ZIEMIANIE POLSCY KULTURA, TRADYCJE, SIEDZIBY. Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego

Transkrypt

1 ZIEMIANIE POLSCY KULTURA, TRADYCJE, SIEDZIBY Opracował : dr Maciej Rydel Wiceprezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego

2 KORZENIE Ziemianie - potomkowie rycerstwa i szlachty - to przez wiele wieków elita polskiego społeczeństwa, która dała podstawy gospodarcze i kulturowe polskiemu narodowi. To oni pielęgnowali swoiste obyczaje, przechowywali narodowe pamiątki i wychowywali młodzież w duchu przywiązania do ziemi i miłości Ojczyzny.

3 Pierwsze gniazda rycerskie to obronne zameczki drewniane z czasów średniowiecza

4 Drewnianych siedzib rycerskich już nie ma, niewiele zostało też z murowanych fortalicji. Ruiny dworu obronnego w Majkowicach rycerza Floriana Szarego i renesansowy dwór w Szymbarku

5 W XVII wieku Polska była potęgą gospodarczą i terytorialną

6 głównie dzięki produkcji i eksportowi zbóż, hodowli bydła, trzody, koni i myślistwu Szlachta polska sprzedaje zboże w Gdańsku, na obrazie Wilhelma Strykowskiego

7 Szlachta stworzyła swoisty styl życia i związany z nim system wartości. W XVII w wykształciły się charakterystyczne stroje: żupan, kontusz, pas kontuszowy, delia. Jednym z charakterystycznych obyczajów polskiej szlachty było malowanie portretów trumiennych, umieszczanych na szczycie trumny.

8 W XVII wieku szlachta stanowiła a ok. 10 % mieszkańców Polski, co było największym odsetkiem w Europie. Warstwa ta miała a wiele przywilejów, w, w tym prawo wyboru króla. Ideologia ziemiańska odróżnia niała a ziemianina od magnata - arystokraty. Ziemianin był bliski naturze, wsi, kulturze swojskiej, jego siedziba była skromniejsza. Magnat był bogatszy, często dzięki piastowanym urzędom, bliskości dworu królewskiego, koneksjom rodzinnym z największymi rodami Europy. Równocze wnocześnie nie był oddalony od swojskiego życia i częściej ciej niż inni hołdowa dował obcej modzie.

9 Magnackie siedziby były równocześnie perłami polskiej architektury (Krasiczyn Krasickich)

10 Biedniejsi, budowali dwory - charakterystyczne dla szlachty siedziby wiejskie W II połowie owie XVII wieku wykształci cił się charakterystyczny dla polskiego budownictwa typ dworu alkierzowego Czarnożyły

11 Wiele miejscowości pozostawało własnością tego samego rodu przez pokolenia. Co najmniej od XIII wieku Skotniki należą do rodu Skotnickich (z przerwą na PRL).

12 Rodzina Skotnickich w salonie dworu w Skotnikach - odwiecznej siedzibie rodu. Fot. 1935

13 Gniazda najstarszych polskich rodów: Komierowo Komierowskich od XII wieku ( pusty) Skotniki Skotnickich od XIII wieku (pusty) Kurozwęki Kurozwęckich i ich potomków od XIV wieku (żyje) Taczanów Taczanowskich od XV wieku (pusty) Kwilcz Kwileckich od XV wieku (pusty) To tylko niektóre gniazda rodowe. W szanującym swą tożsamo samość państwie byłyby yby obiektami szczególnej ochrony, gdyż stanowią o korzeniach narodu. W Polsce ważniejsze od korzeni są dekrety Stalina. Zdewastowany i pusty pałac Kwileckich w Kwilczu (2010)

14 W ziemiańskich dworach urodzili się najznamienitsi Polacy. M. in.: (oprócz przedstawicieli wielkich rodów arystokratycznych, np.: Zamoyskich, Sobieskich, Leszczyńskich, Poniatowskich, Ossolińskich, Czartoryskich itp. ) Mikołaj Rey ur. 1505, w Żurawnie (Ruś Czerwona), później wł. Nagłowic Jan Kochanowski 1530 w Sycynie (mazowieckie), później wł. Czarnolasu Tadeusz Kościuszko 1746 w Mereczowszczyźnie Józef Wybicki 1747 w Będominie Aleksander Fredro 1793, w Surochowie Adam Mickiewicz 1799 w Zaosiu Fryderyk Chopin 1810 w Żelazowej Woli Józef Ignacy Kraszewski 1812 w Romanowie Stanisław Moniuszko 1819 w Ubieli Henryk Sienkiewicz 1846 w Woli Okrzejskiej, później wł. Oblęgorka Józef Chełmoński 1849 w Boczkach, później wł. Kuklówki Ignacy Jan Paderewski 1860 w Kuryłówce na Podolu Józef Piłsudski 1867 w Zułowie,później wł. Pikieliszek Karol Szymanowski 1880 w Tymoszówce Melchior Wańkowicz 1892 w Kałużycach Czesław Miłosz 1911 w Szetejniach Witold Pilecki w Ołońcu, później wł. Sukurczy i wielu, wielu innych. Dwór w Ubieli. Miejsce ur. St.Moniuszki

15 Dwór drewniany w Mereczowszczyźnie (dziś Białoruś), w którym urodził się w 1746 r. Tadeusz Kościuszko. Rycina XIX wieczna. Dwór spalono w 1940 roku.

16 Ziemiaństwo jako osobna kategoria społeczna pojawiło się w końcu XVIII wieku, w wyniku postanowień Sejmu Wielkiego, konstytucji Księstwa Warszawskiego i edyktu w zaborze pruskim z 1807 roku. Akty te dopuszczały zakup ziemi przez mieszczan, a więc nie ograniczały tego prawa do szlachty. Pojęcie ziemiaństwa istniało jednak znacznie wcześniej i związane było nierozerwalnie z przodkami ziemian: rycerstwem i szlachtą.

17 W wieku XVII i XVIII ziemianin to szlachcic, dziedzic i posesjonat gospodarujący na ziemi. Miał co najmniej 50 hektarów ziemi (1 wieś). Choć istniała też tzw. gołota i szlachta zagrodowa, czyli potomkowie szlachciców, którzy nie mieli ziemi lub mieli jej niewiele i sami na niej pracowali. W wieku XIX do 1939 roku pojęcie ziemianina obejmowało nie tylko osoby legitymujące się pochodzeniem szlacheckim lecz również innych właścicieli gospodarujących na ziemi. A więc na wieś przeprowadzali się i kupowali ziemię mieszczanie, cudzoziemcy i osoby bez pochodzenia szlacheckiego. Pojęcie ziemianina obejmowało również dzierżawców i administratorów majątków.

18 ZIEMIAŃSTWO w XIX wieku Najważniejszym zadaniem ziemiaństwa w okresie zaborów było utrzymanie świadomości narodowej, polskich tradycji oraz ciągłości gospodarczej i kulturowej. Patriotyzm ziemian przejawiał się w dwóch ideologiach: powstańczej - podkreślającej konieczność zbrojnej walki z zaborcami i pozytywistycznej podkreślającej konieczność działań umacniających poziom gospodarczo - społeczny i w ten sposób walkę o przetrwanie narodu polskiego.

19 Wszystkie powstania były oparte głównie na działaniach ziemian. Ziemiaństwo zapłaciło straszliwą cenę za zbrojne przeciwstawianie się zaborcom. W zaborze rosyjskim represje carskie obejmowały zabór majątków i masowe zsyłki na Syberię całych rodzin ziemiańskich, likwidacja polskiej oświaty, samorządów szlacheckich (sejmików), zakaz posługiwania się językiem polskim.

20 Ale powstania uświadamiały Polakom i zaborcom niezłomną tożsamość narodową. Dwór ziemiański był ostoją polskich tradycji, kultury i patriotyzmu. Pamiątki z walk o niepodległość Polski były w każdym prawie dworze: grafiki i obrazy przedstawiające Tadeusza Kościuszkę, Henryka Dąbrowskiego, księcia Józefa Poniatowskiego. W każdym też dworze pojawiła się po-powstaniowa czarna biżuteria.

21 Związki ziemiaństwa z Kościołem Katolickim były bardzo ścisłe. Ziemianin kupując wieś często fundował tam kościół, jeżeli go wcześniej nie było. Rytm dnia, tygodnia, roku wyznaczany był kanonem wiary i obrzędów religijnych. Podstawowe wartości, wychowanie młodzieży, rytuały świąteczne, miały silne oparcie w katolicyzmie.

22 Fotografie ziemian z II poł. XIX wieku

23 Charakterystyczne cechy ziemiaństwa w XIX wieku: Ziemiaństwo stanowili właściciele ziemi powyżej 50 hektarów, producenci rolni, dzierżawcy i administratorzy majątków. Należeli do uprzywilejowanej grupy społecznej, o korzeniach głównie szlacheckich. Dziedzic miał wysoką pozycję społeczną. Ziemianie byli producentami 80 procent majątku narodowego Polski Dwory ziemiańskie były lokalnymi centrami kultury rolnej i gospodarczej. Tu wprowadzano nowoczesne metody gospodarowania.

24 Odpowiedzialność obywatelska, wywodziła się pierwotnie z obowiązku obrony króla i ojczyzny (wystawiania własnego oddziału wojska), potem podejmowania działań samorządowych, tworzenia związków gospodarczych, fundowania kościołów i szkół, łożenia na kulturę i oświatę. Ta odpowiedzialność obywatelska kazała ziemianom stawać w pierwszym szeregu wobec wszystkich zagrożeń Ojczyzny. W pałacach i dworach zakładano biblioteki, kolekcje, muzea. Np.: kolekcja sztuki Czartoryskich w Puławach i w Krakowie, Raczyńskich w Rogalinie i Poznaniu, Sierakowskich w Waplewie Wielkim (zbiory sztuki, biblioteka), muzeum Mieczkowskich w Niedźwiedziu na Kujawach. Założona w 1817 r. Przez Maksymiliana Ossolińskiego Fundacja we Lwowie miała pomóc zniewolonemu narodowi zachować tożsamość i ocalić najcenniejsze zdobycze kultury polskiej. Pałac Sierakowskich w Waplewie Wielkim

25 Ziemiaństwo stworzyło o szkolnictwo rolnicze w Polsce. Szkolnictwo rolnicze rozpoczęło działalność na terenie Polski w tym samym czasie co w innych krajach Europy. W 1816 r. powstał Instytut Agronomiczny w Marymoncie pod Warszawą staraniem Stanisława Staszica i Stanisława Potockiego. Celem było kształcenie ekonomów i zarządców majątków, synów właścicieli ziemskich oraz kwalifikowanych robotników rolnych. Instytut ten przekształcony w 1918 roku w Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego, jest dziś najstarszą i największą uczelnią rolniczą w Polsce i jedną z najstarszych i największych w Europie. W 1858 r. w Dublanach k. Lwowa założona została przez Leona Sapiehę Wyższa Szkoła Rolnicza, na bazie której powstał wydział Rolniczy Politechniki Lwowskiej. Gmach WSR w Dublanach

26 Ziemianie zakładali adali instytucje wspierające gospodarkę rolną i towarzystwa pomocy wzajemnej. W 1821 r. powołane zostało Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Poznaniu a Galicyjski Stanowy Instytut Kredytowy powstał w 1841 r. W 1860 roku założone zostało Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń od Ognia, Towarzystwo Rolnicze w Królestwie Polskim, Towarzystwo Rolnicze Krakowskie, CK Galicyjskie Towarzystwo Gospodarskie we Lwowie, Towarzystwo Kredytowe Ziemskie dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W 1907 roku założone zostało Centralne Towarzystwo Rolnicze w Warszawie. Gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Warszawie

27

28 Dwór i pałac ziemianina stanowił w krajobrazie wiejskim charakterystyczny punkt, zwykle na wzniesieniu, z parkiem, stawami i zabudowaniami gospodarczymi. Ziemianina wyróżniała swoista kultura wynikająca z umiłowania ziemi i zrośnięcia z naturalnym otoczeniem wsi. Dwory ziemiańskie tworzyły sieć współpracy gospodarczej oraz sieć towarzyską, gdzie się bywało na herbatkach, balach, polowaniach i gdzie znajdowano koligacje małżeńskie. Wychowanie dzieci w wielopokoleniowej rodzinie, kładło nacisk na tradycje, poszanowanie starszych, odpowiedzialność za innych i surową kindersztubę. Początkowe nauki dzieci pobierały w domu, potem w renomowanych szkołach, często zakonnych. Młodzież posyłano na studia, w tym zagraniczne.

29 Zapraszamy do odwiedzenia polskiego dworu. Dwustuletnie lipy nieomylnie prowadzą nas w jego progi

30 Przy dworach zakładano piękne ogrody (Prusewo)

31 Do 1939 roku dwory były charakterystycznym elementem polskiego krajobrazu Korzeniów k. Mielca

32 Atmosferę wnętrza polskiego dworu świetnie oddawała w swoich obrazach Bronisława Rychter-Janowska

33 Wnętrza dworów w XIX wieku zawierały przechowywane w skrzyniach i szufladach pamiątki rodzinne Hucisko

34 dokumenty starożytności rodu, zaświadczenia, plany majątków

35 drzewa genealogiczne pokazujące koligacje i ciągłość pokoleniową (Kurozwęki)

36 Przodkowie zawsze byli obecni w dworze

37 W salonie na ścianie umieszczano panoplium z symbolicznymi pamiątkami sławiącymi ciągłość pokoleniową i dokonania przodków Śmiłów Tułowice

38 oraz rodowe relikwie, jak ten obraz Matki Boskiej Częstochowskiej ocalony z pożaru dworu w czasie Powstania Styczniowego.

39 Cenne księgozbiory i bogate biblioteki

40 zawierały literaturę polską i zagraniczną.

41 ZIEMIAŃSTWO W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM

42 W okresie międzywojennym liczba ziemian to około osób. Obejmuje ona właścicieli ziemskich (ok osób) wraz z rodzinami zamieszkałymi w dworze lub pałacu (ok ), jak również nie zamieszkałymi na wsi (np. potomkami ziemian mieszkających w miastach i nie żyjący z ziemi, ale utrzymujący silne związki z rodem (ok osób). Siedziby wiejskie: dwory i pałace, których było ok zamieszkiwało średnio 8 osób. Składała się na to trzy-pokoleniowa rodzina i rezydenci.

43 Jeszcze w czasie trwania I wojny św. (w 1915 r.) przystąpiono do tworzenia Związku Ziemian. W okresie międzywojennym miał on ok członków, tzn. ok. 40% bezpośrednich właścicieli ziemskich.

44 Medalowy byk i młócka w polu przypominają z czego żyło ziemiaństwo

45 Koń zawsze towarzyszył rycerzowi i ziemianinowi. W walce, w polowaniach i gospodarce na roli, w transporcie i rozrywkach Ramzes słynny ogier ze stadniny w majątku Wojcieszkowo Zyberk-Platerow

46 Myślistwo było nieodłącznym zajęciem ziemianina, a pamiątki z polowań zdobiły niejeden pokój lub sień.

47 W okresie międzywojennym kontynuowano, zapoczątkowany jeszcze przed I wojnąśw. STYL DWORKOWY, mądrą kontynuację polskiego klasycyzmu.

48 W czasie II wojny światowej walka zbrojna polskiego podziemia Związku Walki Zbrojnej, potem Armii Krajowej była, tak jak walka z zaborcami w XIX w, w dużej mierze oparta o bazę jaką stanowiło ziemiaństwo, ich dwory i pałace. W 1940 r. powstała paramilitarna organizacja ziemiańska wspierająca walkę z okupantami: Uprawa potem Tarcza. Założycielami jej byli; Leon Krzeczunowicz, wiceprezes Zw. Ziemian Wschodniej Małopolski, Karol Tarnowski z Chorzelowa k. Mielca i płk. Tadeusz Komorowski Bór, dowódca okręgu krakowskiego ZWZ. Gen. Tadeusz Bór-Komorowski - komendant AK i dowódca dca Powstania Warszawskiego, Naczelny Wódz, Premier Rządu RP.

49 Tarcza ochraniała i zaopatrywała AK w żywność, środki medyczne oraz zapewniała bazę materialną opieki nad ofiarami wojny. Wykupywała uwięzionych obozach niemieckich. Organizowała tajne podchorążówki, nauczanie podstawowe, średnie i wyższe, prowadziła szkolenia sanitarne, zapewniała pomoc Żydom. Równocześnie dwór i pałac był miejscem przechowywania tradycji polskich, podtrzymywania ducha walki i pielęgnacji polskiej kultury i szkolnictwa. W ziemiańskich siedzibach centralnej Polski znalazły schronienie tysiące uciekinierów z dworów na Kresach i z zachodnich terenów Polski. Po Powstaniu Warszawskim w dworach przyjęto tysiące warszawiaków.

50 EKSTERMINACJA ZIEMIAŃSTWA po 1939 roku

51 Zaraz po napaści na Polskę 1 września 1939 r. Niemcy, a po 17 września Związek Sowiecki, rozpoczęli planową likwidację najświatlejszej części społeczeństwa: profesorów uniwersytetów, ziemian, wyższych urzędników, księży i oficerów. Na terenach przyłączonych do Rzeszy, Niemcy zagarnęli polskie majątki ziemskie usuwając, właścicieli, mordując i zamykając w obozach. Nakazali likwidację Związku Ziemian. Pięciu spośród siedmiu prezesów okręgów Związków Ziemian zostało przez Niemców zamordowanych. Na obszarze Generalnego Gubernatorstwa właściciele ziemscy (o ile nie byli w wojsku, oflagach lub nie zostali zamordowani) niemiecki okupant zostawiał w majątku, ustanawiając niemieckiego nadzorcę.

52 Na terenach zagarniętych przez ZSRR NKWD likwidowało wszelkie gniazda polskiego ziemiaństwa, paląc dwory, niejednokrotnie razem z mieszkańcami (Szemetowszczyzna, Czombrów, Worończa). Oficerowie WP z terenów wschodnich, w co najmniej połowie pochodzenia ziemiańskiego, zostali aresztowani i zamordowani rozkazem Stalina w Katyniu, Charkowie i Miednoje. Dwór w Szemetowszczyźnie, spalony przez bojówki sowieckie 31 grudnia 1942 r. Zamorodwana została właścicielka Gabriela Kunegunda z Chłapowskich Skirmunttowa i 17 osób jej rodziny.

53 20 lipca 1944 roku powstał w Moskwie na zlecenie J. Stalina tzw. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN), ktory funkcjonował pod polityczną kontrolą Stalina i realizował politykę ZSRR w Polsce. PKWN wydał 6 września 1944 roku Dekret o Reformie Rolnej, na podstawie którego pozbawiono majątk tków wszystkich właścicieli ziemskich bez odszkodowania. Wraz z nieruchomościami konfiskacie podlegał cały inwentarz żywy, zasiewy oraz ruchomości: meble, dzieła sztuki, książki i przedmioty użytku osobistego. W okresie: wrzesień 1944 grudzień 1945 wyrzucono z ich ojcowizny, dworów i pałaców wszystkich właścicieli wraz z rodzinami. Komuniści zakazali im osiedlania się na terenie powiatu, na którym znajdował się majątek. W latach zostało zagarniętych ok majątków ziemskich, z tego na terenach w powojennych granicach Polski prawie , obejmujących 3mln hektarów (średnia wielkość majątku 300 ha). Na kresach wschodnich pozostało około majątków obejmujących 2mln hektarów (średnia wielkość majątku 364 ha).

54 Przed 1939 rokiem w Polsce było około pałaców i dworów. Wszystkie zostały zagrabione właścicielom, na podstawie stalinowskiego dekretu. Dekret o reformie rolnej z 6 września 1944 roku wsparto represyjnym dekretem o ochronie państwa, który przewidywał kary więzienia lub śmierci za utrudnianie reformy rolnej. Na podstawie podobnych dekretów zostali pozbawieni majątków właściciele, fabryk, banków, kamienic, aptek, lasów, papierów wartościowych. Oznacza to, że na rozkaz Stalina obrabowano prawie 10 procent ludności Polski z jej majątku. Na skutek represji hitlerowskich i stalinowskich zostało o zamordowanych ok osób polskiej inteligencji (w tym hitlerowskich obozach zagłady: Oświęcimiu, Treblince, Sobiborze, Sztuthofie oraz stalinowskich: Katyniu, Charkowie, Miednoje i wielu innych, a wielokrotnie więcej zostało wywiezionych na Sybir i pozostało za granicą nie wróciwszy z tułaczki wojennej. Dotyczy to wielu starych polskich rodów, zakorzenionych na tej ziemi od początków państwa polskiego.

55 1,2 mln hektarów rozparcelowano pomiędzy rodzin chłopskich. Średnio po 3 hektary ziemi. Chłopi musieli ziemię kupić od Państwa, a należne płatności były zabezpieczane na hipotece przydzielanych działek. Przeprowadzenie reformy rolnej miało spełnić funkcję polityczną, a nie ekonomiczną. Dążono do zniszczenia ziemiaństwa, jako najlepiej wykształconego wroga i liczącej się przeszkody w sowietyzacji kraju oraz podważenie prawnego i moralnego porządku społecznego, opartego na prawie własności. Ziemiaństwo stanowiło zagrożenie dla systemu komunistycznego i planów Stalina dotyczących całkowitego zniewolenia Polski. Chodziło też o wykarczowanie tradycji ziemiańskich i wysokiej kultury. Ograbione w czasie II wojny światowej przez Niemcy i Rosję z dzieł sztuki polskie pałace i dwory, teraz stały otworem dla rodzimych szabrowników. Patrz też: Reforma rolna czy komunistyczna zbrodnia. Oprac. prof. Janusz Gołaski Polskie Towarzystwa Ziemiańskie. Warszawa 2009

56 ZIEMIANIE PO 1989 ROKU Po zbrodniach eksterminacji ziemiaństwa w latach , liczbę potomków ziemian mieszkających dziś w Polsce szacować można na ok , czyli 15 procent liczby ziemian w 1939 r. Około potomków ziemian mieszka za granicą, jako dzieci i wnuki emigrantów.

57 Od 1989 roku ziemiaństwo polskie prowadzi aktywną walkę o poszanowanie prawa własności, zwrot dworów i pałaców lub (gdy jest to niemożliwe) uzyskanie odszkodowania. Polskie Towarzystwo Ziemiańskie nawiązuje do tradycji i etosu przedwojennego Związku Ziemian.

58 ZWRÓCI CIĆ OJCOWIZNĘ STOP REALIZACJI STALINOWSKICH DEKRETÓW STOP KARCZOWANIU POLSKICH KORZENI

59 W 1939 roku w Polsce istniało, w ówczesnych granicach, około 20 tysięcy dworów i pałaców

60 W 2012 r. w rejestrach zabytków jest ok dworów i pałaców znajduje się w stanie ruiny, radykalnej przebudowy lub totalnego ogołocenia (wycięcie parku, pozbawienie całej infrastruktury gospodarczej). Z dużą dozą dobrej woli można uznać, że dziś 140 dworów i pałaców na wsi zachowało walory architektonicznohistoryczne, nawiązujące do stanu oryginalnego, czyli mniej niż 1% stanu z 1939 r.

61 Model (mazowieckie) Dembowskich, Skłóty (łódzkie) Fijałkowskich, Lasocin (świętokrzyskie) Niemojewskich, Włostów (świętokrzyskie) Karskich i kilka tysięcy innych dworów. Triumf Stalina!

62 Nie ma ani jednego całego założenia pałacowego lub dworskiego z funkcjonującą infrastrukturą, które przetrwałoby czasy PRL-u. Około 1000 dworów i pałaców dałoby się jeszcze uratować.

63 Bęćkowo (podlaskie). Barokowy dwór do II wojny św. własność Rajmunda Skarżyńskiego zamordowanego przez NKWD w 1940 r. Od 2001 r. własność prywatna pusty. Czy Państwo Polskie skorzystało na zamordowaniu właściciela przez NKWD sprzedając jego majątek???

64 Władys adysław aw Belina Prażmowski Dowódca Pierwszego Pułku Ułan anów Legionów Polskich, późniejszy wojewoda lwowski, przed dworem Łuszczkiewicz uszczkiewiczów w Zagaju (świ ( więtokrzyskie) ok r. W Zagaju bywał Stefan Żeromski. A tak wyglądał ten sam dwór w roku 2000

65 Ziemiański dwór był elementem polskiego krajobrazu, geograficznego, kulturowego i historycznego, wrośnięty korzeniami w polską ziemię. Czy te widoki znikną z polskiego krajobrazu na zawsze? Wiele na to wskazuje!

66 Z raportu Najwyższej Izby Kontroli z marca 2010 roku: W ocenie Najwyższej Izby Kontroli przejęcie przez Państwo nieruchomości zabytkowych na podstawie dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej było nielegalne. W ocenie Najwyższej Izby Kontroli publiczni właściciele zabytków wykazują rażące niedbalstwo w gospodarowaniu zabytkami nieruchomymi. Sytuacja taka rokuje bardzo źle dla licznych dóbr kultury rezydencjonalnej, co w efekcie grozi zniknięciem z krajobrazu Polski pałaców, dworków czy zabytkowych parków.

67 Polski parlament nie zdobył się dotychczas na uchwalenie ustawy reprywatyzacyjnej, akceptując w ten sposób narzucone przez komunistów przepisy. Polska jest jedynym krajem Unii Europejskiej, w którym w dalszym ciągu obowiązuj zują stalinowskie dekrety. Kto pilnuje by testament Stalina był skrupulatnie i do końca wykonany?

68 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego w kwestii reprywatyzacji

69 PTZ domaga się uchwalenia ustawy gwarantującej właścicielom i ich potomkom zwrot zagrabionej własności w naturze, wszędzie tam gdzie jest to możliwe. Należy zwrócić prawowitym właścicielom te majątki, które nie zostały rozparcelowane, zaś tam gdzie ziemia została rozparcelowana, zwrócić ośrodki dworskie lub pałacowe, wraz z parkami.

70 Tym osobom, których majątki rozparcelowano lub zniszczono należy zaproponować mienie zastępcze z zasobów Skarbu Państwa lub mienia komunalnego. Pozostałym właścicielom lub spadkobiercom, którym z różnych przyczyn nie można oddać zabranego majątku, należy wypłacić odszkodowania.

71 W zasobach Skarbu Państwa, zarówno pod postacią nieruchomości, jak i udziałów w spółkach, znajduje się obecnie mienie o wartości wystarczającej do pokrycia wszystkich roszczeń ziemian, bez odbierania rolnikom ani jednego hektara ziemi.

72 Intencją PTZ jest aby rozwiązanie problemu nastąpiło na zasadzie powszechnego konsensusu i bez konieczności obciążania jego kosztami innych grup społecznych. Równocześnie PTZ dąży do krzewienia nowoczesnej gospodarki rolnej i najwartościowszych elementów tożsamości polskiego ziemiaństwa. Opracował: Maciej Rydel

73 PRZYDATNE ADRESY INTERNETOWE (strona Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego) (szlachta, genealogia, heraldyka)