Wprowadzenie do systemów informacyjnych

Transkrypt

1 Wprowadzenie do systemów informacyjnych Projektowanie strukturalne Z metod projektowania systemów informatycznych obecnie najczęściej używanych w praktyce zdecydowanie wciąż wyróżnia się podejście strukturalne, chociaż za nowocześniejsze uważa się obecnie inne metodyki, na przykład projektowanie obiektowe UEK w Krakowie Ryszard Tadeusiewicz 1 Główna idea metod strukturalnych opiera się na zasadzie: Make simple things simple and complex things possible W projektowaniu strukturalnym zakłada się naprzemienne etapy: analiz teoretycznych, prac projektowych oraz eksperymentów praktycznych Z doskonaleniem systemu informatycznego nie wolno przesadzać, bo albo poniesie się za duże koszty, albo coś się przedobrzy Dlatego warto pamiętać hasło, jakie stosują najlepsze amerykańskie firmy komputerowe: > GOOD ENOUGH IS PERFECT < Można to przetłumaczyć: ZNAKOMITE, BO ZADOWALAJĄCE 1

2 Klienci Usługi Co jest wizją? Gdzie jesteśmy teraz? Gdzie chcemy być? Jak zatrzymamy tempo sytuacji? Planowanie wprowadzenia w życie Zarządzania usługami reacjami w biznesie Współpraca, Edukacja i Komunikacja relacjami z Dostawcą Inspekcja, Planowanie i Rozwój Perspektywy Biznesowe Optymalizacja Aplikacją Działanie Service Desk Incydentem problemem Wymagania dostępnością poziomem usług Wsparcie Usług ciągłością usług IT Dostarczanie Usług Rozmieszczanie / Instalacja Konfiguracją Zmianą Wersją Wydajnością finansami dla usług IT Jak dostaniemy się tam gdzie chcemy? Budowa Projektowanie i planowanie Wsparcie techniczne Jak sprawdzimy, że nasz problem został rozwiązany? Rozmiesz - czenie / Instalacja Obsługa Infrastrukturą ICT Utrzymanie Ocena Kontrola Planowanie bezpieczeństwem Projektowanie Hardware Sieci Procesy Bazy Danych Użytkownicy Implementacja Środowiska Oprogramowanie 5/27/2014 Podejście strukturalne dostarcza modelu pojęciowego, który jest potem używany podczas całego cyklu życia systemu Model relacji biznesu i technologii informacyjnych w ujęciu ogólnym Planowanie, implementacja i zarządzanie usługami usługami B IZ N E S Perspektywa biznesu Dostarczanie usług Wsparcie usług Infrastrukturą bezpieczeństwem T E C H N O L O G I A aplikacją B I Z N E S T E C H N O L O G I A Bardziej dokładny schemat zależności biznes modele - technologia To przejście od modelu ogólnego do modelu szczegółowego to właśnie kwintesencja metodyki strukturalnej Strukturalne podejście do projektowania systemów wiąże się z projektowaniem ukierunkowanym na cel Prześledźmy ewolucję metod projektowania: Projektowanie strukturalne 2

3 Istotą metod projektowania strukturalnego jest upraszczanie złożonego systemu poprzez systematyczne rozkładanie go na prostsze elementy składowe. W ten sposób drogowskazem dla projektanta jest struktura rozważanego problemu. Dzielenie złożonych systemów na elementy składowe wraz z koncentracją uwagi stopniowo na coraz drobniejszych szczegółach bywa używane w wielu dziedzinach W przypadku systemów informacyjnych strukturę można próbować odwzorować odpowiednim zapisem programu, ale jest to zwykle mało czytelne <?xml version="1.0"?> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="kursancihtml.xsl"?> <Kursanci xmlns:xsi=" xsi:nonamespaceschemalocation="kursanci.xsd"> <kursant> </kursant> Przykład kodu programu w którym programista starał się uwidocznić aspekty strukturalne <danepersonalne> <nazwisko>sosna</nazwisko> <imie>anna</imie> <nrtel> </nrtel> <ulica>radosna 123</ulica> <kodpocztowy>31-455</kodpocztowy> <miejscowosc>kraków</miejscowosc> </danepersonalne> <kurs> <jezyk>włoski</jezyk> <rodzaj> <typ>egzaminacyjny</typ> <poziom>średniozaawansowany</poziom> <kod>aes</kod> <cenazasemestr>639.00</cenazasemestr> </rodzaj> <datarozpoczecia> </datarozpoczecia> <datazakonczenia> </datazakonczenia> <semestr> <nrsemestru>1</nrsemestru> <oplacony>tak</oplacony> <zaliczony>nie</zaliczony> <grupa> <nazwa>aes01</nazwa> <lektorzy> <lektorpolski> <nazwisko>mandryk</nazwisko> <imie>wojciech</imie> </lektorpolski> <nativespeaker> <nazwisko>wolf</nazwisko> <imie>phil</imie> <narodowosc>brytyjska</narodowosc> </nativespeaker> </lektorzy> </grupa> </semestr> </kurs> 3

4 Można próbować posłużyć się rysunkiem w którym elementy programu (albo struktury danych) przedstawione są graficznie, ale przy złożoności typowo spotykanej w systemach informacyjnych schemat jest nadal mało czytelny. Dlatego przy projektowaniu strukturalnym stosuje się narzędzia zapewniające maksymalną prostotę reprezentowania najbardziej nawet złożonych systemów. Na początku projektowania trzeba wyodrębnić elementy składowe systemu i określić ich role 4

5 Złożoność współczesnych systemów informacyjnych sprawia, że projektanci muszą sobie radzić z ich projektowaniem stosując pewne zabiegi upraszczające. Do najskuteczniejszych z nich należą agregacja i dekompozycja Kolejność postępowania jest taka: Najpierw przedstawia się najbardziej ogólny schemat, w którym cały system traktowany jest jako jeden proces. Metoda dekompozycji Metoda agregacji Ten ogólny schemat nazywa się diagramem kontekstowym. Przykładowy diagram kontekstowy oznaczany skrótem CD Przykład jednego kroku procesu dekompozycji Przykładowy diagram przepływu danych 5

6 INFORMUJ Kompetencje Poziomy operacyjne Back-office klient operator infrastrukturą 1.1 Strategia Firmy 1.2 Startegia inwestycyjna 1.3 procesami 1.4 Procedury audytu 1.5 Raportowanie 1.6 Przychody/należności 1.7 Kadry 1.8 Audyt 1.9 Szkolenia 1.10 IT Tworzenie i rozwój produktu 2. 1 Strategia dla portfolio produktów 2.2 Strategia sprzedaży 2.3 Planowanie produktu 2.4 produktami 2.5 kanałem sprzedaży 2.6 Zbieranie opinii o produkcie 2.7 Wdrożenie i utrzymanie produktu 2.8 Rozwój produktu 2.9 Szkolenia producenta relacjami z klientem 3.1 Strategia relacji z klientem 3.2 Strategia relacji z dystrybutorami 3.3 Planowanie kampanii marketingowych 3.4 kontaktami 3.5 kanałami sprzedaży 3.6 Profilowanie i segmentacja klientów 3.7 Kampanie marketingowe 3.8 Obsługa korespondencji 3.9 Obsługa call center Sprzedaż produktu 4.1 Planowanie sprzedaży 4.2 Obliczanie prowizji dla dystrybutorów 4.3 Kontrola z wykonywania planów sprzedaży 4.4 Sprzedaż bezpośrednia 4.5 dystrybutorami 4.6 Logistyka 5/27/2014 Przykład strukturalnego opisu fragmentu systemu informacyjnego Projektując określony proces trzeba brać pod uwagę także to, co się znajduje także poza jego granicami Inny przykład stratyfikacji procesów Tworzenie modelu biznesowego Planowanie i kontrola Wykonanie 3.6 Profilowanie i segmentacja klientów 3.7 Kampanie marketingowe 3.8 Obsługa korespondencji 3.9 Obsługa call center Dekompozycja procesów na czynności (operacje) NIE TAK NIE TAK Klient dokonuje płatności Wykonanie analizy Operator dzwoni do klienta Operator Kończy call Operator Informuje klienta Operator Kończy call Przebieg procesu <<podsystem>> ZARZĄDZANIE_RELACJAMI_Z_KLIENTEM <<komponent>> komponenty PROFIL_SEGMENTACJA <<komponent>> Wykonanie analizy TELEFON_DO_KLIENTA Operator dzwoni <<podsystem>> SPRZEDAŻ_PRODUKTU <<komponent>> <<komponent>> WYŚLIJ_FAKTURĘ Operator kończy call INFORMUJ Operator Informuje klienta Diagram pokazujący model komponentowy (statyczny) i interakcje (dynamiczne) zachodzące pomiędzy komponentami w czasie PROFIL_SEGMENTACJA TELEFON_DO_K INFORMUJ WYŚLIIJ_FAKTURĘ BD_ZARZĄDZANIE_KO NTAKTAMI informacja do bazy danych zarządzanie kontaktami dynamika systemu komponentów informacja do bazy danych zarządzanie kontaktami prośba o dodatkowe informacje faktura wysłana 6

7 7

8 Przykłady Jeszcze jeden przykład Wybrane elementy struktury rozrysowane dokładniej Inny blok schematu 8

9 Jeszcze inny moduł Po diagramie przepływu danych kolejnym kluczowym składnikiem metodologii strukturalnej są związki encji i relacji Reprezentacja atrybutu, encji oraz związku na diagramie encji i relacji oraz ich związki Przykładowy diagram ERD (Entity-Relationship Diagram) Anatomia diagramu encji i relacji Związek klient-zamówienie w ujęciu relacyjnym Liczebność związku (stopień uczestnictwa) Encja Strona jeden relacji Nazwa związku Strona wiele relacji Nazwa encji Klienci Zamówienia IdKlienta KP Nazwisko Imię PESEL NIP... (1,1) (0,n) składa (K) Reguła usuwania Obowiązkowy typ uczestnictwa Związek Opcjonalny typ uczestnictwa IdZamówienia KP IdKlienta KO DataZamówienia IdPracownika... Atrybuty charakteryzujące encję: KP klucz podstawowy KO klucz obcy 9

10 Encje i związki pomiędzy encjami dla bazy danych wypożyczalni samochodów W finalnym projekcie te encje i związki są dodatkowo wyposażane w liczne szczegółowe atrybuty Dobrze zdefiniowany model encji i zależności daje podstawę do zdefiniowania systemu na przykład w programie MS Access Transformacja modelu logicznego w fizyczny A tak to wygląda po realizacji 10

11 Przykład relacji 1-1 Znak kreski pionowej na linii połączenia oznacza obligatoryjność związku Przykład relacji 1-n Po stronie 1 związku relacja ma pojedyncze zakończenie (-), po stronie n związku relacja jest zakończona strzałką ( ). Znak kółka na linii połączenia (o) oznacza opcjonalność związku. Realizacja relacji typu n-m Przykład relacji n-m Kwestie krotności relacji Sklep Zatrudnia dowolną liczbę Każdy pracownik może należeć do kilku zespołów projektowych jednocześnie, Klient Kupuje dowolną liczbę Jest kupiony przez jednego Wyrób Jest sprzedany przez jednego Może sprzedać dowolna liczbę Pochodzi z jednego Sprzedawca Jest zatrudniony tylko w jednym a każdy projekt jest realizowany przez wyznaczoną grupę pracowników Przechowuje dowolną liczbę Magazyn Dostarcza do wielu Dostawca Otrzymuje od wielu 11

12 Ten sam schemat nieco rozbudowany Klient KodKlienta <pi> NO <M> NazwaK TXT55 <M> AdresK TXT45 <M> StatusK TXT15 <M> KodKlienta <pi> Wyrób Sprzedawca KodSprzed <pi> TXT25 <M> NazwaS TXT45 <M> DataZat D <M> Stanowisko TXT15 <M> KodSprzed <pi> Sklep NrSklep <pi> I <M> AdresS TXT35 <M> KierownikS TXT45 NrSklep <pi> NrSeria <pi> TXT25 <M> NazwaW TXT35 <M> TypW TXT15 <M> CenaW MN <M> DataSprzed D <M> DatGwar D <M> NrSeria <pi> Magazyn NrMag <pi> I <M> AdresM TXT35 <M> KierownikM TXT45 NrMag <pi> Dostawa NrDostawy <pi> TXT25 <M> DataDost D <M> Wartosc MN <M> OpisDs MBT NrDostawy <pi> Dostawca KodDostawcy <pi> TXT25 <M> Nazwa TXT35 <M> Adres TXT25 <M> OpisD MBT KodDostawcy <pi> Przykład diagramu strukturalnego obsługa procedury odwołań przy zamówieniach publicznych 12

13 Strukturalne projektowanie systemu informatycznego jest procesem konstruowania modelu biznesowych danych, a także modelu reguł działalności stosowanych w określonej organizacji, który w przeciwieństwie do projektowania fizycznego jest niezależny od implementacji. Model logiczny to model struktury zgodny z modelem danych, a nie z ich fizyczną reprezentacją. Przechodzenie od ogólnego modelu do modeli szczegółowych na przykładzie systemu zarządzania transportem lotniczym Firmy lotnicze Obiekt przestrzenny Rząd RP System informacji przestrzennej Centrum rejestracji zagrożeń Porty lotnicze Centrum przetwarzania informacji Atrybuty encji Rząd RP Atrybuty encji Firmy lotnicze Rezerwacja Minister lub urzędnik MSW Jednostka antyterrorystyczna Wymiana z innymi towarzystwami Biuro informacyjne Sprzedaż biletów Opieka medyczna Położenie Rząd RP MON Minister/ urzędnik Hotele współpracujące Firmy pomocnicze Firmy lotnicze Nazwa Hierarchia Jednostka komandosów Sprzątanie Organizacja Komenda straży pożarnej Jednostka straży Ochrona Zbiór samolotów Funkcja (nazwa, c, m, z) Atrybuty encji Obiekt przestrzenny Atrybuty encji Wieża lotniska int* Planowy char* Nieplanowy Oficer dyżurny Wyraża zgodę Nr id. Lot Plan lotów Cofa zgodę Starty Bazowe Lądowania Lotnisko Obiekt przestrzenny Trasa lotu Typ Samolot Inne Helikopter Awionetka Plan dyżurów Wieża lotniska Zgoda na lądowanie Inne instrukcje Nr id. lotniska (c, m, st) (międzylądowania) Wyraża zgodę Cofa zgodę (c, m, ląd) 13

14 Atrybuty encji Port lotniczy Nr id. Plany lotów Nazwa Lista towarzystw Personel lotniczy Pracownicy Port lotniczy Lista samolotów bazujących Inny personel Procedury awaryjne Medyczne Straż pożarna Ochrony Analiza i projektowanie systemów informacyjnych Projektowanie strukturalne UEK w Krakowie Ryszard Tadeusiewicz 81 14