ZMIANY W GEOPOLITYCZNYM OTOCZENIU POLSKI

Transkrypt

1 ZMIANY W GEOPOLITYCZNYM OTOCZENIU POLSKI 1. Koniec pauzy geopolitycznej 1 2. Przyczyny: a) reorientacja USA na Pacyfik, w wymiarze dyplomatycznym, strategicznym i wojskowym 2, 1 Poprzednia pauza geopolityczna dla Polski trwała przez kilka lat po zakończeniu I wojny światowej i związana była z przegraną przez Rosję oraz Niemcy wojną oraz zachwianiem układu sił europejskich przez rosnące mocarstwo zamorskie USA; po wycofaniu się Stanów Zjednoczonych z Europy pauza dobiegła końca. Od czasu gdy Prusy stały się silniejsze niż Rzeczpospolita polska podmiotowość państwowa istniała wyłącznie w okresie, gdy najsilniejszym państwem w Europie nie był żaden z naszych wielkich sąsiadów: w dwudziestoleciu międzywojennym - gdy Amerykanie wygrali dla Ententy wojnę i podyktowali warunki pokoju, a po 1989 roku gdy pokonali Związek Sowiecki i byli patronem Niemiec i ich zjednoczenia. 2 Reorientacja na Pacyfik ma charakter obiektywny, stały długofalowy i, co ważne, jest uzasadniona wzrost potęgi Chin zagraża bowiem dominacji USA jako architekta ładu globalnego oraz statusu najbogatszego państwa świata. Z reorientacją na Pacyfik łączą się następujące fundamentalne zjawiska: redukcje sił lądowych 1

2 b) Air-Sea Battle Concept 3 USA (za wyjątkiem nieaktywnego batalionu Abramsów całkowite wycofanie ciężkiego sprzętu i jednostek z Europy, armia lądowa USA jest najmniejsza od 1940 roku), pilna konieczność wzmocnienia floty oraz sił powietrznych okoliczności podyktowane geografią wojskową Zachodniego Pacyfiku premiującą wojnę powietrzno-morską; flota USA jest najmniejsza od 1917 roku, a siły powietrzne USA są najmniej liczebne od 1940 roku (średni wiek samolotu to 24 lata). Do tego dochodzą w najbliższych latach planowane ogólne redukcje w Pentagonie wywołane kryzysem finansów USA oraz coroczne widmo grożącej sekwestracji, czyli automatycznego cięcia kosztów równo po wszystkich wydatkach. 3 Więcej: Więcej: 2

3 c) brak jedności świata Zachodu po kryzysie 2008 roku 4 4 przejawiający się m.in. oderwaniem polityki Niemiec od dominacji amerykańskiej, relatywnie także wzmocnionych względem innych graczy w wyniku kryzysu EU oraz strefy euro; wyczuwalny brak perspektywy na przyszła jednolitą politykę zagraniczną i bezpieczeństwa UE, rozpad nawet deklarowanej jedności interesów poszczególnych państw Unii. 3

4 d) istotne osłabienie NATO zarówno w wymiarze wolitywnopolitycznym, jak i przede wszystkim w zakresie realnych zdolności wojskowych 5 e) Heartland, Rimland 6, równowaga sił w Euroazji, offshore balancing, balansowanie; perspektywa Nowej Jałty f) Rola dla Polski widziana z Waszyngtonu 7 5 brak aktywnych ciężkich brygad USA w Europie, osłabienie VI Floty (brak okrętów zdolnych do projekcji siły), redukcje w armiach zachodnich, np. armia niemiecka ma mniej czołgów niż polska i stała się armią lekką. Właściwie kraje zachodnie dysponują jedynie lotnictwem, ale to i tak jest dyskusyjne, czy są w stanie przeprowadzać operacje uderzeniowe na cele lądowe, brak też po ich stronie rozpoznania i samodzielności na poziomie operacji połączonych USA starają się nie dopuścić do powstania w dłuższej perspektywie w Euroazji ośrodka politycznego, który może zagrozić dominacji USA, a więc istnieje określona rola dla Polski o charakterze: niepodległości status quo Polska na tyle niepodległa, by nie wejść do nowo powstającej strefy dominacji niemieckiej coraz bardziej niezależnej od USA, ale wciąż słaba na tyle, by nie stać się ośrodkiem mającym samodzielność strategiczną (przemysł, zamożność, innowacyjność i technologie oraz siły zbrojne o samodzielnych zdolnościach strategicznych), bo to może przyciągać do Polski kraje położone pomiędzy Polską a Rosją, co zdestabilizuje Rosję prowadząc do jej rozpadu lub nowej smuty. A scenariusz rozpadu lub istotnego osłabienia Rosji (oczywiście korzystny dla Polski, właściwie niezbędny dla istnienia silnej, niepodległej i samodzielnej strategicznie Polski), jest od pewnego momentu niekorzystny dla USA ze względu rolę stabilizującą, jaką pełni Rosja w oczach architekta porządku światowego: kontrola zawsze niestabilnego geopolitycznego heartlandu, kontrola broni atomowej, powstrzymywanie radykalizmu islamskiego, oraz potencjalne balansowanie wobec 4

5 g) rozpad wspólnoty interesów świata zachodniego, osłabienie siły ekonomicznej Zachodu, kryzys gospodarczy po 2008 r. h) Pogłębiająca się dekompozycja Unii Europejskiej przy jednoczesnym jej zdominowaniu przez Niemcy, które są zainteresowane strategiczną współpracą z Rosją. 3. ROSJA 1. Rosja jako państwo kluczowe dla bezpieczeństwa Polski 2. Permanentna słabość ekonomiczna Rosji 3. Geografia Rosji a jej ekspansja 4. Polska na drodze ekspansji rosyjskiej charakter obiektywny 5. Polityka zagraniczna Rosji; polityka surowcowa; strefy wpływów 6. Reformy i modernizacja armii rosyjskiej, perspektywa rosnącego supermocarstwa - Chin. Polska z silnym przemysłem, technologiami, kapitałem i siłami zbrojnymi zdolnymi do projekcji siły w państwach pomiędzy Polską a Rosją stanowi niekontrolowalnego gracza, a to nie jest dobre dla hegemona. 8 Porzucenie modelu armii poborowej służącej obronie terytorium, aktualnie wdrażany model armii służyć ma realizacji interesów państwa rosyjskiego poza granicami kraju. Wzrost wydatków na zbrojenia. Planowany skok technologiczny armii rosyjskiej, współpraca z Niemcami i Francją w modernizacji. 5

6 6

7 7

8 4. Niemcy jako państwo obrotowe dla interesu strategicznego Polski 9 9 O ile ekspansja Rosji jest najpierwszym z geopolitycznych problemów, z którymi musi zmierzyć się Polska, o tyle oparta o wspólne i trwałe interesy współpraca Rosji i Niemiec, w sytuacji, gdy Polska jest słabsza od obu tych państw, zawsze będzie koszmarem strategicznym i zagrożeniem dla aspiracji podmiotowych państwa polskiego. Rola Niemiec w planowaniu strategicznym bezpieczeństwa Polski ma charakter kluczowy. Przede wszystkim z powodu tzw. obrotowości interesów geopolitycznych, które mogą realizować Niemcy w kontekście Polski. Jest to bardzo ważna konstatacja, gdyż to odróżnia to państwo od stałego interesu Rosji ukierunkowanej na ekspansję na zachód. Ciężar gatunkowy Niemiec po zjednoczeniu skrępowany był mechanizmami decyzyjnymi panującymi w Unii oraz przekonaniem elit niemieckich, że strategiczne interesy niemieckie są najlepiej realizowane poprzez Unię. 8

9 5. Rosnąca dominacja Niemiec w UE i eurozonie; Niemcy jako gwarant strefy, władza i jej arbitralność. Niemcy jako gospodarz UE równoważący interesy całego systemu. 6. Istnienie UE dla interesów Polski 7. Dominacja Niemiec w Europie 8. Współpraca Niemcy Rosja - Polska 9. Postulat zmiany układu sił w Europie Środkowo-Wschodniej dla trwałego wyjścia Polski z klinczu bycia państwem położonym pomiędzy silniejszymi: Rosją a Niemcami Kiedy przywódcy niemieccy skonstatowali, iż interesy niemieckie są silnie ograniczone dominacją amerykańską, a współpraca strategiczna z odradzająca się Rosją Putina może przynieść Niemcom znaczące korzyści zarówno gospodarcze jak i polityczne, rozpoczęło się stopniowe i subtelne wobec państw zachodnich, a wprost i obcesowe wobec państw Europy Środkowej wychodzenie Niemiec z aktualnego układu geopolitycznego w celu powiększenia sobie pola manewru w realizacji własnej polityki państwowej. Przejawem tego był Nordstream, blokowanie planów ewentualnościowych w NATO dla nowych członków, słynne topienie bostońskiej herbaty ministra spraw zagranicznych Joszki Fischera, sprzeciw wobec tarczy antyrakietowej, postawa w sprawie kryzysu ukraińskiego aż po promowanie rosyjskich interesów w organach Unii w dużej mierze kontrolowanych przez Niemców; a także przekonanie Francji, w szczególności za prezydentury Chiraca, o możliwości powstania sojuszu Rosja Niemcy -Francja (czyli de facto zakończeniu dominacji USA w Europie, z oczywistymi skutkami dla Polski). W tym samym czasie pozycja Niemiec w ramach Unii uległa znacznemu wzmocnieniu dzięki zarówno mądrej polityce gospodarczej rządu, dbającego o niemiecki przemysł, jak i wskutek kryzysu strefy walutowej, której ostatecznym gwarantem są Niemcy. To dało Niemcom swobodę w wyznaczaniu kierunków rozwoju Unii Europejskiej, a kolejna fala kryzysu strefy walutowej może oddać Niemcom uprawnienia iście właścicielskie wobec całej już Unii. Paradoksalnie, jest to zarazem dobrze i źle dla interesów strategicznych Polski. Niemcy zdobędą co prawda kolejny instrument władzy nad innymi państwami, ale otrzymają władzę w Unii w zamian za dalsze jej trwanie, co jest korzystniejsze, niż gdy Niemcy prowadzą politykę całkowicie samodzielną np. wobec Rosji, nie musząc się liczyć z całym splotem interesów państw unijnych, którymi już teraz będą zarządzać sami jak dobry gospodarz, starając się lepiej lub gorzej równoważyć interesy całego systemu. Należy pamiętać, iż codziennie przywódcy Niemiec myślą, czy Unia im się jeszcze opłaca. Dlatego dla bezpieczeństwa Polski Niemcy są państwem obrotowym. Już w tej chwili ich pozycja i romans z Rosją są zagrożeniem dla Polski. W razie rozpadu Unii sojusz interesów Rosji i Niemiec uległby wzmocnieniu, co zaczęłoby stanowić ogromne niebezpieczeństwo dla Polski. 9

10 Kryzys na Ukrainie szansą na polską samodzielność 10 Kryzys ukraiński wprowadza nową dynamikę 1. W interesie Polski jest powstrzymanie ekspansji i jak najdalej idące osłabienie Rosji. Nie ma bowiem szansy na polską podmiotowość pomiędzy silniejszymi Rosją i Niemcami w warunkach wyjścia USA z Europy. 2. Polską może uzyskać następujące cele strategiczne:

11 - otwarcie kierunku tureckiego na oddziaływanie polskiej polityki; otwarcie kierunku kaukaskiego; w pewnym stopniu otwarcie kierunku chińskiego, bo Chiny mają swoje interesy biznesowe i, w mniejszym stopniu, strategiczne na Ukrainie; - przyciąganie wszystkich państw położonych pomiędzy Polską a Rosją w polską orbitę wpływów; stopniowe przyciąganie państw skandynawskich zagrożonych polityką rosyjską do mniej lub bardzie formalnego sojuszu i współpracy z Polską; - uzyskanie profitów gospodarczych, przemysłowych i surowcowych oraz inwestycyjnych na Ukrainie (podobnie jak Zachód wobec Polski na początku lat 90 tych XX wieku) w zamian za wsparcie polityczne i granty polityczno-wojskowe udzielane Ukrainie. Takie wsparcie przynosi zazwyczaj duży zwrot kapitału przy małym kapitałowym wkładzie realnym w postaci korzyści gospodarczych a za tymi, jeśli zaistnieje polski ośrodek decyzyjny umiejący tym dowodzić, zawsze przyjdą korzyści strategiczne. Rosnąca zależność polsko-ukraińska może z czasem doprowadzić elity ukraińskie do przekonania o nieodzowności unii gospodarczej z Polską. Powyższe uwagi dotyczą także współpracy z ukraińskim przemysłem zbrojeniowym, który w niektórych segmentach jest bardziej zaawansowany niż Polski oraz ma zaplecze badawcze. Należy pamiętać, że Ukraina wydaje się mieć potencjał do rozwijania technologii jądrowej (dysponuje elektrowniami atomowymi), w tym wojskowej. - należy wygrywać mądrze rywalizację propagandową z rewizjonistyczną Rosją, co pozwoli rozgrywać zachodnią opinie publiczną oraz demokratyczne rządy Zachodu w celu zmniejszenia skali współpracy z Rosją. To osłabi i Rosję i, do pewnego stopnia, wpłynie na postawę tych państw, w szczególności Niemiec. Umiejętne rozgrywanie tej karty z tylnego siedzenia może wręcz popchnąć USA i Niemcy do rywalizacji strategicznej z Rosją, co daje ogromne szanse na wzmocnienie Polski w szczególności wojskowo, ponad zaprojektowaną nam niepodległość status quo. W szczególności dotyczy to USA, które skoncentrowane na Pacyfiku i zmuszone oszczędnościami, mogą nie chcieć angażować się w Europie Wschodniej i będą skłonne pozbyć się problemu polskimi rękami poprzez wzmocnienie nas. Należy tę okoliczność wykorzystać, bo się ona rzadko zdarza, a okienko szansy może się zamknąć. W tym aspekcie pivot na Pacyfik w kontekście rozwoju kryzysu ukraińskiego jest o tyle korzystny, że Amerykanie obciążeni tamtymi wyzwaniami, dadzą nam większa swobodę, by powstrzymać Rosję (ale w ramach i w celu zachowania istniejącego ładu), i ustabilizować sytuację bez własnego dużego zaangażowania finansowego i wojskowego. Potrzeba zmian 1. Planowanie strategiczne centrum analityczne, rola cywilów, brak tradycji 11

12 2. Cyberwojna, 3. Gry wojenne 12

13 4. ustalanie strategii top down, cele strategiczne nie w branżach wojskowych, lecz ustalane przez cywilów, 5. potencjalne wojny wschodnie z udziałem Polski, 6. samodzielność operacyjna, 7. Program modernizacyjny, Polska Grupa Zbrojeniowa, redukcje na Zachodzie, potencjał przemysłowy 13

14 Plan modernizacji Sił Zbrojnych RP 1. Liczebność Siły Zbrojne RP pozostając armią zawodową i niepoborową powinny zwiększyć swoją liczebność w szczególności co do liczby wojsk operacyjnych w linii. Należy skoncentrować się na obronie terytorium kraju oraz zdolności do ofensywnej projekcji sił na wschód od granic RP, co wymuszone jest uwarunkowaniami geograficznymi Polski. 2. Krytyka koncepcji obrony terytorialnej Należy ostrożnie podchodzić do pomysłu powołania formacji powszechnej obrony terytorialnej, ponieważ w warunkach współczesnej wojny rażąca przewaga techniczna przeciwnika wobec jednostek obrony terytorialnej (noktowizja, środki obserwacji i łączność oraz nasycenie bronią specjalną) eliminuje jej przydatność bojową. 3. Dyslokacja Należy dokonać przeglądu strategicznego dyslokacji jednostek wojska polskiego. Część rozwiniętych jednostek powinna być przesunięta na kierunki potencjalnej konfrontacji z Rosją przy granicy wschodniej i północnej. Jednostki tam stacjonujące powinny być ukompletowane a nie szkieletowe. 14

15 4. Kadra oficerska Należy szkolić kadrę oficerską w szczególności młodszych stopni do gotowości samodzielności myślenia i działania w związku z rewolucją informatyczną w wojskowości, co zmienia sposób prowadzenia działań bojowych, a na barkach młodszych oficerów spoczywać będzie skokowo większa odpowiedzialność za losy kampanii. 5. Lotniska, nowe samoloty Lotnictwo bojowe powinno dysponować większą liczbą lotnisk i lądowisk w celu rozproszenia środków i uniknięcia zniszczenia w pierwszych minutach wojny. Dodatkowe lotniska powinny być zlokalizowane poza zasięgiem rakiet systemu Iskander, samoloty powinny ćwiczyć lądowania i starty na autostradach i drogach ekspresowych. Należy ostrożnie podchodzić do pomysłu zakupu nowych samolotów kolejnej generacji. Decyzja powinna być poprzedzona analizą, jakie cele powinno wykonywać nasze lotnictwo i czy będzie działać samodzielnie. W przypadku działania sojuszniczego, gdy sojuszniczy zadbają o zapewnienie przewagi powietrznej Polska może pomyśleć o nabyciu samolotów uderzeniowych takich jak F-35, optymalnie w wersji F35B, które mogąc startować i lądować pionowo znakomicie umożliwiają rozpraszanie własnych sił na nieograniczonej wówczas liczbie lądowisk. W przypadku wojny prowadzonej samodzielnie Polska musi zadbać o to, by przeciwnik nie zdominował przestrzeni powietrznej, a zatem obok nowoczesnej obrony przeciwlotniczej może potrzebować tańszych acz wyspecjalizowanych samolotów wywalczania przewagi w powietrzu (Eurofighter/Typhoon), które mogą być dostępne w przystępnej cenie w najbliższych latach ze względu na oszczędnościowe redukcje w armiach zachodnioeuropejskich. 15

16 6. JASSM Lotnictwo powinno pozyskać od USA nowoczesne rakiety manewrujące JASSM o zasięgu 340 km oraz ich wersję o wydłużonym zasięgu JASSM/ER do 1000 km. 7. Zadania dla lotnictwa Lotnictwo powinno ćwiczyć operacje uderzeniowe znad Zatoki Ryskiej poprzez przestrzeń powietrzną państw bałtyckich oraz znad podejścia do Zatoki Fińskiej, co z powodu geografii umożliwia uderzenia w same centra kierowania państwem rosyjskim oraz utrudnia przygotowania obronne przeciwnikowi ze względu na możliwość wykonywania uderzenia z różnych kierunków. 8. Samodzielność operacyjna Lotnictwo polskie powinno pozostać pod polską kontrolą strategiczną i operacyjną i wykonywać zadania bojowe wskazywane przez dowództwo polskie, w każdym scenariuszu. 9. Własne ISR Polska powinna uzyskać samodzielne rozpoznanie (ISR) na poziomie strategicznym (satelity), operacyjnym (AWACS) oraz taktycznym (drony bezpilotowe). 16

17 10. Siły specjalne Należy rozbudować siły specjalne oraz zwiększyć liczbę centrów szkoleń ze szczególnym naciskiem na operacje specjalne wynikające z napiętej sytuacji za wschodnią granicą, w tym szkoleń obywateli Ukrainy. Siły specjalne powinny pozyskać samodzielne zdolności transportowe oparte o śmigłowce, niezależne od innych rodzajów Sił Zbrojnych. 11. Artyleria samobieżna Należy kontynuować pozyskiwanie samobieżnej artylerii precyzyjnej systemu KRAB oraz zgrywać jej współdziałanie z dronami oraz systemami rozpoznania w celu rażenia na odległość ponad 40 km, co znakomicie pozwala zwalczać kolumny zmechanizowane bez konieczności posiadania ogromnych liczebnie własnych wojsk pancernych. 12. Śmigłowce Lotnictwo wojsk lądowych powinno być niezwłocznie wyposażone w nowoczesne śmigłowce wielozadaniowe oparte o jedną platformę w celu uzyskania mobilności operacyjnej. 13. Systemy MLRS Należy pozyskać systemy rakietowe typu MLRS/HOMAR w celu powierzchniowego rażenia pociskami rakietowymi na odległość powyżej 100km 14. Rozwój wojsk lądowych Wojska lądowe powinny być dalej przezbrajane w kołowe transportery opancerzone Rosomak oraz należy przyspieszyć planowane pozyskanie mobilnych samopowtarzalnych moździerzy systemu RAK do modułów bojowych batalionów wyposażonych w Rosomaki. Należy kontynuować program indywidualnego wyposażenia żołnierza, w tym w karabinki indywidualne MSBS, których produkcja ma ruszyć w 2014 w Radomiu. Należy rozpocząć wdrażanie programu własnego uniwersalnego bojowego wozu piechoty w celu zastąpienia ponad tysiąca starych BWP Czołgi Należy dalej pozyskiwać czołgi podstawowe z rodziny Leopard 2 z jednoczesnym pozyskiwaniem samodzielności polskiego przemysłu do serwisowania/modernizowania tych czołgów oraz produkcją amunicji bojowej, tak by jej poziom odpowiadał potrzebom wojennym (w tej chwili brak). Jednostki 17

18 wyposażone w czołgi Leopard 2 powinny być dyslokowane bliżej granicy wschodniej/północnej i z założenia móc wykonywać zadania niezależne od sojuszników. 16. Marynarka Wojenna Marynarka Wojenna 11 powinna otrzymywać zadania wyłącznie na Bałtyku, jej działania są w zasadzie niepotrzebne poza Cieśninami Duńskimi. Za wyjątkiem stawiania i zwalczania min nie ma potrzeby rozbudowywania floty nawodnej podatnej na szybkie zniszczenie i drogiej w utrzymaniu. W zamian należy znacznie rozbudować (do 6-7 sztuk) flotę podwodną wyposażoną w nowej generacji okręty z systemem AIP, które poza tradycyjnymi działaniami mogą zwalczać lotnictwo przeciwnika, operować podwodnymi dronami zdatnymi do niszczenia kabli, światłowodów podwodnych, gazociągów itp, a przede wszystkim z Zatoki Fińskiej i Ryskiej razić kluczowe i wrażliwe strategicznie cele lądowe rakietami manewrującymi dalekiego zasięgu (system SCALP, Tomahawk, krótszego zasięgu - NSM). Należy rozbudować lotnictwo/systemy bezpilotowe, które pozwalają śledzić w środowisku morskim cele poza linia załamania horyzontu. 17. NSR Należy rozbudować system Nadbrzeżnego Dywizjonu Rakietowego wyposażonego w NSM i zdolnego także razić cele lądowe w Obwodzie Kaliningradzkim. 18. Tarcza Polski Należy pozyskać zdolność do zwalczania lotnictwa i rakiet balistycznych przeciwnika (systemy Wisła i Narew) średniego i krótkiego zasięgu