Copyright 2006 ROMAN ROŻEK

Transkrypt

2 1. Grupa: Nauczyciele (uczący różnych przedmiotów) 2. Zagadnienie: Internet jako ważne źródło informacji w pracy nauczyciela 3. Temat: Wyszukiwanie informacji w Internecie 4. Czas trwania: 2 godz. lekcyjne (90 minut) 5. Co uczestnik kursu powinien już wiedzieć? Znać pojęcia: Internet, strona internetowa, przeglądarka, adres strony WWW, odsyłacz hipertekstowy Posiadać umiejętności: posługiwania się przeglądarką Internet Explorer i nawigacji po stronach WWW 6. Cele zajęć: Cel ogólny Uczestnicy warsztatów poznają podstawowe środki i metody poszukiwania informacji w sieci Cele szczegółowe Uczestnicy warsztatów potrafią posługiwać się przeglądarką stron WWW oraz katalogiem w celu odnalezienia poszukiwanych informacji, potrafią efektywnie korzystać z wyszukiwarki, potrafią zapisać stronę lub wybrany element" strony na dysku Cele operacyjne Nauczyciel: umie efektywnie wyszukiwać informacje, potrafi korzystać z operatorów logicznych, dostrzega konieczność stosowania mechanizmów wyszukiwania informacji w sieci i umiejętność ich celowego wykorzystania w pracy zawodowej, potrafi zapisywać i kopiować materiały ze stron WWW. 7. Wprowadzane pojęcia: katalog stron internetowych, portal internetowy, zapytanie - słowa kluczowe - fraza - operatory, multiwyszukiwarki, wyszukiwarka, wyszukiwarki specjalistyczne 8. Metody nauczania: elementy wykładu, pogadanka, ćwiczenia praktyczne 9. Formy organizacyjne: praca w dwuosobowych grupach 2

3 10. Środki dydaktyczne: stanowiska komputerowe połączone sieciowo, ze stałym podłączeniem do Internetu, system operacyjny Windows 98, Windows XP, przeglądarka internetowa Internet Explorer 6.0, Mozilla Firefox PLAN ZAJĘĆ 1. Zapoznanie uczestników kursu z tematem i celem zajęć. 2. Przypomnienie zasad pracy z przeglądarką internetową. 3. Praca z wyszukiwarką internetową. 4. Zasady zapisywania stron i wybranych elementów" strony na dysku. 5. Ćwiczenia praktyczne. PRZEBIEG ZAJĘĆ Ad.2 Jednym z programów, który umożliwia przeglądanie stron WWW jest Internet Explorer. Po uruchomieniu programu automatycznie wczytywana jest jedna ze stron WWW zwana stroną startową(w naszym przypadku jest to Aby wyświetlić wybraną przez siebie stronę, należy wpisać jej adres w polu na pasku adresu i przycisnąć klawisz ENTER. Strona o podanym adresie zostanie pobrana z sieci i wyświetlona w głównym oknie programu. Pierwsza strona wyświetlona po podaniu adresu nazywa się stroną domową (ang. Home page). Zazwyczaj jest ona przygotowana jako atrakcyjny spis treści i zawiera linki do podstron, z których się składa. Internet Explorer pamięta sekwencję ostatnio odwiedzonych stron. Przełączanie się między nimi ułatwiają przyciski Wstecz i Dalej. Podczas przeglądania kolejnych stron Explorer tworzy historię sesji, czyli zbiór adresów ostatnio odwiedzonych. Aby zapoznać się z historią, należy kliknąć przycisk Historia. Wtedy wyświetli się w lewej części okna pasek prezentujący zawartość folderu Historia z podziałem na konkretne dni np. poniedziałek, w tym tygodniu, dzisiaj, tydzień Internet Explorer w trakcie instalacji tworzy folder Ulubione. W folderze tym warto przechowywać adresy ulubionych stron, czyli te do których najczęściej powracamy podczas podróży w sieci. Do zawartości folderu Ulubione mamy dostęp bezpośrednio z paska narzędzi za pomocą ikonki Ulubione. Uczestnicy kursu przeglądają ciekawe linki zebrane i przygotowane przez nauczyciela: (strona Ministerstwa Edukacji Narodowej) (serwis internetowy dla nauczycieli) (serwis internetowy dla nauczycieli, uczniów i rodziców) 3

4 http :// (serwis internetowy dla zainteresowanych maturami) (serwis dla nauczycieli liceum) gimnazjum.pl (serwis dla nauczycieli gimnazjum) (strona Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Poznaniu) (polski portal edukacyjny) (Strona ZSPiG im. Jana Pawła II w Dąbrowie) (Strona z adresami) Ad3. Ilość informacji przechowywanych w Internecie jest tak ogromna, że kłopotliwe może się okazać odnalezienie miejsc, w których znajdują się poszukiwane wiadomości. Pomocy w odnalezieniu stron dostarczą odpowiednie "narzędzia internetowe. Dostęp do tych narzędzi odbywa się poprzez witryny WWW. Aby więc z nich korzystać, należy znać adres takiej witryny. Uzyskanie bardziej szczegółowych informacji umożliwiają tzw. wyszukiwarki. W przeglądarce stron WWW użytkownik wpisuje adres internetowy portalu, który zawiera wyszukiwarkę (np. lub wpisuje adres konkretnej wyszukiwarki (np. Po otworzeniu strony z wyszukiwarką, w oknie wyszukiwarki wpisuje się słowo lub słowa kluczowe, które są ściśle związane z poszukiwaną informacją. Chcąc np. odnaleźć przepis na makowiec, wprowadza słowa kluczowe makowiec i przepis, a następnie wybiera przycisk Szukaj" ( Search"). W rezultacie zostaje zaprezentowana lista stron (w postaci odsyłaczy i krótkich opisów) spełniających zadane przez użytkownika kryteria - wystarczy kliknąć na któryś z odsyłaczy, by przenieść się w wybrane miejsce. Dzięki temu można stosunkowo szybko odnaleźć w Internecie interesujące informacje wśród milionów stron WWW. Aby zawęzić obszar poszukiwań w Internecie i uniknąć wyświetlenia wielu stron nie związanych z szukanymi przez nas informacjami musimy odpowiednio sformułować zapytanie - stosując słowa kluczowe lub frazy oraz odpowiednie operatory. Należy pamiętać, że prawie każda wyszukiwarka kieruje się swoimi kryteriami wyszukiwania, które dostępne sana stronie z daną wyszukiwarką. 4

5 Zapytanie pojedyncze słowa piłka ręczna Każde słowo jest traktowane oddzielnie. Wyszukiwarka znajdzie strony, które zawierają jak najwięcej słów bądź fraz użytych w zapytaniu. Na początku listy wyników pokazywane są dokumenty najlepiej odpowiadające zapytaniu. W tym wypadku najpierw wyświetlone zostaną strony, w których występują obok siebie słowa piłka i ręczna (czyli np. o drużynie sportowej), następnie te, na których znajdują się te słowa, ale w znacznej odległości od siebie, a na końcu strony, w których występuje choćby jedno z podanych słów (czyli także o piłkach do metalu i robótkach ręcznych) użycie cudzysłowu zamiast: piłka ręczna lepiej: "piłka ręczna" Frazy składające się z większej ilości słów powinny być ujęte w cudzysłów, gdyż tylko wtedy wyszukiwarka traktuje je jako całość. Poszczególne frazy należy oddzielać przecinkami. Pierwsze zapytanie jest zbyt wieloznaczne (zobacz przykład powyżej) Przy zastosowaniu cudzysłowu wyszukiwarka znajdzie tylko te strony z tekstem piłka ręczna bez innych odmienionych wariantów pojawienia się tych słów. użycie wielkich liter zamiast: czerwone gitary, piasek lepiej: Czerwone Gitary, Piasek Używając wielkich liter precyzujesz, że szukanie ma dotyczyć słów dokładnie tak zapisanych. Słowa rozpoczynające się z wielkiej litery są traktowane jak oddzielne frazy. Użycie małych liter powoduje, że wyszukiwane są wyrazy zaczynające się zarówno z małej jak i z dużej litery (np. Onet, onei). Jeśli wpiszesz słowo zaczynające się dużą literą (np. Onet), to zostaną znalezione wyłącznie wyrażenia zaczynające dużą literą. użycie operatorów + i - zamiast: Republika lepiej: Republika, +serwis - kraj Używając znaku "+" precyzujesz, że podane słowo musi wystąpić na stronie. Używając znaku "-" określasz, że podane słowo nie może wystąpić na stronie. W pierwszym przykładzie wyszukane zostaną zarówno Republika Południowej Afryki, Republika Czeska, itp. W drugim - tylko serwisy o nazwie Republika, a nie kraje. 5

6 Operatory logiczne Operator Działanie Przykład AND równoważne ze znakiem + (plus) zostaną odnalezione te dokumenty, w których występują oba wskazane słowa (niekoniecznie obok siebie). ogłoszenia AND Onet OR odnalezione zostaną te dokumenty, w których występuje przynajmniej jedno z wymienionych słów Onet OR Onet.pl NOT równoważne ze znakiem - (minus) tylko Infoseek AND NOT równoważne ze znakiem - (minus) tylko AltaVista AltaVista nie zrozumie samego NOT ( ) wskaże dokumenty, w których nie występuje dane słowo (czyli np. wszystko gdzie pojawia się "programy" a nie pojawia się "wirusy") aby zgrupować wyrażenia logiczne należy użyć nawiasów (poszuka wszystkich dokumentów ze słowami AltaVista i Onet, ale nie tych, które są pod adresem programy NOT wirusy programy AND NOT wirusy (AltaVista AND Onet) AND NOT url: wirusy 6

7 Na zajęciach będziemy korzystać z polskich i zagranicznych wyszukiwarek oraz portali internetowych, w których umieszczone są wyszukiwarki. Użyjemy więc: Adres strony z wybranymi polskimi i zagranicznymi wyszukiwarkami i portalami internetowymi Ćwiczenie wykonane z pomocą prowadzącego Uczestnicy kursu wyszukują informacje na temat awansu zawodowego nauczycieli. Ad 4. Przeglądane przez nas strony internetowe możemy zapisywać na twardym dysku naszego komputera. Pamiętać należy jednak o tym, że najpierw należy utworzyć, na dysku folder np. Informacje, i tam gromadzić bieżące informacje dla zachowania porządku na dysku. Jeżeli odszukaliśmy interesującą nas stronę wybieramy opcję Plik > Zapisz jako..., wpisujemy nazwę, pod którą chcemy zapisać stronę lub decydujemy się na nazwę zaproponowaną przez jej twórcę i zapisujemy we wcześniej utworzonym folderze. Nazwa strony jest jednocześnie nazwą folderu, który automatycznie zostanie założony obok strony i zgromadzone w nim zostaną wszystkie pliki z obrazkami, czy innymi plikami wstawionymi na danej stronie. Z wybranej strony możemy zaznaczając interesujący nas fragment tekstu skopiować go do edytora tekstu. Możemy również interesujący nas element grafiki zapisać na dysku - należy wskaźnikiem myszy najechać na dany element, wywołać menu podręczne (prawy przycisk myszy), wybrać Zapisz obraz jako..., wpisujemy nazwę, pod którą chcemy zapisać element" lub decydujemy się na sugerowaną nazwę i zapisujemy we wcześniej utworzonym folderze. 7

8 Ad 5 Ćwiczenie 1 Wyszukaj w Internecie informacji dotyczącej bociana czarnego. Na podstawie znalezionych danych utwórz dokument ze zdjęciem i opisem. Zapisz go we wcześniej utworzonym folderze. Ćwiczenie 2 Wyszukaj w Internecie informacji dotyczącej prognozy pogody w dniu dzisiejszym dla okolic Śremu Ćwiczenie 3 Wyszukaj w Internecie dowolny utwór muzyczny zapisany w formacie mid i zapisz na dysku we wcześniej utworzonym przez ciebie folderze informacje. Ćwiczenie 4 Wyszukaj w Internecie informacji na temat godła i hymnu narodowego Polski Tekst hymnu skopiuj do edytora tekstu Wizerunek orła (godło) zapisz na dysku pod nazwą orzeł w folderze informacje Ćwiczenie 5 Korzystając z poznanych wyszukiwarek znajdź w Internecie informacje dotyczące przedmiotu, którego uczysz Najciekawsze twoim zdaniem informacje skopiuj do edytora tekstu i zapisz pod nazwą przedmiot w folderze informacje 8

9 UZUPEŁNIENIE... WYSZUKIWARKI Wyszukiwarki stanowią połączenie dwóch elementów wpływających na ich funkcjonalność. Po stronie użytkownika mamy program, który po wpisaniu słowa lub wyrażenia do wyszukania, wyświetli zapamiętane w bazie danych informacje o stronach, na których takie wyrażenie występuje. Uzyskujemy w ten sposób bardzo często dużą liczbę stron, które nie koniecznie związane są z poszukiwanymi przez nas informacjami, chociaż w większości przypadków szansa na uzyskanie właściwych odpowiedzi jest bardzo duża. Druga strona wyszukiwarki to tzw. robot. Robot samodzielnie wędruje po zasobach sieci i stara się zbierać informacje o napotkanych stronach, zapamiętując z nich słowa kluczowe, opisy oraz jak najwięcej informacji, które mogą być przydatne do określenia zawartości strony. Na tej podstawie tworzony jest tzw. index, który pozwala na szybkie wyświetlenie spisu stron, na których występują wyrażenia wprowadzone w pole wyszukiwarki. Opisy stron wyświetlone przez wyszukiwarkę są tym, co umieścił na stronie jej autor. Mogą zatem być one niepełne, nieobiektywne lub w przypadku gdy autor zapomniał umieścić opisu swojej strony, robot zapamięta początkowe wyrazy znajdujące się na stronie. Może to spowodować, że między treściami przez nas oczekiwanymi znajdą się także treści niepożądane. Różne serwisy informacyjne korzystają z różnych mechanizmów wyszukiwawczych. Przykładowo portal onet.pl korzysta z mechanizmów wyszukiwarek Altavista i Infoseek (obecna nazwa firmy to Inktomi, ale wydaje się, że użytkownicy sieci bardziej kojarzą nazwę Infoseek). Infoseek zajmuje się głównie gromadzeniem informacji o polskich zasobach Internetu, a Altavista dostarcza informacji o zasobach światowych. W chwili opracowywania tego materiału w zasobach polskich zindeksowanych było ponad 8 milionów stron, a w zasobach światowych ponad 350 milionów stron. W innych portalach możemy uzyskać dostęp do innych mechanizmów wyszukiwawczych dostępnych zarówno na serwerach polskich jak i zagranicznych. Do najpopularniejszych (w chwili obecnej) wyszukiwarek należy zaliczyć:

10 UZUPEŁNIENIE... MULTIWYSZUKIWARKI Multiwyszukiwarki to serwisy, przy pomocy których możemy wysłać zapytania do kilku wyszukiwarek jednocześnie. Program multiwyszukwarki zbierze odpowiedzi innych wyszukiwarek i zaprezentuje je nam w formie jednej listy. Wśród najpopularniejszych wśród tego gatunku programów należy wymienić serwisy dostępne poprzez: WYSZUKIWARKI SPECJALISTYCZNE Niektóre wyszukiwarki zajmują się gromadzeniem informacji na temat określonych zasobów, np. plików programów, muzyki, zdjęć, filmów. Jeżeli potrzebujemy tego typu konkretnych informacji skorzystajmy z usług właśnie takich serwisów i wyszukiwarek. Przykładowo możemy skorzystać z poniższych adresów:: - (gromadzi informacje na temat zasobów na serwerach ftp) - archie.icm.edu.pl (gromadzi informacje na temat zasobów do pobrania z serwerów ftp i www) - (mnóstwo danych do pobrania - freeware, shareware) - (wyszukiwarka dla turystów - hotele, kampingi, pensjonaty, dworce, mapy) - (prawie wszystko na temat komputerów) - (bardzo szczegółowe mapy wielu krajów świata) - (bardzo dobra wyszukiwarka multimediów: audio, video, zdjęcia) - (zbiór odnośników do wielu książek telefonicznych i serwisów zawierających dane teleadresowe) Pamiętajmy także o tym, że większość "dużych" systemów wyszukiwawczych omówionych wcześniej, również oferuje możliwości wyszukiwania konkretnych zasobów. Mogą być nimi np. różnego rodzaju multimedia lub programy. Korzystając z wyszukiwarek musimy pamiętać o tym, że nie wszystkie z nich stosują identyczną składnie zapytań. Dlatego też jeżeli decydujemy się na wykorzystanie podstawowych mechanizmów wyszukiwawczych powinniśmy wpisywać zapytania we właściwych formularzach, a chcąc uzyskać bardziej szczegółowe wyniki zapytań musimy posługiwać się dodatkowymi operatorami opisywanymi w systemach pomocy poszczególnych wyszukiwarek lub formularzami wyszukiwania zaawansowanego. Bardzo rozbudowane mechanizmy zadawania pytań posiada wyszukiwarka dostępna poprzez i W oparciu o nie, przedstawię opis i porównanie operatorów używanych do formułowania zapytań do wyszukiwarek. Materiały zaczerpnięte z w/w serwisów. Chciałbym zaznaczyć w tym miejscu, że w codziennej pracy z wyszukiwarkami, zupełnie wystarczające są mechanizmy dostarczane przez formularze wyszukiwania zaawansowanego. Użytkownicy pragnący uzyskać bardzo precyzyjne odpowiedzi na formułowane zapytania, a nie uwzględnione w formularzach zaawansowanych mogą pokusić się o samodzielne tworzenie zapytań złożonych wykorzystujących operatory logiczne i specjalne. 10