- GRYPA I INFEKCJE GRYPOPOCHODNE - WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C. - WŚCIEKLIZNA

Transkrypt

1 - GRYPA I INFEKCJE GRYPOPOCHODNE - WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C. - WŚCIEKLIZNA O GRYPIE(influenza) PRAWIE WSZYSTKO Grypa atakuje osoby w różnym wieku, ale jej konsekwencje są widoczne w najbardziej wrażliwych populacjach: większość z przypadków śmiertelnych na świecie związanych z grypą odnotowano u bardzo młodych i starszych pacjentów oraz u pacjentów cierpiących na schorzenia przewlekłe, np. takie jak astma czy cukrzyca. Odsetek szczepień w tych populacjach wysokiego ryzyka oraz wśród osób kontaktujących się z nimi powinien być podwyższony. Każdego roku na grypę choruje od 0,5 do 1,5 miliarda osób. Podczas corocznej epidemii na grypę choruje 5%-15% populacji, ale odsetek chorych może osiągnąć nawet 30%-50% u dzieci i wśród osób starszych oraz w innych grupach ryzyka. Sezon epidemiczny grypy trwa od 1 października roku poprzedniego do 30 kwietnia roku następnego. GRYPA JEST NADAL BARDZO GROŹNĄ CHOROBĄ Pomimo, że jest już dobrze znaną chorobą- jej przypadki opisywano już w starożytności - grypa jest nadal chorobą bardzo groźną. Tylko w Stanach Zjednoczonych coroczna epidemia powoduje około przypadków śmiertelnych i ponad hospitalizacji rocznie. Znacznie mniej wiadomo o skutkach grypy w krajach rozwijających się ze względu na niedostatecznie rozwinięty system monitoringu grypy. W rejonach tropikalnych zachorowania na grypę mogą występować podczas całego roku, ale ich udział w całkowitej zachorowalności i śmiertelności jest niejasny i przeważnie nieoszacowany nawet, jeżeli podczas epidemii jest dużo ofiar śmiertelnych. Trudno jest dokładnie oszacować skutki tych epidemii, ale zgodnie z danymi WHO, powodują one rocznie 3-5 milionów poważnych zachorowań oraz pomiędzy do przypadków śmiertelnych na całym świecie. Najwięcej przypadków śmiertelnych występuje w grupie najmłodszych dzieci, u osób starszych oraz u osób z przewlekłymi chorobami, takimi jak cukrzyca, choroby serca oraz płuc i choroby obniżające odporność. Wtórne bakteryjne zapalenie płuc jest najczęściej występującym powikłaniem pogrypowym, które prowadzi do znacznego wzrostu liczby hospitalizacji i zgonów. U zdrowych osób dorosłych zwykle rekonwalescencja po zachorowaniu na grypę trwa jeden do dwóch tygodni, ale epidemie grypy i tak stanowią poważne obciążenie ekonomiczne związane z kosztami medycznymi, nieobecnością w pracy, absencją chorobową i tzw. kosztami utraconych możliwości. WPŁYW SZCZEPIEŃ Inaktywowane szczepionki przeciwko grypie stosowane są od wielu lał i są bezpieczne. Skutecznie zapobiegają grypie i jej powikłaniom. Korzyści zdrowotne zaobserwowano u osób ze wszystkich grup wiekowych i grup ryzyka. U osób starszych, szczepienia powodują obniżenie zachorowalności na grypę o 60% i śmiertelności powodowanej przez grypę o 70-80%. U zdrowych osób dorosłych skuteczność szczepienia przeciw grypie wynosi 70-90%, a u dzieci od 60 do 90%. Szczepienia, jak wykazano, zapewniają również istotne korzyści ekonomiczne. Szczepienia są podstawową metodą zapobiegania grypie i obniżania kosztów związanych z epidemią. Aktualnie szczepienia przeciw grypie nie są stosowane w wystarczającym stopniu, szczególnie w przypadku osób z grup ryzyka.

2 ZMIENNY WIRUS Grypa jest wywoływana przez wirus atakujący górne drogi oddechowe. Wirus jest przenoszony drogą kropelkową, gdy zakażona osoba kaszle, kicha lub po prostu mówi. Zakazić się można także poprzez dotknięcie zarażonych powierzchni. Osoba chora na grypę może zarażać innych na dzień przed wystąpieniem objawów choroby, a także, przez co najmniej 6 dni po ich wystąpieniu. U małych dzieci wydalanie wirusów zazwyczaj trwa dłuższej. Aktualnie występują trzy typy wirusa grypy A, B i C. Jedynie wirusy grypy typu A i B mogą powodować epidemie wśród ludzi. Wirusy grypy typu A są główną przyczyną większych epidemii, łącznie z światowymi pandemiami, podczas gdy infekcje grypy typu B często wywołują wzrost zachorowań lokalnych. Wirusy grypy typu A są podzielone na podtypy w oparciu o dwa białka znajdujące się na powierzchni wirusa, znanych jako antygeny o nazwie hemaglutynina (H) oraz neuramini-daza (N). Stałe zmiany dotyczą antygenów powierzchniowych (zwane są przesunięciem antygenowym) i oznaczają, że szczepionki muszą być każdego roku zmieniane, aby zawrzeć w nich najnowsze, ostatnio krążące, warianty wirusa grypy typu A (H3N2), A (H1N1)i typu B. OD EPIDEMII DO PANDEMII Główne zmiany genetyczne wirusów grypy typu A dotyczą hemaglutyniny. Powodują one powstanie nowego wirusa, który różni się od krążącego w poprzednich latach. Rozprzestrzenienie się tych nowych wirusów we wrażliwych populacjach może powodować pandemie światowe. Na przykład pandemia grypy zwanej hiszpanką", która dotknęła populację ludzką w latach i jak się przypuszcza, zabiła milionów osób. PRODUKCJA SZCZEPIONEK PRZECIW GRYPIE TO WYZWANIE Ponieważ nowe szczepy wirusa grypy ciągle rozwijają się i zmieniają, nowe szczepionki muszą być produkowane każdego roku, aby były dostosowane do aktualnie krążących szczepów. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ustanowiła międzynarodowy system nadzoru: Światowa Sieć Nadzoru nad Grypą (Global Influenza Surveillance Network), 112 Krajowych Ośrodków ds. Grypy (National Influenza Centers) w 83 krajach oraz cztery centra WHO współpracujące w celu identyfikacji nowych szczepów grypy i ich wyboru na dany sezon. W oparciu o zebrane informacje, WHO rekomenduje nowy skład szczepionek, który docelowo dotyczy trzech najbardziej prawdopodobnych szczepów wirusa grypy, które w danym sezonie będą wywoływały zachorowania. W chwili, gdy są wydawane zalecenia (w lutym dla półkuli północnej i we wrześniu dla półkuli południowej), producenci szczepionek muszą w bardzo krótkim czasie stworzyć szczepionkę według nowej formuły, co wiążę się z namnożeniem wirusów grypy na jajach (każdy szczep oddzielnie), ich inaktywacją ( zabiciem"), oczyszczaniem a następnie łączeniem w jedną szczepionkę z trzema różnymi szczepami wirusa grypy. Po wyprodukowaniu szczepionki należy przetestować jej immunogenność (zdolność do wytworzenia i wzrostu przeciwciał przeciw wirusowi grypy) oraz bezpieczeństwo w badaniach klinicznych, uzyskać dopuszczenie do stosowania u ludzi. Po testach klinicznych można wyprodukować szczepionkę w milionach potrzebnych dawek oraz dostarczyć w czasie odpowiednim dla szczepień, aby można było je przeprowadzić przed rozpoczęciem się kolejnej epidemii grypy. GRYPA U DZIECI U dzieci w wieku poniżej 2 lat istnieje wysokie ryzyko wystąpienia powikłań pogrypowych. Komitet Doradczy d/s Szczepień w USA (ACIP) zdecydowanie zaleca szczepienie dzieci w wieku od 6 do 23 miesięcy oprócz dzieci w wieku powyżej 6 m.ż. z chorobami przewlekłymi.

3 Grypa jest powszechną chorobą wieku dziecięcego. Podczas epidemii, najwyższa liczba przypadków choroby jest odnotowywana u dzieci do 14 r.ż.. Liczba ta może przekroczyć 40% u dzieci w wieku przedszkolnym i 30% u dzieci w wieku szkolnym. Grypa jest przyczyną większej liczby hospitalizacji niż inne choroby, którym można zapobiegać stosując szczepionki i jest główną przyczyną zgonów u dzieci. Wiadomo, że u dzieci z przewlekłymi chorobami układu sercowo-naczyniowego lub oddechowego (łącznie z astmą), określonymi chorobami metabolicznymi (takimi jak cukrzyca), zaburzeniami czynności nerek lub obniżoną odpornością istnieje wysokie ryzyko powikłań pogrypowych. Ale ostatnie badania wykazują że grypa u dzieci stanowi większy problem medyczny niż myślano i że, u niemowląt i małych dzieci bez chorób przewlekłych istnieje również wysokie ryzyko wystąpienia powikłań. Grypa naraża małego pacjenta na wtórne zakażenia bakteryjne, z których najczęstszymi są zapalenie ucha środkowego i zapalenie płuc, może również wystąpić wstrząs toksyczny, obrzęk mózgu, encefalopatia oraz zgon. Podczas sezonu zachorowań na grypę, odsetek hospitalizacji dzieci w wieku poniżej dwóch lat, u których nie występują czynniki wysokiego ryzyka, jest podobny jak w grupach dzieci wysokiego ryzyka i u dorosłych powyżej 65-ego roku życia. U wielu dzieci grypa nie wymaga hospitalizacji, ale powoduje wizyty u lekarza, powikłania (takie jak np., zapalenie ucha środkowego), stosowanie antybiotyków, nieobecność w szkole i absencję opiekunów w pracy. Może to mieć istotne konsekwencje socjalno-ekonomiczne. Badania prowadzone w Seattle (USA) w sezonie grypowym 2000/2001, obejmującym 37 dni szkolnych, wykazały, że na każde 100 badanych dzieci nastąpił wzrost o 28 przypadków choroby i o 63 dni nieobecności w szkole z powodu grypy. Podobnie, na każde 100 badanych dzieci grypa spowodowała około 20 dni nieobecności w pracy na jednego rodzica i 22 przypadki zachorowań u członków rodziny jako następstwo choroby u dziecka. SZCZEPIENIA SĄ BEZPIECZNE l SKUTECZNE Szczepienia są najlepszą ochroną dzieci przeciw grypie i powodowanymi przez nią powikłaniami. Inaktywowane szczepionki przeciw grypie zawierają zabite wirusy, które nie mogą przenosić choroby. Są one bezpieczne i dobrze tolerowane przez dzieci w każdym wieku oraz immunogenne nawet u małych dzieci (tzn. w wieku 6-12 miesięcy). Szczepienie zmniejsza występowanie objawów grypopodobnych o prawie 85%,10"11 chroni przed zaostrzeniem astmy i redukuje liczbę przypadków zapalenia ucha środkowego. KORZYŚCI WYNIKAJĄCE ZE SZCZEPIEŃ DZIECI Dzieci odgrywają znaczną rolę w rozprzestrzenianiu się grypy. Dzieci w wieku szkolnym mogą być głównym źródłem zawleczenia tego wirusa do domów rodzinnych. Wydalają one większe ilości wirusów niż osoby dorosłe i przez dłuższy okres czasu. Epidemie szkolne często zapowiadają wybuchy epidemii lokalnych. Zwiększenie liczby dzieci szczepionych przeciw grypie może spowodować korzyści przekraczające ochronę pojedynczego dziecka.3 Szczepienie redukuje choroby dróg oddechowych nie tylko u dzieci szczepionych, ale również wśród osób kontaktujących się z nimi w szkole i domu, łącznie z osobami starszymi.16 Na przykład w Japonii zapobiegano od do przypadkom zgonów wśród osób starszych dzięki corocznym szczepieniom obowiązkowym przeciw grypie dzieci szkolnych.17 Oto dlaczego Amerykański Komitet Doradczy d/s Szczepień (ACIP) zaleca szczepienie zdrowych dzieci, które mają w domu kontakt z osobami z grup wysokiego ryzyka. Szczepienie zdrowych dzieci powoduje również wysokie oszczędności ze względu na to, że unika się hospitalizacji i kosztów leczenia ambulatoryjnego (wizyty lekarzy, badania diagnostyczne, leczenie) jak również kosztów pośrednich, takich jak nieobecność w pracy rodziców i opiekunów.

4 WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C. JAK ZAPOBIEGAĆ ZAKAŻENIU? (UWAGI DLA CHORYCH I OSÓB Z ICH OTOCZENIA) Wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzw C) jest skutkiem zakażenia wirusem HCV. Liczbę osób zakażonych HCV w Polsce szacuje się na około 730 tys. osób. Wirus HCV jest obecny we krwi osoby zakażonej. Znajduje się również (w znacznie mniejszej ilości) w innych płynach ustrojowych: w ślinie, nasieniu i wydzielinie pochwowej. BEZPOŚREDNI KONTAKT Z KRWIĄ OSOBY ZAKAŻONEJ JEST PODSTAWOWĄ DROGĄ SZERZENIA SIĘ CHOROBY. Okres wylęgania wzw C wynosi od 15 do 150 dni. Zdecydowana większość osób zakażonych choruje bezobjawowo. Tylko u około 10 15% osób zakażonych pojawia się żółtaczka. Do rozpoznania choroby konieczne jest wykonanie szeregu badań laboratoryjnych. Oznacza się między innymi aktywność niektórych enzymów wątrobowych oraz obecność przeciwciał anty-hcv i obecność wirusa HCV w surowicy. STWIERDZENIE OBECNOŚCI WIRUSA HCV W SUROWICY ŚWIADCZY O JEGO NAMNAŻANIU SIĘ W ORGANIZMIE. We wczesnym okresie zakażenia przeciwciała anty-hcv mogą być jeszcze w surowicy nieobecne. Jak wynika z obserwacji około 20% - 40% chorych całkowicie zdrowieje. U pozostałych chorych dochodzi do przewlekłego zapalenia wątroby, które po wielu latach prowadzić może do rozwoju marskości wątroby i raka wątroby. OBECNIE NIE MA SZCZEPIONKI CHRONIĄCEJ PRZED WZW C. PODSTAWOWE ZNACZENIE W ZAPOBIEGANIU ZAKAŻENIOM MAJĄ PROSTE ŚRODKI OSTROŻNOŚCI W KONTAKTACH Z CHORYMI I ZAKAŻONYMI. Wirusowym zapaleniem wątroby typu C można zarazić się podczas: * zabiegów medycznych, stomatologicznych, kosmetycznych, fryzjerskich i innych naruszających ciągłość skóry, a wykonywanych niejałowym sprzętem, * bezpośredniego kontaktu uszkodzonej skóry lub uszkodzonych błon śluzowych z krwią osoby zakażonej HCV, * kontaktów seksualnych z osobą zakażoną HCV, * podawania narkotyków niejałową igłą i/lub strzykawką.

5 Do zakażenia może dojść także: * w czasie porodu /wirus zostaje przeniesiony z matki zakażonej HCV na płód/ - ocenia się, że ryzyko zakażenia płodu nie jest duże, * w wyniku przeszczepienia tkanek lub narządów pochodzących od osób zakażonych, * poprzez sztuczne zapłodnienie nasieniem dawcy zakażonego HCV. Nie stwarza zagrożenia karmienie piersią noworodka, jeżeli matka nie ma popękanych lub krwawiących brodawek sutkowych. Kobiety zakażone HCV nie muszą unikać ciąży. Wirusowe zapalenie wątroby typu C nie przenosi się podczas kaszlu lub kichania, nie przenosi się również drogą pokarmową tj. poprzez żywność. Zakażenia HCV nie spowoduje: * przebywanie w jednym pomieszczeniu z osobą zakażoną, * dotykanie osoby zakażonej np. podanie ręki (jeżeli skóra nie jest w widoczny sposób zanieczyszczona krwią), * korzystanie z tej samej łazienki i toalety, * używanie wspólnych sztućców i naczyń stołowych (z nieuszkodzonymi brzegami). Osoby zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C powinny poinformować o swoim zakażeniu domowników i partnera seksualnego oraz osoby wykonujące u nich zabiegi medyczne, stomatologiczne, rehabilitacyjne i kosmetyczne. OSOBA ZAKAŻONA HCV NIE MOŻE BYĆ DAWCĄ KRWI, TKANEK I NARZĄDÓW. Osoba zakażona nie powinna używać wspólnie z innymi osobami sprzętów i narzędzi stwarzających możliwość skaleczenia (tj. sprzętów medycznych, kosmetycznych i fryzjerskich). Osoby zakażone zmieniające partnerów seksualnych powinny stosować prezerwatywy. Osoba zakażona powinna mieć własne: * przybory toaletowe (mydło, ręcznik, szczotka i pasta do zębów) * kosmetyczne (nożyczki, cążki, pilnik, obcinacz do paznokci) * fryzjerskie (grzebień, nożyczki, maszynka do golenia, żyletki, brzytwa, pędzel do golenia). Osoba zakażona w przypadku skaleczenia powinna w miarę swoich możliwości samodzielnie je opatrzyć, używając wodoodpornego opatrunku. Osoba opatrująca skaleczenie u osoby zakażonej HCV powinna używać lateksowych rękawiczek. Plamy krwi osoby zakażonej HCV ze sprzętów lub powierzchni należy usuwać za pomocą dostępnych w handlu preparatów dezynfekcyjnych zawierających związki chloru (wybielacze). Czynności te należy wykonywać w rękawiczkach gumowych używając papierowego ręcznika. Bieliznę zabrudzoną krwią należy dezynfekować przez pół godziny w rozcieńczonym roztworze wybielacza (roztwór 1:10), wypłukać w zimnej wodzie i wyprać w temp. 90 stopni C.

6 Sztućce i naczynia stołowe najlepiej zmywać w zmywarce w temp. około 90 stopni C. Nie należy używać kubków i szklanek z uszkodzonym brzegiem. Strzykawki, igły i inne ostre przedmioty zanieczyszczone krwią osoby zakażonej przed wyrzuceniem do śmietnika powinny zostać umieszczone w odpornym na przekłucie pojemniku (np. w metalowej puszce po produktach spożywczych). PRZEDMIOTÓW OSTRYCH ZANIECZYSZCZONYCH KRWIĄ NIE NALEŻY WYRZUCAĆ WPROST DO WORKÓW NA ŚMIECI. Zabiegi pielęgnacyjne u osób zakażonych należy wykonywać w rękawiczkach ochronnych i w foliowym fartuchu. Wścieklizna Jest to choroba wywoływana przez wirus wścieklizny. Szerzy się ona i namnaża w układzie nerwowym. Choroba występująca na całym świecie. Na wściekliznę mogą chorować wszystkie ssaki. Źródło zakażenia i rezerwuar - chore zwierzęta dzikie oraz zakażone zwierzęta domowe (najczęściej psy i koty ) Droga szerzenia - kontakt ze śliną zarażonego zwierzęcia. Do zakażenia dochodzi przez zanieczyszczenie śliną chorego zwierzęcia uszkodzonej skóry lub błon śluzowych (pogryzienie, intensywne oślinienie Okres wylęgania od 1 3 miesięcy. Objawy: ostre zapalenie mózgu i rdzenia. Niemal zawsze prowadzi do śpiączki i śmierci w ciągu dziesięciu dni od pierwszych objawów. w pierwszym okresie choroby pojawia się gorączka, ból głowy, nudności. chory jest silnie pobudzony, niespokojny Następnie choroba przechodzi w okres porażeń. Charakterystyczny jest wodowstręt czyli skurcze mięśni biorących udział w połykaniu, a nawet uogólnione drgawki spowodowane próbami połykania płynów albo samym widokiem lub odgłosem lejącej się wody. Jak rozpoznać chore zwierze: domowe zwierzęta stają się agresywne i nieufne dzikie zwierzęta, wbrew swojemu instynktowi nie boją się człowieka, ślinotok wodowstręt Pamiętaj! Nigdy nie masz pewności, że obcy pies, który cię ugryzł jest zdrowy! JEŻELI PODEJRZEWACIE NATYCHMIAST SKONTAKTUJ SIĘ Z LEKARZEM W CELU PODANIA ODPOWIEDNIEJ SZCZEPIONKI!!! JEŻELI TO MOŻLIWE POSTARAJ SIĘ ZABEZPIECZYĆ ZWIERZĘ TAK ABY NIE MIAŁO KONTAKTU Z INNYMI OSOBAMI I ABY MOŻNA BYŁO PRZEPROWADZIĆ ODPOWIEDNIE BADANIA!!! Zapobieganie: Unikanie kontaktów z dzikimi zwierzętami, Unikanie kontaktu z bezpańskimi psami i kotami, Masowe szczepienia psów i kotów

7 Szczepienia ludzi są prowadzone w poradniach utworzonych przy szpitalnych oddziałach chorób zakaźnych, zaś radą, pomocą i informacją służą działy Epidemiologii Stacji Sanitarno- Epidemiologicznych. Pomocy możesz także szukać w: Wojewódzki Szpital Zespolony Poradnia Chorób Zakaźnych Piotrków Trybunalski ul. Rakowska 15 tel Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Wł. Biegańskiego ul. Kniaziewicza Łódź Dyrektor: Maria Szymborska telefon (0-pfx-42) , Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych Uniwersytetu Medycznego prof. dr hab. med. Jan Kuydowicz - (0-pfx-42) , Prosimy osoby pokąsane przez zwierzęta o zgłaszanie się do PSSE - Sekcja Nadzoru Epidemiologii celem udzielenia wywiadu epidemiologicznego. Na terenie miasta Radomska i powiatu radomszczańskiego obserwuje się ciągle dużą liczbę przypadków pogryzień przez zwierzęta.