WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II GIMNAZJUM 1 godzina tygodniowo (I-II okres)

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II GIMNAZJUM 1 godzina tygodniowo (I-II okres) EUROPA opisać położenie geograficzne Europy (położenie na półkulach), wskazać na mapie Europy wybrane elementy linii brzegowej największe wyspy, półwyspy, zatoki oraz morza śródziemne i przybrzeżne Europy, wskazać trzy ważne cieśniny, nazwać i wskazać na mapie najwyższe góry Europy, wymienić kilka dużych rzek Europy, nazwać i wskazać na mapie trzy jeziora Europy. nazwać i wskazać na mapie większe półwyspy, wyspy, morza, zatoki oraz cieśniny Europy, określić współrzędne geograficzne przylądków najdalej wysuniętych na północ, południe i zachód Europy, wskazać na mapie umowną granicę między Europą, a Azją, nazwać i wskazać na mapie cztery łańcuchy górskie Europy, wskazać na mapie główne krainy geograficzne Europy, na podstawie map klimatycznych określić typ klimatu oraz strefę roślinną i gleby na wskazanym obszarze Europy, nazwać i wskazać kilka rzek Europy należących do poszczególnych zlewisk. na podstawie mapy samo-dzielnie scharakteryzować linię brzegową Europy, wskazać na mapie przykłady dobrze i słabo rozwiniętej linii brzegowej, na podstawie mapy hipsometrycznej scharakteryzować ukształtowanie pionowe Europy, wskazać na mapie główne strefy klimatyczno-roślinne Europy, występowania głównych typów klimatu Europy. wyjaśnić związek pomiędzy czynnikami kształtującymi klimat a typami klimatu Europy, wyjaśnić zależności pomiędzy klimatem danego obszaru a roślinnością oraz siecią rzeczną, omówić związek pomiędzy stanem wody w rzece a warunkami klimatycznymi, podać przykłady gospodarczego wykorzystania rzek i jezior. wskazać na mapie gospodarczej Europy występowanie surowców mineralnych, wymienić rośliny uprawiane w różnych częściach Europy, wskazać na mapie Europy miasta o szczególnych walorach turystycznych. na podstawie mapy omówić rozmieszczenie ludności w Europie, wymienić główne języki Europy, udowodnić, że kraje Europy mają mały przyrost naturalny, wymienić kraje o ujemnym przyroście naturalnym, wskazać na mapie wybrane okręgi przemysłowe Europy oraz rejony rolnicze. wykazać na przykładach związek gęstości zaludnienia Europy z warunkami środowiska przyrodniczego i działalnością człowieka, podać przybliżoną liczbę ludności Europy, podać przykłady zróżnicowania poziomu gospodarki państw Europy Wschodniej i Zachodniej, porównać strukturę zatrudnienia w wybranych krajach (znacząca rola usług w państwach Europy Zachodniej). uzasadnić, że wraz z rozwojem gospodarki państwa maleje jej zależność od czynnika surowcowego, porównać i zinterpretować wskaźniki rozwoju przemysłu i rolnictwa wybranych państw Europy Wschodniej i Zachodniej.

2 wskazać na mapie granice Polski, wymienić nazwy państw sąsiadujących z Polską i ich stolic, wskazać na mapie państwa sąsiadujące z Polską i ich stolice, odczytać z mapy nazwę głównej rzeki w omawianych państwach i morza, do którego uchodzi, odczytać z mapy nazwy największych miast położonych w omawianych państwach. na podstawie mapy Europy omówić położenie państw sąsiadujących z Polską, na podstawie mapy omówić ukształtowanie powierzchni krajów sąsiadujących z Polską, wskazać na mapie główne krainy geograficzne państw sąsiadujących z Polską, wymienić nazwy i wskazać na mapie przynajmniej dwa miasta omawianych państw, na podstawie map tema-tycznych wskazać obszary występowania wybranych bogactw mineralnych oraz wymienić główne rośliny uprawne omawianych państw, na podstawie map demograficznych omówić rozmieszczenie ludności sąsiadów Polski. na podstawie map scharakteryzować środowisko przyrodnicze sąsiadów Polski (rzeźba terenu, klimat, wody, gleby), omówić cechy położenia geograficznego omawianych państw, uwzględniając dominantę, nazwać i wskazać na mapie miejsca występowania wy-branych surowców mineralnych, omówić wskaźniki rozwoju gospodarczego omawianych państw, nazwać i wskazać rozmieszczenie ważniej-szych obiektów geograficznych w omawianych krajach, na podstawie diagramów porównać liczbę ludności omawianych państw, przedstawić zróżnicowanie etniczne w omawianych krajach, wymienić wyróżniające cechy środowiska i gospodarki wskazanego państwa. na podstawie map wskazać obszary o korzystnych warunkach dla życia i działalności człowieka w omawianych państwach, wyszukać we wskazanych źródłach dane statystyczne obrazujące rozwój gospodarczy omawianych państw, omówić zróżnicowanie poziomu gospodarki państw sąsiadujących z Polską, na podstawie wykresów scharakteryzować strukturę zatrudnienia wybranego państwa, przedstawić wybrane problemy związane ze zróżnicowaniem etnicznym omawianych państw (mniejszości narodowe w omawianych krajach). wymienić nazwy państw nadbałtyckich, wskazać na mapie kraje skandynawskie, Łotwę, Estonię oraz ich stolice, odczytać z mapy nazwy największych miast omawianych państw. na podstawie map omówić środowisko geograficzne omawianych państw, wymienić nazwy i wskazać na mapie przynajmniej dwa miasta i inne ważne obiekty geograficzne w omawianych państwach, wskazać źródła zanieczyszczeń wód Bałtyku. na podstawie map omówić cechy środowiska wyróżniające omawiane kraje (wpływ zlodowaceń na rzeźbę), ocenić warunki środowiska naturalnego z punktu widzenia życia i działalności człowieka, wymienić cechy gospodarki wyróżniające omawiane kraje, na podstawie wykresów porównać i omówić strukturę użytkowania gruntów w omawianych krajach. porównać wskaźniki rozwoju gospodarczego omawianych państw, omówić rolę wód płynących w energetyce Szwecji, wymienić działania zmierzające do ochrony wód Bałtyku. wskazać na mapie Francję i jej stolicę, sąsiadujących z Francją, nazwać i wskazać na mapie regiony geograficzne Francji (góry, baseny, rów Rodanu), korzystając z map tematycznych korzystając z map klimatycznych omówić cechy klimatu Francji, omówić rolę usług oraz rolnictwa w gospodarce kraju (największe omówić sprzyjający wpływ klimatu na rolnictwo, omówić rolę śródlądowego transportu wodnego w gospodarce kraju

3 wskazać główne rzeki Francji oraz wskazać miejsca występowania nadwyżki rolne w Europie), (kanały), morza, do których uchodzą, wymienić i wskazać na mapie trzy wybrane miasta, wskazać na mapie wybrane krainy geograficzne, wymienić trzy obiekty chętnie odwiedzane przez turystów. wybranych surowców mineralnych i obszary upraw wybranych roślin. wymienić dominujące gałęzie przemysłu Francji i wskazać kilka ważnych ośrodków przemysłowych, podać przykłady walorów turystycznych Francji, wskazać główne węzły komunikacyjne Francji. na podstawie wskazanych źródeł wiedzy przedstawić pozycję Francji w gospodarce Europy i świata, omówić rolę turystyki w gospodarce Francji. udowodnić, że Rosja jest największym krajem świata, wskazać na mapie Rosję i jej stolicę, omówić położenie państwa na kontynentach, sąsiadujących z Rosją, wymienić nazw i wskazać jeziora, wielkie rzeki Rosji oraz morza, do których uchodzą, wymienić i wskazać na mapie cztery wybrane wielkie miasta Rosji, wskazać na mapie wybrane krainy geograficzne Rosji. na podstawie map tematycznych wymienić główne typy klimatu oraz formacje roślinne występujące na obszarze Rosji, wskazać główne obszary rolnicze i miejsca występowania bogactw mineralnych, wymienić i wskazać cztery okręgi przemysłowe Rosji, udowodnić, że Rosja jest krajem wielonarodowym, wymienić przejawy pogarszającej się sytuacji społeczno-gospodarczej Rosji. wyjaśnić znaczenie terminów kołchoz, sowchoz, posługując się mapami oraz wykresami klimatycznymi scharakteryzować główne typy klimatu Rosji, wykazać związek między warunkami naturalnymi, a rodzajem upraw, na podstawie map wyjaśnić przyczyny nie-równomiernego rozmieszczenia ludności. na podstawie map tema- tycznych porównać możliwości działalności gospodarczej człowieka w europejskiej i azjatyckiej części Rosji, przedstawić przykłady znacznego zniszczenia środowiska przyrodniczego Rosji i podać tego przyczyny, określić miejsce Rosji w gospodarce światowej w wytwarzaniu wybranych produktów przemysłowych i rolniczych, na podstawie różnych źródeł informacji (prasa, programy telewizyjne) omówić aktualne problemy Rosji. AZJA opisać położenie geograficzne Azji w stosunku do równika i południka 0, nazwać i wskazać na mapie wybrane elementy linii brzegowej, nazwać i wskazać na mapie najwyższe góry świata i ich szczyt o największej wysokości n.p.m., nazwać i wskazać po dwie niziny i wyżyny Azji, na mapach klimatycznych wskazać obszary o małych i dużych opadach opisać położenie Eurazji w stosunku do równika, południka 0, kontynentów i oceanów, wymienić i wskazać na mapie największe wyspy i archipelagi, półwyspy, zatoki, morza przybrzeżne i wybrane cieśniny, nazwać i wskazać na mapie główne formy ukształtowania powierzchni Azji, wymienić czynniki wpływające na obliczyć rozciągłość południkową i równoleżnikową Azji, scharakteryzować linię brzegową Azji, scharakteryzować ukształtowanie powierzchni Azji, podać przykłady czynników klimatotwórczych wpływających na klimat Azji, wymienić nazwy głównych typów klimatu Azji, czytać profil hipsometryczny, wyjaśnić przyczyny powstania pustyń w Azji, wymienić cechy klimatu monsunowego i kontynentalnego, omówić rolę Himalajów jako czynnika klimatotwórczego, podać przyczynę występowania bagien na Nizinie Zachodniosyberyjskiej, podać przykłady i przyczyny

4 oraz obszary o najniższych i najwyższych temperaturach powietrza w Azji, nazwać i wskazać na mapie kilka wielkich rzek i jezior Azji. klimat Azji, występowania głównych typów klimatu Azji, wskazać na mapie Azji obszary występowania wybranych formacji roślinnych, wymienić i wskazać na mapie zlewiska, do których należą wybrane rzeki Azji. na podstawie diagramów klimatycznych scharakteryzować główne typy klimatu Azji, wyjaśnić zależność pomiędzy występowaniem formacji roślinnych a warunkami klimatycznymi na wybranym obszarze Azji, bezodpływowe, dostrzec związek między klimatem a stanem wód rzek Azji, wyjaśnić, dlaczego rzeki syberyjskie są żeglowne przez krótki okres roku. degradacji wód rzek i jezior Azji, uzasadnić stwierdzenie, że Azja jest kontynentem kontrastów. uzasadnić, że Azja jest najludniejszym kontynentem świata, wymienić religie Azji mające najwięcej wyznawców, wymienić i wskazać na mapie dwa najludniejsze kraje Azji oraz cztery wielkie miasta. wskazać na mapie Japonię i jej stolicę, posługując się mapą odczytać nazwy głównych wysp archipelagu japońskiego oraz oblewających go mórz, wymienić klęski żywiołowe nawiedzające Japonię, nazwać i wskazać na mapie trzy japońskie miasta, podać przykłady znanych produktów przemysłu japońskiego. wymienić przykłady państw, w których dominuje islam, buddyzm, hinduizm, najbardziej i najsłabiej zaludnione, wskazać na mapie wybrane miasta Azji oraz określić ich współrzędne geograficzne. posługując się mapą scharakteryzować środowisko przyrodnicze Japonii (ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk wulkanicznych, trzęsień ziemi oraz tajfunów), o dużej gęstości zaludnienia, wskazać największe miasta Japonii, uzasadnić, że Japonia jest potęgą gospodarczą świata. wyjaśnić przyczyny zróżnicowania gęstości zaludnienia w Azji, przedstawić zróżnicowanie warunków życia ludności w wielkich miastach Azji. omówić najważniejsze przyczyny zróżnicowania klimatycznego Japonii, omówić znaczenie rybołówstwa i marikultury w gospodarce kraju, wyjaśnić przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności, wymienić gałęzie przemysłu, w których Japonia zajmuje czołowe miejsce w świecie, wykazać wpływ położenia geograficznego na życie i pracę mieszkańców Japonii. ocenić różnorodność warunków przyrodniczych dla rozwoju rolnictwa Azji, czytać i interpretować mapy demograficzne, wyjaśnić czynniki lokalizacji wybranych miast, wskazać różnicę w rozwoju gospodarczym i poziomie życia ludności wybranych państw Azji. wykazać związek zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi z budową geologiczną, omówić przyczyny dynamicznego rozwoju przemysłu Japonii pomimo braku zasobów mineralnych, wymienić przykłady dostosowania gospodarki do warunków środowiska przyrodniczego wskazać na mapie Indie i ich stolicę, sąsiadujących z Indiami, podać liczbę ludności Indii, nazwać i wskazać krainy geograficzne Indii, dostrzec związek pogarszania się warunków życia w Indiach z szybkim przyrostem liczby ludności, podać przykłady problemów wielkich miast Indii, omówić wpływ kastowego podziału

5 wskazać wielkie miasta i wielkie rzeki Indiach, wyjaśnić rolę monsunu w życiu ludzi i gospodarce kraju, omówić problemy dotyczące ludności Indii wynikające ze zróżnicowania społeczeństwa na życie ludności, podać przykłady kontrastów w wymienić trzy rośliny uprawiane w Indiach, podać przykłady wpływu religii na życie mieszkańców Indii. wskazać obszary głównych upraw, wymienić dominujący dział gospodarki kraju, nazwać i wskazać na mapie największe miasta Indii. rasowego, językowego i religijnego, omówić wpływ warunków klimatycznych na rozmieszczenie upraw, wyjaśnić, na czym polegała zielona rewolucja w rolnictwie Indii, występowania głównych surowców mineralnych. środowisku przyrodniczym i życiu społeczno--gospodarczym Indii, omówić czynniki hamujące rozwój rolnictwa w Indiach (np. system dzierżawy, analfabetyzm, wielkość gospodarstw, ubóstwo ludności wiejskiej). wskazać na mapie Chiny i ich stolicę, podać liczbę ludności Chin, sąsiadujących z Chinami, wskazać na mapie wybrane krainy geograficzne oraz morza przybrzeżne Chin, odczytać z mapy nazwy wielkich rzek i miast Chin, wymienić cztery rośliny uprawiane w Chinach, wymienić produkty pochodzenia chińskiego dostępne na rynku polskim. wymienić trzy przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności Chin, wskazać na mapie główne obszary rolnicze, występowania wybranych surowców mineralnych, nazwać i wskazać główne okręgi przemysłowe. posługując się mapami tematycznymi wykazać zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Chin Wschodnich i Zachodnich, wykazać związek między warunkami naturalnymi a rolnictwem Chin (klimat, sposoby gospodarowania, gleby utworzone na lessach), wyjaśnić, na czym polega konkurencyjność chińskich towarów na rynkach światowych. uzasadnić wzrost rozwoju gospodarczego Chin mimo małej produkcji w przeliczeniu na jednego mieszkańca, dotyczących produkcji rolnej i przemysłowej oraz innych wskaźników ocenić poziom rozwoju gospodarczego Chin, omówić znaczenie rolnic-twa w gospodarce kraju.

6 AFRYKA opisać położenie geograficzne Afryki w stosunku do równika i południka 0, nazwać i wskazać na mapie Afryki wybrane elementy linii brzegowej, nazwać i wskazać na mapie Afryki góry oraz wy-brane kotliny, wymienić i wskazać na mapie cztery rzeki Afryki i trzy jeziora, wskazać na mapie Afryki obszary występowania la-sów równikowych, sawann i pustyń. określić współrzędne geograficzne punktów najdalej wysuniętych na N, S, E,W Afryki, omówić cechy ukształtowania pionowego Afryki, nazwać i wskazać rzeki należące do poszczególnych zlewisk i obszary bezodpływowe, na podstawie map tematycznych określić typ klimatu oraz strefę roślinną i gleby na wskazanym obszarze Afryki. na podstawie mapy scharakteryzować linię brzegową Afryki, omówić rolę czynników klimatotwórczych mających wpływ na klimat Afryki, wskazać na mapie Afryki obszary występowania głównych typów klimatu. przedstawić zależności za-chodzące między klimatem, roślinnością a glebami Afryki, na przykładzie Afryki wskazać zależności po-między klimatem a gęstością sieci rzecznej, na podstawie dowolnych źródeł informacji przedstawić problemy ochrony środowiska przyrodniczego na wybranych obszarach Afryki., które zamieszkuje głównie rasa czarna, wskazać na mapie cztery wielkie miasta Afryki, wskazać na mapie kilka wybranych państw Afryki, wymienić nazwy pięciu roślin uprawnych typowych dla Afryki. podać liczbę ludności Afryki, uzasadnić, że w Afryce występuje zjawisko eksplozji demograficznej, na podstawie map wskazać obszary o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia, na podstawie map tematycznych wskazać obszary o niekorzystnych warunkach dla życia i działalności człowieka, na podstawie map tematycznych przedstawić rozmieszczenie surowców mineralnych. wyjaśnić terminy kolonializm, apartheid, ocenić wpływ warunków naturalnych i społeczno- -gospodarczych na rozmieszczenie ludności, wymienić skutki szybkiego przyrostu liczby ludności, na podstawie map tema-tycznych przedstawić rozmieszczenie upraw oraz chowu zwierząt, uzasadnić, że mało wydajne rolnictwo jest jedną z przyczyn występowania głodu w Afryce. wyjaśnić, dlaczego rolnictwo Afryki nie zaspo-kaja potrzeb ludności, wykazać związek podziału politycznego Afryki oraz niektórych problemów społecznogospodarczych z przeszłością kolonialną te-go kontynentu, podać przykłady konfliktów plemiennych i wskazać obszary ich występowania.

7 wskazać na mapie Egipt i jego stolicę, sąsiadujących z Egiptem, wskazać na mapie trzy miasta Egiptu, Nil, Kanał Sueski i zbiornik Nasera, odczytać z mapy tematycznej nazwy roślin uprawianych w Egipcie, wymienić trzy zabytki kul-tury materialnej. omówić położenie Egiptu, uzasadnić, że jest to najludniejszy kraj arabski Afryki, podać przykłady wpływu środowiska przyrodniczego na gospodarkę, omówić znaczenie Nilu dla życia i działalności człowieka. na podstawie mapy omówić nierównomierne rozmieszczenie ludności Egiptu i podać tego przyczyny, przedstawić pozytywne i negatywne skutki wybudowania tamy asuańskiej, przedstawić znaczenie turystyki dla gospodarki kraju. omówić wpływ religii (islamu) na życie i gospodarkę Egipcjan, posługując się wykresem oraz odpowiednimi mapami tematycznymi omówić strukturę użytkowania ziemi w Egipcie. wskazać na mapie Nigerię i jej stolicę oraz miasto Lagos, uzasadnić, że jest to najludniejszy kraj Afryki, sąsiadujących z Nigerią, wskazać na mapie rzekę Niger, odczytać z mapy tematycznej nazwy roślin uprawianych w Nigerii, na podstawie mapy podać nazwę głównego surowca mineralnego Nigerii. omówić znaczenie ropy naftowej dla rozwoju gospodarczego kraju, na podstawie mapy wskazać obszary występowania głównych upraw i surowców mineralnych. przedstawić strefowość upraw związanych z warunkami naturalnymi, określić miejsce Nigerii w świecie pod względem produkcji wybranych roślin uprawnych. przedstawić zróżnicowanie etniczne najludniejszego kraju Afryki i związane z tym konflikty plemienne, ocenić warunki naturalne rolnictwa, odszukać w źródłach statystycznych informacje dotyczące gospodarki Nigerii.

8 AMERYKA PÓŁNOCNA I POŁUDNIOWA opisać położenie geograficzne Ameryk w stosunku do południka 0 i oceanów, wskazać na mapie i nazwać wybrane elementy linii brzegowej, nazwać i wskazać na mapie wybrane krainy geograficzne, występowania lasów równikowych w Ameryce Południowej i lasów borealnych (tajgi) w Ameryce Północnej, nazwać i wskazać na mapie kilka wielkich rzek i jezior Ameryki Północnej oraz kilka rzek Ameryki Południowej. nazwać i wskazać na mapie ważniejsze elementy linii brzegowej, nazwać i wskazać na mapie krainy geograficzne, na podstawie map klimatycznych wskazać na mapie obszary występowania głównych typów klimatu Ameryk, wymienić czynniki wpływające na klimat, występowania wybranych formacji roślinnych, wymienić i wskazać na mapie zlewiska Ameryki Pół-nocnej i Ameryki Południowej i wybrane rzeki do nich należące. porównać linię brzegową Ameryki Północnej i Ameryki Południowej, omówić wpływ rozciągłości południkowej oraz układu krain geograficznych na klimat, na podstawie diagramów klimatycznych oraz mapy klimatycznej w atlasie określić typ klimatu wybranego obszaru, omówić zróżnicowanie formacji roślinnych w zależności od klimatu, bezodpływowe. omówić wpływ czynników klimatotwórczych na klimat wybranych obszarów, ocenić środowisko przyrodnicze wybranych obszarów pod względem przydatności dla życia i działalności gospodarczej człowieka. wymienić i wskazać na mapie trzy największe państwa Ameryki Północnej i ich stolice oraz dwa największe państwa Ameryki Południowej, uzasadnić, że rdzennymi mieszkańcami Ameryki Północnej są Indianie, Aleuci i Eskimosi, natomiast Ameryki Południowej Indianie, wskazać na mapie wybrane miasta Ameryk, wyjaśnić terminy Metys, Mulat, Zambos, wymienić trzy kraje Ameryk o największej liczbie ludności, posługując się mapą przed-stawić nierównomierne rozmieszczenie ludności Ameryki Północnej i Ameryki Południowej, wskazać na mapie miasta Megalopolis wschodniego wybrzeża USA, uzasadnić, że USA i Kanada wyjaśnić terminy Ameryka Łacińska i Ameryka anglosaska, wymienić nazwy narodowości, które kolonizowały Amerykę Północną i Amerykę Południową, przedstawić rolę imigrantów w rozwoju gospodarczym Ameryki Północnej i Ameryki Południowej, podać przykłady najważniejszych problemów społecznych Indian i Eskimosów- podać przyczyny zróżnicowania rasowego i etniczne-go Ameryk i omówić wskazany problem z tym związany, wymienić główne przyczyny stanowiące bariery dla rozwoju gospodarczego wybranych państw Ameryki Łacińskiej (np. zadłużenie zagraniczne, bezrobocie, nierównomierny po-dział własności ziemi).

9 na podstawie map tema-tycznych wymienić główne rośliny uprawne Ameryki Północnej i Ameryki Południowej, wskazać na mapach gospodarczych miejsca występowania wybranych bogactw mineralnych. należą do państw imigracyjnych, nazwać i wskazać na mapie wybrane państwa Ameryki Północnej i Ameryki Południowej, wskazać na mapie główne obszary rolnicze. omówić zróżnicowanie PKB na jednego mieszkańca w wybranych krajach Ameryki Północnej i Ameryki Południowej, na podstawie wykresu przedstawić strukturę rasową i narodowościową wybranego państwa, wskazać na mapie miasta, w których mieszka liczna Polonia. wskazać na mapie USAi ich stolicę, nazwać i wskazać na mapie państwa sąsiadujące z USA, wskazać główne rzeki i zbiorniki wodne, do których uchodzą, wskazać na mapie wybrane krainy geograficzne, wymienić i wskazać na mapie pięć wielkich miast USA i obszary gęsto zaludnione, uzasadnić, że USA są największą potęgą gospodarczą świata. nazwać i wskazać na mapie krainy geograficzne USA, na podstawie map klimatycznych wymienić typy klimatu występujące na obszarze USA, wskazać na mapie główne obszary rolnicze i miejsca występowania bogactw mineralnych oraz największe okręgi przemysłowe, wymienić cechy przemysłu USA (masowa produkcja, wysoki poziom techniczny, automatyzacja), uzasadnić, że przemysł wysokiej techniki narodził się w USA. wymienić cechy rolnictwa USA (wielkoobszarowe prywatne gospodarstwa rolne, towarowość rolnictwa, wysoki stopień mechanizacji, monokultury, specjalizacja gospodarstw rolnych), na podstawie wykresu omówić strukturę zawodową ludności (znacząca rola usług w zatrudnieniu i tworzeniu produktu krajowego brutto), wskazać na mapach miejsce lokalizacji zakładów nowoczesnych gałęzi przemysłu, przedstawić rolę komunikacji w gospodarce kraju. ocenić udział USA w światowej produkcji przemysłowej i rolnej, omówić znaczenie współ-pracy zakładów przemysłowych z instytucjami naukowo-badawczymi (przemysł wysokiej techniki). wskazać na mapie Brazylię i jej stolicę, sąsiadujących z Brazylią, wskazać najdłuższe rzeki, wskazać na mapie główne krainy geograficzne, upraw plantacyjnych i wy-mienić nazwy uprawianych tam roślin, wymienić i wskazać na mapie nazwy trzech brazylijskich miast. korzystając z mapy wskazać miejsca występowania bogactw mineralnych, podać przykłady różnic w zagospodarowaniu wschodniej części Brazylii i interioru, omówić na podstawie mapy rozmieszczenie ludności, uzasadnić konieczność ochrony lasów równikowych na Nizinie Amazonki. wykazać związki zachodzące między warunkami środowiska przyrodniczego a gospodarką, przedstawić znaczenie rolnictwa plantacyjnego w gospodarce kraju (uprawa roślin eksportowych), przedstawić znaczenie Amazonki dla gospodarki kraju, wymienić przyczyny oraz wyjaśnić skutki niszczenia puszczy nad Amazonką. na podstawie wykresu struktury użytkowania gruntów w Brazylii uzasadnić procentowy udział poszczególnych form użytkowania gruntów, wymienić najważniejsze problemy społeczne i gospodarcze Brazylii (zadłużenie kraju, spadek produkcji żywności na jednego mieszkańca, konieczność importu artykułów żywnościowych, ujemny bilans handlu zagranicznego, duży przyrost naturalny, ogromne dysproporcje w poziomie życia społeczeństwa).

10 AUSTRALIA I ANTARKTYDA wskazać na mapie Australię i opisać jej położenie geograficzne, nazwać i wskazać na mapie wybrane elementy linii brzegowej, wskazać na mapie Alpy Australijskie i ich najwyższą górę, rzekę Murray- -Darling oraz jezioro Eyre, wymienić nazwy charakterystycznych zwierząt i roś-lin Australii, uzasadnić, że Australia jest najbardziej suchym kontynentem świata. nazwać i wskazać na mapie główne krainy geograficzne Australii oraz baseny artezyjskie, nazwać i wskazać na mapie wielkie pustynie Australii, wskazać na mapie Wielką Rafę Koralową, na podstawie map klimatycznych omówić rozkład temperatury powietrza i opadów na kontynencie Australii. opisać, w jakich warunkach tworzą się wody artezyjskie, wymienić czynniki utrudniające dostęp do kontynentu, omówić wpływ czynników klimatotwórczych na klimat Australii, na podstawie mapy klimatycznej wskazać obszary występowania poszczególnych typów klimatu. na podstawie dowolnych źródeł informacji wyjaśnić pochodzenie polskich nazw na mapie Australii, omówić rozmieszczenie formacji roślinnych i ich związek z klimatem, ocenić środowisko przyrodnicze Australii pod względem przydatności dla życia i działalności gospodarczej człowieka. wskazać na mapie Związek Australijski i jego stolicę, uzasadnić, że Związek Australijski to państwo-kontynent, wskazać na mapie trzy miasta Związku Australijskiego, uzasadnić, że Australia jest bardzo słabo zaludnionym kontynentem, wymienić główne rośliny uprawne i zwierzęta hodowlane. na podstawie mapy omówić rozmieszczenie ludności i wskazać przyczyny jej nie-równomiernego rozmieszczenia, nazwać i wskazać główne miasta Związku Australijskiego, wskazać na mapie główne obszary upraw i chowu zwierząt, wskazać obszary występowania wybranych surowców mineralnych, uzasadnić, że Związek Australijski jest krajem, który ma dobrze rozwinięte wszystkie działy gospodarki, mimo że w jego eksporcie przeważają surowce mineralne. uzasadnić, dlaczego znaczna część ludności Związku Australijskiego mieszka w miastach, wymienić czynniki wpływające na wzrost liczby ludności Związku Australijskiego, przedstawić wpływ czynników klimatycznych na rozmieszczenie upraw i chów zwierząt, przedstawić znaczenie wód artezyjskich dla rolnictwa Związku Australijskiego, przedstawić pozycję Związku Australijskiego w światowym przemyśle wydobywczym. przedstawić zróżnicowanie rasowe i etniczne Związku Australijskiego, na podstawie diagramu przedstawić związek struktury użytkowania gruntów z warunkami klimatycznymi, wyjaśnić, dlaczego mimo trudnych warunków środowiska naturalnego Związek Australijski jest krajem wysoko rozwiniętym gospodarczo, uzasadnić, dlaczego chów zwierząt dominuje w rolnictwie Związku Australijskiego. wskazać na mapie Antarktydę i opisać jej położenie geograficzne, wymienić przedstawicieli fauny Antarktyki, wymienić niebezpieczeństwa zagrażające badaczom polarnym. wyjaśnić termin Antarktyka, wymienić charakterystyczne cechy środowiska naturalnego Antarktydy, uzasadnić konieczność ochrony środowiska naturalnego Antarktydy, wymienić nazwiska pierw-szych zdobywców bieguna południowego. wytłumaczyć przyczyny osobliwych warunków środowiska przyrodnicze-go, określić status polityczny Antarktydy, wymienić powody prowadzenia badań w Antarktyce. wytłumaczyć prowadzenie badań naukowych w Antarktyce dla poznania przeszłości i przyszłości Ziemi, omówić wkład Polaków w badania Antarktyki.

11 IV. WSPÓŁCZESNE PRZEMIANY POLITYCZNE NA ŚWIECIE wskazać na mapie wybrany obszar, na którym występuje konflikt zbrojny i podać jego przyczyny, wymienić nazwy organizacji międzynarodowych (ONZ, Unia Europejska, NATO, Międzynarodowy Czerwony Krzyż), wskazać siedzibę ONZ (miasto, kraj), wskazać na mapie miasto będące siedzibą władz UE, nazwać wspólną walutę krajów UE. wymienić przyczyny konfliktów (religijne, polityczne, etniczne, gospodarcze), określić cele międzynarodowych organizacji działających na rzecz pokoju, rozwoju gospodarczego oraz pomocy humanitarnej, uzasadnić, że terroryzm może prowadzić do konfliktów międzynarodowych, wskazać na mapie europejskie państwa powstałe po rozpadzie ZSRR i Jugosławii. wymienić i wskazać na mapie państwa członkowskie UE,, na których obecnie występują konflikty i po-dać ich przyczyny, podać przykłady przedsięwzięć wybranych organizacji międzynarodowych, wymienić kraje, w których polscy żołnierze, biorąc udział w misjach pokojowych, reprezentują międzynarodowe siły zbrojne, wymienić cele działania FAO, UNESCO, WHO, wskazać na mapie azjatyckie państwa powstałe po rozpadzie ZSRR. podać przykłady różnych sposobów rozwiązywania konfliktów na świecie z uwzględnieniem działań ONZ, podać przykłady współ-pracy państw należących do UE w różnych dziedzinach życia gospodarczego i społecznego, podać przykłady pozytywnych i negatywnych skutków przynależności do UE, wymienić główne organy UE (Parlament Europejski, Trybunał Europejski, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejska Agencja Środowiska Naturalnego). V. INTERAKCJA ZIEMIA CZŁOWIEK podać przykłady wpływu środowiska przyrodnicze-go na sposób życia oraz na działalność człowieka, wskazać podstawowe zasady stosowane w codziennym życiu służące ochronie środowiska. wyjaśnić terminy klęska ekologiczna, rekultywacja, przedstawić projekt działań, które można podjąć na rzecz ochrony środowiska w najbliższej okolicy. podać przykłady pozytywnych i negatywnych skutków ingerencji człowieka w świat przyrody, podać przykłady klęsk ekologicznych i wyjaśnić ich przyczyny, podać przykłady oszczędnego gospodarowania zasobami nieodnawialnymi. wyjaśnić, na czym polega koncepcja rozwoju zrównoważonego. OCENA CELUJĄCA Uczeń ponadto

12 aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, samodzielnie rozwiązuje problemy omawiane w czasie lekcji, jest inicjatorem rozwiązania zadań, problemów w pracy poza lekcyjnej, potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł informacji i w oparciu o nie rozszerzyć swą wiedzę, potrafi samodzielnie uporządkować zebrany materiał, przechować go i wykorzystać, potrafi na forum klasy przedstawić wyniki swoich prac pozalekcyjnych, zna i rozumie pojęcia geograficzne, wyraża własne zdanie, popiera je właściwą i logiczną interpretacją, uczestniczy w konkursach geograficznych na poziomie gimnazjum