PROJEKT SPRAWOZDANIA

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Rozwoju /2101(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie podatków i rozwoju współpracy z krajami rozwijającymi się w zakresie wspierania dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania (2010/2101(INI)) Komisja Rozwoju Sprawozdawca: Eva Joly Sprawozdawca komisji opiniodawczej (*): Sirpa Pietikäinen, Komisja Gospodarcza i Monetarna (*) Zaangażowana komisja art. 50 Regulaminu PR\ doc PE v01-00 Zjednoczona w różnorodności

2 PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...3 UZASADNIENIE...8 PE v /12 PR\ doc

3 PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie podatków i rozwoju współpracy z krajami rozwijającymi się w zakresie wspierania dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania (2010/2101(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 lutego 2010 r. w sprawie wspierania dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania 1, uwzględniając komunikat Komisji w sprawie podatków i rozwoju współpracy z krajami rozwijającymi się w zakresie wspierania dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania (COM(2010) 0163), uwzględniając deklarację z Monterrey (2002 r.), konferencję w sprawie finansowania rozwoju w Dausze (2008 r.), deklarację paryską (2005 r.) i program działania z Akry (2008 r.), gdzie wyraźnie określono, że ucieczka kapitału oraz nielegalny przepływ środków finansowych stanowią zasadnicze przeszkody na drodze do mobilizacji dochodów krajowych i przeznaczenia ich na rzecz rozwoju, uwzględniając inicjatywę na rzecz zacieśnienia współpracy międzynarodowej z krajami rozwijającymi się w celu przeciwdziałania zjawiskom unikania zobowiązań podatkowych i uchylania się od płacenia podatków, zapoczątkowaną przez niemieckie Ministerstwo Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, znaną jako International Tax Compact (ITC), uwzględniając wnioski z międzynarodowej konferencji w sprawie opodatkowania, która odbyła się w Pretorii w dniu 29 sierpnia 2008 r., uwzględniając wnioski ze szczytu grupy G20, który odbył się w Londynie w dniach 2 3 kwietnia 2009 r., uwzględniając oświadczenie przywódców wydane po szczycie grupy G20, który odbył się w Pittsburghu w dniach września 2009 r., i swoją rezolucję z dnia 8 października 2009 r. w tej sprawie 2, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 24 kwietnia 2009 r. w sprawie wyników szczytu G20 w Londynie z dnia 2 kwietnia 2009 r. 3, uwzględniając rezolucję z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie projektu rozporządzenia Komisji zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1725/2003 przyjmujące niektóre międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do międzynarodowego standardu sprawozdawczości finansowej (MSSF) 8 dotyczącego ujawniania segmentów 1 Teksty przyjęte, P7_TA(2010) Teksty przyjęte, P7_TA(2009) Teksty przyjęte, P6_TA(2009)0330. PR\ doc 3/12 PE v01-00

4 operacyjnych 1, uwzględniając sprawozdanie norweskiej komisji rządowej Raje podatkowe a rozwój z czerwca 2009 r., uwzględniając art. 48 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju, jak również opinie Komisji Gospodarczej i Monetarnej oraz Komisji Handlu Międzynarodowego (A7-0000/2010), A. mając na uwadze, że wzmocnienie systemu podatkowego stanowi jedno z głównych wyzwań stojących przed krajami rozwijającymi się na drodze do osiągnięcia MCR, B. mając na uwadze, że kraje rozwijające się doświadczają dużych trudności w zwiększaniu dochodów z podatków, a to z uwagi na niewystarczające zasoby kadrowe i finansowe dla celów ściągania podatków, słaby potencjał administracyjny, korupcję, brak legitymizacji systemu politycznego i nierówny podział dochodów, C. mając na uwadze, że do najważniejszych przejawów nielegalnego przepływu środków finansowych i ucieczki kapitału należą: nieprawidłowości w cenach transferowych, transakcje fikcyjne, zachęty podatkowe i konkurencja podatkowa pomiędzy krajami w przyciąganiu BIZ oraz nieprzejrzyste i niekorzystne protokoły inwestycyjne, D. mając na uwadze, że czynnikiem dodatkowo zmniejszającym szansę na lepszą mobilizację zasobów krajowych jest kontekst światowy, który cechuje liberalizacja ceł, I. Znaczenie opodatkowania dla osiągnięcia MCR 1. zgadza się z Komisją co do tego, że dla ograniczenia ubóstwa, zapewnienia dobrych rządów i budowania państwa zasadnicze znaczenie mają wydajne i uczciwe systemy podatkowe; 2. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji o udzielenie większego wsparcia krajom rozwijającym się w przeprowadzaniu reform systemu podatkowego i wzmacnianiu administracji podatkowej w odniesieniu do EFR na rzecz państw AKP, instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju oraz Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa, jak również udzielenie wsparcia krajowym organom nadzoru, parlamentom i podmiotom niepaństwowym; Trudności, z jakimi borykają się kraje rozwijające się w zwiększaniu dochodów z podatków 3. z niepokojem zauważa, że system podatkowy w wielu ubogich krajach wciąż cechuje się wysoce zawężoną podstawą opodatkowania, ulgami podatkowymi dla elity władzy, ogromnymi dochodami z eksploatacji zasobów naturalnych nie podlegającymi rozliczeniu oraz dużą wartością nielegalnego przepływu środków finansowych związanego z nagminnym unikaniem zobowiązań podatkowych; 1 Teksty przyjęte, P6_TA(2007)0526. PE v /12 PR\ doc

5 4. wyraża ubolewanie nad tym, że raje podatkowe osłabiają demokratyczne sprawowanie rządów, zwiększają opłacalność przestępstw gospodarczych, zachęcają do pogoni za rentą i sprzyjają niesprawiedliwemu podziałowi dochodów z podatków; apeluje do UE o przyznanie pierwszeństwa walce z rajami podatkowymi i korupcją wśród priorytetów międzynarodowych organizacji finansowo-rozwojowych; 5. podkreśla, że globalizacja pogłębia problemy podatkowe krajów rozwijających się; 6. podkreśla również, że spadek wpływów z opodatkowania handlu, wynikający z zobowiązań w ramach WTO i regionalnych porozumień handlowych, wiąże się z poważnymi problemami dla najuboższych krajów, które w najlepszym razie zdołały zastąpić około 30% utraconych wpływów z opodatkowania handlu; II. Wspieranie skutecznych, wydajnych, uczciwych i zrównoważonych systemów podatkowych 7. apeluje do Komisji o sprawniejsze udzielanie wsparcia na rzecz wzmocnienia sądownictwa i organów antykorupcyjnych w krajach rozwijających się, faktyczne uwzględnianie zasad dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania w programowaniu, wdrażaniu i monitorowaniu krajowych i regionalnych dokumentów strategicznych oraz systematyczne wprowadzanie zapisów o dobrym sprawowaniu rządów w przyszłych porozumieniach handlowych; 8. przypomina, że głównym wyzwaniem stojącym przed ubogimi krajami jest rozszerzenie podstawy opodatkowania; zauważa, że spadek wpływów z opodatkowania handlu doprowadził do wprowadzenia podatków konsumpcyjnych (VAT lub podatków od energii); uważa, że nawet jeżeli VAT może umożliwić rozszerzenie podstawy opodatkowania w gospodarkach o dużym sektorze nieformalnym, nie stanowi idealnego instrumentu, ponieważ w największym stopniu obciąża ubogie osoby; jest zdania, że wsparcie UE na rzecz reformy systemu podatkowego powinno być ukierunkowane na rozwój opodatkowania bezpośredniego; 9. przypomina, że konkurencja podatkowa wpływa na sposób rozłożenia obciążenia podatkowego pomiędzy właścicieli kapitału i siłę roboczą; podkreśla, że koszty konkurencji podatkowej są wyższe dla krajów rozwijających się, w których większa część dochodów z podatków pochodzi z kapitału i które mają niewielką możliwość ściągania innych podatków; uważa, że przedsiębiorstwa wielonarodowe powinny płacić sprawiedliwą część podatków, a w polityce krajów rozwijających się powinno być miejsce na wprowadzenie kontroli kapitałowej; III.Działanie na rzecz przejrzystego, otwartego na współpracę i uczciwego międzynarodowego otoczenia podatkowego Niewłaściwe oszacowanie wartości wymiany handlowej 10. podkreśla, że niewłaściwe oszacowanie wartości wymiany handlowej to jeden z najsilniejszych bodźców do nielegalnego odpływu środków finansowych; wzywa UE do opracowania konkretnych wniosków w celu dopilnowania, aby grupa G20, OECD, ONZ i WTO stosowały szerszą gamę wskaźników i metod w przeciwdziałaniu niewłaściwemu PR\ doc 5/12 PE v01-00

6 oszacowaniu wartości wymiany handlowej, m.in. amerykańską metodę porównywania zysków, która okazała się obiecująca w rozpoznawaniu niewłaściwego oszacowania wartości transakcji; 11. apeluje do UE o obronę w ramach grupy G20 i OECD zasady automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania zgodnie z dyrektywą UE w sprawie opodatkowania oszczędności jako sposobu na ograniczenie nielegalnego przepływu środków finansowych na terytoriach zapewniających tajemnicę transakcji; Przemysł wydobywczy 12. apeluje o rozwój inicjatyw na rzecz wspierania większej przejrzystości zysków z tytułu eksploatacji zasobów naturalnych, m.in. w drodze konwencji antykorupcyjnej OECD i inicjatywy na rzecz przejrzystości w przemyśle wydobywczym; z zadowoleniem odnosi się do przyjęcia w USA nowej ustawy o handlu minerałami z krajów ogarniętych konfliktem i zwraca się do Komisji o wystąpienie z podobną inicjatywą ustawodawczą; 13. przypomina, że jakość sprawozdawczości finansowej ma zasadnicze znaczenie dla skutecznej walki z unikaniem zobowiązań podatkowych; nalega, aby RMSR uwzględniła w swoim międzynarodowym standardzie sprawozdawczości finansowej wymóg zgłaszania przez wszystkie przedsiębiorstwa wielonarodowe dochodów i podatków płaconych w poszczególnych krajach; Lepsza koordynacja donatorów 14. przyjmuje do wiadomości wnioski z badania porównawczego w ramach ITC wskazującego na potrzebę dalszej koordynacji donatorów w dziedzinie opodatkowania i rozwoju; zachęca Komisję do podjęcia podobnych inicjatyw i zwiększenia wsparcia na rzecz inicjatyw wielostronnych i regionalnych takich jak Afrykańskie Forum Administracji Podatkowej i Ośrodek Administracji Podatkowej Państw Ameryki; Usprawnienie struktur międzynarodowych w przeciwdziałaniu rajom podatkowym 15. podkreśla, że ODA w tradycyjnej postaci nie zdoła wykorzenić ubóstwa na świecie, jeżeli w ramach grupy G20, OECD i UE nie zostaną podjęte ambitne działania w celu ograniczenia działalności rajów podatkowych i szkodliwych struktur podatkowych; 16. zauważa, że od szczytu grupy G20, który odbył się w dniu 2 kwietnia 2009 r., ośrodki finansowe umiejscowione w rajach podatkowych zobowiązały się do poszanowania standardów OECD w zakresie przejrzystości i wymiany informacji; zauważa jednak, że szkodliwe struktury rajów podatkowych wciąż zajmują dominujące miejsce; ponownie wzywa do podjęcia działań wykraczających poza ramy OECD w celu zwalczania rajów podatkowych z uwagi na ich szkodliwy wpływ; 17. wyraża zaniepokojenie w związku z niepomyślnym skutkiem traktatów podatkowych dla podziału dochodów z podatków; zauważa, że metoda przyznawania prawa do opodatkowania w oparciu o kraj zamieszkania, nie zaś kraj źródła, przyczynia się do uczynienia rajów podatkowych bardziej korzystnym miejscem; sądzi, że dla sprawiedliwości należy dokonać rewizji traktatów podatkowych, co wiąże się z PE v /12 PR\ doc

7 możliwością przyznania pierwotnego prawa do opodatkowania w kraju źródła, gdzie faktycznie prowadzona jest działalność; 18. wzywa do przyjęcia międzynarodowej konwencji celem usunięcia szkodliwych struktur podatkowych, przewidującej kary zarówno dla terytoriów odmawiających współpracy, jak i dla instytucji finansowych współpracujących z rajami podatkowymi; apeluje do UE o przyjęcie środków pokrewnych amerykańskiej ustawie o przeciwdziałaniu nadużyciom ze strony rajów podatkowych; 19. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich. PR\ doc 7/12 PE v01-00

8 UZASADNIENIE Kontekst W kwietniu 2009 r. Komisja Europejska ogłosiła komunikat w sprawie dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania z zamiarem zapoczątkowania debaty na temat konkretnych działań, jakie mogłyby zostać podjęte w celu lepszego upowszechniania zasad dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania (przejrzystości, wymiany informacji i uczciwej konkurencji podatkowej). Dodatkowo Komisja opracowała dokument roboczy Podatki a rozwój współpraca z krajami rozwijającymi się w zakresie wspierania dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania. Celem dokumentu Komisji jest zwiększenie efektu synergii pomiędzy polityką podatkową a polityką rozwojową i uczynienie ich bardziej skutecznymi poprzez rozpoznanie trudności stojących przed krajami rozwijającymi się w kwestii mobilizacji dochodów w drodze opodatkowania, z uwzględnieniem czynników krajowych i międzynarodowych, oraz zaproponowanie możliwości podjęcia bardziej obszernych działań i lepszego wykorzystania przez UE istniejących funduszy i instrumentów. Ponadto w lutym 2010 r. Parlament Europejski zatwierdził rezolucję w tej sprawie. 1. Uwagi do dokumentu Komisji Pozytywne aspekty: Osiągnięcie MCR a sprawowanie rządów w dziedzinie opodatkowania Komisja jednoznacznie wskazuje na związek pomiędzy osiągnięciem MCR a sprawowaniem rządów w dziedzinie opodatkowania. Opodatkowanie ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia podstawy do rozwoju rozliczalnego i elastycznego systemu demokratycznego. Zasada własnej odpowiedzialności za strategie rozwoju UE zaangażowana jest w realizację zasady własnej odpowiedzialności za strategie rozwoju i reprezentuje stanowisko, że kraje rozwijające się przede wszystkim same ponoszą odpowiedzialność za swoje systemy dochodów, stosownie do swoich wewnętrznych okoliczności oraz wyborów gospodarczych i politycznych. Zaangażowanie na rzecz wsparcia systemów podatkowych krajów rozwijających się Celem Komisji jest wykorzystanie instrumentów UE do udzielania większego wsparcia w kształtowaniu systemów podatkowych krajów rozwijających się i realizowaniu zasad dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania, np. poprzez zwracanie większej uwagi na faktyczne uwzględnianie zasad dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania w programowaniu, wdrażaniu i monitorowaniu krajowych i regionalnych dokumentów strategicznych. Standard sprawozdawczości finansowej w podziale na kraje PE v /12 PR\ doc

9 Komisja popiera standard sprawozdawczości finansowej w podziale na kraje dla przedsiębiorstw wielonarodowych jako narzędzie służące wykrywaniu praktyk unikania zobowiązań podatkowych i uchylania się od płacenia podatków na świecie. Należy również podkreślić, że komunikat w sprawie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw zawierać będzie rozważania nad tym, w jaki sposób opracować system obowiązkowego ujawniania w rocznych sprawozdaniach finansowych informacji związanych z zarządzaniem. Międzynarodowy dialog i współpraca w dziedzinie opodatkowania Komisja dąży do przyspieszenia rozwoju międzynarodowego dialogu i współpracy w dziedzinie opodatkowania, przede wszystkim poprzez zwiększenie udziału krajów rozwijających się w istotnych forach międzynarodowych. Umowy w sprawie wymiany informacji podatkowych (TIEA) Komisja kładzie nacisk na potrzebę zawierania i wykonywania umów w sprawie wymiany informacji podatkowych (TIEA), w tym w drodze wielostronnego mechanizmu, na wzór dyrektywy UE w sprawie opodatkowania oszczędności opartej na automatycznej wymianie informacji. Negatywne aspekty: Dochody z ceł W dokumencie nie porusza się kwestii niekorzystnego wpływu liberalizacji handlu na ubogie kraje pod względem dochodów z ceł. O ile potwierdza się potrzebę przesunięcia źródła dochodów ze wspólnych taryf zewnętrznych w kierunku innych rodzajów opodatkowania, o tyle popiera się zacieśnianie integracji regionalnej poprzez dalszą liberalizację handlu. Tym sposobem Komisja jednoznacznie podaje w wątpliwość trudności wynikające ze stopniowego spadku dochodów z ceł, zwłaszcza dla ubogich krajów, które według badań MFW zdołały w najlepszym razie zastąpić 30% utraconych wpływów z opodatkowania handlu. Brak także wniosków mających na celu rozszerzenie podstawy opodatkowania, tak aby zapewnić sprawiedliwy i progresywny system podatkowy. Istniejące niedostatki OECD Komisja dąży do zachęcania i wspierania krajów rozwijających się w przyjęciu i wdrażaniu międzynarodowych standardów w dziedzinie opodatkowania, nie krytykując przy tym ani nie czyniąc uwag na temat ich niedostatków w kontekście OECD. W tej kwestii należy przypomnieć, że zgodnie z kodeksem postępowania OECD rządy mogą uniknąć wpisu na czarną listę jedynie poprzez zobowiązanie się do poszanowania zasad wymiany informacji, wskutek czego kodeks ten sprowadza się do deklaracji zasad, która nie ma przełożenia w praktyce. Przyjęcie i wdrażanie wytycznych OECD dotyczących cen transferowych Choć Komisja popiera przyjęcie i wdrażanie wytycznych OECD dotyczących cen transferowych przez kraje rozwijające się, wspomina o potrzebie zbadania stosowania zasady niezależnego ustalania cen, nie proponując przy tym innych metod. Stopniowy spadek dochodów z podatków Niestety brak wzmianki o stopniowym spadku dochodów z podatków wynikającym z konkurencji podatkowej pomiędzy krajami w zglobalizowanej gospodarce. PR\ doc 9/12 PE v01-00

10 Wybrane niezbędne działania A. Przeciwdziałanie rajom podatkowym 1. Przeciwdziałanie rajom podatkowym to priorytet o zasadniczym znaczeniu dla osiągnięcia MCR. W istocie raje podatkowe przyczyniają się do osłabiania instytucji i systemu politycznego w krajach rozwijających się. Zwiększają opłacalność przestępstw gospodarczych, zachęcają do pogoni za zyskiem i sprzyjają niesprawiedliwemu podziałowi dochodów z podatków. i) Tajemnica transakcji praktykowana w rajach podatkowych skutkuje asymetrią informacji pomiędzy inwestorami, w związku z czym zmniejsza wydajność międzynarodowych rynków finansowych. Sytuacja ta pociąga za sobą wyższą premię za ryzyko, a co za tym idzie zwiększa koszty zadłużenia zarówno dla zamożnych, jak i dla ubogich krajów. ii) Traktaty podatkowe przyczyniają się do uczynienia z rajów podatkowych bardziej korzystnego miejsca. Obszerny zbiór dwustronnych traktatów podatkowych ma na celu zaradzić potencjalnemu problemowi podwójnego opodatkowania wynikającemu z zasady, zgodnie z którą na mocy międzynarodowego prawa podatkowego zyski kapitałowe może opodatkować zarówno kraj, w którym właściciel ma miejsce zamieszkania lub siedzibę (kraj zamieszkania lub siedziby), jak i kraj, w którym osiąga się dochody (kraj źródła przychodów). W przypadku rajów podatkowych, w których podmioty prawne rejestrują się wyłącznie ze względu na ułatwienia podatkowe, stosowanie zasady kraju zamieszkania lub siedziby skutkuje nierównym podziałem dochodów z podatków, gdyż działalność gospodarcza prowadzona w raju podatkowym jest w rzeczywistości bardzo ograniczona. W takich okolicznościach względy sprawiedliwości wskazują, że to kraj źródła powinien mieć prawo do opodatkowania. iii) O ile wiele traktatów podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi OECD a krajami rozwijającymi się uwzględnia wpływ zasady kraju zamieszkania lub siedziby na rozłożenie podatków poprzez uprawnienie kraju źródła do nakładania podatku u źródła do określonej kwoty (system ten sprawia więc, że do kraju źródła także trafia część dochodów z podatków), o tyle traktaty podatkowe pomiędzy rajami podatkowymi a innymi krajami rozwijającymi się nie przewidują takiego podatku u źródła. iv) Traktaty podatkowe pomiędzy rajami podatkowymi a krajami rozwijającymi się nierzadko przyczyniają się do znacznego zmniejszenia podstawy opodatkowania w krajach rozwijających się, a słabe finanse publiczne to jedno z głównych wyzwań w wielu krajach rozwijających się. Ponadto traktaty podatkowe nie wpłyną na szkodliwe struktury istniejące w rajach podatkowych (np. stosowanie zasad tajemnicy transakcji i fikcyjnego miejsca zamieszkania). W związku z tym należy dopilnować, aby traktaty podatkowe nie utrudniały dalszych działań wymierzonych w raje podatkowe i zostały poddane odpowiedniej rewizji. B. Niewłaściwe oszacowanie wartości wymiany handlowej Niewłaściwe oszacowanie wewnątrzgrupowych transakcji w celu przenoszenia zysków z PE v /12 PR\ doc

11 krajów o wysokich podatkach do krajów o niskich podatkach to jeden z najsilniejszych bodźców do nielegalnego odpływu środków finansowych. Stanowi to poważny problem zarówno dla zamożnych, jak i dla ubogich krajów: prowadzi do daleko idącego zakłócenia konkurencji pomiędzy przedsiębiorstwami krajowymi i wielonarodowymi, a także może spowodować znaczną utratę dochodów z podatków. Do wytycznych OECD dotyczących cen transferowych dla przedsiębiorstw wielonarodowych wciąż można wprowadzić ulepszenia. C. Niedostatki struktur międzynarodowych w przeciwdziałaniu rajom podatkowym Choć kwestiami dotyczącymi szkodliwego wpływu rajów podatkowych zajmuje się szereg organizacji międzynarodowych (OECD, MFW, FATF, FSF, ONZ), mandat żadnej z nich nie dotyczy bezpośrednio rajów podatkowych. Współpraca międzynarodowa w tej dziedzinie ukierunkowana jest głównie na kwestie prania pieniędzy i zawierania traktatów podatkowych obejmujących prawo do uzyskiwania od innych państw szczególnych informacji z zakresu opodatkowania. Ponadto w odniesieniu do ram międzynarodowych wyróżnić można szereg zasadniczych niedostatków: kraje rozwijające się wykluczone są z szeregu inicjatyw (jak w przypadku OECD i FATF); ani jedna z inicjatyw nie jest odpowiednia do zaradzenia głównym problemom związanym z nielegalnym przepływem środków finansowych, obejmującym brak automatycznej wymiany informacji na temat własności i wglądu w ceny transferowe w przedsiębiorstwach; pełny udział w poszczególnych forach i inicjatywach często wymaga takiego stopnia wiedzy, doświadczenia i potencjału, jakiego nie ma wiele krajów rozwijających się. D. Klątwa zasobów naturalnych W rozmaitych krajach, które nazwać można rentierskimi (czerpią one korzyści z sowitych zysków z tytułu eksploatacji zasobów naturalnych, zwłaszcza wydobycia ropy naftowej i minerałów) i które nie muszą opodatkowywać swoich obywateli, występują tendencje do: zachowania niezależności od obywateli jako podatników, a co za tym idzie pozostawiania obojętnym na ich postulaty; rzadkiego wprowadzania zachęt na rzecz wspierania ogólnego rozwoju gospodarczego; wykorzystywania dochodów z ropy naftowej do przekupywania opozycji i finansowania służb bezpieczeństwa wewnętrznego stosujących środki represji; rzadkiego wprowadzania zachęt na rzecz powstania wydajnej administracji ściągającej podatki i kierującej polityką podatkową. Podjęto inicjatywy na rzecz wspierania większej przejrzystości w odniesieniu do wydatkowania zysków z tytułu eksploatacji zasobów naturalnych, obejmujące nowatorskie przedsięwzięcia takie jak inicjatywa na rzecz przejrzystości w przemyśle wydobywczym. Należy wspierać takie inicjatywy, a korporacje transnarodowe muszą ujawniać dane dotyczące zysków i podatków płaconych w poszczególnych krajach, tak aby można było porównać, ile płacą w każdym z krajów rozwijających się, w których prowadzą działalność. PR\ doc 11/12 PE v01-00

12 Sprawozdawczość w podziale na kraje współgra ze wsparciem udzielanym przez przedsiębiorstwa wielonarodowe w dziedzinie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw. E. Globalizacja a problemy podatkowe Globalizacja pogłębia problemy podatkowe, zważywszy że ruchomy kapitał w skali światowej staje się trudniejszy do opodatkowania. Problem ten w szczególności dotyczy opodatkowania zysków kapitałowych przedsiębiorstw zarejestrowanych w rajach podatkowych. W polityce krajów rozwijających się powinno być niezbędne miejsce na wprowadzenie kontroli kapitałowej i innych środków w celu ukrócenia spekulacji i zapewnienia stabilizacji finansowej. Rozszerzenie podstawy opodatkowania Rozszerzenie podstawy to priorytet o zasadniczym znaczeniu dla umożliwienia osiągnięcia MCR przez ubogie kraje 1. Przez ostatnie dwa dziesięciolecia reformy systemu podatkowego przeprowadzone na świecie obejmowały odejście od systemu opartego na opodatkowaniu handlu i wprowadzenie na dużą skalę podatków konsumpcyjnych (VAT). Jednym z problemów wymagających uwagi jest stosunkowy spadek wpływów z opodatkowania handlu (jako wynik liberalizacji celnej) i wprowadzenie podatków konsumpcyjnych takich jak VAT czy podatki od energii. Choć opodatkowanie pośrednie to praktyczny sposób na rozszerzenie podstawy opodatkowania w gospodarkach o dużym sektorze nieformalnym, VAT nie jest idealnym instrumentem, ponieważ stanowi regresywny system opodatkowania. Ponadto wadą podatku VAT jest to, że ściąga się go trudniej niż podatki od handlu, które zastąpił. Reforma systemu podatkowego powinna być ukierunkowana na rozwój opodatkowania bezpośredniego, przy czym dopilnować należy, aby przedsiębiorstwa wielonarodowe płaciły sprawiedliwą część podatków. Własna odpowiedzialność za strategię podatkową Opodatkowanie to nie tylko kwestia techniczna, którą można przenosić z jednego otoczenia do drugiego, nie biorąc przy tym pod uwagę miejscowego systemu władzy. Podejście donatorów musi uwzględniać szczególne warunki społeczno-gospodarcze każdego z krajów. Lepsza koordynacja pomiędzy donatorami Donatorzy mogą uczynić więcej w celu wspierania wysiłków na rzecz zwiększania dochodów w krajach partnerskich, używając sposobów, które mogą usprawnić sprawowanie rządów. Badanie pod kierunkiem MFW z 2005 r. wskazuje, że z 7,1 miliarda USD przeznaczonych w 2005 r. na dwustronną pomoc na rzecz administracji rządowej, polityki gospodarczej i zarządzania finansami sektora publicznego jedynie 1,7% przeznaczono na pomoc w dziedzinie opodatkowania. W 2004 r. odsetek ten wynosił 2,7%, w 2003 r. 2,2%, a w 2002 r. 3,5% 2. Ponadto istnieje potrzeba lepszego odzwierciedlenia wpływu różnych rodzajów pomocy na rozliczalność i opodatkowanie w wymiarze krajowym. 1 O ile wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych stanowią około 7% PKB w krajach rozwiniętych, a podatek płacony jest przez około 45% ludności, o tyle w krajach rozwijających się to jedynie 2% PKB i mniej niż 5% ludności. 2 Źródła: Governance, Taxation and Accountability: issues and practices [Sprawowanie rządów, opodatkowanie i rozliczalność: problemy i praktyki], OECD, 2008 r. PE v /12 PR\ doc