Szkoła Główna Handlowa w Warszawie (SGH) Mikrokejs - Pakiet WP7 - Quality and Students. Stefan Doroszewicz, Piotr Miller

Transkrypt

1 Stefan Doroszewicz, Piotr Miller Szkoła Główna Handlowa w Warszawie (SGH) Mikrokejs - Pakiet WP7 - Quality and Students Mikrokejs SGH przygotowano na podstawie dokumentów uczelni: Misja i założenia strategii rozwoju SGH w Warszawie na lata Statut SGH Regulamin Studiów w SGH Zarządzenie nr 41 Rektora SGH z dnia 19 września 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prac dyplomowych Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 41 zawierający wymagania dotyczące pracy licencjackiej Załącznik nr 2 do Zarządzenia nr 41 zawierający wymagania dotyczące pracy magisterskiej Załącznik nr 3 do Zarządzenia nr 41 dotyczący recenzji pracy licencjackiej Załącznik nr 4 do Zarządzenia nr 41 dotyczące recenzji pracy magisterskiej Zarządzenie nr 13 z dnia 16 marca 2010 w sprawie zasad składania, archiwizowania i udostępniania prac dyplomowych wywiadu z Pełnomocnikiem Rektora ds. Jakości Kształcenia wywiadu z Prodziekanem Studiów Licencjackich ds. Studentów. Główne założenia dotyczące polityki oceniania studentów w SGH (na podstawie dokumentów) Założeniami sprzyjającymi właściwej polityce w zakresie oceniania studentów jest świadomość konieczności dostosowania się SGH do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej w szczególności wymagań procesu bolońskiego. Misja i założenia strategii rozwoju SGH na lata zakłada, że w nauczaniu i wychowywaniu SGH dąży do przekazywania najnowszej wiedzy, umiejętności rzetelnej pracy oraz odpowiedzialności wobec społeczeństwa. W przypadku SGH za szanse rozwojowe należy uznać m.in. wzrost wymagań jakościowych w stosunku do szkół wyższych, rozszerzenie Unii Europejskiej na wschód i jego konsekwencje dla Uczelni oraz globalizację nauki i szkolnictwa wyższego. Jednym z warunków właściwego przebiegu procesu nauczania, w tym także oceniania studentów, jest założenie, zgodnie z którym nauczycielem akademickim może być jedynie osoba o wysokim poziomie etycznym, odznaczająca się umiejętnościami dydaktycznymi i wychowawczymi oraz mająca kwalifikacje merytoryczne do zajmowania określonego stanowiska. Podstawą systemu odpowiadającego za realizację właściwej polityki oceniania studentów, niesformalizowanej w SGH, jest działalność Senatu, Rektora, Dziekanów studiów oraz Kolegiów i związanych z nimi instytutów i katedr. Senacka Komisja Programowa przygotowuje dla Senatu i Rektora opinie i wnioski dotyczące kierunków i zasad polityki kształcenia w SGH oraz koordynacji działalności dydaktycznej Uczelni. W szczególności przy udziale rad kolegiów Senacka Komisja Programowa 1

2 opracowuje projekty uchwał Senatu w sprawie określenia programów, planów studiów i sylabusów w zakresie przedmiotów obowiązkowych - zarówno dla wszystkich studentów SGH, jak i w ramach poszczególnych kierunków studiów, makrokierunków i studiów międzykierunkowych. Dziekani studiów pełniąc funkcję kierowników studiów, organizują ich działalność, są przełożonymi i opiekunami studentów, a w szczególności: ustalają plan zajęć dydaktycznych, podejmują decyzje w sprawie toku studiów, zgodnie z regulaminem studiów, wykonują inne zadania i podejmują decyzje wobec studentów określone w ustawie i przepisach wykonawczych do ustawy dla kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej, jeśli postanowienie statutu lub uchwała Senatu nie stanowi inaczej. Decyzje w sprawach indywidualnych studentów, są wydawane przez dziekanów studiów w imieniu i z upoważnienia Rektora. Szczegółowe zakresy działalności naukowo-dydaktycznej poszczególnych instytutów i katedr są ustalane corocznie w gronie pracowników tych jednostek organizacyjnych a następnie przedstawiane do opinii radzie kolegium i akceptacji dziekana kolegium. Rada Kolegium wyraża opinie w sprawie planów studiów i programów nauczania dla kierunków, dla których zgłaszana jest oferta dydaktyczna pracowników zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych zrzeszonych w kolegium. Odpowiedź uczelni na pytania WP7 1a. Jaka jest polityka uczelni w zakresie oceniania studentów? SGH nie posiada wyraźnie sformułowanej polityki odnoszącej się do oceniania studentów. Mimo to, w niepublikowanej polityce jakości kształcenia SGH (Raport Samooceny przedkładany w związku z procedurą akredytacji realizowaną przez Państwową Komisję Akredytacyjną) określono, że główne cele jakości kształcenia osiąga się przy pomocy wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia ukierunkowanego m.in. na pomiary i badania jakości metod oceniania studentów. Pośrednim odniesieniem do polityki oceniania studentów może być deklaracja SGH o szansach dla Uczelni wynikających z rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód zawarta w Misji i Strategii Rozwoju SGH, z czego pośrednio wynika konieczność o dostosowania się do wymagań procesu bolońskiego. Szczegółowe zasady oceniania studentów zostały opisane w Regulaminie Studiów w SGH. Zostały poruszone tam m.in. zasady organizacji sesji egzaminacyjnych (terminy egzaminów, egzamin komisyjny), zaliczenia zajęć dydaktycznych (skale ocen, protokoły egzaminacyjne, egzaminatorzy), rozliczeń okresowych (zaliczenie semestru, warunkowe wpisy na kolejny semestr, powtarzanie semestru, skreślenie z listy studentów, wznowienie studiów, sposób liczenia średniej ocen), zasady dotyczące zakończenia studiów (egzamin licencjacki i magisterski, ocena wyniku studiów). Prace Senackiej Komisji Programowej SGH koncentrują sie obecnie na zasadach formułowania efektów kształcenia dostosowanych do Krajowych Ram Kwalifikacji oraz na metodach weryfikacji efektów kształcenia. Efektem tych prac jest stwierdzenie, iż podstawowym celem SGH w zakresie oceniania studentów jest, aby weryfikacji podlegały wszystkie efekty kształcenia związane z programem kształcenia sformułowanym dla danego kierunku studiów. 1b. Jak jest ta polityka komunikowana studentom? Jakie najważniejsze informacje i w jakiej postaci są im przekazywane? 2

3 Misja Uczelni jest ogólnie dostępna i publikowana na stronie internetowej SGH a zawarte w niej deklaracje mają jedynie ogólny charakter. Szczegółowym dokumentem powszechnie dostępnym dla studentów jest Regulamin Studiów w SGH, który zawiera zbiór zasad przyjętych i stosowanych w SGH dotyczących m.in. zasad oceniania studentów. Zasady oceniania studentów w ramach poszczególnych przedmiotów są jednoznacznie określone w publikowanych sylabusach przedmiotów. Ponadto przed rozpoczęciem każdych zajęć nauczyciel akademicki jest zobowiązany do przedstawienia szczegółowych informacji dotyczących metod, warunków i kryteriów wykorzystywanych w zaliczaniu przedmiotu. 2. Jak procedury oceniania są związane z celami: diagnostic ocena wstępna kompetencji studentów. Na jakich zajęciach jest stosowana? formative ocena formująca, pozwalająca studentowi i nauczycielowi na sprawdzanie postępów w pracy i ich dalsze ukierunkowanie. summative ocena końcowa z zajęć. Dobre praktyki jeśli są: strategia samooceny studentów. Formą oceny wstępnej kompetencji studentów przystępujących do danych zajęć są prerekwizyty formułowane w Sylabusach przedmiotów umożliwiające studiowanie przedmiotu pod warunkiem wcześniejszego zaliczenia wskazanych zajęć. W regulaminie studiów nie ma żadnych zaleceń dotyczących ocen formujących. Nauczyciel akademicki z własnej inicjatywy może prowadzić taką ocenę i takie przypadki mają miejsce w praktyce. Podstawą końcowej oceny z zajęć jest postępowanie obowiązujące nauczycieli akademickich uwzględniające kryteria zawarte w: Regulaminie Studiów w SGH w zakresie obowiązującej skali ocen, warunków zaliczenia semestru, zasad obliczania średniej ocen w semestrze; Sylabusach dotyczących przedmiotów stanowiących ofertę dydaktyczną SGH w zakresie uzyskiwania zgodności z efektami kształcenia w postaci deklarowanej wiedzy, umiejętności, kompetencji, a także informacje dotyczące form egzaminu; opracowanych standardach mierzących efekty kształcenia w odniesieniu do prac licencjackich i magisterskich (Zarządzenie nr 41 Rektora SGH wraz z załącznikami 1 i 2) oraz zasadach recenzowania i oceniania prac dyplomowych (Zarządzenie nr 41 Rektora SGH wraz z załącznikami 3 i 4) ze względu na stopień realizacji obowiązujących wymagań, opracowanych zasadach proceduralnych związanych z przyjmowaniem i ocenianiem prac licencjackich i magisterskich (Zarządzenie nr 13 w sprawie zasad składania, archiwizowania i udostępniania prac dyplomowych), opracowanych zasadach prowadzenia i oceniania egzaminów licencjackich i magisterskich (Regulamin Studiów w SGH), wymaganiach proceduralnych obowiązujących w przypadku realizacji egzaminów centralnych obejmujących przedmioty podstawowe z I poziomu studiów. Obecnie, w trakcie opracowywania są zasady przygotowania informacji, które rozszerzą sylabusy o wskazanie sposobu weryfikacji i dokumentowania zgodności z deklarowanymi efektami kształcenia. Wdrożenie tych zasad przyczyni się do zwiększenia rzetelności ocen studenckich w aspekcie realizacji celów nauczania związanych z danym przedmiotem. Przypadkiem szczególnym wpływu oceny studenta na dalszy tok studiowania może być praktyka wyboru przez studenta zajęć prowadzonych przez konkretnego wykładowcę na podstawie list rankingowych określonych przez wykładowcę (Regulamin Studiów), który uwzględnił w nich pierwszeństwo uczestniczenia w zajęciach studentów z najlepszymi wynikami w nauce. 3

4 3. W jaki sposób zaprojektowano procedury oceny studentów, aby mierzyły realizację założonych efektów kształcenia oraz inne cele programów kształcenia? Dobra praktyka: ocena efektów kształcenia do niej należy, nawet jeśli nie dzięki wdrożeniu QF EHEA. Zasady proceduralne oceny studentów obowiązują jedynie w przypadku przyjmowania i ocen prac licencjackich i magisterskich a także częściowo podczas realizacji egzaminów centralnych. W pozostałych praktykach ocen studentów brak jest rozwiązań proceduralnych, natomiast podstawą ocen jest zgodność z obowiązującymi kryteriami merytorycznymi zawartymi w sylabusach oraz kryteriami formalnymi zawartymi w Regulaminie Studiów w SGH. Procedury i kryteria dotyczące oceny prac licencjackich i magisterskich (Zarządzenie nr 13 i Zarządzenie nr 41 Rektora SGH wraz z załącznikami) oparte zostały o jednoznacznie określone dla całej uczelni wymagania stawiane tego typu pracom (wymagania ogólne, merytoryczne i formalne) oraz poprzez opracowany tryb przyjmowania i oceniania wraz z zasadami recenzowania i dokumentowania recenzji tych prac, zmierzający do potwierdzenia zgodności z wymienionymi wymaganiami. Regulamin Studiów określa także wymagania dotyczące przebiegu egzaminów licencjackich i magisterskich w zakresie wymaganej wiedzy stanowiącej przedmiot egzaminu, zasad przeprowadzenia egzaminu, egzaminatorów oraz zasad oceniania i obliczania oceny na dyplomie ukończenia studiów. Wymagania proceduralne obowiązują także w przypadku realizacji egzaminów centralnych (przedmioty podstawowe I poziomu studiów). Przyjęto zasadę niezależności oceniającego, zgodnie z którą osoba prowadząca zajęcia nie może być egzaminatorem. Egzaminy centralne są anonimowe i oceniane są przez ekspertów, którzy nie znają danych osób egzaminowanych. Kryteria oceny opracowują Katedry merytorycznie związane z realizowanymi zajęciami. Nadzór nad realizacją egzaminów centralnych sprawują Koordynatorzy przedmiotów. Podstawą ocen zajęć stanowiących ofertę programową w SGH są kryteria merytoryczne zawarte w sylabusach dla poszczególnych przedmiotów zawierające cel i program zajęć, formę egzaminu końcowego oraz uzyskiwane efekty kształcenia w postaci zdobywanej wiedzy, umiejętności, kompetencji (poszerzone w przyszłości o metody weryfikacji i sposób dokumentacji efektów kształcenia). Wskazane efekty kształcenia obligują egzaminatorów do ich weryfikacji podczas planowania zakresu sprawdzianów oraz egzaminów końcowych z zajęć i są podstawą uzyskania ocen z przedmiotu. Regulamin Studiów wymaga tego samego zakresu materiału i tych samych wymagań egzaminacyjnych w każdym terminie egzaminu z danego przedmiotu podczas sesji egzaminacyjnej oraz zapewnia odrębność ocen z każdego przedmiotu. Reguluje także zasady obliczania średnich ocen semestralnych. Dotychczas w SGH nie opracowano programów kształcenia dostosowanych do Krajowych Ram Kwalifikacji trwają obecnie prace w tym zakresie. 4a. Czy procedury oceny są tworzone w zgodzie z oficjalnie przyjętym regulaminem ocen i studiów przygotowanym przez wyspecjalizowaną komórkę? Przyjęte rozwiązania proceduralne oraz zasady oceniania studentów są zgodne z Regulaminem Studiów w SGH przyjętym przez Senat SGH. Rozwiązania proceduralne dotyczące oceniania prac licencjackich i magisterskich oraz przebiegu egzaminów dyplomowych na propozycje Senackiej Komisji Programowej zatwierdza Rektor SGH w trybie odpowiednich zarządzeń. Nadzór nad ich realizacją spoczywa na Dziekanatach Studiów I i II stopnia. Nadzór nad realizacją rozwiązań proceduralnych dotyczących 4

5 egzaminów centralnych sprawują Koordynatorzy przedmiotów. Nadzór nad spójnością oferty programowej oraz treścią sylabusów sprawuje Senacka Komisja Programowa. Celem jednostek nadzorujących i tworzących rozwiązania proceduralne jest zapewnienie zgodności z przyjętym Regulaminem Studiów oraz dążenie do implementacji rozwiązań przyjętych w procesie bolońskim. 4b. W jakim stopniu te procedury zależą od osądu pojedynczego egzaminatora? Praktyka oceniania studentów opiera się na osądzie pojedynczych egzaminatorów, których obowiązkiem jest przestrzeganie kryteriów merytorycznych zawartych w sylabusach opracowanych dla realizowanych przedmiotów oraz zasad formalnych zawartych w Regulaminie Studiowania. Szczególnym przypadkiem są egzaminy centralne, dla których bliżej sprecyzowano wymagania merytoryczne i sposób oceny, które muszą być przestrzegane przez oceniających je ekspertów, łącznie z formą testów. Egzaminy licencjackie i magisterskie mają charakter komisyjny, w których uczestniczy przewodniczący komisji, promotor pracy oraz recenzent. Pytania egzaminacyjne formułuje promotor (dotyczące realizowanego przez studenta kierunku studiów) oraz recenzent (dotyczące tematyki wykonanej pracy dyplomowej). W przypadku pracy magisterskiej komisja egzaminacyjna zostaje poszerzona o egzaminatora z dziedziny ekonomii. Student jest zobowiązany do udzielenia dodatkowo odpowiedzi na pytanie z makro lub mikroekonomii, które losuje z puli kilkudziesięciu pytań. 5. Czy procedury oceny studentów na zajęciach zawierają jasne i dostępne dla studentów zasady dotyczące: skali ocen nieobecności studenta na zajęciach, zwolnień lekarskich i innych usprawiedliwień, informowania studentów o metodach, rodzajach i kryteriach oceny uczestnictwa studentów w zajęciach dopuszczenia do egzaminu Zasady dotyczące skali ocen zawarte są w Regulaminie Studiów i są ogólnie dostępne dla studentów. Problem wpływu nieobecności na zajęciach, zwolnień lekarskich i innych usprawiedliwień na sposób oraz wynik oceny studenta nie jest ujęty w żadnych rozwiązaniach proceduralnych. Pozostaje on wyłącznie w gestii uznania nauczyciela akademickiego. Aspekt uczestnictwa studentów na zajęciach nie dotyczy wykładów, na których obecność w SGH nie jest obowiązkowa. Rozwiązania proceduralne w SGH nie zawierają zasad i sposobu informowania studentów o metodach, rodzajach i kryteriach oceny i dopuszczenia do egzaminu oraz nie określają wpływu uczestnictwa (aktywności) studentów w zajęciach na kształt oceny z przedmiotu. Zasady w tym zakresie określa wykładowca. 6a. Czy procedury oceny studentów są weryfikowane przez administrację uczelni/jednostki uczelni? Zasady oceniania i realizacji egzaminów centralnych są weryfikowane przez Koordynatorów przedmiotów. Za weryfikację procedur i zasad oceniania prac licencjackich i magisterskich odpowiada Rektor SGH. W przypadku egzaminów licencjackich i magisterskich weryfikacja trybu 5

6 postępowania i obowiązujących zasad jest prowadzona przez Rektora na wniosek Dziekanatów dla studiów I i II stopnia. Zgodnie ze Statutem SGH za tworzenie oferty dydaktycznej oraz związanych z nią wymagań stanowiących kryteria merytoryczne zawierające efekty kształcenia odpowiada Senacka Komisja Programowa. 6b. Jeżeli tak, jak jest prowadzona ta weryfikacja? Senacka Komisja Programowa corocznie organizuje i rozstrzyga konkurs na przedmioty autorskie. Wszystkie oferty są recenzowane ze względu na treść merytoryczną i formę. Opiniuje projekty powołania specjalności i ścieżki studiów. Komisja współdziała z Radami Programowo-Dydaktycznymi poszczególnych kierunków, Opiekunami kierunków, Koordynatorami przedmiotów podstawowych, Pełnomocnikiem Rektora ds. Jakości Kształcenia oraz z Samorządem Studenckim. Na szczególną uwagę zasługuje rola Senackiej Komisji Programowej i Pełnomocnika Rektora ds. Jakości Kształcenia w przygotowaniu rozwiązań objętych systemem zapewnienia jakości kształcenia w tym procedur oraz wymagań zapewniających jakość zgodnie z zasadami procesu bolońskiego. W aspekcie oceniania studentów Senacka Komisja Programowa powołała Kapitułę, której rolą było opracowanie standardów mierzących efekty kształcenia w odniesieniu do prac licencjackich i magisterskich oraz zasad recenzowania i oceniania prac dyplomowych a także podjęcie prac nad sposobem weryfikacji i dokumentowania zgodności z deklarowanymi efektami kształcenia w sylabusach przedmiotów. Rozwiązania proponowane przez tę Kapitułę były analizowane przez Senacką Komisję Programową i zostały zatwierdzone przez Rektora SGH. 7. W jaki sposób procedury oceny studentów nawiązują do wiedzy i umiejętności zdobytych przez nich w szkole średniej? Brak rozwiązań proceduralnych umożliwiających ocenianie studentów uwzględniając wiedzę i umiejętności zdobyte przez nich w szkole średniej. 8. Jaki wpływ na procedury oceny studentów mają zewnętrzne systemy oceny jakości, w tym PKA? W chwili obecnej Uczelnia nie ma wiedzy na temat standardów zewnętrznego zapewniania jakości kształcenia, ponieważ dopiero trwają prace PKA nad ich formułowaniem. W wypadku, gdy zostaną opublikowane SGH dostosuje swoje procedury oceniania studentów do wymagań tej agencji akredytacyjnej. 9. Czy ostatnio były dokonywane istotne zmiany w procedurach oceny studentów w celu podniesienia efektywności tych procedur? Znacznym postępem było przyjęcie kryteriów merytorycznych wykorzystywanych w praktyce oceniania studentów w postaci określenia efektów kształcenia w odniesieniu do przedmiotów stanowiących ofertę dydaktyczną oraz prac licencjackich i magisterskich łącznie z wymaganą dokumentacją dotyczącą recenzowania i oceny tych prac. Trwają prace nad sposobem weryfikacji i dokumentowania zgodności z efektami kształcenia w odniesieniu do przedmiotów z oferty dydaktycznej. 6

7 9a. Czy jest Pan/i w stanie podać te procedury oceny, które w szczególności Pan/i ceni i stosuje? Na uwagę zasługuje uporządkowanie wymagań i zasad towarzyszących recenzowaniu i ocenianiu prac dyplomowych. Sformułowanie przejrzystych kryteriów merytorycznych i formalnych oceny jest ułatwieniem dla recenzentów tych prac oraz ich promotorów. Rozwiązania te łącznie z procedurą przyjmowania i oceniania prac dyplomowych stanowią właściwe narzędzie określające jednoznacznie praktyki w tym zakresie. Najczęstszą formą oceniania egzaminów w SGH jest test. Ocena stanu, barier i czynników sprzyjających polityce projakościowej w SGH: Bariery implementacji Brak świadomości pracowników dotyczących potrzeby rozwiązań systemowych i dostosowania do procesu bolońskiego. Skomplikowana procedura przyjmowania i oceny prac dyplomowych. Zbyt duża uznaniowość związana z ocenianiem studentów przez wykładowców. Czynniki sprzyjające implementacji Zaangażowanie władz rektorskich w dążeniu do jednoznacznego określania zasad i procedur oceniania studentów. Ocena metod i stanu implementacji Wprowadzane zmiany w procedurach, w tym zasadach i praktykach oceniania studentów zmierzają w kierunku utworzenia jednoznacznych zasad postępowania a także rzetelnej weryfikacji przyjętych efektów kształcenia. Na pozytywną ocenę zasługuje działalność merytoryczna Pełnomocnika ds. Jakości Kształcenia w kreowaniu nowych rozwiązań. Przykłady dobrych praktyk : Sylabusy jako źródło informacji o wymaganiach stanowiących podstawę oceniania studentów. Spójna, jednoznaczna i prosta dokumentacja dotycząca recenzji prac dyplomowych. 7