Darmowy fragment

Transkrypt

1

2 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2011 Konsultacja medyczna: lek. n. med. Danuta Nowosadko-Laskowska Konsultacja kosmetologiczna: mgr inż. Agata Goliszewska Konsultacja dietetyczna: mgr inż. Alicja Kalińska Adiustacja: Joanna Raczkowska Korekta: Aleksandra Bylica Opracowanie typograficzne: Katarzyna Kerschner Projekt okładki: Ewa Bieniak-Haremska ISBN Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) , fax (012) Wydanie I, Kraków 2011

3 Spis treści Wstęp... 7 Rozdział I Atopowe zapalenie skóry uwarunkowania alergologiczne Czym jest atopowe zapalenie skóry? Skąd się bierze AZS? Objawy Kosmetyki i higiena dziecka (kąpiel) Spacery Wypoczynek Pranie Ubranka i dodatki Dieta dziecka Karmienie piersią Dieta eliminacyjna Pokój atopika Notatki Rozdział II Atopowe zapalenie skóry pielęgnacja Pielęgnacja i higiena rodziców/opiekunów atopika Pielęgnacja skóry dziecka Czynniki zaostrzające AZS Rozdział III Dieta matki karmiącej piersią przepisy Śniadanie / kolacja Chleb domowy teściowej na zakwasie Domowy chleb na zakwasie ze schabem własnej roboty Domowy chleb na zakwasie z pasztetem własnej roboty i z rosołem... 30

4 6 Spis treści Domowy chleb na zakwasie z dżemem morelowym własnej roboty Płatki kukurydziane z duszonym jabłkiem (1 porcja) Płatki kukurydziane z gruszkami Williamsa (1 porcja) Szynka z macą (1 porcja) Obiady Zupa-krem z brokułów z ziemniakami (2 porcje) Zupa-krem marchewkowo-pietruszkowy z królikiem (2 porcje) Barszcz czerwony z krokietem z mięsem (2 porcje) Rosół (3 porcje) Pierożki bezmleczne z mięsem (3 porcje) Indyk w rosole z makaronem ryżowym (2 porcje) Indyk z ziemniakami oraz bukietem warzyw (2 porcje) Indyk z ziemniakami purée, brokułami i buraczkami (2 porcje) Indyk pieczony z jabłkiem, gruszką i ryżem (2 porcje) Potrawka z indyka z makaronem ryżowym oraz z surówką z marchewki i jabłka (2 porcje) Pieczeń z indyka z zapiekanymi ziemniakami, marchewką i brokułem (2 porcje) Królik w rosole z warzywami (3 porcje) Królik w pierzynce i zapiekane ziemniaczki (2 porcje) Schab z musem jabłkowym i ziemniakami purée (4 porcje) Schab nadziewany morelami i ryżem (4 porcje) Pulpety drobiowe z ziemniakami i gotowaną marchewką (4 porcje) Desery Ryż z duszonym jabłkiem (4 porcje) Naleśniki bez mleka i prawie bez jajka (2 porcje) Pieczone jabłka (1 porcja) Szarlotka (12 porcji) Placuszki z jabłkiem (1 porcja) Kisiel domowy (1 porcja) Drugi etap diety Rozdział IV. Psychologiczne aspekty AZS Atopowe zapalenie skóry a psychologia Psychologiczne skutki AZS Radzenie sobie ze stresem dzieci z AZS Radzenie sobie ze stresem rodzice atopików Bibliografia... 55

5 Wstęp Atopowe zapalenie skóry (AZS) to główny temat tego poradnika, choć nie jedyny. Na rynku, tzn. w książkach i w Internecie, pojawiło się wiele publikacji, z których można się dowiedzieć, czym jest AZS i jak sobie z nim radzić. Jeśli Twoje dziecko zachorowało właśnie na AZS, to czekają Cię częste wizyty u specjalisty alergologa. Ze swojego doświadczenia mogę powiedzieć, że pediatrzy nie zawsze prawidłowo rozpoznają AZS. Nasz synek trochę się namęczył, zanim trzeci pediatra powiedział, że być może jest to AZS i należy się udać do specjalisty. Nie bez znaczenia jest fakt, że sama jestem alergikiem, i już w szpitalu powinnam usłyszeć informację, że malucha, póki co, mogę dokarmiać jedynie mlekiem dla alergików. Tak się jednak nie stało. Poród zakończył się cesarskim cięciem, przez co miałam problemy z pokarmem. Jednak gdy małemu postawiono diagnozę atopowego zapalenia skóry, stwierdziłam, że dam radę i że moje dziecko będzie karmione tylko piersią. Udało się. Dopiero pod koniec 5. miesiąca zaczęliśmy stosować jedną z kaszek zbożowych dozwoloną dla alergików, ponieważ maluch się nie najadał. Gdy skończył 15 miesięcy, pozostałością po AZS były pojawiające się od czasu do czasu zmiany skórne, głównie na rączce, policzkach lub brzuszku. Zwykle wiązało się to z wprowadzeniem nowych pokarmów, szczególnie mandarynek, bananów lub winogron. Nie oznaczało to jednak uczulenia na te owoce (dziecko spożywało je wcześniej bez problemów), ale reakcję na konserwanty. Obecnie synek je już jogurty dla dzieci, serki homogenizowane, żółtko czy kaszę manną. Co prawda, nie wszystko już minęło, ale najlepszym dowodem poprawy była reakcja alergologa, który oglądając jakiś czas temu skórę mojego dziecka stwierdził, że z pewnością by zbankrutował, gdyby u wszystkich dzieci poprawa następowała równie szybko. Z tą poprawą też jednak bywa różnie... Mój maluch ma już 2,5 roku, a AZS wciąż się utrzymuje, choć z różnym natężeniem. Oczywiście, kolejne trudności, m.in. skórne, pojawiły się wraz z pójściem do przedszkola, ale i tu można pomóc małemu atopikowi. W większości przypadków o czym będzie mowa w dalszej części książki zmiany skórne typowe dla AZS zmniejszają się około 5. roku życia.

6 8 Wstęp Poradnik ten dedykuję rodzicom i ich maluchom oraz dorosłym borykającym się z AZS. Myślę też, że obecne tu dietetyczne przepisy mogą pomóc np. jakiemuś tacie w przyrządzeniu swojej żonie słodkiego prezentu, choćby szarlotki, tak jak robił to mój mąż, kiedy u synka rozpoznano AZS, a mnie bardzo brakowało słodyczy. Ze względu na dużą dostępność wiedzy na temat AZS zawarte w publikacji definicje i charakterystyka objawów zostały okrojone do niezbędnego minimum.

7 Rozdział I. Atopowe zapalenie skóry uwarunkowania alergologiczne mgr Aleksandra Banasiewicz-Tenerowicz Konsultacja: dr n. med. Danuta Nowosadko-Laskowska

8 dr n. med. Danuta Nowosadko-Laskowska Pediatra-alergolog Gabinet lekarski ul. Cybisa 10, Warszawa (22)

9 1. Czym jest atopowe zapalenie skóry? Atopowe zapalenie skóry (AZS) to zwykle zmiany skórne w postaci grudkowej, czerwonej, swędzącej wysypki, z pojawiającym się często wysiękiem i strupkami na suchej, łuszczącej się skórze. Lokalizacja zmian zależy od wieku dziecka. Często zmiany zaczynają się na policzkach, szyi, obejmują stopniowo owłosioną skórę głowy, różne części kończyn, a następnie atakują tułów. Dziecko zaczyna się drapać, skóra dotkliwie je swędzi. Często maluch jest niespokojny, gorzej śpi. U niektórych dzieci mogą także wystąpić zaczerwienienie powiek lub zmiany w okolicy ust. Widoczne są również cienie pod oczami. Objawy pojawiają się najczęściej w 2. miesiącu życia, choć bywa, że w 1. lub 3. reguły nie ma. Późniejsze wystąpienie AZS wiąże się zwykle ze zmianą diety u dziecka. Mimo stopniowego zanikania objawów AZS bardzo rzadko się zdarza, aby ustąpiły one przed 2. rokiem życia. U niektórych dzieci utrzymują się one nawet do 5 lat lub dłużej, czasem występują także w wieku dojrzałym 1. AZS jest chorobą przewlekłą, o różnym stopniu nasilenia zmian skórnych, która w opinii niektórych badaczy szybciej mija u chłopców, ponieważ ich skóra jest nieco grubsza niż dziewczynek. Z badań dorosłych atopików wynika, że większość z nich to przedstawicielki płci pięknej. Niezależnie jednak od płci choroba ta ze względu na swój psychosomatyczny charakter potrafi uprzykrzyć życie człowiekowi w najmniej odpowiednim momencie. Bywają chwile, w których objawy AZS są bardzo dotkliwe. AZS często współwystępuje z astmą i alergicznym nieżytem nosa stąd też pojęcie triady alergicznej 2. W Polsce wyniki badań wskazują, że na atopowe zapalenie skóry choruje 4,7% dzieci w wieku 3 18 lat i 1,4% dorosłych 3. 1 Por. M. Szczypiorska-Mutor, E. Sawicka, AZS swędzące uczulenie, Dziecko 2009, nr 9, s P. Kuna, P. Górski, Atopowe zapalenie skóry (AZS), zapalenie_skory_3.pdf, dostęp: lipiec Tamże.

10 12 Rozdział I. Atopowe zapalenie skóry uwarunkowania alergologiczne 2. Skąd się bierze AZS? 4 Atopowe zapalenie skóry jest chorobą, której przyczyny nie są do końca rozpoznane. Ważną rolę w rozwoju tego schorzenia odgrywają predyspozycje genetyczne, m.in. alergia/atopia, w wyniku których człowiek może mieć suchą skórę, słabo chroniącą przed czynnikami zewnętrznymi. Czynniki te zazwyczaj współistnieją u osoby z AZS, ale tylko jeden z nich może odpowiadać za zmiany skórne. Badania wykazują, że dzieci częściej dziedziczą tę chorobę po matce niż po ojcu. Ważna jest informacja, że jeśli oboje rodzice mają skłonność do AZS, to u dziecka ryzyko pojawienia się tej choroby wynosi aż 70% 5. Ponadto schorzenie nasilają czynniki środowiskowe, takie jak: roztocze kurzu domowego, zanieczyszczenie przyrody, detergenty, kosmetyki, dym tytoniowy, pokarmy. Niemałą rolę w zaostrzeniu dolegliwości odgrywają też emocje. W celu potwierdzenia tezy o negatywnym wpływie środowiska można przytoczyć prace hiszpańskich naukowców, którzy po przebadaniu 28 tys. dzieci stwierdzili, że AZS częściej dotyka osób mieszkających w wilgotnym klimacie, gdzie opady deszczu są dość znaczne. W państwach, w których jest dużo słońca i panuje wysoka temperatura, ryzyko zachorowania na AZS znacznie maleje Objawy Początkowo jest to najczęściej [ ] grudkowa, łuszcząca się, swędząca wysypka na zaczerwienionych policzkach, która stopniowo obejmuje całą buzię, przechodzi w zgięcia łokci i kolan 7, rozprzestrzeniając się na inne okolice skóry. Dziecko może się drapać, czasem nawet do krwi, ponieważ zmiany skórne bardzo je swędzą. Należy wtedy pamiętać o częstym obcinaniu paznokci lub/i zakładaniu atopikowi rękawiczek na noc. Rodzicom może się wydawać, że maluszek jest bardzo nerwowy albo nadpobudliwy. Zwykle jest to jednak objaw choroby i mija wraz z zanikaniem zmian skórnych. Zmiany te zaostrzane są także często przez ślinę, szczególnie w okresie ząbkowania, kiedy to niemowlak wkłada paluszki do buzi i przenosi ślinę na bródkę, policzki i rączki. Co prawda, nie ma sposobu, aby temu zapobiec, ale można częściej osuszać te miejsca i starać się, aby jak najrzadziej były wilgotne. Gdy są suche, na- 4 Przyczynom pojawienia się AZS została poświęcona część piątego zeszytu czasopisma Postępy Dermatologii i Alergologii (2006). 5 P. Kuna, P. Górski, Atopowe zapalenie..., dz. cyt. 6 A. Kozłowska, Przygotowanie informacji dotyczących występowania AZS, Twoje Dziecko 2009, nr 4, s M. Kotowska, Informacje dotyczące objawów AZS, Dziecko 2009, nr 3, s. 18.