Samorządność - polskie doświadczenia

Transkrypt

1 Decentralizacja obywatele w centrum zainteresowania Zagrzeb, 24 września 2015 r. Samorządność - polskie doświadczenia Elżbieta Anna Polak Marszałek Województwa Lubuskiego

2 POLSKA DROGA DO DEMOKRACJI - TO DECENTRALIZACJA

3 Film lubuskie 25 lat wolności Decentralizacija građani u fokusu, Zagreb 24. rujna g.

4 Ważna data 14 sierpnia 1980 r. Początek strajku w Stoczni Gdańskiej

5 Ważna data 31 sierpnia 1980 r. Podpisanie Porozumienia Gdańskiego Lech Wałęsa i Mieczysław Jagielski podpisują Porozumienie

6 Ważna data 13 grudnia 1981 r. Wprowadzenie stanu wojennego Wrocław

7 Ważna data 6 lutego 5 kwietnia 1989 r. Obrady Okrągłego Stołu Obrady Okrągłego Stołu

8 Najważniejsze ustalenia Okrągłego Stołu: utworzenie Senatu z liczbą 100 senatorów; kwotowe wybory do Sejmu; utworzenie urzędu Prezydenta PRL; zmiana prawa o stowarzyszeniach, która umożliwiła rejestracja NSZZ "Solidarność", NSZZ RI "Solidarność", NZS; większe kompetencje Trybunału Konstytucyjnego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich dostęp opozycji do mediów (np. raz w tygodniu półgodzinna audycja w TVP, reaktywowanie "Tygodnika Solidarność", powstanie dziennika opozycyjnego - Gazety Wyborczej).

9 Ważna data 4 czerwca 1989 r. Wybory parlamentarne częściowo wolne do Sejmu i całkowicie do Senatu Plakat wyborczy

10 8 marca 1990 r. Ustawa o samorządzie terytorialnym Co to jest samorząd? Ważna data wspólnota, której członkami są wszyscy mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego, ma własny statut i wykonuje zadania administracji publicznej, corocznie uchwala własny budżet, posiada osobowość prawną, nadzór organów państwowych ograniczony jest do kryterium legalności, kontrolowana i chroniona przez niezawisłe sądy administracyjne i sądy powszechne.

11 Co robi samorząd? kształtuje ład przestrzenny; zajmuje się kwestiami ochrony środowiska; utrzymuje sieć dróg gminnych; zapewnia dostęp do wody pitnej i odprowadzanie ścieków komunalnych; dba o utrzymanie czystości, w tym wysypisk; zapewnia zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną; organizuje lokalny transport zbiorowego; realizuje zadania z zakresu ochrony zdrowia i pomocy społecznej, oświaty, kultury i kultury fizycznej; odpowiada za komunalne budownictwo mieszkaniowe; pilnuje porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej.

12 Ważna data 27 maja 1990 r. Wygrywa Solidarność, frekwencja 42% Wybory samorządowe

13 Ważna data 1 stycznia 1999 r. Reforma administracji Powstaje 16 województw i 315 powiatów. Cel reformy: rozwój samorządności i usprawnienie działań władz w terenie.

14 Zasady ustroju i działania samorządu terytorialnego: pomocniczość Państwo powinno zająć się tym, czym musi, a czym nie musi, lepiej niech zajmie się obywatel; demokracja radni oraz wójtowie gmin, burmistrzowie i prezydenci miast wybierani są w wyborach demokratycznych, powszechnych, bezpośrednich, równych i tajnych, unitarność państwo stanowi całość, a gminy, powiaty i województwa nie są autonomiczne w stanowieniu prawa; samodzielność wykonywanie zadań na własną odpowiedzialność.

15 PRL na co dzień: Partia była organem decyzji, a państwo organem wykonawczym; społeczeństwo zaś miało podążać w wyznaczonych przez ideologię kierunkach ( Partia kieruje, a rząd rządzi ); brak wolnej prasy, wolności słowa, wolności zgromadzeń i pluralizmu politycznego; powszechna cenzura; w TV jeden kanał TP1 (później też 2) z programami edukacyjnymi, propogandowymi filmami z wytwórni WFFiD gloryfikujące ustrój i ukazujące przodowników pracy wyrabiających 300% normy, oraz filmy radzieckie, a to wszystko w czarno-białych telewizorach; gospodarka była w głębokiej zapaści; Kraj nękany był strajkami i niepokojami społecznymi;

16 radio, tylko państwowe; w miastach stały stacje zagłuszające zachodnią propagandę; zamknięta granica na zachód i praktycznie brak produktów zachodnich; obowiązkowa służba wojskowa lata, w zależności od jednostki; brak mieszkań i towarów, mała podaż - kolejki, kartki; często w sklepach tylko ocet na półkach; towarzysze partyjni byli uprzywilejowani dodatkowe kartki, towary z peweksu, pierwszeństwo przy zapisach na mieszkanie, itd.; towary produkcji polskiej często miały wady, były zacofane technicznie; na wiele usług trzeba było czekać miesiącami lub latami np. zainstalowanie telefonu w domu; telefonowało się z poczty albo budek telefonicznych, a połączenia były słabej jakości;

17 ceny ustalane były centralnie ceny urzędowe, co sprawiało, że np. marzenie ludu pracującego - Fiat 126p ("Maluch") po odbiorze z fabryki zyskiwał dwukrotnie na wartości (cena rynkowa była wyższa od ceny urzędowej). Galeria z obuwiem

18 W wolnej Polsce: powstał rynek nieruchomości w wyniku komunalizacji mienia i uporządkowania spraw własnościowych; nastąpiła demonopolizacja handlu i usług lokalnych; częściowo sprywatyzowano usługi komunalne; wykształcił się rynek finansów lokalnych; nastąpił ogromny wzrost inwestycji komunalnych; wytworzyła się współpraca międzynarodowa społeczności lokalnych; powstało wiele instytucji wspierających władze lokalne; nastąpił rozwój lokalnych organizacji pozarządowych, lokalnej prasy i radia.

19 Zmiany, które zaszły w Polsce: ludzie wzięli sprawy w swoje ręce; stali się kreatywni, gospodarni i pełni inicjatywy; wyzwolona została w ludziach przedsiębiorczość, zaradność i pracowitość; powstały mikro, małe i średnie firmy; zaczęła zwiększać się dostępność komunikacyjna; zwiększył się dostęp do edukacji na poziomie wyższym; zaczęto likwidować bariery; samorządy okazały się gospodarniejsze i rozsądnie wydawały przekazane im środki; wyznaczane były priorytety działań przez samych mieszkańców.

20 Życie w Polsce, po 25 latach od wprowadzenia reformy własność prywatna wyparła państwową; ciężkie przemysły zostały w dużej mierze zastąpione przez mniej uciążliwe dla środowiska i o wiele bardziej innowacyjne; pensje, choć nadal niskie, w przeliczeniu na waluty obce mają realną wartość; pełna dostępność towarów i usług na wysokim poziomie; rozwijamy infrastrukturę drogową, wodno-kanalizacyjną; mamy nieograniczony dostęp do telefonów stacjonarnych; posiadamy telefony komórkowe i dostęp do internetu; stale zwiększa się liczba miejsc pracy - 16 mln (2015); wzrastają wydatki na badania i naukę; zwiększa się liczba dróg ekspresowych (2003 r. 226; 2013 r. 1453); zwiększa się liczba autostrad ( ; ).

21 Porównanie 1989 a 2014 Liczba 1989/ /2014 Ludności mln mln Strajków tys. strajkujących 17 18,7 tys. strajkujących Szkoły wyższe Studentów 404 tys. 1,6 mln. Doktoranci PKB PKB na jednego mieszkańca , $ , $

22 Porównanie 1989 a 2014 Liczba 1989/ /2014 Import 415 $ $ Eksport 344 $ $ Wyprodukowanych telewizorów 748 tys. 20,5mln. Wyprodukowanych aut 266 tys. 540 tys. Wyprodukowanych aut ciężarowych i ciągników 39 tys. 104 tys.

23 Rozwój regionu lubuskiego fundusze unijne Pomoc przedakcesyjna 1,4 mld zł, w tym z: Phare CBC wspieranie współpracy przygranicznej między krajami członkowskimi UE i państwami z Europy Środkowo- Wschodniej, które z nimi sąsiadują 880 mln zł. ISPA wspieranie dużych, kilkumilionowych projektów z zakresu ochrony środowiska i transportu 265 mln zł. SAPARD wsparcie rolnictwa i rozwoju wsi 112 mln zł.

24 Rozwój regionu lubuskiego fundusze unijne Lata mln zł Lata ,2 mld zł

25 Województwo Lubuskie

26

27 NAUKA I INNOWACJE Park Naukowo-Technologiczny Nowy Kisielin Ponad 2000 osób dorosłych uczestniczyło w kształceniu ustawicznym 169 szkół zakończyło projekt indywidualizacji nauczania Ok 70 tys. Uczestników projektów realizowanych w obszarze edukacji

28 NAUKA I INNOWACJE Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego

29 ZDROWIE I POLITYKA SPOŁECZNA Ośrodek Neurochirurgii i Neurotraumatologii 235 tys. badań wykonano nowym sprzętem medycznym klientów instytucji pomocy społecznej zostało objętych wsparciem projektowym blisko 6,5 tys. osób otrzymało wsparcie w ramach instytucji ekonomii społecznej 3346 osób zagrożonych wykluczeniem społecznym zakończyło udział w projektach

30 ZDROWIE I POLITYKA SPOŁECZNA Infrastruktura Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze

31 GOSPODARKA I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Nowa generacja opakowań Pet, firma Masterchem

32 GOSPODARKA I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Robotyzacja procesu montażu LUG LIGHT 2200 nowych miejsc pracy dla Lubuszan 574 nowe inwestycje w lubuskich firmach 632 ha nowych terenów inwestycyjnych Wsparcie w zakresie rozpoczynania własnej działalności gospodarczej dla 6479 osób 2449 przedsiębiorstw, których pracownicy uczestniczyli w projektach EFS

33 TRANSPORT I KOMUNIKACJA Dostępność komunikacyjna

34 TRANSPORT I KOMUNIKACJA Linia kolejowa Zbąszynek Czerwińsk 180 km nowych i wyremontowanych dróg w regionie 163 km zrekonstruowanych linii kolejowych 4 nowe jednostki taboru kolejowego 27 zakupionych jednostek taboru komunikacji miejskiej 8 wybudowanych obwodnic

35 KULTURA I OCHRONA DZIEDZICTWA Centrum Edukacji Artystycznej Filharmonia Gorzowska 11 projektów mających na celu poprawę atrakcyjności obszarów poprzez ich rewitalizację 30 ha zrewitalizowanych terenów 29 tys. osób zamieszkałych na terenach objętych rewitalizacją 5 obiektów dziedzictwa kulturowego odrestaurowanych dzięki Funduszom Europejskim

36 KULTURA I OCHRONA DZIEDZICTWA Pałac Żagań

37 PRZYSZŁOŚĆ ZACZYNA SIĘ DZISIAJ

38 Z programów unijnych oraz budżetu państwa do Lubuskiego trafi: 12 miliardów złotych

39 Kontrakt Terytorialny

40 Najważniejsze obszary wsparcia Gospodarka i innowacje Nowoczesna infrastruktura Włączenie społeczne

41 Infrastruktura drogowa S-3 Sulechów - Legnica - odcinki na terenie woj. lubuskiego

42 Infrastruktura kolejowa

43 Infrastruktura wodna Prace modernizacyjne na Odrze granicznej w celu zapewnienia zimowego lodołamania na terenie woj. lubuskiego

44 Badania i rozwój Regionalne Agendy Naukowo- Badawcze Północno-Zachodnie Centrum Biogospodarki (BioAT) Radioteleskop 90m Narodowego Centrum Radioastronomii i Inżynierii Kosmicznej Szkolnictwo wyższe Rozwój szkolnictwa wyższego uwzględniającego potrzeby regionalne

45 Zdrowie Ośrodek Radioterapii w Gorzowie Wlkp., wraz z wyposażeniem Rozbudowa i doposażenie Zakładu Radioterapii w Zielonej Górze Energetyka Sieci Energetyczne Polski Zachodniej Kultura Centrum Naukowo - Badawczo - Edukacyjno - Turystyczne Grodzisko w Wicinie

46 Projekty w ramach zintegrowanych inwestycji terytorialnych Ekologiczny transport miejski /zrównoważona mobilność miejska Efektywność energetyczna Sieci ciepłownicze i chłodnicze

47 RPO Lubuskie2020 Alokacja: 906 milionów euro

48 RPO Lubuskie2020

49 Regionalny Program Operacyjny Lubuskie 2020 realizuje cele strategii Europa 2020, realizuje postanowienia Umowy Partnerstwa, odpowiada na korespondujące z nimi wyzwania stawiane w Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020.

50 Lubuskie 2020 Zielona kraina nowoczesnych technologii REGION: konkurencyjny i innowacyjny. dostępny transportowo i telekomunikacyjnie. zrównoważony terytorialnie i społecznie.

51 Film Lubuskie Cywilizacyjny Skok Decentralizacija građani u fokusu, Zagreb 24. rujna g.

52 Dziękuję za uwagę Elżbieta Anna Polak Marszałek Województwa Lubuskiego

53 Źródła: Lech Wałęsa na bramie Stoczni Gdańskiej (wiadomości.gazeta.pl) Lech Wałęsa i Mieczysław Jagielski podpisują Porozumienie (polska.newsweek.pl) Wrocław (naszemiasto.pl) Obrady Okrągłego Stołu (Jan Bogacz/PAP) Plakat wyborczy (solidarnoscwielkopolska.pl) Wybory samorządowe (nowahistoria.interia.pl) Galeria z obuwiem (Eugeniusz Wołoszczuk/PAP)