MODUŁ II MODUŁ II LEKCJA 4 LITERATURA:

Transkrypt

1 LITERATURA: 1. Danuta Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa LEKCJA 4 3. Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy. Ergonomia. CIOP, Warszawa Z. Anusz: Podstawy epidemiologii i kliniki chorób zakaźnych. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa Temat: Higieniczne warunki pomieszczeń pracy 5. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla ZSZ. Państwowe Wydawnictwo Szkolnictwa Zawodowego, Warszawa Czas realizacji: 6. Kodeks 2 godziny Pracy. lekcyjne Cele operacyjne: Uczeń po skończonej lekcji powinien: znać higieniczne warunki pomieszczeń pracy. Treści: 1. podstawowe warunki przestrzenne pomieszcze ń pracy. 2. pomieszczenia higieniczno-sanitarne. Pomoce dydaktyczne: foliogramy rzutnik pisma. Metody nauczania: podajce (pogadanka, objaśnienie), aktywizujce (dyskusja). Formy pracy: dyskusja kierowana dotyczca ca rodzajów i przeznaczenia pomieszczeń sanitarnych. Spis foliogramów Nr Tytuł 20. Warunki higieniczne w zakładach pracy. 21. Pomieszczenia pracy. 22. Warunki przestrzenne w pomieszczeniach pracy. 23. Wentylacja i temperatura powietrza pomieszczeń pracy. 24. Rodzaje pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. 25. Rodzaje szatni

2 ELEMENTY ERGONOMII, FIZJOLOGII I I HIGIENY PRACY Plan zajęć: Lp. Treść Metoda nauczania Czynności nauczyciela Czas realizacji 1. Wstęp Pogadanka, Wita uczniów, sprawdza obecność 5 min. prezentacja i podaje temat lekcji 2. Cele lekcji Prezentacja Szczegółowo przedstawia cele lekcji 3 min. Elementy ergonomii, fizjologii i higieny pracy 3. Pomieszczenia Wykład Prowadzi wykład, 15 min. TEMAT: pracy prezentuje foliogramy 4. Warunki Pogadanka Zadaje pytania, uzupełnia odpowiedzi 7 min. przestrzenne uczniów, prezentuje foliogramy pomieszczeń pracy PRZEZNACZONY DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu 5. Pomieszczenia Dyskusja Kultura bezpieczeństwa Podaje temat do dyskusji kierowanej, 8 min. higieniczno Rodzaje i przeznaczenie pomieszczeń -sanitarne sanitarnych, podsumowuje, prezentuje CZAS REALIZACJI: 5 godzin lekcyjnych foliogramy, odpowiada na pytania 6. Podsumowanie Pogadanka Zadaje pytania, uzupełnia wypowiedzi 5 min. POZIOM WIEDZY uczniów, wyjaśnia, ocenia, POCZĄTKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej wyróżnia aktywnych uczniów oraz doświadczenia życiowe 7. Zakończenie Pogadanka Dziękuje za wspóln pracę 2 min. POMOCE DYDAKTYCZNE: SCENARIUSZ ZAJĘĆ rzutnik pisma, foliogramy, zestaw multimedialny. CELE Ad. 1. EDUKACYJNE OGÓLNE: po sprawdzeniu obecności W wyniku podaj temat zorganizowanego lekcji: Higieniczne procesu warunki pomieszczeń nauczania uczenia pracy. Wprowadzajc się do tematu, poinformuj, o jakich uczeń pomieszczeniach powinien: będzie mowa na lekcji. Ad. 2. rozumieć podstawowe zasady ergonomii, higieny i fizjologii pracy, podaj cele lekcji i zwróć uwagę na ważn rolę Sanepidu. doceniać korzyści praktycznego zastosowania ergonomii, Ad. 3. umieć określić skutki negatywnych czynników w środowisku pracy, przedstaw foliogramy nr 20 i 21. podczas pogadanki zwró ć znać uwagę znaczenie obowizek higieny zapewnienia w środowisku przez pracy. pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków w pomieszczeniach pracy. Ad. 4. zapytaj, jakie temperatury powietrza powinny być w biurze oraz w pomieszczeniach, gdzie wykonywana SPIS jest JEDNOSTEK lekka praca fizyczna. TEMATYCZNYCH: odpowiedź uzupełnij komentarzem 1. Ergonomia i przedstaw w kształtowaniu warunków pracy. Ad Fizjologia pracy. zastosuj dyskusję kierowan, 3. Kultura a przyczynkiem higieny w do życiu dyskusji człowieka. mog być zdjęcia lub filmy wykonane przez uczniów jakoprojekt uruchomiony co najmniej miesic wcześniej na temat Pomieszczenia higieniczno -sanitarne. Jeżeli projekt 4. ten Higieniczne nie został zrealizowany, warunki pomieszczeń to zastosuj foliogramy. środowiska Zachęcaj pracy. do dyskusji zadajc pytania: - Czy pracodawca musi zapewnić pomieszczenie do palenia papierosów? - Czy koniecznym jest stosowanie dwóch szatni na odzież własn i robocz? - Czy można organizować pomieszczenia higieniczno-sanitarne w suterenach lub na poddaszu? podsumuj, uzupełniajc c odpowiedzi uczniów korzystajc c z nr 24 i 25. odpowiedz na pytania uczniów

3 II Ad. 6. LITERATURA: podsumuj, wybierajc c najciekawsze wypowiedzi z całej lekcji i oceń je. 1. Ad. Danuta 7. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa przypomnij o utrwaleniu przerobionego materiału. 2. Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa podziękuj za aktywny udział w lekcji. 3. Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy. Ergonomia. CIOP, Warszawa Z. Anusz: Podstawy epidemiologii i kliniki chorób zakaźnych. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla ZSZ. Państwowe Wydawnictwo Szkolnictwa Zawodowego, Warszawa PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI 6. Kodeks Pracy. 1. Omów podstawowe warunki przestrzenne pomieszczeń pracy. Odpowiedź: Przyjmuje się jako podstawowe warunki przestrzenne pomieszczeń pracy, że na jednego pracownika przy statej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m 3 wolnej objętości pomieszczenia oraz 2 m 2 powierzchni podłogi przy wysokości pomieszczenia 3 m. W takim pomieszczeniu mog przebywać więcej niż cztery osoby. W środowisku pracy, gdzie występuj czynniki szkodliwe lub uciżliwe dla zdrowia, wymagana jest wysokość pomieszczenia 3,3 m. 2. Jakie pomieszczenia higieniczno-sanitarne pracodawca musi zapewnić w zakładzie pracy? Odpowiedź: Pracodawca powinien zapewnić pomieszczenia higieniczno-sanitarne takie jak: szatnie, ubikacje, umy walnie, natryski, pokoje śniadań, pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla kobiet, palarnie, pralnie odzieży roboczej, pomieszczenia do suszenia i odpylania odzieży używanej przy pracy, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników i pomieszczenia do karmienia niemowlt. Powinny one spełniać wy mogi czystości i bezpieczeństwa. Jeżeli w zakładzie nie ma szczególnych wymogów sanitarnych, to po mieszczenie do spożywania posiłków, przechowywania odzieży i mycia może być jedno. Jeżeli wśród zatrudnionych s osoby niepełnosprawne, powyższe pomieszczenia należy dostosować do ich warun ków sprawnościowych

4 ELEMENTY ERGONOMII, FIZJOLOGII I I HIGIENY PRACY MATERIAŁ ŹRÓDŁOWY DLA UCZNIA Temat: Higieniczne warunki pomieszczeń pracy POMIESZCZENIA PRACY Obiekty budowlane, budynki i inne obiekty, w których będ pracować ludzie, musz spełniać warunki umożliwiajce utrzymanie higieny i ochronę Elementy zdrowia pracowników ergonomii, oraz innych osób fizjologii znajdujcych się tam. W obiektach TEMAT: nowo budowanych powyższe normy zostaj spełnione. Zabiega o to właściciel w fazie projektowej i wykonawczej. Trudniej jest zapewnić odpowiednie i higieny warunki w pracy obiektach już istniejcych, a w szczególności adaptowanych. Mog się tam pojawiać zagrożenia wynikajce z nieprawidłowej adaptacji, niestarannego wybudowania lub źle przeprowadzonego remontu, np.: PRZEZNACZONY wydzielanie się DLA: toksycznych uczniów gazów, oparów szkół lub ponadgimnazjalnych pyłów, zatrucia lub zanieczyszczenia Kultura wody bezpieczeństwa lub gleby, zawilgocenia budynków oraz niebezpieczne promieniowanie, w ramach przedmiotu hałas i drgania majce wpływ na prawidłow pracę, wypoczynek i sen, CZAS REALIZACJI: zagrożenia elektryczne. 5 godzin lekcyjnych W zależności od czasu przebywania pracownika rozróżniamy pomieszczenia na stały pobyt lub czasowy pobyt. Wszystkie WIEDZY te pomieszczenia powinny zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Jest to obowizek POZIOM POCZĄTKOWEJ: moralny i prawny ciżcy na wiedza pracodawcy. i umiejętności Do podstawowych z zakresu wymogów szkoły nale podstawowej ży dobre oświetlenie, i gimnazjalnej prawidłowa wentylacja, ochrona przed wilgoci, hałasem, drganiami, zapewnienie odpowiednich warunków przestrzennych oraz doświadczenia życiowe i higieniczno-sanitarnych. Podstawowe warunki przestrzenne pomieszczeń pracy POMOCE Przyjmuje się, że na jednego pracownika w pomieszczeniach stałego pobytu powinno przypadać co najmniej DYDAKTYCZNE: 2 rzutnik pisma, 13 m wolnej objętości pomieszczenia oraz 2 m 2 powierzchni podłogi przy wysokości pomieszczenia 3 m. W takich warunkach w pomieszczeniu może przebywać więcej niż cztery osoby. W pomieszczeniach stałego pobytu, foliogramy, gdzie występuj czynni ki szkodliwe zestaw lub uciżliwe multimedialny. dla zdrowia, wymagana jest wysokość 3,3 m. Wentylację pomieszczeń należy stosować w celu zachowania odpowiedniej czystości powietrza, jego wilgotności EDUKACYJNE i temperatury. Usytuowanie wentylacji nie może powodować przecigów, wyziębiania lub przegrzewania CELE OGÓLNE: pomieszczeń. Nawiewu powietrza W wyniku z urzdze zorganizowanego ń wentylacyjnych lub procesu klimatyzacji nauczania uczenia nie należy kierować bezpośrednio się na pracownika i jego stanowisko pracy. uczeń powinien: W przypadku wystpienia zanieczyszczeń powietrza pyłami lub gazami, należy zastosować hermetyzację procesów technologicznych polegajc rozumieć na podstawowe szczelnym obudowaniu zasady maszyn ergonomii, lub pomieszczeń higieny i fizjologii technologicznych. pracy, Jeżeli nie jest to możliwe, to zanieczyszczone doceniać korzyści powietrze praktycznego należy odprowadzać zastosowania instalacj ergonomii, wentylacyjn z odciga mi miejscowymi, wyposażon w odpowiednie filtry. Klimatyzacja lub wentylacja nie może powodować przecigów, wyziębienia lub prze grzewania pomieszczeń pracy. umieć określić skutki negatywnych czynników w środowisku pracy, Wentylację dzielimy na grawitacyjn znać znaczenie (naturaln) higieny i mechaniczn w środowisku (wymuszon). pracy. Działanie wentylacji grawitacyjnej polega na ruchu powietrza wywołanym różnic temperatur wewntrz i na zewn trz budynku i wspoma- ganym wiatrem. Powietrze z zewntrz dostaje się przez specjalne otwory wentylacyjne nawiewne jak również przez nieszczelne okna i drzwi. Zużyte powietrze natomiast wydostaje się przez otwory wywiewne usytuowane SPIS w górnej JEDNOSTEK części pomieszczenia. Wentylację grawitacyjn kontroluje się przy pomocy regulowanych nawiewników. Wadami wentylacji grawitacyjnej 1. Ergonomia jest niska w skuteczność, kształtowaniu jej zależność warunków od warunków pracy. atmosferycznych, brak TEMATYCZNYCH: możliwości regulacji. Mankamenty te eliminuje wentylacja mechaniczna. Wentylacja ta może być połczona z 2. Fizjologia pracy. odzyskiem ciepła. Świeże powietrze po przejściu przez filtr jest kierowane do wymiennika ciepła, gdzie pobiera ciepło od powietrza wywiewanego 3. Kultura ogrzewajc higieny się nawet w życiu do 18 C człowieka. i za pomoc przewodów izolowanych napływa do budynku. Przepływem powietrza steruj dwa wentylatory: nawiewny i wycigowy. 4. Higieniczne warunki pomieszczeń środowiska pracy. Pomieszczenia pracy powinny mieć odpowiedni temperaturę powietrza w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i wysiłku fizycznego potrzebnego do wykonania tej pracy. Temperatura nie może być niższa niż 14 C. Niższe temperatu ry mog wystpi ć tylko przy specjalnych procesach technologicznych, na przykł ad w chłodniach, przy produkcji lodów, w masarniach, itp. W pomieszczeniach, gdzie wykonywana jest praca biurowa, temperatura powinna się mieścić w zakresie C w zależności od pory roku. Do ogrzewania pomieszczeń pracy należy używać instalacji centralnego ogrzewania. Instalacje centralnego ogrzewania powinny być wyposażone w urzdzenia zapewniaj ce utrzymanie w pomieszczeniach wł aściwej temperatury oraz regulujce przepływ czynnika grzejnego

5 II W każdym zakł adzie pracy zatrudniajcym powyżej 10 pracowników na 1 zmianę pracodawca zabezpiecza LITERATURA: odpowiednio usytuowane pomieszczenia higieniczno-sanitarne, takie jak szatnie, ubikacje, umywalnie, pokoje śniadań, pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla kobiet, palarnie, a także w zależności od rodzaju występowania narażeń pral nie odzieży roboczej, pomieszczenia do suszenia i odpylania odzieży używanej przy pracy, 1. Danuta Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa natryski, Psychofizjologiczne pomieszczenia problemy do ogrzewania człowieka się pracowników w środowisku i pomieszczenia pracy. CIOP, do Warszawa karmienia niemowlt Powinny one 3. spełniać Bezpieczeństwo wymogi czystości i ochrona i bezpie człowieka czeństwa. w Jeżeli środowisku eli w zakł adzie pracy. pracy Ergonomia. nie występuj CIOP, czynniki Warszawa szkodliwe dla zdrowia i prace brudzce lub nie ma szczegól nych wymagań sanitarnych, a pracodawca zatrudnia nie więcej niż Z. pracowników Anusz: Podstawy to pomieszczenie epidemiologii do spożywania i kliniki chorób posiłków, zakaźnych. przechowywania Państwowy odzieży Zakład i Wydawnictw mycia może być Lekarskich, jedno. Jeżeli Warszawa wśród zatrudnionych s osoby niepełnosprawne, powyższe pomieszczenia należy dostosować do ich 5. warunków Mac S., sprawnościowych. Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla ZSZ. Państwowe Wydawnictwo Szkolnictwa Zawodowego, Szatnie s to osobne Warszawa pomieszczenia przeznaczone do przechowywania odzieży własnej, roboczej oraz środków ochrony indywidualnej usytuowane w taki sposób, aby umożliwiały szybk i bezpieczn ewakuację oraz 6. spełniały Kodeks warun Pracy. ki higieniczne. Urzdzane s w zależności od rodzaju pracy wykonywanej przez pracowników. Pracownicy biurowi mog przechowywać odzież w miejscu pracy w odpowiedniej szafie lub na wieszaku. W pozostałych przypadkach, szatnie urzdzane s w zależności od stopnia zabrudzenia odzieży, zanieczyszczenia substancjami trujcymi, szkodliwymi dla zdrowia lub materiałami zakaźnymi. Szatnia wieszakowa Szatnie mog być urzdzone jako: szatanie odzieży własnej pracowników - do przechowywania odzieży prywatnej pracowników, szatnie odzieży roboczej i ochronnej - do przechowywania odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej. Ten rodzaj szatani urzdza się niezależnie od poprzedniego typu, szatnie podstawowe - do przechowywania zarówno odzieży wł asnej jak i roboczej oraz środków ochrony indywidual nej. Te szatnie mog być urzdzone w formie szatni wieszakowych lub każdy z pracowników otrzymuje własn szafkę, szatnie przepustowe - musz mieć dwie oddzielne części, jedn przeznaczon do przechowywania odzieży wł wasnej, drug część przeznaczon do przechowywania odzieży roboczej, a ruch pomiędzy nimi musi odbywać się wyłcznie przez zespół sanitarny z natryskami. Umywalnie to pomieszczenia wyposażone w umywalki z dopływem wody bieżcej zimnej i ciepłej. Powinny być usy tuowane w ssiedztwie szatni z łatwym dostępem dla pracowników. Zestaw umywalek Mog być instalowane w pomieszczeniach ustępów lub osobno. Jeżeli w pracy pracownicy s narażeni na zabrudze nie nóg, to należy w umywalni zainstalować brodzik. Pomieszczenia z natryskami przysługuj pracownikom wykonujcym prace, przy których występuje zabrudzenie całego ciała. Należy je usytuować w cigu zespołu szatni z łatwym dostępem, nie utrudniajcym przejścia dla osób umy tych lub przebranych. W pomieszczeniach tych musi być ciepło, powinna być również ubikacja

6 ELEMENTY ERGONOMII, FIZJOLOGII I I HIGIENY PRACY Ustępy powinny być usytuowane, w miarę możliwości, jak najbliżej miejsca pracy. Odległość ustępu od najdalszego stanowiska pracy nie powinna większa niż 75 m, a w przypadku pracowników pracujcych na otwartej przestrzeni maksymalnie 125 m. W budynkach wskazane jest, aby ustępy byty urzdzone na każdej kondygnacji. Ustęp powinien być poprzedzony izolujcym pomieszczeniem z umywalk. Drzwi tych pomieszczeń powinny zamykać się samoczynnie. Na budowach, przestrzeniach otwartych, w budynkach, gdzie nie ma instalacji wodocigowej i kanalizacji, można zastosować ustępy ze zbiornikami nieczystości szczelnie zamkniętymi. Pomieszczenia do spożywania posiłku przyniesionego przez pracownika do pracy powinny być wyposażone w stoli ki i krzesła oraz umywalki z dopływem zimnej i ciepłej wody. Należy również udostępnić szafki do TEMAT: przechowywania, w warunkach Elementy higienicznych, posiłku ergonomii, pracownika i urzdzenia fizjologii do jego podgrzania. W razie potrzeby należy udostępnić pomieszczenie dodatkowe z możliwości wydawania napojów lub posiłków regeneracyjnych. i higieny pracy Dla osób pracujcych w warunkach wyj tkowo szkodliwych, np. gdy występuj czynniki chemiczne, zakaźne itp., trzeba zapewnić DLA: oddzieln uczniów jadalnię szkół w taki ponadgimnazjalnych sposób, aby pracownik mógł w przed ramach spożywaniem przedmiotu posiłku PRZEZNACZONY pozostawić odzież ochronn i umyć się. Kultura bezpieczeństwa Należy również zorganizować pomieszczenie sanitarne dla kobiet (powinna to być kabina wyposażona w umywalkę z dopływem ciepłej wody, bidetem i misk ustępow) oraz pomieszczenie dla kobiet w ciży i kobiet CZAS karmicych REALIZACJI: wyposażone w miejsce 5 godzin do leżenia. lekcyjnych Inne pomieszczenia to palarnie i pomieszczenia do ogrzewania się pracowników. W takim pomieszczeniu, w zimie, minimalna temperatura to 16 C. POZIOM WIEDZY POCZĄTKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej oraz doświadczenia życiowe POMOCE DYDAKTYCZNE: LITERATURA rzutnik pisma, foliogramy, zestaw multimedialny. 1. Kodeks pracy. 2. Koradecka D.: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa Rozporzdzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów EDUKACYJNE bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 129, poz. 844). CELE OGÓLNE: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się uczeń powinien: rozumieć podstawowe zasady ergonomii, higieny i fizjologii pracy, PYTANIA KONTROLNE doceniać korzyści praktycznego zastosowania ergonomii, 1. Omów podstawowe warunki umieć przestrzenne określić pomieszczenia skutki negatywnych pracy. czynników w środowisku pracy, 2. Jakie pomieszczenia higieniczno-sanitarne znać znaczenie pracodawca higieny w musi środowisku zapewnić pracy. w swoim zakładzie pracy? SPIS JEDNOSTEK TEMATYCZNYCH: 1. Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy. 2. Fizjologia pracy. 3. Kultura higieny w życiu człowieka. 4. Higieniczne warunki pomieszczeń środowiska pracy