PRACE ORYGINALNE. , Martyna Parkitna 2, B, D, E
|
|
- Maksymilian Kaźmierczak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2013, 50, 4, ISSN X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Dorota Mierzwa 1, A, D, Jakub Hadzik 1, B, D, F 2, B, E, F,, Martyna Parkitna 2, B, D, E Karolina Popławska Retrospektywna ocena zgodności diagnostyki klinicznej i histopatologicznej wybranych zmian w jamie ustnej leczonych chirurgicznie The Retrospective Analysis of the Correlation Between the Clinical and Histopathological Diagnosis of the Selected Lesions in the Oral Cavity Treated Surgically 1 Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Wrocław, Polska 2 Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Wrocław, Polska A koncepcja i projekt badania; B gromadzenie i/lub zestawianie danych; C opracowanie statystyczne; D interpretacja danych; E przygotowanie tekstu; F zebranie piśmiennictwa Streszczenie Wprowadzenie. Zmiany patologiczne w jamie ustnej często są problemem diagnostycznym. Niektóre z nich są zaliczane do zmian przednowotworowych, z tego względu niezwykle ważne jest prawidłowe ich rozpoznanie w celu ustalenia dalszego postępowania. Cel pracy. Ocena zgodności rozpoznań klinicznych i histopatologicznych wybranych zmian w jamie ustnej leczonych chirurgicznie. Materiał i metody. Materiał do analizy retrospektywnej stanowiło 211 wyników badań histopatologicznych pacjentów Zakładu Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu leczonych w latach Wyniki. Z 211 wstępnych rozpoznań klinicznych w badaniu histopatologicznym potwierdzono 149 (70,6%). Do najczęściej rozpoznawanych w wybranych materiale zmian należały: włókniaki, brodawczaki, nadziąślaki oraz ziarniniaki: szczelinowaty, ropotwórczy oraz naczyniowy. Wnioski. Trudności w rozpoznaniu klinicznym zmian patologicznych obecnych w jamie ustnej wynikają z ich dużej różnorodności i z częstego podobieństwa klinicznego tych zmian (Dent. Med. Probl. 2013, 50, 4, ). Słowa kluczowe: ziarniniak ropotwórczy, ziarniniak naczyniowy, ziarniniak szczelinowaty, włókniak, brodawczak, nadziąślak. Abstract Background. Pathologic lesions of oral cavity can often cause a serious diagnostic problem, while some of them should be classified as the pre-malignant lesions. Therefore, correct diagnosis is extremely important in order to arrange further investigations and run treating procedures. Objectives. The aim of this retrospective study was to analyse the compatibility of clinical and histopathological diagnosis of selected lesions in oral cavity treated surgically. Materials and Methods. Data was drawn from 211 histopathology tests results from the Department of Oral Surgery at Wrocław s Medical University. The tests were made in Results. Clinical and histopatological results agreed in 149 cases (70,6%). Predominatingly recognized lesions in selected material were: fibroma, papilloma, epulis and granulomas: fissuratum, pyogenicum and teleangiectaticum. Conclusion. Difficult clinical diagnosis of pathological lesions present in oral cavity emerge out of their wide variety and frequent clinical similarity of this lesions (Dent. Med. Probl. 2013, 50, 4, ). Key words: granuloma pyogenicum, granuloma teleangiectaticum, granuloma fissuratum, fibroma, papilloma, epulis.
2 Zgodność diagnostyki klinicznej i histopatologicznej wybranych zmian w jamie ustnej leczonych chirurgicznie 413 Zmiany patologiczne w jamie ustnej są często wykrywane podczas rutynowych badań w gabinecie stomatologicznym. W zależności od umiejscowienia mogą powodować deformacje i dyskomfort w obrębie jamy ustnej, ale przede wszystkim stanowią zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta. Wśród zmian w jamie ustnej można wyróżnić zmiany przednowotworowe, które w określonych warunkach mogą ulec transformacji nowotworowej, nowotwory in situ oraz nowotworowy złośliwe. Zmiany występujące w jamie ustnej ze względu na ich zróżnicowaną etiologię, różnorodność w ocenie makroskopowej oraz możliwość przejścia w nowotwór, mogą utrudniać rozpoznanie i podjęcie właściwego leczenia, dlatego zawsze jest rozstrzygające badanie histopatologiczne. Zmiany przednowotworowe mogą przechodzić w nowotworowe w wyniku przewlekłego wpływu czynników osobniczych, środowiskowych lub działających miejscowo. Bardzo ważna jest wczesna diagnostyka i leczenie zmian przednowotworowych, aby zminimalizować ryzyko transformacji nowotworowej [1]. Celem pracy była analiza retrospektywna zgodności rozpoznań klinicznych wybranych zmian umiejscowionych w jamie ustnej w porównaniu z rozpoznaniami ostatecznymi wynikającymi z badania histopatologicznego u niektórych pacjentów leczonych chirurgicznie w latach Materiał i metody Materiał podjętej analizy stanowiły wyniki badań histopatologicznych pacjentów Poradni Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu leczonych w latach Analizie poddano 211 wyników badań, z czego 145 pochodziło od kobiet, a 66 od mężczyzn, w przedziale wiekowym od 4 do 86 lat. Oceniano zgodność pomiędzy wstępnym rozpoznaniem klinicznym a rozpoznaniem histopatologicznym. Wyniki W latach w poradni chirurgicznej przyjęto pacjentów, a u 436 (2,1%) z nich wykonano badania histopatologiczne. Wyodrębniono 18 grup z uwzględnieniem wieku i płci. Z pobranych do badania materiałów 264 (60,5%) pochodziło od kobiet, a 172 (39,5%) od mężczyzn. W analizowanych danych znalazły się wyniki pacjentów w wieku 4 86 lat. Zmiany najczęściej występowały w przedziale wiekowym lat. W podjętej analizie uwzględniono 211 przypadków. Oceniono zgodność między rozpoznaniem klinicznym a wynikiem badania histopatologicznego wybranych zmian w jamie ustnej leczonych chirurgicznie. Zgodność rozpoznania histopatologicznego z klinicznym potwierdzono w 149 na 211 (70,59%) przypadków. Rozpoznano 89 włókniaków (42,18% wszystkich badań), 32 brodawczaki (15,17%), 51 nadziąślaków (24,17%) i 39 ziarniniaków (18,48%): 31 szczelinowatych (79,49%), 6 naczyniowych (15,38%) oraz 2 ropotwórcze (5,13%). Poprawnie rozpoznano 71 włókniaków (79,78%), 28 ziarniniaków (71,79%), 36 nadziąślaków (70,59%) oraz 14 brodawczaków (43,75%) (tab. 1 2, ryc. 1). ziarniniak pronuloma 18,48% nadziąślak epulis 24,17% brodawczak papilloma 15,17% włókniak fibroma 42,18% Ryc. 1. Procentowy rozkład częstości występowania zmian w jamie ustnej Fig. 1. The percentile decay of frequency prevalention of the lesions in the oral cavity Do najczęściej rozpoznawanych zmian w analizowanym materiale należały włókniaki, które występowały w 27% u mężczyzn i prawie 3-krotnie częściej pojawiały się u kobiet (73%). U obu płci występowały głównie w VI dekadzie życia: u mężczyzn 7 przypadków na 24 (29,17%), a u kobiet 28 przypadków na 65 (43,08%). Lokalizacja zmiany przedstawiała się następująco: 41,55% na policzku, 19,48% na wardze, 16,88% na wyrostku zębodołowym, 12,99% na podniebieniu, na języku 7,8% oraz 1,3% w dnie jamy ustnej. Kolejno rozpoznawano brodawczaki, w 65,63% pojawiające się u kobiet, z czego 11 rozpoznań na 21 przypadło na VI i VII dekadę życia. W analizowanym materiale 34,37% brodawczaków rozpoznano u mężczyzn, 4 przypadki na 11 rozpoznano w VII dekadzie, a w pozostałych przedziałach wiekowych pojawiały się sporadycznie (tab. 2). Na podstawie obserwacji własnych umiejscowienie zmian przedstawiało się następująco: 25% na wardze, 21,88% na błonie śluzowej policzka, 18,75% na
3 414 D. Mierzwa et al. Rozpoznanie (Diagnosis) Włókniak (Fibroma) Nadziąślak (Epolis) Brodawczak (Papilloma) Ziarniniak (Granuloma) Rozpoznanie kliniczne (Clinical diagnosis) Rozpoznanie histopatologicznie (Histopatologic diagnosis) Potwierdzone rozpoznanie kliniczne (Confirmation of clinical diagnosis) , , , ,79 Potwierdzone rozpoznanie kliniczne (Confirmation of clinical diagnosis) (%) Tabela 2. Częstość występowania zmian znajdujących się w tkankach miękkich w poszczególnych dekadach życia z uwzględnieniem płci Table 2. The frequency of prevalence lesions which were located in soft tissues of respective decades and sex dependence Kobiety (Women) Tabela 1. Zależność między rozpoznaniem klinicznym poszczególnych zmian w jamie ustnej a wynikiem badania histopatologicznego Table 1. The relations between the clinical diagnosis of the lesions in the oral cavity and histopathological diagnosis Mężczyźni (Men) brodawczaki (papillomas) włókniaki (fibromas) nadziąślaki (epolises) ziarniniaki (granulomas) brodawczaki (papillomas) włókniaki (fibromas) nadziąślaki (epolises) ziarniniaki (granulomas) Dekada życia (Life decade) I II III IV V VI VII VIII IX suma (total number) wyrostku zębodołowym, 12,5% na podniebieniu twardym, 12,5% na języku i w 9,38% na podniebieniu miękkim. Nadziąślaki znalazły się na 3. miejscu co do częstości rozpoznań. U kobiet stanowiły 66,67% wszystkich nadziąślaków, ze szczytem zachorowań w III i VI dekadzie życia, u mężczyzn natomiast występowały 2-krotnie rzadziej 33,33%. Na 17 przypadków 9 z nich rozpoznano w IV i VI dekadzie. Wszystkie leczone przypadki znajdowały się na wyrostku zębodołowym. Ziarniniaki tkanek miękkich w 65% występowały u kobiet, a w 35% u mężczyzn. Zmiany te w 52,17% dotyczyły dziąsła, w 26,08% przedsionka jamy ustnej, jednakowo w 8,7% policzka i wargi górnej oraz w 4,35% podniebienia miękkiego. Wśród wszystkich przypadków najwięcej, bo 11 na 39 zmian, pojawiło się w VIII dekadzie życia. Omówienie Na podstawie wyników pracy można stwierdzić, że w niektórych przypadkach sam obraz kliniczny zmiany nie pozwala na postawienie poprawnego rozpoznania bez weryfikacji histopatologicznej pobranego wycinka. W przeanalizowanym materiale zgodność rozpoznań wyniosła ok. 71%. Podobne wyniki w badaniach w latach uzyskali Dominiak et al. [2], co może sugerować, że
4 Zgodność diagnostyki klinicznej i histopatologicznej wybranych zmian w jamie ustnej leczonych chirurgicznie 415 obraz makroskopowy zmiany ulega modyfikacjom, imitując inne zmiany obecne w jamie ustnej. Do najczęściej rozpoznawanych zmian w analizowanym materiale należały włókniaki, które występowały u 27% mężczyzn i prawie 3-krotnie częściej pojawiały się u kobiet (73%). Bardzo podobny rozkład uzyskali inni autorzy, szacując występowanie włókniaków na 29% u mężczyzn oraz 71% u kobiet [3]. U obu płci występowały głównie w VI dekadzie życia: u mężczyzn 7 przypadków na 24 (29,17%), a u kobiet 28 przypadków na 65 (43,08%). Podobne wyniki uzyskano w jednym z badań, gdzie średnia wieku wyniosła 50,4 [4]. Badania innych autorów wskazują natomiast, że włókniaki występowały najczęściej w II i III dekadzie życia [5, 6]. Lokalizacja zmiany w badaniach własnych przedstawiała się następująco: 41,55% na policzku, 19,48% na wardze, 16,88% na wyrostku zębodołowym, 12,99% na podniebieniu, na języku 7,8% oraz 1,3% w dnie jamy ustnej. Umiejscowienie na błonie śluzowej policzka w linii zgryzu jest związane z etiologią urazową, ponieważ jest to najczęściej urażane przez zęby miejsce w jamie ustnej [3]. Jedną z częściej rozpoznawanych zmian był brodawczak związany z zakażeniem wywołanym przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). W badaniach własnych brodawczaki umiejscowione w jamie ustnej częściej odnotowywano u kobiet (65,63%) niż u mężczyzn (34,37%). Częstsze występowanie zmiany u płci żeńskiej potwierdzają obserwacje innych autorów [7]. Zależność ta może wynikać z większej ogólnoustrojowej podatności na zakażenie wirusem HPV kobiet lub z bardziej skutecznych mechanizmów obronnych obecnych w jamie ustnej u mężczyzn. Rolę odporności miejscowej potwierdzają badania innych autorów, którzy stwierdzili większe stężenie przeciwciał IgA w ślinie mężczyzn zakażonych wirusem HPV w porównaniu do tego stężenia u zakażonych kobiet [8]. Dla HPV-16 obecność IgA w ślinie wyniosła 64% w przypadku mężczyzn i 26% u kobiet, dla HPV-18 było to 36% u mężczyzn i 19% u kobiet, a dla HPV-11 IgA 36% u mężczyzn i 23% u kobiet [8]. Stężenie przeciwciał IgG było podobne u obu płci. Stężenie przeciwciał w jamie ustnej u dzieci było zbyt niskie, by oszacować jego zależność od płci [8]. Na podstawie obserwacji własnych lokalizacja brodawczaków przedstawiała się następująco: 25% na wardze, 21,88% błonie śluzowej policzka, 18,75% dziąśle, 12,5% podniebieniu twardym, 12,5% na języku i w 9,38% na podniebieniu miękkim. Inni autorzy podali nieco inny rozkład umiejscowienia tych zmian: język (41,7%), podniebienie (33,3%), warga (16,7%), spoidło warg (8,3%) [9]. Najczęstsze występowanie brodawczaków na języku odnotowano również w badaniach dos Reisa et al. [10]. Można zaobserwować współwystępowanie brodawczaków z leukoplakią, liszajem płaskim lub pęcherzycą zwykłą [10]. W materiale własnym badanie histopatologiczne potwierdziło jeden przypadek występowania brodawczaka z leukoplakią. W badaniach własnych stopień zgodności rozpoznania klinicznego z histopatologicznym nadziąślaków wyniósł 66,67%. Najczęściej mylono je z ziarniniakami tkanek miękkich i włókniakami, co może wynikać z dużej różnorodności obrazu makroskopowego nadziąślaków. Na podstawie badań własnych zmiany te występowały 2-krotnie częściej u kobiet, gdzie w analizie na 51 przypadków 17 (33,33%) z nich dotyczy mężczyzn, a 34 kobiet (66,67%). Potwierdzają to obserwacje innych autorów, którzy w 37,87% nadziąślaków rozpoznanli u płci męskiej oraz w 62,12% u kobiet [11]. Zmiany te występowały głównie w II, V, VI dekadzie życia [11, 12], choć w badaniach własnych stwierdza się tendencję do występowania nadziąślaków najczęściej w VI dekadzie życia, nieco rzadziej w III i VIII, natomiast z porównywalną częstością w IV, V, VII. W populacji japońskiej częstość występowania nadziąślaków włóknistych wynosi 39,35%, nadziąślaków zapalnych 24,82%, i olbrzymiokomórkowych 0,22% [11]. W badaniach własnych zaobserwowano najczęstsze występowanie nadziąślaków zapalnych (49,02%). W przypadku ziarniniaków na 39 potwierdzonych histopatologicznie przypadków aż 12 (30,77%) zostało błędnie rozpoznanych klinicznie. Błędy diagnostyczne dotyczyły torbieli, włókniaków oraz brodawczaków. Wśród rozpoznań mikroskopowych występowała znaczna różnorodność. W badaniach własnych najczęściej odnotowywano ziarniniaka szczelinowatego 29 na 39 przypadków (74,36%), a częstość występowania wzrastała wraz z wiekiem, ze szczytem przypadającym na VI i VII dekadę życia u obu płci. Podobne wyniki przedstawili Rybka et al. [13]. Na podstawie zebranych danych zmiana ta częściej występowała u kobiet (21 przypadków, wśród mężczyzn tylko 8), co również odpowiada obserwacjom innych autorów [13], którzy sugerują, iż częstsze wykrywanie ziarniniaków u kobiet jest związane z ich częstszymi wizytami u stomatologa, dłuższym użytkowaniem protez w ciągu dnia oraz spadkiem ilości żeńskich hormonów w okresie menopauzy [14]. Zmiana dotyczyła najczęściej błony śluzowej przedsionka jamy ustnej, dziąsła, wyrostka zębodołowego szczęki i części zębodołowej żuchwy, sporadycznie występowała na wardze. Może to sugerować, że zmiana ta powstaje w wyniku przewlekłego drażnienia błony śluzowej jamy ustnej w miejscu działania czynnika etiologicznego. Etiologia ziarniniaka szczelinowatego najczę-
5 416 D. Mierzwa et al. ściej jest wiązana z długotrwałym użytkowaniem protezy, ale wśród przyczyn wymienia się też zaburzenia w okluzji [13]. Na 39 przypadków ziarniniaków 2 dotyczyły ziarniniaka ropotwórczego. Występowały u kobiet w wieku 42 i 72 lat. Zmiana ta może wystąpić w każdym wieku, jednak autorzy zwracają uwagę na znacznie częstsze jej występowanie w II dekadzie życia u kobiet [16, 17]. Stosunek występowania tej zmiany u mężczyzn do kobiet wynosi 2 : 1 [17]. Szacuje się, że 5% tych zmian występuje u kobiet w ciąży [17], co najprawdopodobniej jest związane ze wzrostem stężenia hormonów [16]. Badania innych autorów sugerują, że zmiana ta może powstawać w przebiegu zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C [18]. Nie można wykluczyć takiej przyczyny, ze względu na zbyt małą liczbę przypadków w badaniach własnych jest jednak konieczna kontynuacja tych obserwacji. Ziarniniak ropotwórczy w 75% występuje na dziąśle (szczególnie w przednim odcinku szczęki) i rzadziej na wargach, języku, błonie śluzowej policzków i podniebieniu [17]. W badaniach własnych jeden z przypadków ziarniniaka ropotwórczego był umiejscowiony na dziąśle, a drugi na wardze górnej. Wśród zdiagnozowanych ziarniniaków najrzadziej występował ziarniniak naczyniowy (6 przypadków na 39). Zmiana 2-krotnie częściej występowała u mężczyzn niż u kobiet, częściej w VI dekadzie, a w III i VIII dekadzie rozpoznano po jednym przypadku. Lokalizacja dotyczyła głównie dziąsła, tylko jeden przypadek był umiejscowiony na błonie śluzowej policzka. Z badań własnych i na podstawie danych z piśmiennictwa wynika, że zmiana ta ma najczęściej charakter pourazowy [19, 20], choć wśród przyczyn wymienia się również zaburzenia hormonalne [20]. Badania własne wykazały, że w związku z różnorodnością zmian klinicznych w jamie ustnej, częste podobieństwo zmian makroskopowych, może utrudnić poprawne ich rozpoznawanie. Konieczne jest, aby przed postawieniem wstępnego rozpoznania klinicznego podczas badania uwzględnić typową lokalizację, ocenić spoistość, zabarwienie, powierzchnię oraz podłoże zmiany. W każdym przypadku jest jednak niezbędne wykonanie badania histopatologicznego, które ostatecznie potwierdzi lub wykluczy wstępne rozpoznanie kliniczne oraz umożliwi podjęcie właściwego leczenia. Piśmiennictwo [1] Knychalska-Karwan Z.: Choroby przednowotworowe. Fizjologia i patologia błony śluzowej jamy ustnej. Misiak M., Czelej, Lublin 2009, [2] Dominiak M., Sulka A., Jodłowska-Olewińska J., Łysiak-Drwal K., Hałoń A.: Benign neoplasms of the oral cavity of epithelial or mesenchymal origin in patients of the Department of Dental Surgery at Wroclaw Medical University in the years Porad. Stomatol. 2007, 12, [in Polish]. [3] Suradi Halim D., Pohchi A., Pang EE Yi.: The prevalence of fibroma in oral mucosa among patient attending USM dental clinic year Indones. J. Dent. Res. 2010, 1, 1, [4] Marciszyn L., Kusiak A., Molęda-Ciszewska B.: Prevalence analysis of oral mucosal diseases with respect to gender and age of the patients diagnosed at Specialist Clinic of The Medical University of Gdańsk annual observations. Dental Forum 2012, 40, [in Polish]. [5] García de Marcos J.A., García de Marcos M.J., Arroyo Rodríguez S., Rodrigo J., Poblet E.: Peripheral ossifying fibroma: a clinical and immunohistochemical study of four cases. J. Oral Sci. 2010, 52, [6] Moon W.-J., Choi S.Y., Chung E.C., Kwon K.H., Chae S.W.: Peripheral ossifying fibroma in the oral cavity: CT and MR findings. Dentomaxillofac Radiol. 2007, 36, [7] Więcławska M., Kukwa A., Malejczyk M., Majewski S., Borowicz K.: Human Papillomavirus (HPV) infections in the oral cavity and the throat. Czas. Stomat. 2005, 58, [in Polish]. [8] Marais D., Sampson C., Jeftha A., Dhaya D., Passmore J., Denny L., Rybicki E., Van Der Walt E., Stephen L., Williamson A.: More men than women make mucosal IgA antibodies to Human papillomavirus type 16 (HPV-16) and HPV-18: a study of oral HPV and oral HPV antibodies in a normal healthy population. BMC Infect Dis. 2006, 6, [9] Carneiro T.E., Marinho S. A, Verli F.D., Mesquita A.T.M., Lima N.L., Miranda J.L.: Oral squamous papilloma: clinical, histologic and immunohistochemical analyses. J. Oral Sci. 2009, 51, [10] dos Reis H.L.B., Rabelo P.C., de Santana M.R.F., Carvalho Ferreira D., Filho A.C.: Oral squamous papilloma and condyloma acuminatum as manifestations of buccal-genital infection by human papillomavirus. J. Bras. Patol. Med. Lab. 2011, 47, [11] Hamada Y., Hamano H., Chen S.H., Abiko Y., Osada K., Katayanagi T., Hashimoto S., Inoue T., Shimono M., Noma H.: Statistical study of epulis, especially in general pathology. Dent. Sci. 1989, 89, [12] Denisewicz K.B., Łotowska J.M., Małyszko M., Sobaniec-Łotowska M.E.: The histopathological analysis of 114 cases of hyperplastic lesions of the oral mucosa previously defined as epulides in biopsy specimens, with a focus on osseous metaplasia. Czas. Stomatol. 2007, 60, [in Polish]. [13] Rybka J., Otulakowska-Skrzyńska J., Hędzelek W.: Evaluation of granuloma fissuratum cases in removable denture wearers. Protet. Stomatol. 2011, 61, [in Polish].
6 Zgodność diagnostyki klinicznej i histopatologicznej wybranych zmian w jamie ustnej leczonych chirurgicznie 417 [14] Kantor R., Wnukiewicz J., Jeleń M.: Flabby ridges granuloma fissuratum or epulis fissuratum? Magazyn Stomatol. 1998, 8, 10, [in Polish]. [15] Kamal R., Dahiya P., Puri A.: Oral pyogenic granuloma: various concepts of etiopathogenesis. J. Oral Maxillofac. Pathol. 2012, 16, [16] Jafarzadeh H., Sanatkhani M., Mohtasham N.: Oral pyogenic granuloma: a review. J. Oral Sci. 2006, 48, [17] Amirchaghmaghi M., Falaki F., Mohtasham N., Mosannen-Mozafari P.: Extragingival pyogenic granuloma: a case report. Cases J. 2008, 1, 1, 371. [18] Raut D.L., Khedkar S.A.: Oral pyogenic granuloma: A case report. J. Indian Acad. Med. Radiol. 2007, 19, [19] Janas A., Grzesiak-Janas G.: Oral teleangiectatic granulomas during the course of thrombocytopenia. Magazyn Stomatol. 2007, 17, 1, [in Polish]. [20] Szyszkowska A., Puławska M.: Large pyogenic granuloma in oral cavity case description. Magazyn Stomatol. 2010, 20, 9, [in Polish]. Adres do korespondencji: Dorota Mierzwa Zakład Chirurgii Stomatologicznej UMW ul. Krakowska Wrocław tel.: chir.stom@umed.wroc.pl Praca wpłynęła do Redakcji: r. Po recenzji: r. Zaakceptowano do druku: r. Received: Revised: Accepted:
Katarzyna Beata Denisewicz 1, Joanna Maria Łotowska 1, Marta Małyszko 2, Maria Elżbieta Sobaniec-Łotowska 1
Czas. Stomatol., 2007, LX, 5, 306-311 2007 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Analiza histopatologiczna 114 przypadków zmian hiperplastycznych błony śluzowej jamy ustnej, poprzednio określanych
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoIs there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Bardziej szczegółowoKATEDRA CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I SZCZĘKOWO- TWARZOWEJ ZAKŁAD CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ
DLA STUDENTÓW III ROKU ODDZIAŁU STOMATOLOGII SEMESTR VI (LETNI) 1. Zapoznanie z organizacją Katedry, w szczególności z organizacją Zakładu Chirurgii Stomatologicznej. Powiązania chirurgii stomatologicznej
Bardziej szczegółowoKamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoEpidemiologia HIV: kto, kiedy i dlaczego zakaża się wirusem HIV w Polsce
Epidemiologia HIV: kto, kiedy i dlaczego zakaża się wirusem HIV w Polsce Magdalena Rosińska, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny Jak powstają statystyki dotyczące HIV? Osoby,
Bardziej szczegółowoGuz olbrzymiokomórkowy - opis przypadku Giant cell tumor- case report
Białkowska-Głowacka Jolanta, Janas-Naze Anna, Milner Paweł, Osica Piotr, Ratajek-Gruda Monika. Guz olbrzymiokomórkowy - opis przypadku = Giant cell tumor- case report. Journal of Education, Health and
Bardziej szczegółowopierwszej było 79 chorych (64,75%). Byli to pacjenci z zapaleniem przełyku ale też chorzy z NERD oraz przepukliną rozworu przełykowego.
Streszczenie. Wstęp. Choroba refluksowa przełyku (GERD) jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób przewodu pokarmowego na świecie. Wprowadzenie inhibitorów pompy protonowej (IPPs) w leczeniu GERD
Bardziej szczegółowo3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński
VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego
Bardziej szczegółowoLaser diodowy nowoczesne narzędzie w chirurgii tkanek miękkich jamy ustnej
Laser diodowy nowoczesne narzędzie w chirurgii tkanek miękkich jamy ustnej Autor_Michał Perkowski _W ramach działalności ambulatorium Kliniki Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo- Twarzowej, Chirurgii Jamy Ustnej
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoRAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos
RAK JAMY USTNEJ, WARG I JĘZYKA (Carcinomas of the Lip and Oral Cavity) Józef Kobos 1. Opis umiejscowienia materiału (wycinka) Otrzymano Materiał świeŝy (nieutrwalony) Materiał utrwalony w formalinie Nieokreślono
Bardziej szczegółowoi uczestnika programu o udzieleniu i otrzymaniu danego świadczenia.
Załącznik nr 19 Zestawienie stawek jednostkowych dla Ogólnopolskiego programu nowotworów głowy i szyi Stawki jednostkowe określone poniżej dotyczą świadczeń zdrowotnych, które będą udzielane w ramach wdrażania
Bardziej szczegółowoEpidemiologia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi - analiza retrospektywna
Audiofonologia Tom XIII 1998 Katarzyna Pierchala, Grzegorz Janczewski Klinika Otolaryngologij Akademii Medycznej w Warszawie Antoni Grzanka Instytut Podstaw Elektroniki Politechniki Warszawskiej Epidemiologia
Bardziej szczegółowoSylabus na rok 2014-2015
Sylabus na rok 04-05 () Nazwa przedmiotu Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod
Bardziej szczegółowoSpis Treści. Przedmowa... 11
Spis Treści Przedmowa................................................ 11 Rozdział 1 Wybrane zagadnienia z anatomii i fizjologii jamy ustnej Maria Anna Nowakowska.................................. 13 1.1.
Bardziej szczegółowoWirus HPV przyczyny, objawy i leczenie
Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. 5. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie Rodzaje HPV Informacje ogólne Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV Human Papilloma Virus) stanowi
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Dermatologia i wenerologia
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Dermatologia i wenerologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoDiagnostyka chorób jamy nosowej oraz zatok przynosowych u psów i kotów z wykorzystaniem nowoczesnych technik obrazowania
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Wydział Medycyny Weterynaryjnej Katedra i Klinika Chirurgii Lek.wet. Magdalena Brzozowska ROZPRAWA DOKTORSKA Diagnostyka chorób jamy nosowej oraz zatok przynosowych
Bardziej szczegółowoDZIENNIK PRAKTYK PRAKTYCZNE NAUCZANIE KLINICZNE KIERUNEK LEKARSKO-DENTYSTYCZNY
DZIENNIK PRKTYK PRKTYCZNE NUCZNIE KLINICZNE KIERUNEK LEKRSKO-DENTYSTYCZNY DZIENNIK PRKTYK kierunek lekarsko-dentystyczny Imię i nazwisko studenta PESEL Numer albumu zdjęcie Nazwa uczelni Data wystawienia
Bardziej szczegółowoPROGRAM SYMPOZJUM SEKCJI CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ PTS KRAKÓW, 18 VI 2011
Godz. PROGRAM SYMPOZJUM SEKCJI CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ PTS KRAKÓW, 18 VI 2011 9.00 Otwarcie - Dr med. Maria Panaś - Prezes Sekcji Chirurgii Stomatologicznej PTS 9.05 Dr hab. med. Bartłomiej W. Loster
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie Department of Health
Bardziej szczegółowoLeczenie powikłań będących konsekwencją błędów jatrogennych w rehabilitacji protetycznej opis przypadku
PROTET. STOMATOL., 2011, LXI, 2, 125-129 Leczenie powikłań będących konsekwencją błędów jatrogennych w rehabilitacji protetycznej opis przypadku Treatment of iatrogenic complications in the prosthetic
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoWydział Lekarsko-Stomatologiczny UMW
Wydział Lekarsko-Stomatologiczny UMW Nazwa modułu/przedmiotu Wydział Kierunek studiów Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia CHOROBY BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY USTNEJ LEKARSKO-STOMATOLOGICZNY Lekarsko-Dentystyczny
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoPoradnia Immunologiczna
Poradnia Immunologiczna Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli funkcjonuje
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoWZÓR PROFILAKTYCZNEGO BADANIA PACJENTA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM
WZÓR PROFILAKTYCZNEGO BADANIA PACJENTA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM Przedstawiamy badanie w kierunku raka jamy ustnej zamieszczone na stronach Państwowego Instytutu Dentystycznego i Twarzowo-Czaszkowego
Bardziej szczegółowoEPIDEMIOLOGIA DANE KRAJOWE
EPIDEMIOLOGIA DANE KRAJOWE Dane krajowe zostały opracowane na podstawie informacji przekazanych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny (zwany dalej NIZP-PZH) oraz zamieszczonych
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoCzy wiesz, czym jest nowotwór głowy i szyi? Zrozumieć nowotwory głowy i szyi Nowotwory głowy i szyi stanowią 5 % wszystkich zachorowań na raka. Najczęściej rozpoznaje się je i leczy, gdy są w stadium zaawansowanym.
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 3 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka szyjki macicy
Program profilaktyki raka szyjki macicy 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego Rak szyjki macicy jest drugim,
Bardziej szczegółowoKoszty leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy w Polsce w latach na przykładzie województwa śląskiego
Koszty leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy w Polsce w latach 2011-2012 na przykładzie województwa śląskiego Treatment costs of malignant cervical cancer in Poland in 2011-2012 the case of Silesian
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY
Załącznik nr 3 do zarządzenia nr 66/2007/DSOZ ZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY 1. Opis problemu zdrowotnego Rak szyjki macicy jest szóstym*, co do częstości, nowotworem u kobiet
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoJerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 5 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego WP i NoZ AM w Lublinie, p.o. kierownika Zakładu: Prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoForma zaliczenia przedmiotu/ modułu ( z toku) ( egzamin, zaliczenie z oceną, zaliczenie bez oceny)
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2021 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Propedeutyka chorób narządu żucia Kod
Bardziej szczegółowoROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej ROZPRAWA DOKTORSKA STRESZCZENIE Lek. Joanna Irla-Miduch WERYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA I OCENA EKSPRESJI BIAŁKA p16 INK4A ORAZ
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoSylabus. Opis przedmiotu kształcenia. Ćwiczenia laboratoryjne (CL) Ćwiczenia w warunkach. Ćwiczenia kliniczne (CK) Ćwiczenia kierunkowe -
Nazwa modułu/przedmiotu Sylabus Opis przedmiotu CHOROBY BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY USTNEJ Grupa szczegółowych efektów Kod grupy Nazwa grupy Nauki kliniczne zabiegowe Wydział Kierunek studiów Specjalności LEKARSKO-STOMATOLOGICZNY
Bardziej szczegółowoOCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI
Lek. Dent. Joanna Abramczyk OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI STRESZCZENIE WSTĘP W praktyce ortodontycznej zatrzymane stałe kły, szczególnie
Bardziej szczegółowoZdążysz, zanim RAK Cię złapie?
Zdążysz, zanim RAK Cię złapie? Szanowni Państwo, Drodzy Pacjenci! W odpowiedzi na bardzo niepokojące statystyki dotyczące wzrostu zachorowalności i umieralności na nowotwory głowy i szyi odnotowane w statystykach
Bardziej szczegółowoNiech on te leki odstawi na rok albo napisze, że mogę wszczepić implant na styku stomatologii, reumatologii i metabolizmu kości
Niech on te leki odstawi na rok albo napisze, że mogę wszczepić implant na styku stomatologii, reumatologii i metabolizmu kości Mariusz Korkosz Zakład Reumatologii i Balneologii UJ CM Oddział Reumatologii
Bardziej szczegółowoTab. 2. Charakterystyka zbadanej populacji w latach 1998-1999 w grupach płci i wieku. Grupy wiekowe. 18-28 29-39 40-49 50-59 >60 r.
. WYIKI Analizie poddano wyniki badań 89 osób, 7 kobiet i mężczyzn w wieku 8-78 lat. Średnia wieku kobiet wynosiła,8 ±,6 lat, średnia wieku mężczyzn wynosiła,89 ± 7, lat. Średnia wieku dla obu płci wynosiła,6
Bardziej szczegółowoJADWIGA WAŚKOWSKA, RAFAŁ KOSZOWSKI, ANNA ZAWILSKA 1
ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2007, 53, SUPPL. 3, 159 164 JADWIGA WAŚKOWSKA, RAFAŁ KOSZOWSKI, ANNA ZAWILSKA 1 KRIOCHIRURGIA W LECZENIU NACZYNIAKÓW
Bardziej szczegółowoLeczenie zlokalizowanych zmian rozrostowych dziąseł obserwacje własne*
Czas. Stomatol., 2008, 61, 8, 564-570 2008 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Leczenie zlokalizowanych zmian rozrostowych dziąseł obserwacje własne* Management of localized gingival enlargement
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem )
Publikacje naukowe: ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH (obroniona z wyróżnieniem 7.03.2013) Stosowanie larw Lucilia sericata jako metoda leczenia przewlekłych ran kończyn. Inne publikacje: 1.
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Choroby błony śluzowej
Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu Rok studiów 4 Semestr studiów 8 Liczba przypisanych punktów
Bardziej szczegółowoEpidemiologia wybranych chorób alergicznych u dzieci w województwie warmińsko-mazurskim w latach 2007 2010
378 Hygeia Public Health 212, 47(3): 378-382 Epidemiologia wybranych chorób alergicznych u dzieci w województwie warmińsko-mazurskim w latach 27 21 Epidemiology of selected allergic diseases in children
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoStomatologia. Chirurgia szczękowa
WU Stomatologia. Chirurgia szczękowa WU 1-49 Wydawnictwa informacyjne i ogólne WU 50-95 Etyka. Praktyka zawodowa i personel. Dokumentacja WU 100-113.7 Anatomia. Fizjologia. Higiena WU 140-166 Choroby.
Bardziej szczegółowoPłocki Zakład Opieki Zdrowotnej, Oddział Ginekologiczno-Położniczy; ordydnator Oddziału: dr med. Romuald Juchnowicz-Bierbasz
Zmiany patologiczne w jamie macicy u kobiet po menopauzie zale noœæ od czasu trwania menopauzy i przesz³oœci ginekologiczno-po³o niczej, u kobiet z krwawieniami i bez krwawieñ Pathology of uterus cavity
Bardziej szczegółowo4.5. Joduria. Grupy wieku Płeć >60 Razem Min Max Min Max Min Max
4.5. Joduria. Jodurię w porannej próbce moczu oznaczono u 489 osób (54,9%) z populacji badanej miasta Krakowa w tym u 316 kobiet (55,3%) i 173 mężczyzn (54%). Pozostała część osób nie dostarczyła próbki
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka piersi
Program profilaktyki raka piersi 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA PIERSI, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 3 do zarządzenia Nr 38/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka szyjki macicy
Program profilaktyki raka szyjki macicy 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego Rak szyjki macicy jest drugim,
Bardziej szczegółowoGuzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu
Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Tumors of posterior fossa in material of Pediatric Neurologial Surgery in Poznań Krzysztof Jarmusz, Katarzyna Nowakowska,
Bardziej szczegółowoJama ustna i ustna część gardła
Jama ustna i ustna część gardła Jama ustna Przedsionek Jama ustna właściwa Z przodu ograniczona przez wargi Z tyłu przez łuk językowo-migdałkowy Od dołu dno jamy ustnej Od góry podniebienie twarde i miękkie
Bardziej szczegółowoV LECZNICTWO STACJONARNE
V LECZNICTWO STACJONARNE V LECZNICTWO STACJONARNE W 2004 r. na terenie województwa lubelskiego funkcjonowało 35 szpitali ogólnych, 3 szpitale psychiatryczne, 1 sanatorium przeciwgruźlicze oraz jeden zakład
Bardziej szczegółowoCykl kształcenia 2013-2016
203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom
Bardziej szczegółowoOcena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę.
lek. med. Ewa Czapińska-Ciepiela Ocena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor Prof. dr hab. n. med. Jan Kochanowski II Wydział
Bardziej szczegółowoSystemowe aspekty leczenia WZW typu C
Systemowe aspekty leczenia WZW typu C Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-PZH Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelnia Łazarskiego Warszawa, 06.06.2017 r. Systemowe
Bardziej szczegółowoLECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB
LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH
Bardziej szczegółowoEpidemiologia zakażenia HIV. Specyfika pacjenta zakażonego.
Epidemiologia zakażenia HIV. Specyfika pacjenta zakażonego. dr med. Monika Bociąga-Jasik 1981 stwierdza się liczne przypadki pneumocystozowego zapalenia płuc i mięska Kaposiego u młodych, dotychczas zdrowych
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Propedeutyka onkologii
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Propedeutyka onkologii Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw 34 Poz 1462. Wykaz świadczeń chirurgii stomatologicznej i periodontologii. Kod świadczenia według
Dziennik Ustaw 34 Poz 1462 nr 5 Załącznik nr 5 Wykaz świadczeń chirurgii stomatologicznej i periodontologii oraz warunki ich realizacji Wykaz świadczeń chirurgii stomatologicznej i periodontologii Tabela
Bardziej szczegółowoObrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoZaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii
1 Kierunek: PILĘGNIARSTWO Nazwa przedmiotu Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne Kod przedmiotu Poziom przedmiotu Rok studiów Semestr Liczba punktów Metody nauczania Język wykładowy Imię i nazwisko wykładowcy
Bardziej szczegółowoRamowy program zajęć praktycznych dla kierunku lekarsko-dentystycznego. 1. Cel praktycznego nauczania
Załącznik nr 2 Ramowy program zajęć praktycznych dla kierunku lekarsko-dentystycznego 1. Cel praktycznego nauczania Celem praktycznego nauczania jest pogłębienie wiedzy teoretycznej oraz doskonalenie i
Bardziej szczegółowoSTAN PRZYZĘBIA I WYBRANE WYKŁADNIKI STANU JAMY USTNEJ POLAKÓW W WIEKU OD 65 DO 74 LAT
PRZEGL EPIDEMIOL 2015; 69: 643-647 Zdrowie publiczne Tomasz Konopka 1, Elżbieta Dembowska 2, Małgorzata Pietruska 3, Paweł Dymalski 4, Renata Górska 5 STAN PRZYZĘBIA I WYBRANE WYKŁADNIKI STANU JAMY USTNEJ
Bardziej szczegółowoSkojarzone leczenie ortodontyczne i implantoprotetyczne jako rehabilitacja hipodoncji i mikrodoncji
Skojarzone leczenie ortodontyczne i implantoprotetyczne jako rehabilitacja hipodoncji i mikrodoncji Autorzy _ Jan Pietruski i Małgorzata Pietruska Ryc. 1 Ryc. 2 _Wrodzone wady zębów, dotyczące ich liczby
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia II WYDZIAŁ LEKARSKI. Rok: IV.
1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (Kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów np.: Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Rok akademicki: 2015/2016
Bardziej szczegółowoRak piersi - zagrożenie cywilizacyjne
Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne dr n. med. Marcin Wiszniewski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi Regionalny Ośrodek Onkologiczny II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów VI roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Propedeutyka Stomatologii 2. NAZWA JEDNOSTKI
Bardziej szczegółowoUwagi I. Jakość 1. Personel 1.1. Lekarz dentysta, który posiada specjalizację II 15 Jedna stopnia lub tytuł specjalisty w określonej
Załącznik nr 7 Wykaz szczegółowych kryteriów wyboru ofert wraz z wyznaczającymi je warunkami oraz przypisaną im wartością w rodzaju leczenie stomatologiczne Tabela nr 1 - LECZENIE STOMATOLOGICZNE 1. Przedmiot
Bardziej szczegółowoAnaliza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Rozprawa doktorska streszczenie rozprawy doktorskiej Analiza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów u chorych w podeszłym
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016/2022
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016/2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Patomorfologia Kod przedmiotu/ modułu*
Bardziej szczegółowoACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Zuzanna Bielec WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm 1954-1993 LONG-TERM VARIABILITY
Bardziej szczegółowoAnaliza miejscowych zmian rozrostowych u osób leczonych implantologicznie
_przegląd piśmiennictwa Analiza miejscowych zmian rozrostowych u osób leczonych implantologicznie A review of treatment for localized hyperplastic lesions around dental Autorzy_ Lidia Gefrerer, Wojciech
Bardziej szczegółowoStan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 11 Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku The dental status of permanent first molars in students of Dental
Bardziej szczegółowoUdział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii
Lek. med. Andrzej Kmieć Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład
Bardziej szczegółowoPraca doktorska Ewa Wygonowska Rola badań diagnostycznych w ustaleniu czynnika wywołującego pokrzywkę przewlekłą.
Praca doktorska Ewa Wygonowska Rola badań diagnostycznych w ustaleniu czynnika wywołującego pokrzywkę przewlekłą. STRESZCZENIE Wprowadzenie Pokrzywka jest to zespół chorobowy charakteryzujący się występowaniem
Bardziej szczegółowoROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski
Mateusz Romanowski Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na aktywność choroby i sprawność chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Dr hab., prof. AWF Anna Straburzyńska-Lupa
Bardziej szczegółowoSpis treści Spis treści. Słowo wstępne. Podziękowania Autorzy. 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1
v Słowo wstępne Przedmowa Podziękowania Autorzy xi xiii xiv xv 1 Ocena pacjenta w wieku rozwojowym 1 Co to jest stomatologia dziecięca? 1 Badanie pacjenta 2 Ostateczne rozpoznanie 7 Szacowanie ryzyka choroby
Bardziej szczegółowoWarsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia
Bardziej szczegółowoZespół Omenna u kuzynów: różny przebieg kliniczny i identyczna mutacja genu RAG1.
PRACE KAZUISTYCZNE / CASE REPORTS 367 Zespół Omenna u kuzynów: różny przebieg kliniczny i identyczna mutacja genu RAG1. Omenn s syndrome in cousins: different clinical course and identical RAG1 mutation
Bardziej szczegółowoWstępna ocena autofluorescencji w rozpoznawaniu schorzeń błony śluzowej jamy ustnej
Czas. Stomatol., 2008, 61, 2, 97-105 2008 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Wstępna ocena autofluorescencji w rozpoznawaniu schorzeń błony śluzowej jamy ustnej Preliminary study of autofluorescence
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Lekarsko stomatologiczny (WLS)
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Dermatologia i wenerologia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność - Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA POURAZOWYCH USZKODZEŃ ZĘBÓW MLECZNYCH I STAŁYCH W DOKUMENTACJI KLINICZNEJ ZAKŁADU STOMATOLOGII DZIECIĘCEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W GDAŃSKU
Ann. Acad. Med. Gedan., 2006, 36, 43 51 KATARZYNA EMERICH, BARBARA ADAMOWICZ-KLEPALSKA, MICHAŁ DONATT STRUKTURA POURAZOWYCH USZKODZEŃ ZĘBÓW MLECZNYCH I STAŁYCH W DOKUMENTACJI KLINICZNEJ ZAKŁADU STOMATOLOGII
Bardziej szczegółowo