Adam Mickiewicz, poeta romantyczny, stworzył największą epopeję pod wpływem gorzkich przeżyć; impulsem twórczym dla poety

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Adam Mickiewicz, poeta romantyczny, stworzył największą epopeję pod wpływem gorzkich przeżyć; impulsem twórczym dla poety"

Sebastian Nowicki
6 lat temu
Przeglądów:

"Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza Adam Mickiewicz, poeta romantyczny, stworzył największą epopeję pod wpływem gorzkich przeżyć; impulsem twórczym dla poety była paryska emigracja, która nadała Panu

1 "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza Adam Mickiewicz, poeta romantyczny, stworzył największą epopeję pod wpływem gorzkich przeżyć; impulsem twórczym dla poety była paryska emigracja, która nadała Panu Tadeuszowi ostateczny kształt i ukazała romantyczny motyw tęsknoty za ojczyzną; głęboki wyraz tęsknoty za krajem Mickiewicz wyraził już wcześniej, choćby w sonecie Stepy Akermańskie, w którym podmiot liryczny nasłuchuje głosu z dalekiej Litwy; Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu - filmy edukacyjne on-line Strona 1/17

2 księgach wierszem powstał w latach w Paryżu; dzieło podejmuje wiele wątków tematycznych: historię szlacheckiego sporu pomiędzy rodem Sopliców i Horeszków, romans, w który wplątują się młodzieniec Tadeusz, śliczna młodziutka Zosia i jej ciotka Telimena, wprowadzający komizm spór o charty pomiędzy Asesorem a Rejentem ciągnący się przez cały utwór; głównym wątkiem Pana Tadeusza jest tło historyczno-polityczne zniewolonego państwa; Polska jest pod zaborami nadzieje na odzyskanie upragnionej wolności pokładane są w Cesarzu Napoleonie, który może stawić czoła Rosji; zagorzałym - filmy edukacyjne on-line Strona 2/17

3 zwolennikiem wybuchu powstania i przyłączenia się do Francuzów jest ksiądz Robak, zakonnik, ukrywający swą przeszłość pod habitem, potajemnie działający na rzecz ojczyzny; epopeja Mickiewicza rozgrywa się zatem w kluczowych dla kraju czasach, opowiada o przełomowym momencie w historii polskiej szlachty; Mickiewicz barwnie odmalowuje polską szlachtę dworską i zaściankową; fabuła koncentruje się na sporze pomiędzy dwoma wielkimi rodami: Soplicami i Horeszkami; niebagatelną rolę w - filmy edukacyjne on-line Strona 3/17

4 sporze odgrywa postać Jacka Soplicy, czyli księdza Robaka; postać ta jest osią fabularną tekstu; wbrew temu, co mówi tytuł dzieła, to właśnie Jacek Soplica jest głównym bohaterem Pana Tadeusza; dopiero w trakcie utworu wychodzi na jaw, że Ksiądz Robak, czynny emisariusz, jest bratem Sędziego Soplicy i ojcem Tadeusza; w młodości zakochał się w Ewie Horeszkównie, córce Stolnika; jednak przez jego hulaszczy tryb życia, zamiast ręki ukochanej, Soplica dostał od Horeszków czarną polewkę, czyli odmowę - filmy edukacyjne on-line Strona 4/17

5 ślubu; w przypływie złości i afekcie zabił Stolnika, a dodatkowo został posądzony o kumoterstwo z Moskalami i zdradę; by nie dać się zrusyfikować Soplica, wyjechał na emigrację; powrócił, pod kapturem i imieniem Robak, by zmazać swoje winy; zaopiekował się Zosią, córką Ewy ukochanej sprzed lat, i oddał ją w dobre ręce Telimeny, planując w przyszłości ślub Zosi z Tadeuszem; w losach księdza Robaka vel Jacka Soplicy poeta ukazał niezwykłą przemianę i fabularną metamorfozę, która dokonuje się na kartach epopei; - filmy edukacyjne on-line Strona 5/17

6 z zawadiaki i pełnego pychy szlachcica symbolizującego upadek polskiej szlachty zmienia się Jacek w dojrzałego, skromnego człowieka, działającego na rzecz ogółu; ostatecznie rekompensuje swoje winy, gdy przyjmuje na siebie kulę, przeznaczoną Hrabiemu Horeszce; spowiada się przed Gerwazym na łożu śmierci i odchodzi spokojny ostatnim potomkiem rodu Horeszków jest Hrabia (tytuł hrabiowski ma po kądzieli ), romantyk, lekkoduch, poeta, który przyjeżdża do Soplicowa odebrać w spadku podupadający zamek; zamkiem opiekuje się klucznik Gerwazy, początkowo negatywnie nastawiony do Sopliców; wspomina on atak Moskali na zamek swojego pana Stolnika; w trakcie najazdu - filmy edukacyjne on-line Strona 6/17

7 Horeszko ginie od kuli Jacka Soplicy; umierającemu Stolnikowi Gerwazy obiecuje zemstę na wrogim rodzie; Gerwazy po latach młodemu Hrabiemu opowiada o losach zamku, konflikcie z przeszłości i namawia go do dokonania zajazdu na Litwie Gerwazy Rębajło to postać dynamiczna, zmienia się pod wpływem wydarzeń; tuż przed śmiercią wybacza księdzu Robakowi i dowiaduje się, że to właśnie on jest Jackiem Soplicą, którego szukał od wielu lat; w epopei Pan Tadeusz pojawia się kilka wątków miłości romantycznej; przykładem kobiety bez skrupułów, polującej na godną partię, jest Telimena, przebywająca w - filmy edukacyjne on-line Strona 7/17

8 Soplicowskim dworku, kuzynka Sędziego; próbuje omamić młodego Tadeusza, nawiązuje romans z Hrabią Horeszko, podkochuje się w niej także Rejent; jest to kobieta nowoczesna, trochę odstającą obyczajami od reszty, ma przy tym dobre serce; w swoich miłosnych podrygach nie kieruje się rozsądkiem; innego rodzaju miłość nawiązuje się pomiędzy Zosią a Tadeuszem, którzy pałają do siebie uczuciem prawdziwym; młodsze pokolenie ukazane zostaje przez Mickiewicza jako świadome zmian, w symbolice - filmy edukacyjne on-line Strona 8/17

9 ślubu Zosi i Tadeusza doszukać się można nadziei na zgodę i porządek, a także na zmiany; to oni: Zosia, córka Ewy Horeszko i Tadeusz, syn Jacka Soplicy, godzą zwaśnione rody; ich związek dopiero ma szczęśliwe zakończenie, w przeciwieństwie do niespełnionej miłości ich rodziców; historia na kartach wielkiej epopei przewija się w każdej księdze; w ostatniej obecna jest w sposób symboliczny w koncercie Jankiela z okazji zaręczyn Żyd Jankiel zostaje poproszony przez Zosię o zagranie na organkach koncertu; Jankiel wygrywa znane - filmy edukacyjne on-line Strona 9/17

10 patriotyczne utwory, takie jak Poloneza Trzeciego Maja czy Mazurka Dąbrowskiego, czym wzbudza zachwyt gości i ogólne wzruszenie; także opisy przyrody mogą być podłożem do wypowiadania refleksji patriotycznych; podczas rozmowy Tadeusza i Hrabiego dochodzi do konfrontacji poglądów; rozprawiają oni o pięknie polskiego krajobrazu, który zachwala Tadeusz; Hrabia z kolei pozostaje przy swoim twierdząc, iż to obce krajobrazy, np. cyprysy na cmentarzu, są najpiękniejsze; - filmy edukacyjne on-line Strona 10/17

11 przyroda w Panu Tadeuszu odgrywa niebagatelną rolę, żyje własnym życiem, często pomagając mieszkańcom sielskiego Soplicowa; przykładem może być burza, która rozpętała się nad Soplicowem i odgrodziła go od reszty świata szlachta w poemacie Mickiewicza jest wielką bogatą mieszaną postaci; pełni ona rolę tła, jest bohaterem zbiorowym; w Panu Tadeuszu mamy do czynienia z trzema typami szlachty; pierwszy z nich to magnateria, czyli najbogatsi ludzie: Podkomorzostwo, Hrabia, nieżyjący już Stolnik; w tej grupie upatrywało się niegdyś istotę wszelkich pozytywnych zmian, ale jest ich coraz mniej; - filmy edukacyjne on-line Strona 11/17

12 większość w utworze stanowią dwa inne typy szlachty: średniozamożna szlachta ziemiańska oraz szlachta zaściankowa; pierwszą z nich reprezentują Tadeusz, Sędzia, Gerwazy, Protazy i Wojski; Sędzia czy Wojski to przedstawiciele tradycji, historii, kultywują stare obyczaje i przekazują prawdy życiowe młodemu pokoleniu, w którym widzą potencjał sprawczy; ostatnim, najliczniejszym, typem polskiej szlachty XIX wieku jest szlachta zaściankowa, czy, inaczej mówiąc, zagrodowa, - filmy edukacyjne on-line Strona 12/17

13 reprezentowana w lekturze przez ród Dobrzyńskich; Mickiewicz na ich przykładzie pokazuje przywary polskiej szlachty, która jest kłótliwa, nie podejmuje racjonalnych decyzji, działa pod wpływem impulsu, a także myśli krótkodystansowo, nie licząc się z dobrem ojczyzny; przykładem takiego zachowania jest bezprawny zajazd na Soplicowo; szlachta podjudzana przez Gerwazego bezmyślnie doprowadza do ataku; Mickiewicz z ironią pokazuje też zalety Dobrzyńskich, m.in. szybkość, waleczność, - filmy edukacyjne on-line Strona 13/17

14 odwagę; jednak ostateczny obraz polskiej szlachty zdaje się być pozytywny, bowiem w obliczu zagrożenia ze strony Moskali szlachcice potrafili się zjednoczyć i zwyciężyć wroga centralnym punktem akcji w Panu Tadeuszu jest dworek w Soplicowie stanowiący polską arkadię, idyllę polskości; dworkiem zarządza Sędzia Soplica, spadkobierca tradycji, wzorowy gospodarz, otwarty na gości, dbający o dobro każdego z jego mieszkańców; Soplicowo jest jakby wyrwane z rzeczywistości; nie wiemy dokładnie - w kraju nad Niemnem; drewniany domek - filmy edukacyjne on-line Strona 14/17

15 podmurowany, o białych ścianach leży gdzieś na wsi, otoczony jest lasem, stanowi ostoję polskości i bezpieczne schronienie przez zagrożeniami z zewnątrz; nie wiemy także o czasie akcji, gdyż płynie on w Soplicowie wg kalendarza natury; celem poety było ukazanie typowego dworku szlacheckiego, który jest przykładem ówczesnego gospodarowania i podtrzymywania tradycji narodowych; topos Soplicowskiej arkadii przeszedł na stałe do kultury i literatury jako miejsce, w którym się człowiek napije, nadysze - filmy edukacyjne on-line Strona 15/17

16 Ojczyzny! epopeja jest to gatunek epicki pochodzący jeszcze ze starożytności, zwany także eposem; epos wykorzystywany był na przykład przez Homera; epopeja to poemat mówiący o lasach zwykłych ludzi na tle niezwykłych kluczowych wydarzeń historycznych; Pan Tadeusz rozpoczyna się od słynnej inwokacji Litwo, ojczyzno moja!, której użycie jest charakterystyczne dla tego gatunku; często bowiem rozpoczyna się on zwrotem prośbą, np. do Muzy o natchnienie; epopeja ma charakter narodowy, gdyż - filmy edukacyjne on-line Strona 16/17

17 Powered by TCPDF ( Ściąga eksperta wplątane są tu wątki dotyczące naszego kraju, losów ojczyzny; sportretowana szlachta, wojna z Rosją, zmierzch ustroju szlacheckiego, to tylko niektóre z elementów cechujących nasze losy; epopeja narodowa napisana jest trzynastozgłoskowcem, ze średniówką, czyli pauzą, po siódmej sylabie wszechwiedzący narrator; narrator ma tu ścisły związek z autorem, Adamem Mickiewiczem podobnie jak Mickiewicz tęskni za ojczyzną, przeżywa jej upadek, zna dokładnie losy i historię Litwy filmy edukacyjne on-line Strona 17/17

Podobne dokumenty

K O N S P E K T lekcji z języka polskiego

K O N S P E K T lekcji z języka polskiego Zamość, 09.01.2006r. K O S P E K T lekcji z języka polskiego II J - klasa matematyczno-informatyczna liceum ogólnokształcącego Temat : Jakiż jesteś Jacku Soplico? ( Pan Tadeusz Adama Mickiewicza). Cele