Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży
|
|
- Artur Markiewicz
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ROZDZIAŁ XIX PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu The Jan Kochanowski University The Faculty of Medicine and Health Sciences GRAŻYNA NOWAK-STARZ, MONIKA BUJNOWSKA, MARTA SIWEK, AGATA SALWA, SYLWIA JABŁOŃSKA, ANNA BABIARZ, MAŁGORZATA MARKOWSKA Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży Dental awareness of pregnant women Słowa kluczowe: pedodoncja, stomatologia, próchnica Key words: Pedodontics, Dentistry, Decay Próchnica jest zakaźną chorobą społeczną twardych tkanek zęba pochodzenia bakteryjnego. Głównymi drobnoustrojami patogennymi powodującymi tą chorobę są S. Mutans i L. Acidophilus, których źródłem nadkażenia w jamie ustnej dziecka są osoby z najbliższego otoczenia, najczęściej matka. Jest to najbardziej rozpowszechniona dolegliwość na świecie mogąca w konsekwencji prowadzić do zaburzeń układu pokarmowego, chorób od ogniskowych lub utrudniać leczenie choroby podstawowej pacjenta takiej jak cukrzyca czy choroby serca [5, 17]. Rozpowszechnienie próchnicy wśród Polskich dzieci jest bardzo wysokie, sięga 86% w grupie 6- latków, 90% w grupie 12-latków i do 100% w grupie 18-latków [19]. Nasz kraj znajduje się w niechlubnej czołówce na tle innych krajów europejskich, jeśli chodzi o częstotliwość i intensywność próchnicy [19]. Profilaktyka tej choroby jest niezwykle prosta, tania i ogólnie dostępna, a działania profilaktyczne refundowane ze środków publicznych i własnych znacznie zmniejszyłyby koszty działań interwencyjnych spowodowanych dolegliwościami bólowymi. Olbrzymie znaczenie dla zdrowia jamy ustnej mają zachowania zdrowotne i higieniczne, które mogą całkowicie wyeliminować lub znacznie zmniejszyć intensywność tej choroby. Kształtowanie ich rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie, a wzorzec tych zachowań jest przekazywany przez rodziców i najbliższe otoczenie. Stąd świadomość prozdrowotna rodziców ma kluczowe znaczenie w kontekście zdrowia jamy ustnej dzieci i całego następnego pokolenia.
2 PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA Celem badania jest określenie świadomości zachowań zdrowotnych i higienicznych jamy ustnej przyszłych matek. MATERIAŁ I METODYKA W badaniu wzięły udział 54 kobiety w wieku od lat uczestniczące w zajęciach "szkoły rodzenia". Wszystkie badane były w 3 trymestrze ciąży. Ze środowiska wiejskiego pochodziło16 kobiet, 14 zamieszkiwało małe miasto, a 23 miasto wojewódzkie. Wykształcenie średnie posiadało 9 ciężarnych kobiet, pozostałe 45, wyższe. U 20 badanych była to ciąża druga lub kolejna, 34 kobiety były pierwiastkami. Badanie zostało przeprowadzone w listopadzie i grudniu 2016, metodą sondażu diagnostycznego, techniką ankiety z użyciem kwestionariusza ankiety własnego autorstwa. Kwestionariusz zawierał 20 pytań dotyczących zasad higieny jamy ustnej u noworodków i małych dzieci, etiologii i epidemiologii próchnicy, zasad diety kariostatycznej, profilaktyki ortodontycznej a także zwyczajów higienicznych i wizyt stomatologicznych przyszłych matek. Dodatkowo zebrano informacje związane z wiekiem, wykształceniem i miejscem zamieszkania badanych kobiet. WYNIKI Badane wykazały prawidłowe nawyki higieniczne w obrębie jamy ustnej i dbałość o stan uzębienia wyrażający się stawianiem się na wizyty kontrolne u dentysty w trakcie ciąży. Zdecydowana większość badanych (74%) odbyła w ciąży wizytę kontrolną u lekarza stomatologa i kontynuowała leczenie stomatologiczne aż do pełnego wyleczenia, lub była w trakcie leczenia. Największy odsetek kobiet, które nie pojawiły się u stomatologa w trakcie ciąży pochodził z małych miejscowości (Wykres 1). 224
3 Grażyna Nowak-Starz, Monika Bujnowska, Marta Siwek, Agata Salwa, Sylwia Jabłońska, Anna Babiarz, Małgorzata Markowska Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży Do higieny jamy ustnej 14 badanych używało tylko szczotki i pasty do zębów, 9 podało regularne stosowanie nitki dentystycznej poza szczotkowaniem zębów, 9 szczotkowanie i używanie płukanek stomatologicznych, a 22 kobiety wskazały na stosowanie wszystkich trzech środków higieny jamy ustnej jednocześnie. Spośród badanych mieszkających na wsi, 43% używało jedynie szczotki i pasty, 25% dodatkowo nitki dentystycznej, 19% szczotki i pasty a także płukanki i tylko 12% wszystkich trzech środków jednocześnie (Wykres 2). Spośród badanych używających jedynie szczotki i pasty, 10 kobiet (74%) było poniżej 27 roku życia. Z ogółu badanych, 15 kobiet wykonywało czynności higienizacyjne w obrębie jamy ustnej częściej niż 2 razy dziennie, 36 kobiet dwa razy dziennie, a 3 badane mniej niż 2 razy dziennie (Wykres 3). Większość badanych (93%) deklarujących mycie zębów więcej niż 2 razy dziennie miało wykształcenie wyższe. 225
4 PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA Czynniki etiologii próchnicy znało jedynie 17 badanych. Większość kobiet (65%) nie widziała zależności pomiędzy częstością spożywanych posiłków a powstawaniem ubytków próchnicowych, natomiast 69% badanych rozumiało zależność między ilością cukru w diecie, nawykami higienicznymi i florą bakteryjną a chorobą próchnicową. Tylko niewielka część badanych (9%) uważała, że rodzaj wody pitnej ma wpływ na stan zębów (Wykres 4). Ilość cukru w diecie Higiena jamy ustnej Bakterie Częstość spożywanych posiłków Wykres 4: Czynniki wpływające na powstawanie ubytków próchnicowych Rodzaj wody pitnej Większość kobiet (74%) nie wskazała coca-coli jako produktu najbardziej szkodliwego dla uzębienia. Siedem badanych wskazało cukier jako czynnik najbardziej próchnicotwórczy, 3 kobiety wymieniły mambę. Najwięcej badanych odpowiadało podając kombinację kilku wyżej wymienionych produktów. Wśród kilku wariantów odpowiedzi przeważały te, zawierające cukier, coca-cole i mambę. Banan, który z powodu długiego czasu zalegania na zębach jest zdecydowanie bardziej próchnicotwórczy niż sok pomarańczowy, czy nawet cukier pojawiał się w odpowiedziach zaskakująco rzadko (Wykres 5). Wszystkie badane, które odpowiedziały prawidłowo charakteryzowały się wykształceniem wyższym, 61% spośród nich zamieszkiwało wieś. 226
5 Grażyna Nowak-Starz, Monika Bujnowska, Marta Siwek, Agata Salwa, Sylwia Jabłońska, Anna Babiarz, Małgorzata Markowska Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży Tylko 37% badanych uznawało próchnicę jako chorobę zakaźną. Nie znaleziono zależności pomiędzy poziomem wykształcenia a tą wiedzą (Wykres 6). Spośród ogółu badanych 29 kobiet (53%) zdawało sobie sprawę z konieczności oczyszczania jamy ustnej już u noworodka, 24 badane (44%) uważały, że dopiero po wyrżnięciu się pierwszych zębów mlecznych, natomiast jedna badana rozpoczęłaby te zabiegi dopiero przy pełnym uzębieniu mlecznym (Wykres 7). 227
6 PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA Udzielane odpowiedzi potwierdziły się w pytaniu sprawdzającym, gdzie badane chcące jak najwcześniej rozpocząć higienę jamy ustnej noworodka uważały, że odpowiednim środkiem do tego celu jest gazik nasączony przegotowaną wodą lub solą fizjologiczną. Badane podzielały ten pogląd niezależnie od wykształcenia i miejsca zamieszkania. Wśród pozostałych badanych tylko trzy osoby wskazały prawidłowy środek higieny mlecznego uzębienia (szczotkę i pastę z fluorem). Wszystkie badane, które odpowiedziały w ten sposób miały wykształcenie wyższe, 2 kobiety pochodziły z małej miejscowości, jedna z miasta wojewódzkiego. 10 kobiet wskazało jako odpowiedni środek higieniczny szczotkę bez pasty, a 11 szczotkę i pastę bez fluoru (Wykres 8). Gazik nasączony wodą/solą fizjologiczną Szczotka bez pasty Szczotka i pasta bez fluoru Szczotka i pasta z fluorem Wykres 8: Odpowiedni środek przy rozpoczęciu zabiegów higieny jamy ustnej Zdecydowana większość badanych wiedziała jak często powinno się myć zęby małemu dziecku, aż 90% badanych uważało, że dziecko powinno mieć myte zęby 2 razy dziennie, tylko 10% myłoby je raz dziennie (Wykres 9). Prawie wszystkie badane (z jednym wyjątkiem) deklarujące mycie zębów 1 raz dziennie miały wykształcenie wyższe i mieszkały w mieście wojewódzkim, ich wiek nie przekraczał 25 lat. 228
7 Grażyna Nowak-Starz, Monika Bujnowska, Marta Siwek, Agata Salwa, Sylwia Jabłońska, Anna Babiarz, Małgorzata Markowska Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży Niestety żadna z badanych przyszłych matek nie wiedziała w jakim wieku dziecko może rozpocząć samodzielne szczotkowanie zębów pod kontrolą rodzica. Wśród badanych, 49 kobiet uważało, że już 2-3 letnie dziecko może skutecznie przeprowadzić zabiegi higieniczne w jamie ustnej, 5 badanych pozwoliłoby na to dziecku 4-5 letniemu (Wykres 10). Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej (PTSD) możliwe to jest dopiero od 8 roku życia [13]. Spośród ogółu badanych 90% kobiet wiedziało, że w diecie małego dziecka nie powinny się znajdować produkty słodzone (Wykres 11). Ponad połowa spośród badanych odpowiadających inaczej miała wykształcenie średnie, a prawie wszystkie (88%) zamieszkiwały wieś lub małe miasto. Odpowiedzi na to pytanie nie pokrywały się z ich stanowiskiem odnośnie rodzaju podawanych płynów dziecku. 229
8 PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA Jedynie 64% badanych podawałoby dziecku do picia wyłącznie wodę, 90% z nich miało wykształcenie wyższe. Duża część badanych, 24% podawałaby herbatki granulowane zawierające duże ilości cukru, a 14% dodałoby soki owocowe (Wykres 12). Spośród ogółu badanych 87% wiedziało, że niedopuszczalne jest dotykanie swoimi ustami smoczka (Wykres 13). Połowa z badanych, która była odmiennego zdania zamieszkiwała wieś. Nie znaleziono korelacji pomiędzy poziomem wykształcenia a podaną odpowiedzią. Pierwsza wizyta w gabinecie stomatologicznym wg 48% badanych kobiet powinna odbyć się po wyrżnięciu się pierwszych zębów mlecznych, według 18% po wyrżnięciu się wszystkich zębów mlecznych, a w opinii 14% kobiet dopiero przy pojawieniu się zmian próchnicowych lub w razie bólu. Były również zdania (u 18% badanych), że dopiero w wieku 4-5 lub wcześniej w przypadku dolegliwości bólowych (Wykres 14). 230
9 Grażyna Nowak-Starz, Monika Bujnowska, Marta Siwek, Agata Salwa, Sylwia Jabłońska, Anna Babiarz, Małgorzata Markowska Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży Jedynie 41% badanych znało obraz początkowej zmiany próchnicowej. Spośród wszystkich badanych, siedem (12%) podało, że nie umiałoby rozpoznać takiego stanu, 24 badane (44%) uważało, że próchnica początkowa ma postać ciemnej plamki, a jedna badana, że postać "dziurki" (Wykres 15). Zadowalająca większość badanych, 47 osób (87%) widziała zależność pomiędzy stosowaniem smoczka uspokajającego a możliwością pojawienia się wady zgryzu (Wykres 16). 231
10 PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA Spośród wszystkich badanych, 35 kobiet (64%) podało konieczność odzwyczajenia dziecka od smoczka uspokajającego przed wyrżnięciem się zębów mlecznych, tylko 11 badanych (20%) podało odpowiedź prawidłową- że odstawienie smoczka powinno nastąpić przed 18 miesiącem życia (Wykres 17). Większość badanych (92%) widziała zależność pomiędzy wadą zgryzu a ssaniem palca przez dziecko (Wykres 18). 232
11 Grażyna Nowak-Starz, Monika Bujnowska, Marta Siwek, Agata Salwa, Sylwia Jabłońska, Anna Babiarz, Małgorzata Markowska Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży Niepokojący jest fakt, że tylko dwie spośród badanych kobiet, podczas wizyty stomatologicznej w ciąży, uzyskały informacje na temat sposobu higieny jamy ustnej u niemowlęcia i małego dziecka (Wykres 19). DYSKUSJA Stan uzębienia polskich dzieci i młodzieży jest bardzo zły. Według wielu publikacji i badań skryningowych frekwencja próchnicy wśród 3-latków wynosi 35-50% [14,16], w grupie 6-latków 86.9% [2,11,16], a w grupie 12-latków prawie 100% [14]. Intensywność próchnicy również jest bardzo wysoka na tle innych krajów Europy. W grupie 6-latków średnio 5 zębów mlecznych jest objętych próchnicą [16], a wśród 12-latków 3-4 zęby stałe [2]. Pozytywnym zjawiskiem jest zanik różnic we frekwencji i intensywności próchnicy pomiędzy dziećmi ze środowiska wiejskiego a dziećmi ze środowiska wiejskiego i małomiasteczkowego. Świadczy to również o zaniku różnic w poziomie świadomości prozdrowotnej ludności zamieszkującej te tereny [2]. Próchnica jest chorobą, której leczenie pochłania znaczne na- 233
12 PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA kłady finansowe zarówno z budżetów państwa jak i pojedynczych gospodarstw domowych [1,14] i powodującą znaczne dolegliwości bólowe i potencjalnie groźne choroby od ogniskowe, a której profilaktyka jest niezwykle prosta. Styl życia w połączeniu z uwarunkowaniami środowiskowymi ma kluczowe znaczenie dla rozwoju tej jednostki chorobowej [2,11]. Dzieci zaczynają kształtować swoje nawyki zdrowotne obserwując postawę rodziców, dlatego zmiana trendu choroby próchnicowej u dzieci wymaga odpowiedniej dojrzałości i świadomości zdrowotnej i stomatologicznej ich rodziców [11]. Wyniki badań pokrywają się z wynikami innych autorów zainteresowanych tematem świadomości stomatologicznej rodziców i przyszłych rodziców. Badane kobiety wykazały satysfakcjonujący poziom higieny jamy ustnej. Większość z nich myła zęby 2 razy dziennie lub więcej, co pokrywa się z wynikami badań innych autorów [4,9]. W badaniach Zanio- Kulaszewskiej było to 64% badanych. Około 57% kobiet stosowało nitkę dentystyczną. W badaniach Bugaj i wsp. ten odsetek wynosił 66,92% [4], u Iwanickiej- Grzegorek 25%, u Zanio-Kulaszewskiej tylko 15%. Wyniki badań wskazują, że 74% kobiet zgłosiło się na wizytę stomatologiczną w trakcie ciąży, co jest zadowalającym wynikiem niż w innych podobnych badaniach [4], w których mniej niż polowa ankietowanych zgłosiła się na taką wizytę. Rodzicie i przyszli rodzice oceniają swoją wiedzę z zakresu stomatologii na dobrą lub wystarczającą [20], co nie pokrywa się z obiektywnymi wynikami badań prowadzonych przez autorów pracy, jak i innych autorów [8, 20]. Zarówno wśród badanych kobiet jak i u innych autorów brak jest świadomości na temat możliwości zarażenia dziecka bakteriami próchnicotwórczymi [6, 9]. Wielu rodziców nie dostrzega również związku między częstością spożywanych posiłków a powstawaniem nowych ubytków próchnicowych [8,20]. Niewystarczające zrozumienie istoty choroby próchnicowej skutkuje zbyt późnym rozpoczęciem zabiegów higienizacyjnych u dziecka. Wyniki badań nieco różnią się od wyników badań innych autorów. Deklarację regularnego szczotkowania zębów po wyrżnięciu się pierwszego zęba uzyskano od 97% ankietowanych, podczas gdy w innych badaniach było to zaledwie od 46% do 71% [3,6,7, 8,18]. Prawie wszystkie badane kobiety (90%) uznały, że dziecku należy myć zęby przynajmniej 2 razy dziennie. Zamierzenia te nie pokrywają się jednak z wynikami badań innych autorów, gdzie realizację tego zamiaru podaje od 36% do 65% [3,6,7,8,9,18]. Rozbieżność tych wyników może być spowodowana niechęcią małego dziecka na zabiegi higienizacyjne i przeświadczeniem rodzica o traumie jaką może spowodować wykonywanie tych czynności z użyciem przymusu. Rodzice planujący czynności higienizacyjne u bezzębnego dziecka wiedzą jakimi utensyliami powinni się posługiwać, jednak ich zdania na temat doboru pasty po wyrżnięciu się pierwszego zęba są podzielone i przeważnie błędne [6,7,8,18]. Wytyczne PTSD zalecają rozpoczęcie szczotkowania zębów pastą z zawartością 1000ppm fluoru od wyrżnięcia się pierwszego zęba mlecznego, 2 razy dziennie, podczas gdzie większość badanych użyłaby pasty bez fluoru [13]. Zła higiena jamy ustnej wśród Polskich dzieci wynika również z braku kontroli rodzicielskiej. Wyniki badań mówią, że duża część rodziców uważa, że już dzieci 2-3 letnie mają zdolności manualne pozwalające na samodzielne szczotkowanie zębów, podczas gdy wytycz- 234
13 Grażyna Nowak-Starz, Monika Bujnowska, Marta Siwek, Agata Salwa, Sylwia Jabłońska, Anna Babiarz, Małgorzata Markowska Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży ne PTSD wyraźnie wskazują, że samodzielne szczotkowanie zębów pod opieką rodziców może się rozpocząć dopiero od 8 roku życia [13]. W badaniach Iwanickiej-Grzegorek dotyczących dzieci w wieku przedszkolnym, tylko 46% rodziców pomagało dzieciom w tych zabiegach wykonywanych samodzielnie przez dzieci[9]. W badaniach Shamsy zaledwie 35% dzieci z uzębieniem mieszanym myło zęby pod kontrolą rodziców, a grupa dzieci z uzębieniem mlecznym myjąca zęby samodzielnie miała najwięcej złogów nazębnych oraz dojrzałą płytkę bakteryjną na powierzchni przyszyjkowej zdiagnozowaną u 36% dzieci [15]. Zanio-Kulaszewska w swoich badaniach opisała, że w grupie dzieci 6-letnich jedynie 10% rodziców pomagało dziecku manualnie w myciu zębów, a 30% nadzorowało ten proces. Kolejnym błędem często popełnianym przez rodziców jest zbyt późne zgłoszenie się do lekarza stomatologa. Uzyskane przeze mnie 48% poprawnych odpowiedzi na pytanie o wiek pierwszej wizyty jest niższym wynikiem w stosunku do badań przeprowadzonych w Warszawie, gdzie uzyskano 65% poprawnych odpowiedzi [6]. Wyniki tych badań ankietowych nie pokrywają się jednak z wynikami badań prowadzonych wśród rodziców dzieci 3-7 letnich. Grzesiak i wsp. oceniają odsetek 3-latków uczestniczących w ich badaniu mających kontakt z dentystą na 30% [7,8], w innych badaniach nawet 25% dzieci 5-letnich nie było u dentysty [11]. Dobrym sygnałem jest wzrost świadomości ortodontycznej rodziców małych dzieci. Większość z respondentów miała świadomość destrukcyjnego działania na zgryz smoczka uspokajającego i ssania palca, niestety niewielu z nich wiedziało, kiedy bezwzględnie należy odstawić smoczek. Wyniki badań Ciok i wsp. pokrywają się z prezentowanymi wynikami badań [6]. Wyniki wielu badań mówią o niedostatecznej profilaktyce domowej, dodatkowo Jodkowska i wsp. w swoich badaniach dowodzą, że narodowe programy profilaktyczne są nieskuteczne, gdyż zbyt mała liczba dzieci z nich korzysta. W grupie 5- latków objętych programem profilaktyki fluorkowej skorzystało z niego jedynie 3,8% uprawnionych, w grupie 7-latków było to 48,3% dzieci [10]. Jeśli do złego obrazu higieny i profilaktyki dodamy złe nawyki żywieniowe wśród Polskich dzieci wyniki badań epidemiologicznych przestają dziwić. Mimo, że prezentowane wyniki i dane z innych badań pokazują, że rodzice mają świadomość wpływu cukru w codziennej diecie dziecka na stan jego uzębienia [9,20], wyniki badań Olczak-Kowalczyk mówią jednoznacznie, dieta polskich dzieci jest bardzo kariogenna, ponad 40% ankietowanych rodziców przyznało, że ich 5-6 letnie dzieci podjadają po wieczornym myciu zębów. Spośród rodziców dzieci 3-letnich, aż 90% przyznało, że podają dzieciom słodycze, a 25% spośród dzieci wszystkich grup wiekowych ogółem, je słodycze codziennie. Podobne wnioski wyciągnęła Zanio- Kulaszewska, u której 80% rodziców podawało, że starało się w jakiś sposób ograniczać ilość cukru w diecie dziecka, stosując mimo to dietę wysoko kariogenną, np. poprzez dosładzanie napojów dziecku [20]. Cele WHO na 2020 rok obejmują obniżenie frekwencji próchnicy wśród dzieci 6-letnich do 20%, zmniejszenie ilości zębów objętych próchnicą u 12-latków do 2 i zwiększenie ilości 18-latków z pełnym uzębieniem stałym do 100% [1], Aby osiągnąć ten cel potrzebna jest intensywna edukacja w zakresie zdrowia jamy ustnej nie 235
14 PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA tylko dzieci, ale i ich opiekunów, którzy mają nieoceniony wpływ na kształtowanie postawy zdrowotnej nowego pokolenia i zwiększenie dostępności świadczeń zdrowotnych z zakresu stomatologii dziecięcej i zachowawczej. Wysoka frekwencja i intensywność próchnicy wśród dzieci i młodzieży, a także dorosłych jest skutkiem zaniedbań higienicznych i żywieniowych ich rodziców. Aby zmienić trend choroby próchnicowej potrzebna jest szeroko zakrojona działalność informacyjna, profilaktyczna, edukacyjna i lecznicza. WNIOSKI 1. Wiedza przyszłych matek z zakresu higieny jamy ustnej i profilaktyki próchnicy jest niewystarczająca. 2. Zbyt późno następuje zgłoszenie się matek z dziećmi do lekarza stomatologa, co prowadzi do niewykrycia we właściwym czasie początkowych zmian próchnicowych. PIŚMIENNICTWO 1. Adamowicz-Klepalska B, Wierzbicka M, Strużycka I: Założenia i cele zdrowia jamy ustnej w kraju na lata ; Czas. Stomat., 2005, LVIII, 6: Bromblik A, i wsp.: Wpływ uwarunkowań środowiskowych na zapadalność i przebieg próchnicy zębów u dzieci; Czas. Stomatol., 2010, 63, 5, Bruzda Zwiech A, i wsp.: Wpływ nawyków higienicznych i żywieniowych na stan uzębienia dzieci w wieku przedszkolnym; Dent. Med. Probl. 2005, 42, 2, Bugaj J i wsp.: Ocena świadomości wśród lekarzy ginekologów i kobiet w ciąży dotycząca wpływu chorób przyzębia na przebieg ciąży. Nowa Stomatologia 3/2014: Cameron A. C. red. U. Kaczmarek: Stomatologia dziecięca; wyd. 2012, Urban&Partner 6. Ciok E i wsp.: Świadomość kobiet w ciąży na temat profilaktyki zaburzeń narządu żucia. Nowa Stomatologia 1/2013: Grzesiak I, Kaczmarek U: Prognozowanie stanu higieny jamy ustnej u dzieci; Dent. Med. Probl. 2005, 42, 2, Grzesiak I, Kaczmarek U: Wiedza prozdrowotna matek i świadomość stanu uzębienia ich dzieci w wieku do 3 lat; Dent. Med. Probl. 2004, 41, 1, Iwanicka-Grzegorek E i wsp: Świadomość zdrowotna rodziców dzieci w wieku przedszkolnym badanie ankietowe; Nowa Stomatologia 1/2007: Jodkowska E: Publiczny program zapobiegania próchnicy w Polsce u dzieci i młodzieży; Dent. Med. Probl. 2010, 47, 2,
15 Grażyna Nowak-Starz, Monika Bujnowska, Marta Siwek, Agata Salwa, Sylwia Jabłońska, Anna Babiarz, Małgorzata Markowska Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży 11. Kowalczyk-Kustra O i wsp: Wpływ doświadczeń i emocji stomatologicznych rodzica na sposób kształtowania postawy stomatologicznej dziecka. Nowa Stomatol 2015; 20(2): Olczak-Kowalczyk D, i wsp: Stanowisko polskich ekspertów dotyczące zasad żywienia dzieci i młodzieży w aspekcie zapobiegania chorobie próchnicowej. Nowa Stomatol. 2015; 20(2): Olczak-Kowalczyk D, Kaczmarczyk U: Stanowisko polskich ekspertów dotyczące indywidualnej profilaktyki fluorkowej u dzieci i młodzieży; uorkowej.pdf, Warszawa Pawka B i wsp: Próchnica zębów u dzieci problemem społecznym; Probl. Hig. Epidemiol. 2010, 91(1): Shamsa S i wsp: Skuteczność usuwania płytki nazębnej u dzieci z uzębieniem mlecznym, stałym i mieszanym; Nowa Stomatologia 3/2013, Szafrańska B, Waszkiel D: Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci w wieku od 3 do 7 lat, mieszkających w Białymstoku; Czas. Stomatol., 2008, 61, 7, Szponer-Nodzak M, Wohna-Sobańska M: Stomatologia wieku rozwojowego. Warszawa: Wyd. Lek. PZWL; 2003: 761, , 787, Wapniarska K i wsp: Świadomość prozdrowotna rodziców w zakresie zdrowia jamy ustnej dzieci w świetle badań ankietowych. Przegl Epidemiol 2016; 70: Wójcicka A, i wsp: Próchnica wieku rozwojowego chorobą cywilizacyjną; Przegl. Epidemiol. 2012; 66: Zanio-Kulaszewska A, i wsp.: Ocena świadomości stomatologicznej matek dzieci sześcioletnich w województwie mazowieckim; Nowa Pediatria 2/2012, STRESZCZENIE Profilaktyka próchnicy obejmuje kształtowanie nawyków higienicznych i żywieniowych od początku życia danej osoby, dlatego istotna jest świadomość stomatologiczna rodziców, którzy są pierwszymi osobami, które mają możliwość kształtować prawidłowe zachowania zdrowotne. Celem badania jest określenie świadomości zachowań zdrowotnych i higienicznych jamy ustnej przyszłych matek. W badaniu brało udział 54 kobiet w wieku od lat. Badanie zostało przeprowadzone w formie sondażu diagnostycznego, techniką ankiety z użyciem ankiety autorstwa własnego zawierającej 20 pytań. Większość badanych nie znała etiologii próchnicy ani metod profilaktyki próchnicowej u dzieci. Połowa ankietowanych wiedziała, kiedy pierwszy raz odwiedzić stomatologa. Zadowalający był jedynie poziom własnej higieny jamy ustnej. 237
16 PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA ABSTRACT Tooth decay prevention includes forming hygiene and eating habits since childhood, therefore a crucial factor is the awareness of parents, who can shape the correct health habits. Purpose of the research. The purpose of the research is to determine the awareness of oral health habits of future mothers. 54 women aged took part in the research.. The research was conducted using a 20-question survey. The majority of participants did not know the etiology or methods of preventing tooth decay for children. Half of the respondents knew when to schedule a first visit to the dentist. Only the level of own oral hygiene was satisfactory. Artykuł zawiera znaków ze spacjami + grafika 238
Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym
Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
Załącznik nr 1 do Umowy Nr z dnia 2011 roku PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Łódź, listopad 2009 roku Wprowadzenie Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał
Bardziej szczegółowodr Przemysław Bury Centrum Stomatologii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Projekt badań profilaktycznych z zakresu zdrowia jamy ustnej, skierowany do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2010/2011 do klas I i VI szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Śrem Opracowanie:
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia...
UCHWAŁA Nr RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia... Druk BRM nr 118/2011 Projekt z dnia... 2011 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Profilaktyki Próchnicy Dla Dzieci i Młodzieży do 18 roku życia. Na podstawie
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXXIX/291/2014 RADY GMINY W DOBRONIU. z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia do realizacji programu zdrowotnego na rok 2014
UCHWAŁA NR XXXIX/291/2014 RADY GMINY W DOBRONIU z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia do realizacji programu zdrowotnego na rok 2014 Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,
Bardziej szczegółowoPróchnica zębów. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku
Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku Rodzaje zębów Zęby (łac. dens ząb, l.mn. dentes) złożone, twarde twory anatomiczne w jamie ustnej. Stanowią element układu trawienia i służą do rozdrabniania
Bardziej szczegółowoPremature loss of milk teeth by preschool children
Premature loss of milk teeth by preschool children Przedwczesna utrata zębów mlecznych u dzieci przedszkolnych Ewa Ogłodek, Danuta Moś stres maxeve@ caries of deciduous teeth in children is an important
Bardziej szczegółowoAktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży
Aktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży Niezależny Panel Ekspertów Prof. dr hab. n. med. Barbara Adamowicz - Klepalska Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 56/2014 z dnia 22 kwietnia 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyczny dotyczący profilaktyki próchnicy
Bardziej szczegółowoJama ustna zwierciadłem organizmu
Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej Jama ustna zwierciadłem organizmu Anna Lella Przewodnicząca Komisji ds. Współpracy Międzynarodowej NRL Prezydent ERO-FDI Dlaczego o tym mówimy? FDI podaje kluczowe fakty
Bardziej szczegółowoStan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce
Stan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce prof. dr n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk Konsultant krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej Zakład Stomatologii Dziecięcej
Bardziej szczegółowoProfilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów
Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu
Bardziej szczegółowoWydział Lekarski UM w Łodzi Kierunek lekarsko dentystyczny Kierunek Stomatologia Nazwa Przedmiotu Stomatologia dziecięca i profilaktyka
Wydział Lekarski UM w Łodzi Kierunek lekarsko dentystyczny Kierunek Stomatologia Nazwa Przedmiotu Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna Jednostka prowadząca zajęcia Katedra i Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat
Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat 1. Podstawy prawne działań Gminy w obszarze zdrowia publicznego 1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym Rozdział
Bardziej szczegółowoMiejski Program Profilaktyki Próchnicy dla Dzieci i Młodzieży do 18 roku życia.
1 Załącznik do uchwały Nr XXI/358/11 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 14 września 2011 r. Podstawowym schorzeniem jamy ustnej jest próchnica zębów, polegająca na progresywnym procesie demineralizacji i rozpadu
Bardziej szczegółowoCHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE.
CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE Próchnica zębów o przewlekła, bakteryjna, wieloczynnikowa choroba zakaźna, która aktualnie pozostaje najczęstszym schorzeniem wieku dziecięcego,
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXIX/355/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA. z dnia 27 października 2016 r.
UCHWAŁA NR XXIX/355/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA z dnia 27 października 2016 r. w sprawie przyjęcia Programu polityki zdrowotnej profilaktyki stomatologicznej wśród dzieci pięcioletnich- zamieszkałych na
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 93/2015 z dnia 7 maja 2015 r. o projekcie programu Gminny program
Bardziej szczegółowoPLAN FLUORYZACJI KLASY 1,2,3 KLASY 4,5,6
Fluoryzacja W naszej szkole będziemy przeprowadzać fluoryzację w klasach I-VI jednorazowymi szczoteczkami. Będzie ona wykonywana 5 razy w ciągu roku wg przygotowanego grafiku, TYLKO u dzieci, których rodzice
Bardziej szczegółowoWSTĘP PRZYGOTOWANIE BADAŃ
Raport z realizacji Programu profilaktyki próchnicy skierowanego do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2009/2010 do klas I i VI szkół podstawowych finansowanego przez Miasto Poznań WSTĘP Stomatologiczne
Bardziej szczegółowo23 kwietnia 2015 r. Epidemia próchnicy w Polsce! Lekarze alarmują: zły stan opieki stomatologicznej nad dziećmi!
23 kwietnia 2015 r. Epidemia próchnicy w Polsce! Lekarze alarmują: zły stan opieki stomatologicznej nad dziećmi! 1 Epidemia próchnicy w Polsce (1) Częstość występowania próchnicy u dzieci w wieku 3-18
Bardziej szczegółowoAkcji Profilaktyki Stomatologicznej
Rada Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Dyrekcja Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ zaprasza do kontynuacji w nowym roku szkolnym 2016/2017 Akcji Profilaktyki Stomatologicznej.
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 129/2012 z dnia 16 lipca 2012 r. o projekcie programu Program profilaktyki próchnicy u dzieci na lata 2013-2015
Bardziej szczegółowoPowiedz tak. pięknym zębom! zdrowym, r Viv
Powiedz tak zdrowym, pięknym zębom! ade r Viv en d a i-kids Ivoclar Vivadent Pediatric Dental Solutions Lakier z fluorem mocna i trwała ochrona zębów Zdrowe, piękne zęby na całe życie Dlaczego zdrowie
Bardziej szczegółowoSTOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA
STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA Stomatologia zachowawcza- zajmuje się metodami zachowania naturalnych właściwości zębów, które zostały utracone na skutek działania bodźców zewnętrznych. Najgroźniejszym z nich
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 87/2015 z dnia 13 kwietnia 2015 r. o projekcie programu Program
Bardziej szczegółowoZACHOROWANIA DZIECI NA CUKRZYCĘ W WIEKU SZKOLNYM (7-12 LAT)
Autor: EDYTA LENDZION Opiekun badań: dr Beata Trzpil-Zwierzyk ZACHOROWANIA DZIECI NA CUKRZYCĘ W WIEKU SZKOLNYM (7-12 LAT) Badanie przeprowadzone zostało w czerwcu 2014 roku w poradni diabetologicznej w
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 264/2013 z dnia 21 października 2013 r. o projekcie programu Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 133/2012 z dnia 16 lipca 2012 r. o projekcie programu Program profilaktyczny zapobieganie chorobie próchnicowej
Bardziej szczegółowoProblemy stomatologiczne polskich dzieci i młodzieży propozycje działań do rozważenia
Problemy stomatologiczne polskich dzieci i młodzieży propozycje działań do rozważenia Posiedzenie Plenarne Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia Warszawa 15.12.2010r. prof.. dr hab.. Barbara Adamowicz-Klepalska
Bardziej szczegółowoZachowania prozdrowotne rodziców w zakresie profilaktyki i higieny jamy ustnej u dzieci przegląd literatury
ASPEKTY ZDROWIA I CHOROBY Tom 2, Nr 1, Rok 2017, s. 9 17 Zachowania prozdrowotne rodziców w zakresie profilaktyki i higieny jamy ustnej u dzieci przegląd literatury Kinga Bernat 1, Jacek Majewski 1, Mirosław
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata
Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata 2017-2019 UCHWAŁA NR XXXVII/./2016 RADY MIASTA KOŚCIERZYNA z dnia 26 października 2016 r. w sprawie przystąpienia
Bardziej szczegółowoUrząd Miejski Łaziska Górne. Plac Ratuszowy 1. 43 170 Łaziska Górne. woj. śląskie. nazwa programu zdrowotnego:
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr. Rady Miejskiej w Łaziskach Górnych z dnia.. Urząd Miejski Łaziska Górne Plac Ratuszowy 1 43 170 Łaziska Górne woj. śląskie nazwa programu zdrowotnego: PROFILAKTYKA PRÓCHNICY
Bardziej szczegółowoZachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 5 Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej Incidence of caries in preschool children living in
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy u dzieci niepełnosprawnych
Program profilaktyki próchnicy u dzieci niepełnosprawnych 1. OPIS PROBLEMU ZDROWOTNEGO. Choroba próchnicowa zębów uznana jest za chorobę społeczną. W Polsce choruje na nią ok. 90% dzieci. Próchnica zgodnie
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy dla dzieci miasta Katowice
Program profilaktyki próchnicy dla dzieci miasta Katowice Okres realizacji programu: 2014-2020 Autor programu: - dr hab. n. med. Lidia Postek-Stefańska Opinia Agencji Technologii Medycznych: - pozytywna
Bardziej szczegółowoNZOZ CENTRUM UŚMIECHU PRÓCHNICA ZĘBÓW. lek. dent. Joanna Goraś lek. dent. Paulina Pieniążek
PRÓCHNICA ZĘBÓW lek. dent. Joanna Goraś lek. dent. Paulina Pieniążek Czym jest próchnica? Jest chorobą zakaźną tkanek twardych zęba wywołaną przez bakterie. Aby doszło do rozwoju próchnicy muszą zaistnieć
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr XXVIII/160/16 RADY MIEJSKIEJ CIECHOCINKA z dnia 29 grudnia 2016 r.
UCHWAŁA Nr XXVIII/160/16 RADY MIEJSKIEJ CIECHOCINKA z dnia 29 grudnia 2016 r. w sprawie przyjęcia programu polityki zdrowotnej pt. "Program polityki zdrowotnej na lata 2016-2020, obejmujący profilaktykę
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 56/2016 z dnia 11 kwietnia 2016 r. o projekcie programu polityki
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 150/2016 z dnia 9 sierpnia 2016 r. o projekcie programu polityki
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 130/2012 z dnia 16 lipca 2012 r. o projekcie programu Intensyfikacja zapobiegania próchnicy dzieci i młodzieży
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI PRÓCHNICY ZĘBÓW DLA DZIECI W WIEKU LAT Z TERENU GMINY WIERUSZÓW NA LATA
Załącznik do Uchwały Nr XXV/190/2016 Rady Miejskiej w Wieruszowie z dnia 24 maja 2016 r. PROGRAM PROFILAKTYKI PRÓCHNICY ZĘBÓW DLA DZIECI W WIEKU 11-12 LAT Z TERENU GMINY WIERUSZÓW NA LATA 2016 2018 Autor
Bardziej szczegółowoProblem zdrowotny. Cel główny
Opis programu polityki zdrowotnej Gminy Miasta Szczecin na lata 2017-2020. pn.,,zapobieganie próchnicy wśród dzieci klas VI uczęszczających do szczecińskich szkół podstawowych. Problem zdrowotny 1.Opis
Bardziej szczegółowokwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,
Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 293/2013 z dnia 10 grudnia 2013 r. o projekcie Programu profilaktyki stomatologicznej prowadzony w latach 2013-2015
Bardziej szczegółowoMaria Borysewicz Lewicka 1, Magdalena Wochna-Sobańska 2
Czas. Stomatol., 2007, LX, 6, 377-383 2007 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Stomatologiczne zachowania prozdrowotne ludności Polski w świetle badań epidemiologicznych wykonanych w roku
Bardziej szczegółowoSYLABUS. rok akademicki 2016/2017
SYLABUS rok akademicki 2016/2017 Nazwa przedmiotu/modułu Nazwa jednostki/-ek w której/ -ych jest Zakład Stomatologii Dziecięcej przedmiot realizowany e-mail jednostki stdzieci@umb.edu.pl Wydział Lekarski
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 55/2014 z dnia 22 kwietnia 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyki próchnicy zębów, skierowany do dzieci
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 809/XLIX/2018 RADY MIASTA PŁOCKA. z dnia 28 czerwca 2018 r.
UCHWAŁA NR 809/XLIX/2018 RADY MIASTA PŁOCKA z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia programu polityki zdrowotnej pn. "Program profilaktyki próchnicy dla dzieci i młodzieży miasta Płocka w latach
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR LV/563/14 RADY MIASTA OTWOCKA z dnia 26 sierpnia 2014 r.
UCHWAŁA NR LV/563/14 RADY MIASTA OTWOCKA z dnia 26 sierpnia 2014 r. w sprawie przyjęcia do realizacji zdrowotnego programu edukacyjnego w zakresie profilaktyki próchnicy i wad zgryzu u dzieci w wieku 6
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Nazwa modułu: Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów
Bardziej szczegółowoM I N I S T R A Z D R O W I A 1) z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego
Projekt z dnia 9 września 2017 r. R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A Z D R O W I A 1) z dnia... 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XLVII/376/17 RADY MIASTA KOŚCIERZYNA. z dnia 31 maja 2017 r.
UCHWAŁA NR XLVII/376/17 RADY MIASTA KOŚCIERZYNA z dnia 31 maja 2017 r. w sprawie przyjęcia "Programu profilaktyki próchnicy zębów dla dzieci w wieku 5 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata 2017 2019"
Bardziej szczegółowoPIELĘGNACJA ZĘBÓW DZIECKA.
PIELĘGNACJA ZĘBÓW DZIECKA. Dzieci czują się dobrze mając czyste i zdrowe zęby. Rodzice odgrywają kluczową rolę w pielęgnacji zębów swoich dzieci. Regularne wizyty u dentysty, prawidłowa higiena jamy ustnej
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYCZNY GMINNEGO PRZEDSZKOLA NR 1 W CHEŁMIE ŚLĄSKIM ZAGADNIENIE PROGRAMU: BEZPIECZNE ZACHOWANIA W DOMU
PROGRAM PROFILAKTYCZNY GMINNEGO PRZEDSZKOLA NR 1 W CHEŁMIE ŚLĄSKIM ZAGADNIENIE PROGRAMU: BEZPIECZNE ZACHOWANIA W DOMU Środowisko domowe to miejsce, w którym również istnieje wiele zagrożeń dla bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoNawyki żywieniowe kobiet w ciąży
Czas. Stomatol., 2009, 62, 10, 800-808 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Nawyki żywieniowe kobiet w ciąży Dietary habits of pregnant women Teresa Bachanek, Marta Nakonieczna-Rudnicka
Bardziej szczegółowoAnaliza zachowań prozdrowotnych kobiet ciężarnych w aspekcie utrzymania zdrowia jamy ustnej badanie ankietowe
Borgis Med Rodz 2017; 20(2): 98-104 Agnieszka Kuchta 1, Barbara Kochańska 2 Analiza zachowań prozdrowotnych kobiet ciężarnych w aspekcie utrzymania zdrowia jamy ustnej badanie ankietowe Health behaviour
Bardziej szczegółowoRyzyko próchnicy? Nadwrażliwość zębów? Choroby dziąseł? Profilaktyka u dzieci. Co może dać Ci profilaktyczne dbanie o zęby?
3M ESPE Skuteczna ochrona jamy ustnej Ryzyko próchnicy? Choroby dziąseł? Nadwrażliwość zębów? Profilaktyka u dzieci Co może dać Ci profilaktyczne dbanie o zęby? Drogi Pacjencie, Czy odczuwasz ból podczas
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Warszawa, Polska 2
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2015, 52, 3, 316 323 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Agnieszka Kargul 1, A D, Magdalena Koperny 1, A, D, Małgorzata Bała
Bardziej szczegółowoWykaz profilaktycznych świadczeń stomatologicznych dla dzieci i młodzieży do ukończenia. do ukończenia 19. roku życia oraz warunki ich realizacji
Załącznik nr 10 Wykaz profilaktycznych świadczeń stomatologicznych dla dzieci i młodzieży do ukończenia 19. roku oraz warunki ich realizacji Tabela nr 1 Wykaz profilaktycznych świadczeń stomatologicznych
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XVIII/134/16 RADY GMINY ŻAGAŃ. z dnia 13 września 2016 r. w sprawie przyjęcia programu polityki zdrowotnej z zakresu zapobiegania próchnicy
UCHWAŁA NR XVIII/134/16 RADY GMINY ŻAGAŃ z dnia 13 września 2016 r. w sprawie przyjęcia programu polityki zdrowotnej z zakresu zapobiegania próchnicy Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5 i art. 18 ust. 1 ustawy
Bardziej szczegółowoOcena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców*
Czas. Stomatol., 2008, 61, 11, 767-774 2008 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców* Evaluation
Bardziej szczegółowoZrozumieć związek między zdrowiem jamy ustnej i stanem całego organizmu
Zrozumieć związek między zdrowiem jamy ustnej i stanem całego organizmu JAK STAN JAMY USTNEJ WPŁYWA NA OGÓLNY STAN ZDROWIA Organized by In partnership with Stan Twojej jamy ustnej odzwierciedla stan Twojego
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI ZDROWEGO UZĘBIENIA DLA UCZNIÓW KLAS I III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH. / opracowała mgr Beata Ciurla /
PROGRAM PROFILAKTYKI ZDROWEGO UZĘBIENIA DLA UCZNIÓW KLAS I III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH / opracowała mgr Beata Ciurla / 1 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Dbałość o zęby nie jest naszą cechą narodową.
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Nauczanie przedkliniczne - Stomatologia dziecięca
Bardziej szczegółowoJak ochronić. dziecko. próchnicą. przed
Jak ochronić dziecko przed próchnicą Próchnica zębów mlecznych może być przyczyną wielu chorób nie tylko jamy ustnej, lecz także całego organizmu. Ubytki próchnicowe lub braki zębów, które są spowodowane
Bardziej szczegółowoFrekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa
Borgis Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa *Anna Jurczak, Jadwiga Ciepły, Iwona Gregorczyk-Maga, Iwona Kołodziej, Joanna Słowik, Dorota Kościelniak, Małgorzata Staszczyk
Bardziej szczegółowoTabela Nr 1. Rozliczenie środków finansowych z Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego
Informacja dla Zarządu Województwa Łódzkiego na temat realizacji w 2004 roku Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego Wojewódzki Program Profilaktyki Gruźlicy Płuc
Bardziej szczegółowoZalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży.
Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży. W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu dla Przyszłości
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR X/63/2015 RADY GMINY BIAŁOBRZEGI. z dnia 30 września 2015 r.
UCHWAŁA NR X/63/2015 RADY GMINY BIAŁOBRZEGI z dnia 30 września 2015 r. w sprawie przyjęcia do realizacji Gminnego program Profilaktyki próchnicy zębów u dzieci i młodzieży z terenu Gminy Białobrzegi na
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Nazwa modułu: Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność - Poziom studiów
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA. Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny
PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA kierowanie wzrostem i rozwojem narządu żucia w każdym okresie rozwojowym dziecka poprzez:
Bardziej szczegółowoCHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków?
CHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków? BADANIE EPIDEMIOLOGICZNE Tylko 1,7% populacji dorosłych Polaków nie wymaga działań profilaktyczno-leczniczych w zakresie chorób przyzębia 1,7%
Bardziej szczegółowoSylabus na rok 2014-2015
Sylabus na rok 04-05 () Nazwa przedmiotu Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod
Bardziej szczegółowoPomóż mi odpowiednio dbać o zdrowie zębów i dziąseł
Pomóż mi odpowiednio dbać o zdrowie zębów i dziąseł Przewodnik dla rodziców Program edukacji stomatologicznej Instytutu Blend-a-med Oral-B Niesamowity świat higieny jamy ustnej Drogi Rodzicu, wprowadź
Bardziej szczegółowoDeterminanty korzystania z opieki stomatologicznej. przez dzieci w okresie uzębienia mlecznego.
RACE YGINALNE Borgis Nowa Stomatol 2019; 24(1):13-19 DOI: https://doi.org/10.25121/ns.2019.24.1.13 Sara Shamsa 1, Iwona Soika 1, *Anna Turska-Szybka 1, Maja Lipiec 1, Dariusz Gozdowski 2, Dorota Olczak-Kowalczyk
Bardziej szczegółowoOcena świadomości stomatologicznej matek dzieci sześcioletnich w województwie mazowieckim
Borgis Ocena świadomości stomatologicznej matek dzieci sześcioletnich w województwie mazowieckim *Agnieszka Zanio-Kulaszewska, Aneta Zduniak, Marcin Zawadziński, Elżbieta Jodkowska Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoStan zdrowia jamy ustnej oraz potrzeby profilaktyczno-lecznicze. dzieci w wieku 6 lat w Polsce
Stan zdrowia jamy ustnej oraz potrzeby profilaktyczno-lecznicze dzieci w wieku 6 lat w Polsce Tabela 1. Liczba dzieci w wieku 6 lat zbadanych w poszczególnych województwach. Ogółem dolnośląskie 270 kujawsko-pomorskie
Bardziej szczegółowoNZOZ CENTRUM UŚMIECHU www.centrum-usmiechu.pl HIGIENA JAMY USTNEJ
HIGIENA JAMY USTNEJ W etiopatogenezie chorób przyzębia najistotniejszą rolę odgrywają miejscowe czynniki zapaleniotwórcze: płytka bakteryjna i kamień nazębny Zapalenie dziąseł jest odwracalne, może trwać
Bardziej szczegółowo, Anna Turska-Szybka. Świadomość kobiet ciężarnych na temat zapobiegania próchnicy wczesnego dzieciństwa
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2015, 52, 1, 93 100 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Martyna Sienicka 1, A D 2, A, E, F, Anna Turska-Szybka Świadomość
Bardziej szczegółowoWiedza dzieci i młodzieży z województwa lubelskiego na temat zastosowania przyborów higienicznych w profilaktyce próchnicy zębów
PRACA ORYGINALNA Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 3, 335 340 www.monz.pl Wiedza dzieci i młodzieży z województwa lubelskiego na temat zastosowania przyborów higienicznych w profilaktyce
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoJolanta Zając, Przewodnicząca Komisji ds. Pielęgniarek Środowiska Nauczania i Wychowania Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Gdańsku.
ROLA I ZADANIA PIELĘGNIARKI W ŚRODOWISKU NAUCZANIA I WYCHOWANIA W ZAKRESIE PROFILAKTYKI ZDROWOTNEJ, ANALIZA SYTUACJI W ŚWIETLE NOWEJ USTAWY O ZDROWIU DZIECI I MŁODZIEŻY Jolanta Zając, Przewodnicząca Komisji
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXXVII/723/17 RADY MIASTA OPOLA. z dnia 26 stycznia 2017 r.
UCHWAŁA NR XXXVII/723/17 RADY MIASTA OPOLA z dnia 26 stycznia 2017 r. w sprawie przyjęcia Programu zapobiegania próchnicy i chorobom dziąseł u dzieci w wieku przedszkolnym pn. Biały ząbek Na podstawie
Bardziej szczegółowoPROJEKT EDUKACYJNY DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
Publiczne Przedszkole w Kotowiecku PROJEKT EDUKACYJNY DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM Opracowanie projektu: Wstęp Projekt edukacyjny Zdrowy ząbek dotyczy działań profilaktycznych w przedszkolu, związanych
Bardziej szczegółowoPIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA
PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA Wraz z postępem cywilizacyjnym nasz styl życia dorosłych, dzieci, młodzieży zmienia się niestety nie zawsze na lepsze, co ma swoje konsekwencje również w odniesieniu
Bardziej szczegółowoAnaliza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi
Borgis Analiza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi Praca oryginalna Original paper Katarzyna Ćwiklak 1, Jacek Pypeć 2, *Lidia Pijankowska-Beksa 1, Joanna
Bardziej szczegółowoRozdział 4 Mechanizm wyrzynania zębów Halszka Boguszewska-Gutenbaum, Jadwiga Janicha, Patrycja Proc, Małgorzata Zadurska
Przedmowa... 14 Część I Fizjologia rozwoju Rozdział 1 Wzrastanie i rozwój dziecka... 17 Teresa Jackowska, Olga Kowalczyk-Kustra, Tadeusz Gałkowski Rozdział 2 Rozwój twarzy i narządu żucia... 27 Maria Mielnik-Błaszczak,
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw 54 Poz. 193
Dziennik Ustaw 54 Poz. 193 Załącznik nr 10 WYKAZ PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ STOMATOLOGICZNYCH DLA DZIECI I MŁODZIEŻY DO UKOŃCZENIA 19. ROKU ŻYCIA ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Tabela nr 1 Wykaz profilaktycznych
Bardziej szczegółowoOGÓLNOPOLSKI PROGRAM EDUKACJI ZDROWOTNEJ DLA PRZEDSZKOLAKÓW W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 AKADEMIA AQUAFRESH
OGÓLNOPOLSKI PROGRAM EDUKACJI ZDROWOTNEJ DLA PRZEDSZKOLAKÓW W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 AKADEMIA AQUAFRESH I. WSTĘP W roku szkolnym 2016/2017 Akademia Aquafresh rozpoczęła szóstą edycję Ogólnopolskiego Programu
Bardziej szczegółowoUchwała nr XLI/../2017 Rady Miejskiej Leszna z dnia 26 października 2017r.
Uchwała nr XLI/../2017 Rady Miejskiej Leszna z dnia 26 października 2017r. Projekt Druk Nr 567 w sprawie uchwalenia programu polityki zdrowotnej pn. Ząbki moje muszę o was dbać, by wszystkim piękny uśmiech
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR... RADY MIASTA OPOLA. z dnia r.
Druk nr 842 Projekt z dnia... UCHWAŁA NR... RADY MIASTA OPOLA z dnia... 2017 r. w sprawie przyjęcia Programu zapobiegania próchnicy i chorobom dziąseł u dzieci w wieku przedszkolnym pn. Biały ząbek Na
Bardziej szczegółowoBadania pokazują, że jedynie w 1/5 zbadanych przedszkoli realizowana jest profilaktyka próchnicy zębów (Marcinkowska U. i wsp., 2013).
Przedszkolny Program Zdrowia Jamy Ustnej i Zapobiegania Próchnicy skierowany do dzieci z województwa zachodniopomorskiego pod hasłem Zdrowe zęby mamy - marchewkę zajadamy I. Diagnoza potrzeb. W Polsce
Bardziej szczegółowo