Po wydarzeniach w 2007 roku dosz³o w Polsce do zmniejszenia o 40% liczby przeszczepieñ narz¹dów pobieranych od dawców zmar³ych. Zastanawialiœmy siê

Transkrypt

1 Po wydarzeniach w 2007 roku dosz³o w Polsce do zmniejszenia o 40% liczby przeszczepieñ narz¹dów pobieranych od dawców zmar³ych. Zastanawialiœmy siê wówczas w œrodowisku transplantacyjnym nad sposobami wyjœcia z kryzysu. Wydawa³o siê, e jednym ze sposobów by³oby stworzenie, na wzór Hiszpanii stanowiska szpitalnych koordynatorów transplantacyjnych. Z inicjatywy Polskiej Unii Medycyny Transplantacyjnej, wspólnie z dr med. Jaros³awem Czerwiñskim z Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji Poltransplant zwróciliœmy siê do Rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Profesora Leszka P¹czka z proœb¹ o rozwa enie mo liwoœci uruchomienia w Uczelni Podyplomowych Studiów Koordynatorów Transplantacyjnych. Po uzyskaniu pozytywnej decyzji Senatu i zdobyciu œrodków finansowych z Ministerstwa Zdrowia przygotowaliœmy wspólnie z dr Anna Jakubowsk¹-Wineck¹ program szkolenia. Do wspó³pracy zaprosiliœmy lekarzy i koordynatorów z ró nych czêœci Polski. Pierwsza Edycja studiów odby³a siê 2007 roku. Program Partnerstwo dla Transplantacji powsta³ z inicjatywy Polskiej Unii Medycyny Transplantacyjnej i rozpocz¹³ dzia³anie w roku Aktualnie realizowany jest wspólnie z Poltransplantem. Jest to kompleksowy program zwiêkszenia aktywnoœci w zakresie pobierania narz¹dów od dawców zmar³ych, który ³¹czy rozwi¹zania stosowane w okresie ostatnich kilku lat w ró nych krajach œwiata, przystosowane do warunków w Polsce. Nale ¹ do nich zatrudnienie koordynatorów szpitalnych, szkolenie w zakresie komunikacji interpersonalnej (tzw. warsztaty psychologiczne) z udzia³em aktorów, edukacja personelu szpitalnego (typu ETPOD), organów za³o ycielskich szpitali (starostowie, marsza³kowie) oraz kapelanów szpitalnych. W bie ¹cym roku staramy siê o zwiêkszenie udzia³u Okrêgowych Rad Lekarskich. 83

2 W ostatnim roku, w ramach Programu, odby³y siê liczne spotkania z konwentami powiatów województw: mazowieckiego, wielkopolskiego, podkarpackiego, lubelskiego, podlaskiego, warmiñsko- -mazurskiego i œwiêtokrzyskiego. Przeprowadzono spotkania w szpitalach z przedstawicielami organu za³o ycielskiego oraz prowadzono edukacjê pracowników s³u by zdrowia w województwach: l Lubelskim (Zamoœæ, Bia³a Podlaska, Szpital Wojewódzki Lublin, Szpitale Kliniczne Lublin, Che³m, Sandomierz); l Mazowieckim (Otwock, Miñsk Mazowiecki); l Warmiñsko-Mazurskim (E³k, Mr¹gowo, Bartoszyce, Olsztyn Szpital Wojewódzki, Szpital Miejski, Szpital Dzieciêcy, Dzia³dowo, I³awa, Kêtrzyn, Szczytno); l Podkarpackim (Szpital Wojewódzki Rzeszów, Jas³o, Jaros³aw, Krosno, Mielec, Dêbica, Brzozów, Le ajsk, Stalowa Wola, Tarnobrzeg, Sanok); l Kujawsko Pomorskim (Bydgoszcz, W³oc³awek, Toruñ); l Œwiêtokrzyskim (Kielce, Ostrowiec Œwiêtokrzyski, Koñskie, Starachowice, W³oszczowa). W roku 2012 we Wroc³awiu, Ostrowcu Œwiêtokrzyskim, Koñskich i om y przeprowadzono warsztaty psychologiczne z zakresu komunikacji interpersonalnej. W ramach Programu zorganizowano tak e wyk³ady dla Alumnów w Wy szych Seminariach Teologicznych w Rzeszowie, Przemyœlu, Sandomierzu, Zamoœciu i Warszawie oraz spotkania z kapelanami szpitalnymi w Rzeszowie, Warszawie, Zamoœciu, Lublinie i Poznaniu. W Samorz¹dowych Centrach Doskonalenia Nauczycieli oraz szko³ach przeprowadzono liczne wyk³ady oraz zajêcia edukacyjne promuj¹ce tematykê dawstwa narz¹dów. Wspólnie z Centrum Organizacyjno Koordynacyjnym ds. Transplantacji Polska Unia Medycyny Transplantacyjnej zorganizowa³a szkolenia typu ETPOD w 22 szpitalach terenowych. 84

3 Analizuj¹c efektywnoœæ Programu, w 2012 roku dosz³o do wyraÿnego zwiêkszenia (w porównaniu do 2011 roku) liczby zg³oszeñ zmar³ych dawców w województwach: podkarpackim: z 12 pobrañ do 26 w 2012r (12,4 pmp) wzrost o 116% ma³opolskim: z 26 pobrañ do 36 w 2012r (11,0 pmp) wzrost o 38% dolnoœl¹skim: z 35 pobrañ do 50 w 2012r (17,2 pmp ) wzrost o 61% wielkopolskim: z 69 pobrañ do 87 w 2012r (25,2 pmp) wzrost o 26% zachodniopomorskim: z 44 pobrañ do 48 w 2012r (28,0 pmp) wzrost o 9% warmiñsko-mazurskim: z 27 pobrañ do 28 w 2012r, (20,0 pmp) wzrost o 3% Wykres 1. Województwo podkarpackie, pobrania narz¹dów od zmar³ych dawców (pmp) w latach Wykres 2. Województwo podkarpackie, pobrania narz¹dów od zmar³ych dawców (pmp) w latach

4 Tabela 1. Nowe szpitale bior¹ce aktywny udzia³ w identyfikacji potencjalnych dawców narz¹dów Województwo Nowe Szpitale dolnoœl¹skie 4 / 3 kujawsko-pomorskie 3 lubelskie 6 / 1 lubuskie 5 ³ódzkie 3 / 0 ma³opolskie 8 / 4 mazowieckie 6 / 3 opolskie 3 / 2 podkarpackie 2 / 4 podlaskie 0 / 2 warmiñsko-mazurskie 2 / 2 wielkopolskie 3 / 3 zachodniopomorskie 0 W zakresie dzia³añ zmierzaj¹cych do zwiêkszenia liczby przeszczepieñ nerek od dawców rodzinnych, oprócz licznych wyk³adów i akcji edukacyjnych przygotowano film (DVD) Brat dla Brata z informacjami dla rodzin pacjentów dializowanych oraz zorganizowano dla nich spotkania w stacjach dializ w Zamoœciu, Lublinie, Wroc³awiu, Poznaniu, Krakowie, I³awie, Olsztynie, odzi, Rzeszowie, Przemyœlu i Warszawie. Szczegó³owy plan rozwoju dawstwa rodzinnego opracowany przez Przewodnicz¹cego KRT i Konsultantów Krajowych realizowany jest w ramach Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej. Oddanie nerki w celu jej przeszczepienia jest wk³adem dawców w system ochrony zdrowia. W zamian Resort Zdrowia lub P³atnik powinien zapewniæ: 1. Rzeczywisty i pe³ny zwrot wszystkich poniesionych przez dawcê kosztów a. Badania przed oddaniem nerki i operacja b. Pe³nop³atne zwolnienie c. Ambulatoryjne badania odleg³e (+ koszt dojazdu) 2. Ubezpieczenie dawców rodzinnych w przypadku braku ubezpieczenia polskiego (zmiana ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym lub ustawy transplantacyjnej) 3. Dodatkowe ubezpieczenie od szkód medycznych (ciê kie powik³ania lub zgon) 4. Aktywny udzia³ w identyfikacji potencjalnych dawców narz¹dów. Ponadto, na mapie Polski pojawi³y siê nowe szpitale bior¹ce aktywny udzia³ w identyfikacji potencjalnych dawców narz¹dów (Tabela 1). Bezwzglêdnymi warunkami powodzenia realizacji programu s¹: 1. Podejmowanie dzia³añ zmierzaj¹cych do zwiêkszenia liczby narz¹dów pozyskiwanych od dawców ywych i zmar³ych (Tabela 2). 2. Zobowi¹zanie Konsultantów Krajowych przez Ministra Zdrowia (Wojewoda zobowi¹ e Konsultantów Wojewódzkich) do sta³ego monitorowania mo liwoœci pobrania narz¹dów. 3. Przekazanie przez MZ informacji do NFZ o traktowaniu procedur pobierania i przeszczepiania narz¹dów oraz d³ugoterminowej opieki ambulatoryjnej, jako niepodlegaj¹cych limitom. 4. Sta³e, aktywne monitorowanie programu przez jednostki koordynuj¹ce, Konsultantów Krajowych i Wojewódzkich, oddzia³y wojewódzkie NFZ oraz zaanga owanie w program wszystkich oœrodków transplantacyjnych. 5. Zwrócenie siê MZ z proœb¹ do Wicemarsza³ków odpowiadaj¹cych za zdrowie w poszczególnych województwach oraz do Wojewodów o nadzorowanie programu rozwoju przeszczepiania narz¹dów. 86

5 Tabela 2. Dzia³ania podejmowane celem zwiêkszenia liczby pozyskiwanych narz¹dów od dawców ywych i zmar³ych Cel: zwiêkszenia liczby narz¹dów pozyskiwanych od dawców zmar³ych 1. Prowadzenie dzia³alnoœci edukacyjnej (studia, egzaminy specjalizacyjne, szkolenia szpitalne) w celu szerzenia akceptacji œmierci mózgu, jako zgonu cz³owieka. 2. Monitorowanie zgonów szpitalnych. 3. Zaliczanie procedur transplantacyjnych (rozpoznawanie zgonu, pobieranie i przeszczepianie, opieka szpitalna i ambulatoryjna) do grupy procedur nielimitowanych (jak porody). 4. Podejmowanie wspó³pracy terenowej z administracj¹ pañstwow¹ i samorz¹dow¹. Cel: zwiêkszenia liczby nerek pozyskiwanych od dawców ywych 1. Poprawianie œwiadomoœci w zakresie kwalifikacji potencjalnych biorców. 2. Utworzenie stanowiska koordynatora przeszczepów rodzinnych w stacjach dializ. 3. Rozpowszechnianie nieinwazyjnych sposobów pobierania nerki. 4. Wprowadzenie specjalnych ubezpieczeñ od ciê kich powik³añ lub zgonów w okresie oko³ooperacyjnym. 5. Stworzenie jasnych kryteriów finansowania badañ potencjalnych dawców, pobytu szpitalnego i bezwzglêdnie koniecznej wieloletniej opieki ambulatoryjnej. 6. Nadzorowanie p³atnika (NFZ). Na rok 2013 zaplanowano liczne spotkania, wyk³ady i szkolenia maj¹ce promowaæ transplantologiê w zakresie przeszczepiania narz¹dów od dawców zmar³ych i dawców rodzinnych. Szczegó³owy plan dzia³añ prezentuje Tabela 3. Tabela 3. Plan dzia³añ w zakresie rozwoju przeszczepiania narz¹dów od dawców zmar³ych i dawstwa rodzinnego na rok 2013 Zadania na poziomie województwa W zakresie pobierania narz¹dów od zmar³ych 1. Spotkanie w Urzêdzie wojewody z Konsultantami ds. anestezjologii, neurologii i neurochirurgii omówienie dzia³añ PT Konsultantów w zakresie edukacji i kwartalnego monitorowania zgonów w Oddzia³ach Intensywnej Terapii, neurologii i neurochirurgii. 2. Spotkanie w urzêdzie Marsza³ka z Dyrektorami Szpitali marsza³kowskich i zwrócenie uwagi na to, e podstawowym zadaniem ka dego szpitala jest zapewnienie potrzeb zdrowotnych mieszkañców regionu, w tym dba³oœæ o pobieranie narz¹dów od zmar³ych, w celu ich przeszczepienia. 3. Spotkanie z Dyrektorem Wojewódzkiego Oddzia³u NFZ W celu omówienia mo liwoœci wspó³pracy i finansowania w zakresie komisyjnego rozpoznawania zgonu (i promocji dawstwa rodzinnego w stacjach dializ). 4. Spotkanie z Konwentem Powiatów i przedstawienie informacji o aktywnoœci donacyjnej ich szpitali (i wyników poprzedniego spotkania). 5. Spotkanie z Prokuratorem Okrêgowym i proœba o spotkanie z prokuratorami okrêgowymi. 6. Spotkanie z W³adzami miejscowego Uniwersytetu w celu umówienia wyk³adów o tematyce pro transplantacyjnej: a. Wyk³adów otwartych dla spo³eczeñstwa, b. Wyk³adów dla studentów. 7. Spotkanie w Okrêgowej Izbie Lekarskiej w celu uzyskania wspó³pracy w zakresie promocji przeszczepiania narz¹dów organizacja otwartej sesji Rady lekarskiej. 8. Spotkania w Urzêdach Starosty w celu omówienia taktyki edukacji pro transplantacyjnej w szko³ach i dla mieszkañców powiatu. 9. Ponowne spotkania w Szpitalach powiatowych z przedstawicielem organu za³o ycielskiego (starosta). Omówienie wyniku poprzedniego spotkania i ustalenie planu dzia³ania: a. Szkolenie personelu szpitalnego typu ETPOD, b. Ewentualne szkolenie w zakresie komunikacji interpersonalnej (tzw. warsztaty psychologiczne). 10. Spotkania w Urzêdach diecezjalnych i uzyskanie zgody na: a. Szkolenie kapelanów szpitalnych, b. Wyk³ady dla alumnów Wy szych seminariów teologicznych. 87

6 Tabela 3 (cd). Plan dzia³añ w zakresie rozwoju przeszczepiania narz¹dów od dawców zmar³ych i dawstwa rodzinnego na rok 2013 W zakresie promocji dawstwa rodzinnego Dzia³ania te w adnym stopniu nie interferuj¹ z Programem Rozwoju Dawstwa Rodzinnego. Prowadzone bêd¹ w poszczególnych województwach z udzia³em Konsultantów wojewódzkich w dziedzinie nefrologii i ogranicz¹ siê do poziomu stacji dializ. Zasadniczym elementem dzia³ania bêd¹ spotkania w poszczególnych stacjach dializ z RODZINAMI PACJENTÓW i pacjentami, z udzia³em miejscowego kapelana. Poniewa ponad 50% stacji ma prywatnego w³aœciciela, spotkania uzgodnione zosta³y z niepublicznym stacjami dializ, które przed 2 laty stworzy³y program rozwoju dawstwa rodzinnego Bliscy Sobie Dyrekcje sieci Fresenius i Diaverum oraz Medyk obieca³y wspó³pracê organizacyjn¹ w tym zakresie. W 2012 roku odby³y siê 4 spotkania w stacjach województwa podkarpackiego i lubelskiego. Ma³opolski Oddzia³ Narodowego Funduszu Zdrowia z w³asnej inicjatywy w 2012 roku, rozpocz¹³ dzia³ania maj¹ce na celu zwiêkszenie odsetka przeszczepów rodzinnych. Obecnie dzia³ania te prowadzone s¹ wspólnie z Polsk¹ Uni¹ Medycyny Transplantacyjnej i Konsultantem Krajowym ds. Transplantologii. Prof. Wojciech Rowiñski Konkurs plastyczny Transplantacja dar ycia. Jestem na TAK W Wojewódzkim Konkursie Plastycznym Transplantacja - dar ycia. Jestem na TAK, adresowanym do uczniów gimnazjów i szkó³ ponadgimnazjalnych z terenu Mazowsza, wziêli udzia³ uczniowie ze 189 szkó³. Nades³ano a 477 prac. Inicjatywa Wojewody Mazowieckiego, Mazowieckiego Kuratora Oœwiaty, Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Poltransplantu realizowana by³a w ramach programu Partnerstwo dla transplantacji w województwie mazowieckim, którego za³o eniem jest uzyskanie spo³ecznego poparcia dla dawstwa narz¹dów pobieranych od osób zmar³ych oraz dawców rodzinnych. Konkurs odbywa³ siê w dwóch kategoriach wiekowych dla uczniów gimnazjów i uczniów szkó³ ponadgimnazjalnych. Komisja konkursowa (31 stycznia 2013 r.) dokona³a oceny z³o onych prac przyznaj¹c w kategorii gimnazja : W kategorii gimnazja przyznano nagrody (kolejno za I, II i III miejsce) dla: Jakuba Pi³ki z Gimnazjum im. Jana Paw³a II w Pilawie, Natalii Skrok z Europejskiego Gimnazjum Jêzykowego im. Unii Europejskiej w Radomiu i Agnieszki Szab³owskiej z Gimnazjum im. Papie a Jana Paw³a II w W¹sewie. 4 wyró nienia dla: Doroty Budziszewskiej z Publicznego Gimnazjum im. Jana Paw³a II w Czerwonce, Katarzyny Skrzypek z Europejskiego Gimnazjum Jêzykowego im. Unii Europejskiej w Radomiu, anety Albinowskiej z Gimnazjum nr 3 im. Fryderyka Chopina w Zespole Szkó³ w Sochaczewie oraz Jakuba Pacu³ka z Zespo³u Szkó³ Ogólnokszta³c¹cych w Jedlni-Letnisku. W kategorii szko³y ponadgimnazjalne natomiast przyznano: nagrody (za I, II i III miejsce) dla: Magdy Filipiak z Zespo³u Szkó³ im. Jana Paw³a II w Ró anie, Dominiki Stolarczyk z Zespo³u Szkó³ Zawodowych Nr 3 im. Kard. Stefana Wyszyñskiego w Ostro³êce i anety Jasiñskiej z Liceum Ogólnokszta³c¹cego im. mjr Henryka Sucharskiego w Sierpcu.; 3 wyró nienia dla: Mileny Kwiecieñ z Zespo³u Szkó³ Budowlanych im. Kazimierza Wielkiego w Radomiu, Sebastiana Kowala z Zespo³u Szkó³ Elektronicznych im. Bohaterów Westerplatte w Radomiu oraz Agnieszki Niemiec z Zespo³u Szkó³ im. Jaros³awa Iwaszkiewicza w Sochaczewie. 88