, Wydawanie instrumentów pieniądza elektronicznego, Wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banków w odrębnych ustawach.

9 Czynności bankowe, jeśli są wykonywane przez banki (art.5 ust. 2) Udzielanie pożyczek pieniężnych oraz pożyczek i kredytów konsumenckich w rozumieniu przepisów odrębnej ustawy (ustawa o kredytach konsumenckich), Operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty, Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu, Terminowe operacje finansowe, Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych, Prowadzenie skupu i sprzedaży rezerw dewizowych, Udzielanie i potwierdzanie poręczeń, Wykonywanie czynności zleconych związanych z emisją papierów wartościowych, Pośrednictwo w dokonywaniu przez rezydentów przekazów pieniężnych za granice oraz rozliczenia w kraju z nierezydentami.

10 Czynności niebankowe (art.6) Obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej osoby prawnej i jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, z tym że ich łączna wartość w stosunku do jednego podmiotu nie może przekraczać 15% funduszy własnych banku: środki finansowe banku wydatkowane na ten cel nie mogą przekroczyć łącznie 60% funduszy własnych banku, Zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych, Dokonywanie obrotu papierami wartościowymi, Dokonywanie na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika, z tym że bank jest zobowiązany do ich sprzedaży w okresie nie dłuższym niż 3 lata od daty nabycia, Nabywanie i zbywanie nieruchomości, Świadczenie usług konsultacyjno doradczych w sprawach finansowych, Świadczenie usług certyfikacyjnych w rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym, z wyłączeniem wydawania certyfikatów kwalifikowanych wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są stronami, Świadczenie innych usług finansowych, Wykonywanie innych czynności, jeśli przepisy odrębnych ustaw uprawniają do tego

11 Czynności pasywne banku przyjmowanie depozytów, zaciąganie kredytów, emisja papierów wartościowych (bankowych i niebankowych),

12 Czynności aktywne banku udzielanie kredytów, udzielanie pożyczek, inwestycje w instrumenty finansowe, emisja kart kredytowych, dyskonto weksli.

13 Czynności pośredniczące banku usługi sejfowe, usługi kantorowe, rozliczenia pieniężne bezgotówkowe i gotówkowe, usługi doradcze, usługi bankomatowe, zarządzanie ryzykiem finansowym klientów, emisja kart płatniczych.

14 Usługi rozliczeniowe

15 Uczestnicy rozliczeń pieniężnych Wierzyciel; Dłużnik; Bank dłużnika; Bank wierzyciela; Bank centralny (i jego ramię izby rozliczeniowe).

16 Rozliczenia pieniężne Rozliczenia gotówkowe przekazy, wpłaty, wypłaty gotówkowe, prowizje Izba Gospodarcza Przedsiębiorstw Finansowych, Rozliczenia bezgotówkowe rachunki obciążenie (dłużnik), uznanie (wierzyciel),

17 Aktywa D Pasywa Aktywa W Pasywa R-k bank Aktywa BD Zobowiązanie -100 Pasywa R-k w BC -100 R-k D -100 Należność -100 R-k bank BW Aktywa Pasywa R-k w BC +100 R-k W Aktywa BC Pasywa R-k BW +100 R-k BD -100

18 Formy rozliczeń bezgotówkowych Rozliczenie za pomocą czeku, Rozliczenie za pomocą kart płatniczych debetowej lub kredytowej, Polecenie przelewu, Polecenie zapłaty, Bankowe inkaso dokumentów, Faktoring, Forfaiting, Akredytywa, Rozliczenia planowe, Okresowe rozliczenia saldami (kompensacyjne).

19 Czek Czek imienny, Czek na okaziciela, Trasant, Trasat, Remitent, inkaso, skup, do 10 dni. Dłużnik - trasant Czek (1) Wierzyciel - remitent Potwierdzenie czeku Skup czeku (2b) Gotówka (3b) Inkaso czeku (2a) Czek (4b) Gotówka (6a) Bank dłużnika trasat Obciążenie rachunku trasanta (4a lub 6b) Uznanie rachunku banku wierzyciela (5b) Uznanie rachunku banku wierzyciela (5a) Inkaso czeku (3a) Bank wierzyciela

20 Czek rozrachunkowy Dłużnik - trasant Czek (1) Wierzyciel - remitent Potwierdzenie czeku Inkaso czeku (2a) Skup czeku (2b) Bank dłużnika trasat Obciążenie rachunku dłużnika (4a) lub (5b) Czek do inkasa (3a) Uznanie rachunku banku wierzyciela (5a) lub (5b) Bank wierzyciela Uznanie rachunków remitenta (6a) lub (3b)

21 Karty płatnicze Debetowe, Obciążeniowe, Kredytowe, Przedpłacone: podarunkowe, podróżna, elektroniczna portmonetka Magnetyczne (płaskie i wypukłe), Mikroprocesorowe (chipowe).

22 Proces autoryzacji płatności kartą płatniczą 5 Bank wydawca karty 4 System informatyczny organizacji płatniczej 3 6 Klient 1 Sklep 2 7 Centrum autoryzacyjnorozliczeniowe Slip, lista stop, skimming, Visanet, Banknet, pin pad, obciążenie uzupełniające

23 Polecenie przelewu dłużnik wierzyciel Polecenie przelewu (1) Informacja o uzyskanych środkach pieniężnych Bank dłużnika Obciążenie rachunku dłużnika i przekazanie pieniędzy do systemu rozliczeń międzybankowych Przelew pieniędzy Bank wierzyciela Uznanie rachunku wierzyciela po uzyskaniu pieniędzy z systemu rozliczeń międzybankowych

24 Polecenie zapłaty Dłużnik Wierzyciel Zgoda (3) Limity: os. fizyczna 1000 EUR, podmiot prawny EUR Zlecenie polecenia zapłaty (1) Bank dłużnika Obciążenie rachunku dłużnika i przekazanie pieniędzy do systemu rozliczeń międzybankowych Polecenie zapłaty (2) Przelew pieniędzy (4) Bank wierzyciela Uznanie rachunku wierzyciela po uzyskaniu pieniędzy z systemu rozliczeń międzybankowych

25 Inkaso dokumentowe dłużnik wierzyciel Polecenie przelewu (4) Informacja o uzyskanych dokumentach (3) Zawiadomienie (6) Inkaso dokumentów (1) Bank dłużnika Obciążenie rachunku dłużnika i przekazanie pieniędzy do systemu rozliczeń międzybankowych Inkaso dokumentów (2) Przelew pieniędzy (5) Bank wierzyciela Uznanie rachunku wierzyciela po uzyskaniu pieniędzy z systemu rozliczeń międzybankowych

26 Akredytywa dokumentowa Dłużnik zlecający otwarcie akredytywy Wierzyciel beneficjent Zlecenie otwarcia akredytywy (1) Informacja o uzyskanych dokumentach (5) Informacja o uzyskanej zapłacie (8) Dokumenty przewozowe (3) Bank dłużnika bank otwierający akredytywę Promesa kredytowa Uznanie rachunku banku wierzyciela (6) Informacja o otwarciu akredytywy (2) Dokumenty (4) Przelew pieniędzy (6) Bank wierzyciela Bank awizujący lub potwierdzający akredytywę Uznanie rachunku wierzyciela (7)

27 Rozliczenia planowe Rozliczenia kompensacyjne Rachunek skonsolidowany (cash pooling)

28 Rozliczenie pieniądzem elektronicznym konsument Płatność pieniądzem elektronicznym akceptant Centrum rozliczeniowe Bank emitenta/konsumenta Bank akceptanta KIR BC

29 System płatniczy Rachunek Nostro (wł. il nostro nasze dobro aktywa, obciążenie) i Loro (wł. il loro ich dobro pasywa, uznanie), wszystkie Nostro w BC; Systemy płatności netto i brutto; Clearing bilateralny; clearing macierzowy Systemy on line i off line.

30 Płatności dokonywan e przez klientów banku Płatności dokonywane na rzecz klientów banku A B C Rozliczenia brutto Rozliczenia netto Clearing bilateralny Clearing macierzowy A X B 100 X 50 C X SUMA

31 MIEJSCE SYSTEM CECHY PL - DETAL ELIXIR Clearing macierzowy (10:30, 14:30, 17:00) PL - HURT SORBNET2 Operacje banków z NBP, Operacje na międzybankowych rynkach, Transakcje KDPW, Rozliczenia od1 mln PLN; RTGS, brutto wskazane płatności detaliczne do 1 mln PLN (pierwszy PayPal) EUR - DETAL EuroELIXIR EUR - HURT SORBNET - EUR UE - HURT TARGET EUR UE - DETAL SEPA netto; Paneuropejska Izba Rozliczeniowa (EIR) Poza UE SWIFT 8znakowy kod, za pomocą SWIFTNet Accord (on line), SWIFTNet Bulk Payments