STIHL BGA 100. Instrukcja użytkowania

Transkrypt

1 { STIHL Instrukcja użytkowania

2

3 Spis treści Oryginalna Instrukcja Użytkowania Wydrukowano na papierze bielonym bez stosowania chloru. Farby drukarskie zawierają oleje roślinne, papier ulega recyrkulacji. ADREAS STIHL AG & Co. KG, A. VA0.L _002_PL Wprowadzenie do niniejszej Instrukcji użytkowania 2 Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i techniki pracy 2 Zastosowanie 7 Kompletowanie dmuchawy 8 Podłączenie elektryczne ładowarki 8 aładować akumulator 9 Diody na akumulatorze 10 Dioda na ładowarce 12 Elementy manipulacyjne 12 Włączanie urządzenia 13 Wyłączanie urządzenia 14 Przechowywanie urządzenia 14 Wykonanie badania i obsługi technicznej przez fachowego dystrybutora 15 Wskazówki dotyczące przeglądów technicznych i konserwacji 16 Ograniczanie zużycia eksploatacyjnego i unikanie uszkodzeń 17 Zasadnicze podzespoły urządzenia 18 Dane techniczne 19 Usuwanie zakłóceń w pracy urządzenia 21 Wskazówki dotyczące napraw 23 Utylizacja 23 EG Oświadczenie o zgodności ze strony producenta 23 { Szanowni Państwo, uprzejmie dziękujemy za to, że zdecydowaliście się na nabycie najwyższej jakości produktu firmy STIHL. iniejszy produkt powstał z zastosowaniem nowoczesnych procesów technologicznych oraz szerokiego spektrum przedsięwzięć mających na celu zapewnienie niezmiennie wysokiego poziomu jakości. Dołożyliśmy wszelkich starań, żebyście byli Państwo zadowoleni z zakupionego urządzenia i mogli nim bez przeszkód pracować. Jeżeli mielibyście Państwo pytania dotyczące Waszego urządzenia, to prosimy zwracać się z nimi do autoryzowanego dealera lub bezpośrednio do naszego dystrybutora. Wasz Dr. ikolas Stihl Wszystki prawa dotyczące niniejszej Instrukcji użytkowania korzystają z ochrony prawnej. Wszystkie prawa dotyczące niniejszej Instrukcji użytkowania pozostają zastrzeżone, a szczególnie prawo do powielania, tłumaczenia oraz do elektronicznego przetrwarzania danych. 1

4 Wprowadzenie do niniejszej Instrukcji użytkowania iniejsza instrukcja użytkowania dotyczy akumulatorowej dmuchawy STIHL, nazywanej w dalszej części niniejszej instrukcji użytkowania także urządzeniem mechanicznym lub urządzeniem. Piktogramy Wszystkie piktogramy, które zostały zamieszczone na urządzeniu, zostały objaśnione w niniejszej Instrukcji użytkowania. Oznaczenie akapitów OSTRZEŻEIE Ostrzeżenie przed zagrożeniem wypadkiem lub odniesieniem obrażeń przez osoby oraz przed ciężkimi szkodami na rzeczach. WSKAZÓWKA Ostrzeżenie przed uszkodzeniem urządzenia lub jego poszczególnych podzespołów. Rozwój techniczny Firma STIHL prowadzi stałe prace nad dalszym rozwojem technicznym wszystkich maszyn i urządzeń; dlatego zastrzega się prawo do wprowadzania zmian zakresu dostawy w przedmiocie formy, techniki oraz wyposażenia. W związku z powyższym wyklucza się prawo do zgłaszania roszczeń na podstawie informacji oraz ilustracji zamieszczonych w niniejszej Instrukcji użytkowania. Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i techniki pracy Ogólne wskazówki Podczas pracy przy użyciu dmuchawy niezbędne jest stosowanie szczególnych środków bezpieczeństwa. Przed pierwszym użyciem urządzenia należy dokładnie przeczytać całą instrukcję użytkowania i starannie przechowywać ją w celu późniejszego użycia. Zlekceważenie zasad bezpieczeństwa podanych w instrukcji użytkowania może spowodować utratę życia. OSTRZEŻEIE Dzieciom ani osobom niepełnoletnim nie wolno pracować dmuchawą. ależy obserwować i nadzorować dzieci w celu stwierdzenia, czy nie bawią się dmuchawą. Dmuchawa może być użytkowana tylko przez osoby, które zostały pouczone o sposobie jego obsługi lub też, które mogą poświadczyć, że potrafią bezpiecznie obsługiwać dmuchawę. 2

5 Osoby, które w związku z ograniczeniami natury fizycznej, sensorycznej czy zdolności umysłowej nie są w stanie obsługiwać dmuchawy, mogą pracować urządzeniem tylko pod nadzorem, lub wykonując zalecenia osoby odpowiedzialnej. Opisywaną dmuchawę można udostępnić bądź wypożyczyć tylko tym osobom, które są zaznajomione z tym modelem i umieją się nim posługiwać zawsze przekazać użytkownikowi instrukcję użytkowania. ależy stosować się do lokalnych przepisów dotyczących bezpieczeństwa opracowanych przez np. stowarzyszenia branżowe, zakłady ubezpieczeń społecznych, instytucje ochrony pracy czy inne. Jeżeli dmuchawa nie będzie przez dłuższy czas użytkowana, to należy odstawić ją tak, aby nie stanowiła dla nikogo zagrożenia. Zabezpieczyć dmuchawę przed użyciem przez osoby nieupoważnione. Użytkownik urządzenia ponosi odpowiedzialność za spowodowanie wypadku lub wywołanie zagrożenia w stosunku do innych osób oraz ich majątku. Kto zamierza po raz pierwszy podjąć pracę przy użyciu dmuchawy, powinien: poprosić sprzedawcę lub inną osobę dysponującą odpowiednią wiedzą o zademonstrowanie bezpiecznego sposobu posługiwania się tym urządzeniem. Czas użytkowania urządzeń emitujących hałas może zostać ograniczony przepisami ogólnokrajowymi lub lokalnymi. Dmuchawę można włączyć do eksploatacji tylko wtedy, gdy wszystkie jej podzespoły pozostają w stanie nieuszkodzonym. Wskazówki dotyczące dmuchawy Wyłączyć dmuchawę, ustawić dźwignię ryglującą w położeniu ƒ i odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego od gniazda w następujących przypadkach: Roboty związane z czyszczeniem Odłożenie i pozostawienie dmuchawy Transport Przechowywanie Czynności związane z naprawami i konserwacją W razie zagrożenia lub niebezpieczeństwa Ma to na celu uniknięcie niezamierzonego uruchomienia silnika. Sprawność fizyczna operatora urządzenia Kto pracuje przy użyciu dmuchawy, musi być wypoczęty, zdrowy i w dobrej kondycji fizycznej. polski Kto ze względów zdrowotnych nie powinien wykonywać robót związanych z dużym wysiłkiem fizycznym, powinien zapytać swojego lekarza, czy może pracować z użyciem dmuchawy. ie wolno pracować dmuchawą po spożyciu alkoholu, leków, które osłabiają zdolność reagowania lub narkotyków. Użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem Dmuchawa umożliwia usuwanie liści, trawy, papieru i podobnych materiałów, z np. ogrodów, stadionów sportowych, parkingów czy wjazdów na posesje. ie wydmuchiwać materiałów zagrażających zdrowiu. ie należy eksploatować dmuchawy w zamkniętych pomieszczeniach. Stosowanie dmuchawy do innych celów jest niedozwolone i może prowadzić do zaistnienia wypadków lub uszkodzenia dmuchawy. ie należy dokonywać żadnych zmian w dmuchawie także to może prowadzić do wypadków oraz do uszkodzeń dmuchawy. Warunki eksploatacyjne. Dmuchawa została przystosowana do pracy przy padającym deszczu i w wilgotnych warunkach. Mokrą dmuchawę po pracy wysuszyć. ie należy pozostawiać pilarki spalinowej w czasie padającego deszczu. 3

6 Odzież i wyposażenie ależy nosić przepisową odzież i wyposażenie. ależy stosować mocne obuwie ochronne, wyposażone w podeszwy o dobrej przyczepności. OSTRZEŻEIE Odzież robocza musi spełniać swoją funkcję ochronną, jednakże nie może krępować ruchów. Odzież powinna być dopasowana do sylwetki może to być kombinezon, ale nie płaszcz. ie należy stosować odzieży, która mogłaby być wciągnięta do otworu zasysania powietrza. ie należy nosić podczas pracy także szali, krawatów ani biżuterii. Długie włosy należy związać i zabezpieczyć (np. chustką, czapką czy hełmem itp.). W celu zmniejszenia niebezpieczeństwa odniesienia obrażeń oczu należy zakładać ciasno przylegające okulary ochronne zgodne z normą E 166. Zwracać uwagę na prawidłowe założenie okularów ochronnych. Zaleca się stosowanie "osobistego" zabezpieczenia słuchu np. ochronników słuchu. Firma STIHL oferuje szeroki program osobistego wyposażenia ochronnego. Transport Zawsze należy wyłączyć dmuchawę, ustawić dźwignię ryglującą w położeniu ƒ i odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego od gniazda w następujących przypadkach. Ma to na celu uniknięcie niezamierzonego uruchomienia silnika. Przenosić dmuchawę, trzymając ją za uchwyt manipulacyjny. Podczas transportu pojazdem samochodowym: zabezpieczyć dmuchawę przed przewróceniem i uszkodzeniem. Wyposażenie ależy stosować tylko takie wyposażenie dodatkowe, które zostały dozwolone przez firmę STIHL do współpracy z opisywaną dmuchawą lub, które są technicznie równorzędne. W razie wątpliwości zwracać się z pytaniami do autoryzowanego dealera. Stosować wyłącznie kwalifikowane podzespoły lub wyposażenie dodatkowe. W przeciwnym razie może to doprowadzić do zagrożenia wypadku lub uszkodzenia dmuchawy. Firma STIHL zaleca stosowanie oryginalnych części zamiennych i wyposażenia dodatkowego. Właściwości powyższych części zostały w optymalny sposób dostosowane do powyższego produktu oraz wymagań określonych przez użytkownika. ie należy podejmować żadnych zmian konstrukcyjnych przy dmuchawie zmiany takie mogą zagrozić bezpieczeństwu eksploatacyjnemu urządzenia. Firma STIHL wyklucza swoją odpowiedzialność za szkody na osobach lub na rzeczach, które powstaną w wyniku stosowania niedozwolonych przystawek. apęd Akumulator Przestrzegać i przechowywać w bezpiecznym miejscu ulotkę informacyjną lub instrukcję użytkowania akumulatora STIHL. Szczegółowe wskazówki bezpieczeństwa patrz Ładowarka Przestrzegać i przechowywać w bezpiecznym miejscu ulotkę informacyjną ładowarki STIHL. Przewód zasilający Przestrzegać i przechowywać w bezpiecznym miejscu ulotkę informacyjną przewodu przyłączeniowego STIHL. 4

7 Przed rozpoczęciem pracy Skontrolować stan techniczny dmuchawy przestrzegać przy tym wskazówek zamieszczonych w odpowiednich rozdziałach instrukcji użytkowania. ależy: nie należy użytkować niesprawnego lub zdeformowanego akumulatora Dźwignia nastawcza musi się swobodnie poruszać (dźwignia ryglująca otwarta ) po zwolnieniu dźwignia nastawcza musi samoczynnie wracać do pozycji wyjściowej Dysza musi zostać przepisowo zmontowana W celu pewnego prowadzenia dmuchawy, uchwyty muszą być czyste i suche, wolne od oleju i innych zanieczyszczeń ie należy podejmować żadnych zmian konstrukcyjnych przy elementach manipulacyjnych czy urządzeniach zabezpieczających sprawdzić stan urządzenia Zużycie eksploatacyjne obudowy (pęknięcia, wyszczerbienia) może powodować zagrożenie odniesieniem obrażeń wskutek uderzenia przez odrzucone przedmioty. Przy wystąpieniu uszkodzeń obudowy należy zlecić naprawę urządzenia autoryzowanemu dealerowi STIHL zaleca skorzystanie z usług autoryzowanego dealera STIHL. Dmuchawę można eksploatować tylko wtedy, gdy znajduje się ona w prawidłowym stanie technicznym niebezpieczeństwo wypadku! Podczas pracy W razie zagrażającego niebezpieczeństwa należy natychmiast wyłączyć dmuchawę, ustawić dźwignię ryglowania w pozycji ƒ i odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego z gniazda. ie odłączać wtyczki przewodu przyłączeniowego z gniazda przy pracującym silniku. Dmuchawa jest obsługiwana wyłącznie przez jedną osobę nie należy tolerować obecności dalszych osób na stanowisku pracy. Z miejsca pracy urządzenia należy zabrać dzieci, zwierzęta oraz osoby postronne. W promieniu 5 m (16 stóp) nie mogą się znajdować inne osoby niebezpieczeństwo odniesienia obrażeń wskutek uderzenia przez odrzucone przedmioty! Taką samą odległość należy zachować także od przedmiotów (np. pojazdów, szyb okiennych itd.) niebezpieczeństwo spowodowania szkód na rzeczach! ie należy nigdy kierować strumienia powietrza z dmuchawy w stronę innych osób! dmuchawa może podrzucać z ziemi i miotać z dużą prędkością różne przedmioty niebezpieczeństwo odniesienia obrażeń! polski Podczas pracy dmuchawą lub rozdrabniaczem zasysającym (na otwartym terenie lub w ogrodzie) należy zwracać uwagę na małe zwierzęta i nie stwarzać dla nich zagrożenia. igdy nie pozostawiać pracującej dmuchawy bez nadzoru. Pracować, poruszając się wolnym krokiem do przodu stale obserwować wylot powietrza z rury wydmuchowej nie pracować, poruszając się do tyłu lub biegając niebezpieczeństwo potknięcia! Unikać nietypowych pozycji ciała i zawsze utrzymywać równowagę. Zawsze wybierać do uruchamiania pewne i bezpieczne stanowisko. Ostrożnie przy robotach prowadzonych na zboczach oraz nierównym terenie niebezpieczeństwo poślizgnięcia! Zwracać uwagę na przeszkody: śmieci, pieńki drzew, korzenie, wykroty niebezpieczeństwo potknięcia! ie pracować stojąc na drabinie, a także na niestabilnym podłożu. Pracować w spokojny i przemyślany sposób; tylko w warunkach dobrej widoczności. ie stwarzać zagrożenia dla innych osób. W odpowiednim czasie robić przerwy w pracy. ależy zapobiegać zmęczeniu i utracie sił niebezpieczeństwo wypadku! Podczas stosowania dmuchawy oraz zasysania rozdrabniającego większych ilości materiałów zawierających kurz może dojść do kumulacji ładunków elektrostatycznych, które w niekorzystnych warunkach panujących 5

8 w otoczeniu (np. w warunkach intensywnego przesuszenia) mogą ulec eksplozyjnemu rozładowaniu. Przy powstawaniu pyłu należy stale nosić maskę ochronną. ie wsuwać żadnych przedmiotów przez kratkę ochronną lub dyszę do wnętrza obudowy i nie zasysać przedmiotów przez kratkę ochronną. iebezpieczeństwo odniesienia obrazeń przez wyrzucane przedmioty i ryzyko uszkodzenia dmuchawy. Przy wyraźnych zmianach charakterystyki pracy (np. zwiększona intensywność drgań) należy natychmiast przerwać roboty, ustalić i usunąć przyczynę zmian. Jeżeli dmuchawa została poddana ponadnormatywnym obciążeniom mechanicznym (np. wskutek stosowania nadmiernej siły, uderzenia lub upadku), to przed ponownym uruchomieniem należy dokładnie sprawdzić stan bezpieczeństwa eksploatacyjnego maszyny patrz także rozdział Przed uruchomieniem. Szczególną uwagę należy zwrócić na poprawność działania urządzeń zabezpieczających. ie należy w żadnym razie pracować urządzeniami, którego stan bezpieczeństwa eksploatacyjnego nie pozostaje bez zastrzeżeń. W razie wątpliwości zwrócić się do autoryzowanego dealera. Przed pozostawieniem dmuchawy: wyłączyć dmuchawę, ustawić dźwignię ryglowania w pozycji ƒ i odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego z gniazda. Po zakończeniu pracy Oczyścić dmuchawę z kurzu i innych zanieczyszczeń. Do czyszczenia urządzenia nie stosować rozpuszczalników do tłuszczów. ie spryskiwać dmuchawy wodą. ie stosować myjek wysokociśnieniowych do czyszczenia dmuchawy. Strumień wody pod wysokim ciśnieniem może uszkodzić podzespoły dmuchawy. Drgania Cechą charakterystyczną powyższego urządzenia jest minimalne obciążenie rąk drganiami. Jeżeli w indywidualnych przypadkach wystąpi podejrzenie niedokrwienia rąk (np. cierpnięcie palców) zaleca się użytkownikom wykonanie badania lekarskiego. Obsługa techniczna i naprawy Przed przystąpieniem do wszystkich napraw i prac konserwacyjnych ustawić dźwignię ryglowania w pozycji ƒ i odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego z gniazda. Ma to na celu uniknięcie niezamierzonego uruchomienia silnika. ależy regularnie wykonywać czynności obsługi technicznej. Wykonywać tylko te czynności obsługi okresowej i naprawy, które zostały opisane w instrukcji użytkowania. Wykonanie wszystkich innych prac należy zlecić autoryzowanemu dealerowi. Firma STIHL radzi wykonywanie czynności konserwacyjnych i napraw wyłącznie przez autoryzowanego dealera STIHL. Autoryzowanym dealerom STIHL umożliwia się regularny udział w szkoleniach oraz udostępnia informacje techniczne. Stosować wyłącznie kwalifikowane części zamienne. W przeciwnym razie może to prowadzić do zagrożenia wystąpieniem wypadków przy pracy lub do uszkodzenia urządzenia. W razie wątpliwości zwracać się z pytaniami do autoryzowanego dealera. Firma STIHL zaleca stosowanie wyłącznie oryginalnych części zamiennych. Ich właściwości zostały w optymalny sposób dostosowane do produktu oraz do wymagań stawianych przez użytkownika. ie należy dokonywać jakichkolwiek zmian konstrukcyjnych w urządzeniu zmiany takie mogą powodować występowanie zagrożeń niebezpieczeństwo zaistnienia wypadku! Regularnie sprawdzać stan techniczny zestyków przewodu zasilającego oraz wtyczki ładowarki, czy nie wykazują one objawów starzenia się izolacji (łamliwość). Podzespoły elektryczne jak np. przewód zasilający ładowarki mogą być naprawiane lub wymieniane wyłącznie przez elektrotechników. Podzespoły wykonane z tworzyw sztucznych należy czyścić ścierką. Stosowanie ostrych środków czyszczących może doprowadzić do uszkodzenia tworzywa. 6

9 Jeżeli zachodzi potrzeba, to przy pomocy miękkiej szczotki ostrożnie oczyścić kratkę ochronną. Gniazdo należy utrzymywać w stanie wolnym od zanieczyszczeń jeżeli zachodzi potrzeba, oczyścić. Przechowywać bezpiecznie urządzenie w suchym pomieszczeniu, ustawić dźwignię ryglowania w pozycji ƒ i odłączyć przewód przyłączeniowy. Zastosowanie Dmuchawa jest urządzeniem przewidzianym do obsługi jedną ręką. Urządzenie może być przenoszone przez osobę obsługującą trzymane prawą lub lewą ręką za rękojeść manipulacyjną. Dmuchawę należy zawsze mocno trzymać w rękach. Zawiesie 0021BA004 K Użycie wykładziny z akumulatorem STIHL AR 2 polski Przymocować wykładzinę (1) za pomocą zestawu części AR (2) na pasie nośnym (3), patrz załącznik dotyczący zestawu części AR 3 1 Zaczepić dmuchawę uchem zawiesia o wykładzinę 0021BA006 K W przypadku stosowania akumulatora STIHL AR dmuchawę można zawiesić przy użyciu zawiesia na wykładzinie. Akumulatory typu AR nosić zawsze na przeznaczonym do tego pasie nośnym nie łączyć z innymi pasami nośnymi (np. pojedynczy pas barkowy, podwójny pas barkowy itp.). 7

10 Kompletowanie dmuchawy Dysza OSTRZEŻEIE Urządzenie można eksploatować wyłącznie z kompletnie zamontowaną rurą dmuchawy niebezpieczeństwo odniesienia obrażeń! Zamontowanie dyszy Zdemontowanie dyszy Obrócić dyszę (1) do oporu w kierunku wskazanym przez strzałkę. Ściągnąć dyszę (1) przeciwnie do kierunku strzałki z rury nadmuchowej (2). Podłączenie elektryczne ładowarki Wartości napięcia sieciowego oraz napięcia roboczego muszą być jednakowe BA015 K 3 włożyć wtyczkę przewodu zasilania (1) gniazda sieciowego (2) 2 1 W zależności od wielkości korpusu wsunąć dyszę (1) do odpowiedniego oznaczenia na rurze nadmuchowej (2). Obrócić dyszę (1) w kierunku strzałki i zablokować ją w rowku (3). Przestawianie dyszy Obrócić dyszę (1) do oporu w kierunku wskazanym przez strzałkę. W zależności od wielkości korpusu wsunąć dyszę (1) do odpowiedniego oznaczenia na rurze nadmuchowej (2). Obrócić dyszę (1) w kierunku strzałki i zablokować ją w rowku (3). 0021BA005 K 1 Po podłączeniu ładowarki do źródła zasilania prądem ma miejsce autotest. Podczas tego procesu lampka kontrolna (1) ładowarki świeci przerywanym światłem, (około 1 sekundy zielono, 1 sekundy czerwono i ponownie gaśnie). 3901BA019 K 8

11 aładować akumulator Przy dostawie akumulator nie jest do końca naładowany. Zaleca się pełne naładowanie akumulatora przed jego pierwszym użyciem. Podłączyć ładowarkę do źródła zasilania prądem wartości napięcia sieciowego oraz napięcia roboczego muszą być zgodne patrz rozdział "Podłączenie ładowarki do zasilania napięciem" Ładowarkę należy eksploatować w zamkniętych i suchych pomieszczeniach, w temperaturze otoczenia od +5 C do +40 C (od 41 F do 104 F). Ładować tylko suche akumulatory. Mokry akumulator przed rozpoczęciem ładowania wysuszyć. Ładowanie akumulatora STIHL AR Cały opis procesu ładowania jest opisany w instrukcji użytkowania akumulatora STIHL AR, patrz instrukcja użytkowania akumulatora STIHL AR. Ładowanie akumulatora STIHL AP Włożyć akumulator (1) do ładowarki (2) aż do pierwszego wyczuwalnego oporu następnie wcisnąć aż do ostatecznego oparcia 3 4 Po umieszczeniu akumulatora w ładowarce zapali się dioda (3) na ładowarce patrz rozdział "Dioda na ładowarce". Proces ładowania rozpoczyna się z chwilą zapalenia się na zielono diod (4) na akumulatorze patrz rozdział "Diody LED na akumulatorze". Czas ładowania zależy od szeregu czynników, jak np. od stanu akumulatora, temperatury otoczenia itp. i może w związku z tym odbiegać od podanych czasów ładowania. Podczas pracy akumulator rozgrzewa się w urządzeniu. Jeżeli w ładowarce ma zostać umieszczony rozgrzany BA009 K 3901BA014 K polski akumulator, to może być niezbędne jego ochłodzenie. Proces ładowania rozpocznie się dopiero wtedy, gdy akumulator ostygnie. Wskutek chłodzenia może nastąpić wydłużenie czasu ładowania. Podczas procesu ładowania ma miejsce wzrost temperatury akumulatora i ładowarki. Ładowarki AL 300, AL 500 Ładowarki AL 300 i AL 500 zostały wyposażone w system chłodzenia akumulatora. Ładowarka AL 100 Ładowarka AL 100, nie posiadająca dmuchawy oczekuje z rozpoczęciem ładowania na samoczynne ochłodzenie akumulatora. Schłodzenie akumulatora następuje wskutek oddania ciepła do otoczenia. Zakończenie ładowania Jeżeli akumulator został całkowicie naładowany, następuje automatyczne wyłączenie ładowarki: gasną diody na akumulatorze gaśnie dioda na ładowarce wyłącza się także dmuchawa ładowarki (jeżeli została w niej zastosowana) aładowany akumulator należy po zakończeniu ładowania wyjąć z ładowarki. 9

12 Diody na akumulatorze Diody LED na akumulatorze STIHL AR Diody LED na akumulatorze STIHL AR są opisane w instrukcji użytkowania akumulatora STIHL AR, patrz instrukcja użytkowania akumulatora STIHL AR. Diody LED na akumulatorze STIHL AP Dioda miga na czerwono. Podczas ładowania Diody świecąc lub migając informują o przebiegu ładowania. Podczas ładowania pojemność, która będzie aktualnie ładowana, zostanie wskazana przez diodę świecącą migającym zielonym światłem % Cztery diody sygnalizują poziom naładowania akumulatora, a także problemy występujące w nim lub w urządzeniu % % % W celu aktywacji wskaźnika nacisnąć przycisk (1) wskaźnik wyłączy się automatycznie po upływie 5 sekund Diody mogą świecić lub pulsować zielonym lub czerwonym światłem. 1 Dioda świeci ciągłym zielonym światłem. Dioda miga na zielono. 3901BA010 K % Po zakończeniu ładowania diody akumulatora automatycznie się wyłączają. Jeżeli diody akumulatora pulsują albo świecą kolorem czerwonym patrz punkt Gdy czerwone diody świecą lub migają. 3901BA018 K Dioda świeci ciągłym czerwonym światłem. 10

13 Podczas pracy Świecąc lub pulsując zielonym światłem diody informują o stanie naładowania akumulatora % % % % Jeżeli diody akumulatora pulsują albo świecą kolorem czerwonym patrz punkt Gdy czerwone diody świecą lub migają. 3901BA016 K Gdy czerwone diody świecą lub migają 0-20 % A 1 dioda świeci ciągłym czerwonym światłem: B C D A B C D 4 diody migają na czerwono: 3 diody świecą ciągłym czerwonym światłem: 3 diody migają na czerwono: Akumulator za gorący 1) 2) /za zimny 1) Usterka w pracy akumulatora 3) Urządzenie jest nadmiernie rozgrzane należy je schłodzić Usterka w pracy urządzenia 4) 1) Podczas ładowania: po ochłodzeniu/ogrzaniu akumulatora nastąpi automatyczne uruchomienie procesu ładowania. 3901BA041 K 2) Podczas pracy: nastąpiło wyłączenie urządzenia pozwolić akumulatorowi przez pewien czas ostygnąć w tym celu można ewentualnie wyjąć akumulator z pasa transportowego z kieszeniami. 3) Usterka elektromagnetyczna lub awaria. Wyjąć akumulator z pasa transportowego, a następnie ponownie go włożyć. Włączyć urządzenie jeżeli diody w dalszym ciągu migają, oznacza to, że akumulator jest niesprawny technicznie i należy go wymienić. 4) Usterka elektromagnetyczna lub awaria. Wyciągnąć akumulator z pasa transportowego i odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego od gniazda w urządzeniu. Oczyścić styki w kieszeni pasa transportowego i na wtyczce przewodu przyłączeniowego z zanieczyszczeń, używając tępego przedmiotu. Włożyć akumulator ponownie i podłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego do gniazda w urządzeniu. Włączyć urządzenie jeżeli diody w dalszym ciągu pulsują to oznacza to, że akumulator jest niesprawny technicznie i należy zlecić jego zbadanie autoryzowanemu dealerowi STIHL zaleca wybór autoryzowanego dealera STIHL. 11

14 Dioda na ładowarce 1 Dioda (1) ładowarki może świecić zielonym światłem lub pulsującym czerwonym. Ciągłe światło zielone może posiadać następujące znaczenie: Akumulator znajduje się w fazie ładowania posiada zbyt wysoką temperaturę i musi zostać ochłodzony Patrz również "Diody w akumulatorze". Zielona dioda na ładowarce zgaśnie, kiedy akumulator zostanie całkowicie naładowany. 3901BA019 K Pulsujące światło czerwone może posiadać następujące znaczenie: pomiędzy akumulatorem a ładowarką nie ma połączenia wyjąć akumulator i włożyć go ponownie do ładowarki niesprawny akumulator patrz także rozdział "Diody w akumulatorze" niesprawna ładowarka zlecić sprawdzenie autoryzowanemu dealerowi. STIHL radzi zwrócić się do autoryzowanego dealera STIHL. Elementy manipulacyjne Przegląd Dźwignia ryglowania 2 Dźwignia przełączająca 3 Diody LED Funkcja dźwigni blokady Pozycja ƒ Dmuchawa jest wyłączona Dźwignia przełączająca jest zablokowana i nie można jej nacisnąć 2 Pozycja Dmuchawa jest włączona Dźwignia przełączająca jest odblokowana i można ją nacisnąć Ustawianie stopnia mocy Za pomocą dźwigni ryglującej można ustawić moc nadmuchu. Dostępne są 3 stopnie mocy. 0021BA007 K 12

15 Włączanie urządzenia Zamontować dyszę, patrz Kompletowanie dmuchawy Aktualny stopień mocy jest wskazywany przez diody LED. Jeśli żadna dioda LED nie świeci: włączyć dmuchawę, patrz Włączanie urządzenia Docisnąć dźwignie ryglowania do góry i umożliwić jej powrót do pozycji wyjściowej. Zostaje uaktywniony następny stopień mocy. Powtarzać poprzedni krok, aż zostanie wskazany żądany stopień mocy. Po trzecim stopniu mocy następuje ponownie pierwszy stopień mocy. 0021BA008 K Docisnąć dźwignię przełączającą na tyle, aż zostanie ustawiona żądana moc nadmuchu. Coraz mocniejsze dociskanie dźwigni przełączającej powoduje zwiększenie mocy nadmuchu, aż do osiągnięcia limitu ustawionego stopnia mocy. Aktywacja funkcji wzmocnienia iezależnie od ustawionego stopnia mocy można uaktywnić funkcję wzmocnienia Boost. Funkcja Boost w każdej chwili powoduje uaktywnienie maksymalnej mocy nadmuchu. 0021BA009 K 2 Wyrównać strzałki i podłączyć wtyczkę (1) przewodu przyłączeniowego do gniazda (2) na dmuchawie 1 Wybrać bezpieczne i stabilne stanowisko pracy Stać w wyprostowanej pozycji i trzymać dmuchawę swobodnie 0021BA010 K Funkcja dźwigni przełączającej 3 Sterowanie mocą nadmuchu Moc nadmuchu można regulować płynnie za pomocą dźwigni przełączającej. Docisnąć dźwignię przełączającą i przytrzymać ją w tej pozycji. 0021BA013 K Ustawić dźwignię ryglującą (3) w pozycji BA014 K Diody LED migają kolejno. Funkcja Boost jest aktywna do czasu zwolnienia dźwigni przełączającej. Wcisnąć blokadę dźwigni głównego przełącznika (4) Po zwolnieniu dźwigni przełączającej pozostaje utrzymany wcześniej ustawiony stopień mocy. 13

16 Wyłączanie urządzenia Zwolnić dźwignię przełączającą (1). Ustawić dźwignię blokady (2) w pozycji ƒ. Dźwigni przełączającej nie można docisnąć i dmuchawa jest wyłączona. 2 4 W przypadku przerw i po zakończeniu pracy odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego (3) z gniazd (4). 1 3 Odstawić dmuchawę tak, aby nie stanowiła zagrożenia. Zabezpieczyć dmuchawę przed użyciem przez osoby nieupoważnione. 0021BA015 K 0021BA016 K Przechowywanie urządzenia Wyłączyć dmuchawę, patrz Wyłączanie urządzenia. Przechowywać dmuchawę w suchym i bezpiecznym miejscu. Chronić dmuchawę przed użyciem przez osoby nieupoważnione (np. przez dzieci). Przechowywanie akumulatora Wyjąć akumulator z kieszeni na akumulator lub ładowarki. Przechowywać akumulator w bezpiecznym miejscu w zamkniętych i suchych pomieszczeniach. Chronić przed użyciem przez osoby nieupoważnione (np. przez dzieci) oraz przed zanieczyszczeniem. ie należy przechowywać akumulatora zapasowego w stanie nieużywanym; akumulatorów należy używać naprzemiennie. W celu uzyskania optymalnej trwałości akumulator przechowywać przy stanie naładowania około 30%. Przechowywanie ładowarki Wyciągnąć akumulator. Odłączyć wtyczkę od gniazda sieciowego. Przechowywać ładowarkę w bezpiecznym miejscu w zamkniętych i suchych pomieszczeniach. Chronić przed użyciem przez osoby nieupoważnione (np. przez dzieci) oraz przed zanieczyszczeniem. 14

17 Wykonanie badania i obsługi technicznej przez fachowego dystrybutora 0021BA011 K Przed rozpoczęciem i po zakończeniu robót należy sprawdzić, czy kratka ochronna nie wykazuje uszkodzeń w razie stwierdzenia uszkodzeń zlecić ich zbadanie fachowemu dystrybutorowi 1) Jeżeli wystąpi zanieczyszczenie kratki ochronnej, to należy ją ostrożnie oczyścić stosując do tego miękką szczotkę. 1) STIHL zaleca korzystanie z usług autoryzowanego dealera STIHL 15

18 Wskazówki dotyczące przeglądów technicznych i konserwacji Powyższe informacje odnoszą się do pracy urządzenia w normalnych warunkach eksploatacyjnych. W warunkach utrudnionej eksploatacji (np. intensywny kurz itp.) oraz wydłużonego dziennego czasu pracy podane powyżej interwały należy odpowiednio skrócić. Przed przystąpieniem do wszystkich prac przy dmuchawie ustawić dźwignię ryglowania w pozycji ƒ i odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego z gniazda. Przed rozpoczęciem pracy Po zakończeniu pracy lub codziennie Co tydzień Co miesiąc Co roku Przy wystąpieniu zakłóceń w razie uszkodzenia w razie konieczności Kompletne urządzenie Elementy manipulacyjne (dźwignia ryglująca, dźwignia przełącznika) Kontrola wzrokowa (stan ogólny) Oczyścić X X Sprawdzenie funkcjonowania X Oczyścić X X Kontrola wzrokowa (stan ogólny) X X Oczyścić X Kratka ochronna Zlecić wymianę autoryzowanemu dealerowi 1) X Dostępne śruby i nakrętki Dokręcić X Akumulator Kontrola wzrokowa X X X Oczyścić X X Tulejka Kontrola działania (podłączyć i odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego) X Przewód zasilający Kontrola wzrokowa (stan ogólny) X aklejki ostrzegawcze wymienić X 1) STIHL radzi zwrócić się do autoryzowanego dealera STIHL. 16

19 Ograniczanie zużycia eksploatacyjnego i unikanie uszkodzeń Stosowanie się do wskazówek niniejszej instrukcji użytkowania pozwoli uniknąć ponadnormatywnego zużycia eksploatacyjnego urządzenia oraz jego uszkodzeń. Użytkowanie, obsługa techniczna oraz przechowywanie musi się odbywać z taką starannością, jak to opisano w niniejszej instrukcji obsługi. Za wszystkie szkody jakie wystąpią wskutek nieprzestrzegania wskazówek dotyczących bezpieczeństwa, obsługi technicznej i konserwacji odpowiada użytkownik urządzenia. Obowiązuje to szczególnie wtedy, gdy: dokonano zmian konstrukcyjnych produktu bez zezwolenia firmy STIHL zastosowano narzędzia lub elementy wyposażenia, które do niniejszego urządzenia nie zostały dozwolone, nie nadawały się lub nie przedstawiały odpowiedniej jakości użytkowano urządzenie w sposób sprzeczny z jego przeznaczeniem urządzeniem posługiwano się podczas imprez sportowych czy podczas zawodów wystąpiły szkody będące konsekwencją użytkowania urządzenia z podzespołami niesprawnymi technicznie Czynności obsługi technicznej ależy regularnie wykonywać wszystkie czynności, które zostały opisane w rozdziale "Wskazówki dotyczące obsługi technicznej i konserwacji". Jeżeli czynności obsługi technicznej nie mogą zostać wykonane przez użytkownika, to należy zlecić ich wykonanie wyspecjalizowanemu dystrybutorowi. Firma STIHL radzi zlecanie wykonywania czynności obsług okresowych i napraw wyłącznie autoryzowanym dystrybutorom tej firmy. Autoryzowanym dystrybutorom firmy STIHL umożliwia się regularny udział w szkoleniach oraz udostępnia informacje techniczne. Jeżeli wykonanie czynności obsługi technicznej zostanie zaniedbane lub zostaną one wykonane niefachowo, to mogą powstać szkody, za które odpowiedzialność będzie ponosić sam użytkownik. ależą do nich między innymi: uszkodzenia silnika elektrycznego wynikłe z niewykonania obsługi technicznej we właściwym czasie lub niewłaściwym zakresie (np. niewystarczające oczyszczenie prowadników cyrkulacji powietrza chłodzącego) uszkodzenia ładowarki powstałe wskutek niewłaściwego podłączenia do sieci zasilania energią elektryczną (niewłaściwe napięcie) polski korozja urządzenia oraz inne szkody będące jej następstwem powstałe w wyniku nieprawidłowego przechowywania lub użytkowania uszkodzenia urządzenia powstałe wskutek stosowania części zamiennych o niskiej jakości Części zużywające się iektóre podzespoły urządzenia mechanicznego także przy prawidłowym użytkowaniu ulegają naturalnemu zużyciu eksploatacyjnemu i muszą, w zależności od rodzaju oraz okresu użytkowania, zostać w odpowiednim czasie wymienione. ależą do nich między innymi: Dysza Akumulator Przewód zasilający 17

20 Zasadnicze podzespoły urządzenia Dysza 2 Rura wydmuchowa 3 Diody LED 4 Dźwignia ryglowania 5 Dźwignia przełączająca 6 Uchwyt manipulacyjny 7 Zawiesie 8 Tulejka 9 Wtyczka przewody przyłączeniowego 10 Kratka ochronna # umer maszyny 7 # BA012 K 18

21 Dane techniczne Akumulator Akumulator STIHL AP 1) połączony z dmuchawą przez Pas transportowy z kieszeniami AP z przewodem przyłączeniowym Akumulator STIHL AR 1) połączony z dmuchawą przez przewód przyłączeniowy Urządzenie może być użytkowane wyłącznie z oryginalnymi akumulatorami STIHL AP i STIHL AR oraz oryginalnymi akcesoriami STIHL. Czas pracy urządzenia zależy od pojemności akumulatora. Maksymalny przepływ powietrza z dyszą: 840 m 3 /h Maks. prędkość przepływu powietrza z dyszą: Maksymalna siła nadmuchu z dyszą: 1) 63 m/s 17 Technologia akumulatora: litowojonowy Wymiary Długość: Wysokość: Głębokość: Ciężar bez przewodu przyłączeniowego: Wartości hałasu i drgań Przy ustalaniu wartości hałasu i drgań przyjęto fazę pracy urządzenia z najwyższą nominalną prędkością obrotową. Dalsze informacje dot. spełnienia wymagań Wytycznych dla pracodawców Drgania 2002/44/WE patrz Poziom ciśnienia akustycznego L p zgodnie z normą E db(a) Poziom mocy akustycznej L w zgodnie z normą E db(a) 985 mm 267 mm 182 mm 2,5 kg Wartość drgań a h zgodnie z normą E Uchwyt manipulacyjny: < 2,5 m/s 2 Wartość K- dla poziomu ciśnienia akustycznego oraz akustycznego poziomu mocy wynosi zgodnie z RL 2006/42/EG = 2,5 db(a). atomiast dla przyspieszenia drgań wartość K- ta wynosi zgodnie z RL 2006/42/EG =2,0m/s 2. Pomiaru podanych wartości drgań dokonano z zastosowaniem znormalizowanego postępowania kontrolnego i mogą one służyć jako materiał porównawczy dla urządzeń elektrycznych. Rzeczywiste wartości drgań mogą różnić się od wartości podanych w zależności od rodzaju zastosowania urządzenia. Podane wartości drgań mogą służyć do wstępnej oceny obciążenia drganiami. Rzeczywiste obciążenie drganiami musi zostać ustalone w drodze oceny. ależy przy tym uwzględnić okresy czasu, w których urządzenie elektryczne pozostawało wyłączone, a także takie, w których urządzenie było włączone jednakże poruszało się bez obciążenia. Transport Akumulatory STIHL spełniają wymagania określone w podręczniku U- ST/SG/AC.10/11/Rev.5 Część III, Podpunkt Użytkownik może bez żadnych zastrzeżeń transportować akumulatory STIHL drogą lądową do miejsca eksploatacji urządzenia. Zastosowane akumulatory litowojonowe podlegają przepisom prawa o materiałach niebezpiecznych. 19

22 W wypadku transportu przez stronę trzecią (np. transport powietrzny lub spedycja) przestrzegać szczegółowych wymagań podanych na opakowaniu i oznakowaniach. Przy przygotowywaniu przesyłki musi być obecny specjalista od materiałów niebezpiecznych. Przestrzegać ewentualnie pozostałych krajowych przepisów. Akumulator zapakować w taki sposób, by nie było możliwe jego poruszanie się w opakowaniu. Szczegółowe wskazówki bezpieczeństwa, patrz REACH Skrót REACH oznacza Zarządzenie UE w przedmiocie rejestracji, oceny i zezwoleń eksploatacyjnych dla chemikaliów. Informacje dotyczące spełnienia wymagań Zarządzenia REACH (UE) r. 1907/2006 patrz 20

23 Usuwanie zakłóceń w pracy urządzenia Przed rozpoczęciem wszystkich prac przy dmuchawie odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego z gniazda. Zakłócenie Przyczyna Porady Brak styku elektrycznego między przewodem przyłączeniowym a dmuchawą lub akumulatorem Akumulator zbyt słabo naładowany Odłączyć przewód przyłączeniowy od akumulatora i dmuchawy, przeprowadzić kontrolę wzrokową przewodu przyłączeniowego i styków, podłączyć przewód do akumulatora i dmuchawy aładować akumulator Po włączeniu dmuchawa nie podejmuje pracy (1 dioda akumulatora miga na zielono 1) ) Akumulator jest nadmiernie rozgrzany / nadmiernie zimny (1 dioda akumulatora świeci czerwonym światłem) Zakłócenie w pracy akumulatora (4 diody na akumulatorze migają na czerwono) Dmuchawa za ciepła (3 diody akumulatora świecą czerwonym światłem) Usterka elektromagnetyczna lub błąd w dmuchawie (3 diody na akumulatorze migają na czerwono) Wilgoć w dmuchawie i/lub w akumulatorze Ochłodzić akumulator / Przy temperaturze około 15 C do 20 C (59 F do 68 F) należy delikatnie ogrzać akumulator Odłączyć przewód przyłączeniowy od akumulatora i dmuchawy, a następnie podłączyć go ponownie. Włączyć dmuchawę jeżeli diody w dalszym ciągu świecą pulsującym światłem, akumulator jest uszkodzony i musi zostać wymieniony Dmuchawa jest nadmiernie rozgrzana należy ją schłodzić Odłączyć przewód przyłączeniowy od akumulatora i dmuchawy, a następnie podłączyć go ponownie. Włączyć dmuchawę jeżeli diody świecą w dalszym ciągu pulsującym światłem, to urządzenie jest niesprawne technicznie i musi zostać poddane zbadaniu przez autoryzowanego dealera 3) Pozostawić dmuchawę/akumulator do wyschnięcia 21

24 Przed rozpoczęciem wszystkich prac przy dmuchawie odłączyć wtyczkę przewodu przyłączeniowego z gniazda. Zakłócenie Przyczyna Porady Dmuchawa wyłącza się podczas pracy Czas pracy urządzenia jest za krótki Akumulator zakleszcza się przy wkładaniu do ładowarki lub wtyczka przewodu przyłączeniowego zakleszcza się przy podłączaniu do gniazda Ładowanie akumulatora nie następuje mimo świecenia na zielono diody akumulatora Lampka kontrolna ładowarki pulsuje czerwonym światłem Akumulator lub układ elektroniczny dmuchawy są nadmiernie rozgrzane Usterka elektryczna lub elektromagnetyczna Pozostawić akumulator i dmuchawę do ostygnięcia Odłączyć przewód przyłączeniowy od akumulatora i dmuchawy, a następnie podłączyć go ponownie. Akumulator nie jest całkowicie naładowany aładować akumulator Okres trwałości akumulatora dobiegł końca lub Zbadać 3) akumulator i ewentualnie wymienić został przekroczony Zanieczyszczone prowadnice / styki Ostrożnie oczyścić prowadnice / zestyki Akumulator jest nadmiernie rozgrzany / nadmiernie zimny (1 dioda akumulatora świeci czerwonym światłem) Brak połączenia elektrycznego między ładowarką i akumulatorem Zakłócenie w pracy akumulatora (4 diody na akumulatorze świecą przez około 5 sekund pulsującym czerwonym światłem 2) ) Zakłócenie w pracy ładowarki Ochłodzić akumulator / Przy temperaturze około 15 C do 20 C (59 F do 68 F) należy delikatnie ogrzać akumulator Ładowarkę należy eksploatować w zamkniętych i suchych pomieszczeniach, w temperaturze otoczenia od +5 C do +40 C (41 F do 104 F) Wyjąć i włożyć akumulator Wyjąć akumulator z ładowarki, a następnie ponownie go włożyć. Włączyć dmuchawę jeżeli diody w dalszym ciągu świecą pulsującym światłem, akumulator jest uszkodzony i musi zostać wymieniony Zlecić sprawdzenie ładowarki autoryzowanemu dealerowi 3) 1) W przypadku akumulatora STIHL AR dodatkowo słyszalne są 4 długie sygnały 2) W przypadku akumulatora STIHL AR przez kilka sekund słyszalnych jest dodatkowo kilka szybko następujących po sobie sygnałów 3) STIHL radzi zwrócić się do autoryzowanego dealera STIHL. 22

25 Wskazówki dotyczące napraw Użytkownicy urządzenia mogą wykonywać tylko te przeglądy techniczne i konserwacje, które zostały opisane w niniejszej Instrukcji użytkowania. Wykonanie wszystkich innych robót należy zlecić wyspecjalizowanemu dystrybutorowi. Firma STIHL radzi zlecanie wykonywania czynności obsług okresowych i napraw wyłącznie autoryzowanym dystrybutorom tej firmy. Autoryzowanym dystrybutorom firmy STIHL umożliwia się regularny udział w szkoleniach oraz udostępnia Informacje techniczne. ależy posługiwać się wyłącznie częściami zamiennymi dozwolonymi do stosowania przez firmę STIHL do napraw niniejszego urządzenia lub równorzędnych technicznie. ależy stosować wyłącznie kwalifikowane części zamienne. W przeciwnym razie może to prowadzić do zagrożenia wystąpieniem wypadków przy pracy lub do uszkodzeniem urządzenia. Firma STIHL zaleca stosowanie oryginalnych części zamiennych tej firmy. Oryginalne części zamienne firmy STIHL można rozpoznać po numerze katalogowym części zamiennej, po napisie { a także po znaku części zamiennych STIHL K (na mniejszych częściach zamiennych znak ten może występować samodzielnie). Utylizacja W zakresie gospodarki odpadami należy stosować się do krajowych przepisów regulujących gospodarkę odpadami. Produkty STIHL nie należą do odpadków z gospodarstwa domowego. Produkt STIHL, akumulator, wyposażenie dodatkowe i opakowanie należy utylizować w sposób przyjazny dla środowiska naturalnego. Aktualne informacje dotyczące gospodarki odpadami można uzyskać u autoryzowanego dealera firmy STIHL. 000BA073 K EG Oświadczenie o zgodności ze strony producenta ADREAS STIHL AG & Co. KG Badstr. 115 D Waiblingen iemcy stwierdza niniejszym, że Wykonanie: Dmuchawa akumulatorowa Oznaczenie fabryczne: STIHL Typ: Identyfikacja serii: 4866 spełnia wymagania określone przez przepisy wprowadzające dyrektywy 2011/65/UE, 2006/42/WE, 2004/108/WE i 2000/14/WE i została opracowana oraz wykonana zgodnie z obowiązującymi na datę produkcji wersjami następujących norm: E , E , E , E Do ustalenia zmierzonego i gwarantowanego poziomu mocy akustycznej zastosowano postępowanie przewidziane przez dyrektywę 2000/14/WE, załącznik V. Zmierzony poziom mocy akustycznej : Gwarantowany poziom mocy akustycznej : 88 db(a) 90 db(a) Archiwizacja dokumentacji technicznej: 23

26 ADREAS STIHL AG & Co. KG Produktzulassung Rok produkcji i numer seryjny maszyny podano na urządzeniu. Waiblingen, ADREAS STIHL AG & Co. KG zup. Thomas Elsner Szef Wydziału: Zarządzanie Grup Asortymentowych 24

27

28 A polnisch p * A* A