PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z FIZYKI dla klas II

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z FIZYKI dla klas II Przedmiotowe zasady oceniania z fizyki w gimnazjum sporządzono w oparciu o : 1.Wewnątrzszkolne zasady oceniania. 2.Podstawę programową. Cele edukacyjne 1.Budzenie zainteresowań prawidłowościami świata przyrody. 2.Prezentowanie wyników własnych obserwacji, eksperymentów i przemyśleń. 3.Poznanie podstawowych praw opisujących przebieg zjawisk fizycznych i astronomicznych w przyrodzie. 4.Wykorzystanie wiedzy fizycznej w praktyce życia codziennego. Zadania szkoły 1.Zapoznanie uczniów z podstawowymi prawami przyrody. 2.Stworzenie możliwości przeprowadzania doświadczeń fizycznych. 3.Zapoznanie z metodami obserwowania, badania i opisywania zjawisk fizycznych i astronomicznych. 4.Ukazanie znaczenia odkryć w naukach przyrodniczych dla rozwoju cywilizacji i rozwiązywania problemów współczesnego świata. 5.Kształcenie umiejętności krytycznego korzystania ze źródeł informacji. Treści 1.Właściwości materii. 2.Stany skupienia materii. Kinetyczny model budowy materii. 3.Ruch i siły 4.Opis ruchów prostoliniowych. Ruch drgający (jakościowo), ruchy krzywoliniowe.

2 Oddziaływania mechaniczne i ich skutki. Równowaga mechaniczna. Zasada zachowania pędu. Zasady dynamiki. Oddziaływania grawitacyjne. Loty kosmiczne. 5.Praca i energia 6.Rodzaje energii mechanicznej. Zasada zachowania energii. Moc. Pierwsza zasada termodynamiki. 7.Przesyłanie informacji 8.Fale dźwiękowe. Fale elektromagnetyczne. Rozchodzenie się światła - zjawiska odbicia i załamania. Barwy. Obrazy optyczne. Natura światła. Urządzenia do przekazywania informacji. 9.Elektryczność i magnetyzm 10.Ładunki elektryczne i ich oddziaływanie. Pole elektryczne. 11. Obwód prądu stałego. Prawa przepływu prądu stałego. Źródła napięcia. Pole magnetyczne. Zjawisko indukcji elektromagnetycznej (jakościowo). Wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej. 12.Budowa atomu. Energia jądrowa. Promieniowanie jądrowe. Osiągnięcia 1.Umiejętność obserwowania i opisywania zjawisk fizycznych i astronomicznych. 2.Umiejętność posługiwania się metodami badawczymi typowymi dla fizyki i astronomii. 3.Umiejętność wykonywania pomiarów prostych i złożonych. 4.Opisywanie zjawisk fizycznych i rozwiązywanie problemów fizycznych i astronomicznych z zastosowaniem modeli i technik matematycznych. Cele oceniania - Zapoznanie uczniów z ich osiągnięciami edukacyjnymi i postępami w nauce. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju. Motywowanie ucznia do dalszej pracy. Dostarczanie rodzicom, opiekunom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia 1.Przedmiotowy System Oceniania z fizyki obejmuje ocenę wiadomości i umiejętności wynikających z programu nauczania oraz postawy ucznia na lekcji. 2.Ocenie podlegają następujące umiejętności i wiadomości:

3 Znajomość pojęć oraz praw i zasad fizycznych. Opisywanie, dokonywanie analizy i syntezy zjawisk fizycznych. Rozwiązywanie zadań problemowych (teoretycznych lub praktycznych) z wykorzystaniem znanych praw i zasad. Rozwiązywanie zadań rachunkowych, a w tym: -dokonanie analizy zadania, -tworzenie planu rozwiązania zadania, -znajomość wzorów, -znajomość wielkości fizycznych i ich jednostek, -przekształcanie wzorów, -wykonywanie obliczeń na liczbach i jednostkach, -analizę otrzymanego wyniku, -sformułowanie odpowiedzi. Posługiwanie się językiem przedmiotu. Planowanie i przeprowadzanie doświadczenia. Analizowanie wyników, przedstawianie wyników w tabelce lub na wykresie, wyciąganie wniosków, wskazywanie źródła błędów. Odczytywanie oraz przedstawianie informacji za pomocą tabeli, wykresu, rysunku, schematu. Wykorzystywanie wiadomości i umiejętności fizycznych w praktyce. Systematyczne i staranne prowadzenie zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń. 1.Wykaz umiejętności i wiadomości przedstawiany jest uczniom i rodzicom z początkiem każdego roku szkolnego poprzez omówienie oraz opublikowanie na stronie internetowej. 2.Uczeń winien starać się o systematyczne uzyskiwanie co najmniej 4 ocen w semestrze. 3.Skala ocen zawiera stopnie od 1 do O ocenie semestralnej nie decyduje średnia arytmetyczna ocen cząstkowych otrzymanych w ciągu całego semestru. 5.Ocenę roczną wystawia się na podstawie oceny semestralnej i ocen cząstkowych z II semestru. 6. Ocena roczna przedstawia ostateczne umiejętności i osiągnięcia ucznia oraz jego całoroczną pracę.

4 7.Ocenie podlegają następujące formy aktywności ucznia : a) wypowiedzi ustne co najmniej jeden stopień z odpowiedzi ustnej w roku szkolnym, b) wypowiedzi pisemne: kartkówki - sprawdziany polegające na sprawdzeniu opanowania umiejętności i wiadomości z 1-3 lekcji poprzednich, prace klasowe, c) aktywność na lekcji, czyli zaangażowanie w tok lekcji, udział w dyskusji, wypowiedzi w trakcie rozwiązywania problemów, d)prace domowe: krótkoterminowe z lekcji na lekcję, długoterminowe : wykonanie: referatu, opracowania, projektu, pomocy dydaktycznej, brak zeszytu lub zeszytu ćwiczeń oznacza ocenę niedostateczną, e) praca w grupie wykonywanie zadań zespołowych na lekcji. 8. Praca klasowa jest zapowiadana, co najmniej z dwu tygodniowym wyprzedzeniem. 9. Warunki poprawy stopni uczeń ma prawo poprawić każdy stopień z pracy klasowej i w trybie określonym przez nauczyciela, nie później niż w ciągu 14 dni od terminu pracy. 10. Uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie do lekcji : a)raz w ciągu semestru, b)nie można zgłosić nie przygotowania do lekcji powtórzeniowej lub do pracy klasowej. Wymagania ogólne na poszczególne oceny : Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: samodzielnie wykorzystuje wiadomości w sytuacjach nietypowych i problemowych (np. rozwiązując dodatkowe zadania o podwyższonym stopniu trudności, wyprowadzając wzory, analizując wykresy), formułuje problemy i dokonuje analizy lub syntezy nowych zjawisk i procesów

5 fizycznych, wzorowo posługuje się językiem przedmiotu, udziela oryginalnych odpowiedzi na problemowe pytania, swobodnie operuje wiedzą pochodzącą z różnych źródeł, osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, sprostał wymaganiom na niższe oceny Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: w pełnym zakresie opanował wiadomości i umiejętności programowe, zdobytą wiedzę stosuje w nowych sytuacjach, swobodnie operuje wiedzą podręcznikową, stosuje zdobyte wiadomości do wytłumaczenia zjawisk fizycznych i wykorzystuje je w praktyce, wyprowadza związki między wielkościami i jednostkami fizycznymi, interpretuje wykresy, uogólnia i wyciąga wnioski, podaje nie szablonowe przykłady zjawisk w przyrodzie, rozwiązuje nietypowe zadania, operuje kilkoma wzorami, interpretuje wyniki np. na wykresie, potrafi zaplanować i przeprowadzić doświadczenie fizyczne, przeanalizować wyniki, wyciągnąć wnioski, wskazać źródła błędów, poprawnie posługuje się językiem przedmiotu, udziela pełnych odpowiedzi na zadawane pytania problemowe, sprostał wymaganiom na niższe oceny Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem nauczania (mogą wystąpić nieznaczne braki), rozumie prawa fizyczne i operuje pojęciami, rozumie związki między wielkościami fizycznymi i ich jednostkami oraz próbuje je przekształcać, sporządza wykresy, podejmuje próby wyprowadzania wzorów,

6 rozumie i opisuje zjawiska fizyczne, przekształca proste wzory i jednostki fizyczne, rozwiązuje typowe zadania rachunkowe i problemowe, wykonuje konkretne obliczenia, również na podstawie wykresu (przy ewentualnej niewielkiej pomocy nauczyciela), potrafi sporządzić wykres, potrafi wykonać zaplanowane doświadczenie, sprostał wymaganiom na niższe oceny. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem nauczania (występują tu jednak braki), stosuje wiadomości do rozwiązywania zadań i problemów z pomocą nauczyciela, zna prawa i wielkości fizyczne, podaje zależności występujące między podstawowymi wielkościami fizycznymi, opisuje proste zjawiska fizyczne, ilustruje zagadnienia na rysunku, umieszcza wyniki w tabelce, podaje podstawowe wzory, podstawia dane do wzoru i wykonuje obliczenia, stosuje prawidłowe jednostki, udziela poprawnej odpowiedzi do zadania, podaje definicje wielkości fizycznych związanych z zadaniem, potrafi wykonać proste doświadczenie fizyczne z pomocą nauczyciel, językiem przedmiotu posługuje się z usterkami, sprostał wymaganiom na niższą ocenę. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: ma braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia, zna podstawowe prawa, wielkości fizyczne i jednostki, podaje przykłady zjawisk fizycznych z życia, rozwiązuje bardzo proste zadania i problemy przy wydatnej pomocy nauczyciela,

7 potrafi wyszukać w zadaniu wielkości dane i szukane i zapisać je za pomocą symboli, potrafi z pomocą nauczyciela wykonać proste doświadczenie fizyczne, językiem przedmiotu posługuje się nieporadnie, prowadzi systematycznie i starannie zeszyt przedmiotowy. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: nie opanował tych wiadomości i umiejętności, które są niezbędne do dalszego kształcenia, nie zna podstawowych praw, pojęć i wielkości fizycznych, nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela. Tabela wymagań programowych i kategorii celów poznawczych do części 2. podręcznika Wiadomości Wymagania programowe Umiejętności Temat lekcji w podręczniku K + P konieczne + podstawowe R rozszerzające D dopełniające A. Zapamiętanie B. Rozumienie Kategorie celów poznawczych C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Uczeń umie: Energia mechaniczna 1. Praca zdefiniować pracę, gdy działa stała siła równoległa do przemieszczenia, podać wzór na obliczanie pracy: W = F s, podać podstawową jednostkę pracy w układzie SI. mierzyć wartość siły i przemieszczenie w celu obliczenia pracy, podać przykłady pracy w sensie fizycznym, wyjaśnić, co oznaczają symbole występujące we wzorze na obliczanie pracy, posługiwać się pojęciem pracy, podać warunki, przy spełnieniu których jest wykonywana praca w sensie fizycznym, obliczać pracę na podstawie wykresu F(s), podać przykłady, gdy działająca siła przeliczać jednostki pracy, rozwiązywać zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzoru na pracę, przekształcić wzór na pracę do postaci, z której wyznaczy siłę bądź przesunięcie.

8 wyjaśnić, że praca jest wykonywana wtedy, gdy pod działaniem siły ciało przemieszcza się lub ulega odkształceniu. nie wykonuje pracy (dla przypadków: brak przemieszczenia mimo działania siły, siła jest prostopadła do przesunięcia). 2. Moc zdefiniować moc jako szybkość wykonywania pracy, podać wzór na obliczanie mocy: P = W/t, podać podstawową jednostkę mocy w układzie SI. wyjaśnić, co oznaczają symbole występujące we wzorze na obliczanie mocy, odczytać na tabliczkach znamionowych różnych dostępnych urządzeń ich moc. posługiwać się pojęciem mocy, posługiwać się wzorem na moc, rozwiązywać zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzorów na pracę i moc. przeliczać jednostki mocy, przekształcić wzór na moc do postaci, z której wyznaczy pracę bądź czas. 3. Maszyny proste wymienić maszyny proste: dźwignia jedno- i dwustronna, blok nieruchomy, kołowrót, wyjaśnić, że maszyny proste ułatwiają wykonanie pracy, podać słownie i zapisać wzorem warunek równowagi dźwigni dwustronnej: r1 F1 = r2 F2. zademonstrować i wyjaśnić działanie dźwigni dwustronnej, wyjaśnić, kiedy dźwignia będzie w równowadze, wyjaśnić, że blok nieruchomy i kołowrót działają na zasadzie dźwigni dwustronnej, wyjaśnić, że przy użyciu maszyn prostych działamy mniejszą siłą, ale na dłuższej drodze, wykonujemy więc taką samą pracę jak bez ich użycia. wskazać maszyny proste w najbliższym otoczeniu i posługiwać się nimi w życiu codziennym, wyjaśnić zasadę działania wagi szalkowej, wyznaczyć masę ciała za pomocą dźwigni dwustronnej, innego ciała o znanej masie oraz linijki, wyjaśnić zasadę działania i podać przykłady zastosowania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu, zbudować kołowrót i blok nieruchomy oraz zademonstrować działanie i zastosowanie tych urządzeń. stosować warunek równowagi dźwigni dwustronnej, wykazać związek między dźwignią oraz kołowrotem i blokiem nieruchomym, zaplanować i wykonać doświadczenie pozwalające ustalić warunek równowagi dźwigni dwustronnej.

9 4. Energia potencjalna grawitacji 5. Energia kinetyczna 6. Zasada zachowania energii podać przykłady ciał mających energię potencjalną grawitacji, podać jednostkę energii potencjalnej w układzie SI, podać wzór na obliczanie energii potencjalnej grawitacji: Ep= m g h. wyjaśnić związek energii kinetycznej z ruchem, podać, że energia kinetyczna zależy od masy ciała i od kwadratu jego prędkości, podać przykłady ciał mających energię kinetyczną, podać jednostkę energii kinetycznej w układzie SI, podać wzór na obliczanie energii kinetycznej. podać przykłady zjawisk, w których występują przemiany energii kinetycznej na potencjalną i odwrotnie, posługiwać się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i energii potencjalnej (grawitacji i sprężystości), utożsamiać energię potencjalną grawitacji z energią podniesionego ciała, wyjaśnić, że zmiana energii potencjalnej grawitacji jest równa pracy wykonanej przy podnoszeniu ciała: Ep= W, wyjaśnić, że energia potencjalna jest związana z wzajemnym oddziaływaniem grawitacyjnym ciał, wyjaśnić znaczenie symboli występujących we wzorze na energię potencjalną grawitacji. wyjaśnić, że zmiana energii kinetycznej ciała jest równa pracy wykonanej podczas rozpędzania ciała: Ek = W, wyjaśnić, że energia kinetyczna zależy od masy ciała i od kwadratu jego prędkości, podać przykłady wykonania pracy kosztem energii kinetycznej ciała. wymieniać różne formy energii mechanicznej, wyjaśnić, że energia może być przekazywana między ciałami lub zamieniana w inne formy energii. opisać wpływ wykonanej pracy na zmianę energii, wykorzystywać pojęcie energii mechanicznej i wymienić różne jej formy, podać przykłady wykorzystywania energii potencjalnej grawitacji, obliczyć przyrost energii potencjalnej. obliczyć energię kinetyczną, wykorzystywać pojęcie energii mechanicznej i wymieniać różne jej formy, opisać wpływ wykonanej pracy na zmianę energii kinetycznej, podać przykłady potwierdzające, że wzrost energii kinetycznej wymaga wykonania pracy. posługiwać się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej, opisać wpływ wykonanej pracy na zmianę energii, stosować zasadę zachowania energii mechanicznej, opisać przemiany energii na rozwiązywać zadania problemowe i obliczeniowe z zastosowaniem wzoru na energię potencjalną grawitacji, przekształcić wzór na energię potencjalną do postaci, z której wyznaczy masę bądź wysokość podniesionego ciała, zaprojektować i wykonać doświadczenie mające na celu zbadanie, od czego i jak zależy energia potencjalna ciała. stosować wzór na energię kinetyczną ciała do rozwiązywania zadań problemowych i obliczeniowych, zaprojektować i wykonać doświadczenie mające na celu zbadanie, od czego i jak zależy energia kinetyczna ciała. przedstawić przemiany energii mechanicznej na przykładach różnych zjawisk (np. z różnych dyscyplin sportowych), stosować zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań problemowych i obliczeniowych.

10 podać treść zasady zachowania energii. 2. Ciepło jako forma przekazywania energii przykładzie piłki wznoszącej się do góry i spadającej swobodnie oraz na przykładzie wahadła, wyjaśnić przemiany form energii mechanicznej na przykładzie skoku na batucie. 7. Temperatura podać określenie temperatury ciała, podać definicję energii wewnętrznej i określić jej związek z temperaturą ciała, podać jednostkę energii wewnętrznej w układzie SI, podać jednostkę temperatury w układzie SI, nazwać podstawowe skale termometryczne, podać, że 0 C to w przybliżeniu 273 K, podać, że zmiana temperatury wyrażonej w stopniach Celsjusza jest równa zmianie temperatury wyrażonej w kelwinach: T ( C) = T (K). zmierzyć temperaturę za pomocą termometru, wyjaśnić związek między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą, dokonać oszacowania temperatury ciała na podstawie subiektywnych wrażeń. wykazać, że określenie temperatury na podstawie subiektywnych wrażeń może być mylne, narysować wykres zależności temperatury wody od czasu podczas stygnięcia. dokonywać przeliczeń temperatury wyrażonej w różnych skalach. podać szacunkowe wartości prędkości cząsteczek różnych gazów.

11 8. Przekazywanie energii wewnętrznej podać definicję ciepła, podać jednostkę ciepła w układzie SI, wymienić sposoby przekazywania ciepła (przewodnictwo, konwekcja i promieniowanie), wskazać przewodniki i izolatory ciepła w swoim otoczeniu, wymienić przykłady zastosowania przewodników i izolatorów ciepła. wymienić znane z życia codziennego przykłady przekazywania energii wewnętrznej, podać warunki, w których zachodzi przekazywanie energii wewnętrznej, wyjaśnić zjawisko przekazywania energii wewnętrznej między ciałami o różnych temperaturach, odróżnić ciała dobrze przewodzące ciepło od złych przewodników ciepła, wyjaśnić, dlaczego w termosie można przechowywać gorącą herbatę i lody, wyjaśnić mechanizm przekazywania energii wewnętrznej metodą przewodnictwa. analizować jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane przepływem ciepła, wyjaśnić rolę izolacji cieplnej, opisać ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji, zademonstrować przekazywanie ciepła w zjawisku konwekcji, wyjaśnić mechanizm konwekcji i przedstawić przykłady zjawisk zachodzących dzięki konwekcji, wskazać i wyjaśnić różnice między przewodnictwem a konwekcją, wyjaśnić, w jaki sposób jest przekazywana energia słoneczna na Ziemię. zbadać doświadczalnie, od czego zależy ilość energii wypromieniowanej i pochłoniętej przez ciało, omówić sposoby oszczędzania energii wewnętrznej w budownictwie, wyjaśnić, na czym polega efekt cieplarniany, wskazać i wyjaśnić różnice między przewodnictwem i konwekcją a promieniowaniem. 9. Ciepło właściwe podać definicję ciepła właściwego, podać jednostkę ciepła właściwego w układzie SI, podać wzór na obliczanie ciepła właściwego: c =. wyjaśnić, co to znaczy, że ciepło właściwe wody wynosi 4200 J/(kg K), odczytywać i stosować w obliczeniach dane zamieszczone w tablicach fizycznych, opisać budowę i podać przeznaczenie kalorymetru, wyjaśnić, że gdy rośnie temperatura ciała, to ciało pobiera ciepło, natomiast gdy maleje temperatura ciała, to ciało oddaje ciepło. wyznaczyć ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy przy założeniu braku strat ciepła, posługiwać się pojęciem ciepła właściwego, zbadać doświadczalnie dla różnych ciał zależność między przyrostem temperatury a ilością wymienionego z otoczeniem ciepła, obliczyć ciepło właściwe na podstawie wykresu T(Q). posługiwać się wzorem na ciepło właściwe przy rozwiązywaniu zadań problemowych i obliczeniowych, sporządzić bilans ciepła w procesie przekazywania energii, przekształcać równanie bilansu cieplnego i wyznaczać dowolną niewiadomą: masę substancji, różnicę temperatur lub ciepło właściwe, wyjaśnić, jakie znaczenie w przyrodzie odgrywa fakt, że woda ma duże ciepło właściwe. 10. Ciepło a praca. Zmiany podać określenie energii wewnętrznej ciała, wyjaśnić, od czego i jak zależy energia wewnętrzna ciała, analizować jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane uzasadnić, że pierwsza zasada termodynamiki wynika z zasady

12 energii wewnętrznej podać treść pierwszej zasady termodynamiki słownie: Energię wewnętrzną ciała można zmienić w wyniku wymiany ciepła lub w wyniku wykonanej pracy. wyjaśnić, w jaki sposób można zmienić energię wewnętrzną ciała, podać treść pierwszej zasady termodynamiki za pomocą wzoru: U = Q + W, wyjaśnić znaczenie symboli w matematycznej postaci pierwszej zasady termodynamiki. wykonaniem pracy i przepływem ciepła, podać przykłady zamiany pracy w energię wewnętrzną ciała. zachowania energii, opisać i wyjaśnić na podstawie pierwszej zasady termodynamiki przemiany energii zachodzące w silniku parowym, opisać i wyjaśnić na podstawie pierwszej zasady termodynamiki przemiany energii podczas gotowania wody w czajniku z gwizdkiem. 11. Energia wewnętrzna i zmiany stanów skupienia podać określenie ciepła topnienia/krzepnięcia, podać wzór na obliczanie ciepła topnienia: ct = Q/m, podać jednostkę ciepła topnienia, podać określenie ciepła parowania/skraplania, podać wzór na obliczanie ciepła parowania: cp = Q/m, podać jednostkę ciepła parowania. wyjaśnić, co oznaczają symbole występujące we wzorze na obliczanie ciepła parowania i skraplania oraz ciepła topnienia i krzepnięcia, wykonać doświadczenie potwierdzające, że topnienie i krzepnięcie ciał krystalicznych zachodzi w stałej temperaturze, podać przykłady zjawisk topnienia i krzepnięcia zachodzących w przyrodzie. opisać zjawiska zmian stanów skupienia: topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji, obliczyć ilość energii potrzebnej do zmiany danej masy cieczy w temperaturze wrzenia w stan pary, wyjaśnić zmiany energii wewnętrznej podczas zmian stanów skupienia, podać przykłady potwierdzające pobieranie energii podczas parowania cieczy, uzasadnić konieczność pobierania energii podczas topnienia, a oddawania energii podczas krzepnięcia (wymiany ciepła z otoczeniem). posługiwać się wzorami na ciepło właściwe, ciepło topnienia i ciepło parowania przy rozwiązywaniu zadań problemowych i obliczeniowych, sporządzać i analizować wykres T(Q), zaprojektować i przeprowadzić eksperyment mający na celu wyznaczenie ciepła topnienia lodu, ocenić wpływ dużego ciepła właściwego, ciepła topnienia i parowania wody na klimat i życie na Ziemi. 3. Ruch i siły 12. Ruch jednostajny prostoliniowy wymienić parametry ruchu: tor, drogę, prędkość, wymienić jednostki wielkości opisać ruch, podając jego parametry: tor, drogę, prędkość oraz symbole drogi, prędkości i czasu, odczytywać prędkość i przebytą drogę z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu s(t) i v(t), przeliczać jednostki prędkości, opisywać położenie ciał względem układu odniesienia,

13 13. Bezwładność ciał 14. Pierwsza zasada dynamiki fizycznych opisujących ruch, podać określenie drogi, podać określenie ruchu jednostajnego prostoliniowego, podać wzór na drogę w ruchu jednostajnym. podać, że im większa jest masa ciała, tym trudniej zmienić stan jego ruchu, podać, że konieczne jest zapinanie pasów bezpieczeństwa w samochodzie. podać treść pierwszej zasady dynamiki. posługiwać się różnymi przyrządami do mierzenia długości i czasu, wybrać układ odniesienia właściwy do analizy ruchu, określić współrzędne położenia ciała w odpowiednim układzie odniesienia, klasyfikować ruch ze względu na tor i prędkość, zdefiniować prędkość chwilową i średnią, posługiwać się pojęciem prędkości do opisu ruchu, wyjaśnić, która prędkość: średnia czy chwilowa, charakteryzuje ruch, wyjaśnić na przykładach zależność proporcjonalności drogi od czasu. podać przykłady bezwładności ciał, uzasadnić celowość stosowania pasów bezpieczeństwa podczas jazdy samochodem, wyjaśnić zasadę działania pasów bezpieczeństwa. wyjaśnić, dlaczego pierwszą zasadę dynamiki nazywamy zasadą bezwładności. obliczyć prędkość średnią, rozwiązywać zadania obliczeniowe w przypadku ruchu jednostajnego. zademonstrować doświadczalnie skutki bezwładności ciał, wykazać na przykładach zależność między masą ciała a jego bezwładnością, stosować zasadę bezwładności do opisu stanu ruchu ciał. opisać zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona, narysować wektory sił działających na ciało będące w spoczynku, narysować wektory sił działających na ciało poruszające się ruchem sporządzić tabelę pomiarów, sporządzać wykresy v(t) i s(t) dla ruchu jednostajnego prostoliniowego na podstawie opisu słownego i odczytywać informacje z takich wykresów, obliczyć przebytą drogę na podstawie pola figury pod wykresem v(t), przedstawić położenie ciała na osi liczbowej, na płaszczyźnie i w przestrzeni, wyjaśnić, co to jest metronom, do czego służy i jakie są korzyści z jego stosowania. wskazać, w jakich urządzeniach wykorzystuje się zjawisko bezwładności, i wyjaśnić zasadę działania tych urządzeń, wyjaśnić zasady bezpiecznego przewożenia przedmiotów na bagażniku umieszczonym na dachu samochodu. stosować pierwszą zasadę dynamiki do wyjaśniania zjawisk otaczającego świata.

14 jednostajnym prostoliniowym 15. Opory ruchu. Tarcie wymienić rodzaje tarcia (statyczne i kinetyczne), wymienić, od czego zależy siła tarcia, podać przykłady rozwiązań mających na celu zmniejszenie oporów ruchu, podać wzór, który pozwala obliczyć wartość tarcia kinetycznego lub maksymalnego tarcia statycznego: FT = f FN. przedstawić argumenty przemawiające za tym, że ośrodek, w którym porusza się ciało, stawia opór, wyjaśnić, że na pokonanie oporów ciało zużywa energię, wymienić czynniki, od których zależy opór cieczy i gazów, wyjaśnić, kiedy opory ruchu nazywamy tarciem, dokonać podziału tarcia na statyczne i kinetyczne oraz zilustrować je przykładami. opisać wpływ oporów ruchu na poruszające się ciała, podać sposoby zwiększania i zmniejszania współczynnika tarcia, podać przykłady rozwiązań mających na celu wykorzystanie oporu ośrodka, przedstawić argumenty przemawiające za występowaniem tarcia między stykającymi się powierzchniami, zbadać doświadczalnie, od czego zależy siła tarcia, wykazać doświadczalnie, że tarcie toczne jest mniejsze od tarcia poślizgowego. zaprojektować eksperyment, którego celem jest pomiar pozwalający wyznaczyć współczynnik tarcia, przedstawić rolę siły tarcia dla ruchu pojazdów, ludzi i zwierząt. 16. Ruch zmienny prostoliniowy. Przyspieszenie podać określenie ruchu zmiennego, podać określenie ruchu przyspieszonego, podać określenie ruchu opóźnionego, podać określenie przyspieszenia i napisać wzór: a = v/ t, podać jednostkę przyspieszenia. odróżnić prędkość średnią od chwilowej w ruchu niejednostajnym, przedstawić sens fizyczny przyspieszenia. na podstawie wyników pomiarów narysować wykres zależności prędkości od czasu dla ruchu przyspieszonego, analizować wykresy v(t) dla ruchu zmiennego, posługiwać się pojęciem przyspieszenia. zaprojektować i wykonać doświadczenie mające na celu badanie prędkości w ruchu zmiennym, analizować wykresy i na tej podstawie obliczać parametry ruchu, wyjaśnić, co to jest tachograf i do czego służy. 17. Ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy podać definicję ruchu jednostajnie przyspieszonego prostoliniowego. zapisać wzór: s = a t 2 /2 na obliczanie drogi w ruchu jednostajnie przyspieszonym i wyjaśnić, od czego ona zależy, zapisać wzór: v = a t na obliczanie prędkości w ruchu jednostajnie posługiwać się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego, analizować wzór na prędkość i drogę w ruchu jednostajnie na podstawie wyników pomiaru narysować wykres zależności przyspieszenia i prędkości ciała w funkcji czasu, stosować poznane wzory do rozwiązywania zadań

15 18. Druga zasada dynamiki 19. Spadanie swobodne podać przykłady sił i rozpoznać je w różnych sytuacjach praktycznych, podać treść drugiej zasady dynamiki, wymienić dynamiczne skutki działania siły, podać jednostkę siły. podać określenie spadania swobodnego ciał, podać przybliżoną wartość przyspieszenia ziemskiego. przyspieszonym i wyjaśnić, od czego ona zależy. zapisać wzór na przyspieszenie i siłę i wyjaśnić symbole występujące w tych wzorach: a = F/m, F = m a, wyjaśnić proporcjonalność przyspieszenia do wartości niezrównoważonej siły, wyjaśnić odwrotną proporcjonalność przyspieszenia do masy ciała, przewidzieć, jakie będzie przyspieszenie ciała, jeżeli na ciało działa stała siła, wyjaśnić określenie jednostki siły (1 N jest to siła, która ciału o masie 1 kg nadaje przyspieszenie 1 m/s 2 ). wyjaśnić, co jest przyczyną, że różne ciała spadają w powietrzu z różnymi prędkościami, wyjaśnić wyniki obserwacji spadania różnych ciał w próżni, wyjaśnić, dlaczego przyspieszenie ciała spadającego swobodnie nie przyspieszonym, odróżniać ruch przyspieszony od ruchu jednostajnie przyspieszonego, na podstawie wyników pomiaru narysować wykres drogi w funkcji czasu, na podstawie wykresu v(t) rozpoznać rodzaj ruchu, na podstawie wykresu v(t) obliczyć przebytą drogę i przyspieszenie. przedstawić przykłady zjawisk świadczących o tym, że przyczyną zmian parametrów ruchu są działające siły, opisywać zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona, wyjaśnić, od czego i jak zależy przyspieszenie ciała, wyjaśnić, że kierunek i zwrot przyspieszenia jest zgodny z kierunkiem i zwrotem działającej siły. wykazać doświadczalnie, że spadanie swobodne jest ruchem jednostajnie przyspieszonym, sporządzać wykres v(t) dla spadania swobodnego, posługiwać się pojęciem siły ciężkości. problemowych i obliczeniowych. zbadać doświadczalnie zależność przyrostu prędkości i przyspieszenia od działającej siły i masy ciała, stosować do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą, zbadać doświadczalnie przyrost prędkości i przyspieszenie ciała pod działaniem stałej siły, podać i wyjaśnić cechy wielkości wektorowych (siły, przyspieszenia, prędkości). obliczać prędkość końcową i wysokość spadania swobodnego, uzasadnić, korzystając z zasad dynamiki, że spadanie swobodne jest ruchem jednostajnie przyspieszonym.

16 zależy od jego masy. *20. Ruch jednostajnie opóźniony prostoliniowy podać definicję ruchu jednostajnie opóźnionego prostoliniowego. podać wzór: s = v0 t/2 na obliczanie drogi w ruchu jednostajnie opóźnionym i wyjaśnić, od czego ona zależy, wyjaśnić, jaka siła wywołuje ruch opóźniony i jednostajnie opóźniony, wyjaśnić różnice między ruchem opóźnionym i jednostajnie opóźnionym. na wykresie v(t) rozpoznać ruch jednostajnie opóźniony, na podstawie pomiarów narysować wykresy zależności przyspieszenia, prędkości i drogi od czasu w ruchu jednostajnie opóźnionym. obliczyć drogę na podstawie wykresu v(t) (pole figury pod wykresem). 21. Trzecia zasada dynamiki podać treść trzeciej zasady dynamiki. wyjaśnić, dlaczego siły wzajemnego oddziaływania ciał nazywamy siłami akcji i reakcji, wyjaśnić, dlaczego siły wzajemnego oddziaływania ciał się nie równoważą, wykorzystać wiadomości dotyczące sił akcji i reakcji do wyjaśnienia zjawiska odrzutu. opisać wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona, wyjaśnić zasadę poruszania się rakiet i samolotów odrzutowych. zaprojektować pojazd wykorzystujący zjawisko odrzutu. 4. Drgania i fale mechaniczne 22. Ruch drgający podać przykłady ruchów drgających zachodzących wokół nas, podać określenie ruchu drgającego, podać definicje pojęć: amplituda, okres drgań i częstotliwość, podać wzór na obliczanie częstotliwości: f = 1/T, podać jednostkę częstotliwości w układzie SI. wyjaśnić, jaka siła wypadkowa działa na ciało w ruchu drgającym. opisać ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie, posługiwać się pojęciami: amplitudy, okresu drgań i częstotliwości, wskazywać położenie równowagi oraz odczytywać amplitudę i okres drgań z wykresu x(t), obliczać częstotliwość na podstawie wykresu x(t). wyjaśnić, podając przykłady, że zachodzące w przyrodzie zjawiska drgań są bardziej złożone i odnaleźć w nich elementy ruchu harmonicznego. 23. Drgania podać określenie drgań swobodnych, zademonstrować i opisać drgania wyznaczyć okres i częstotliwość wyjaśnić, dlaczego okres drgań

17 swobodne 24. Przemiany energii podczas drgań 25. Drgania wymuszone i rezonans podać określenie wahadła matematycznego. podać określenie i przykłady drgań gasnących, wskazać, w których położeniach wahadła największa jest jego energia potencjalna, a w których kinetyczna. podać określenie drgań wymuszonych, podać określenie zjawiska rezonansu. swobodne, wyjaśnić zastosowanie zjawiska drgań do pomiaru czasu, wyjaśnić pojęcie częstotliwości drgań swobodnych oraz podać, od czego zależy częstotliwość drgań swobodnych wahadła. wyjaśnić, że do wprowadzenia ciała w ruch drgający niezbędne jest wykonanie pracy, czyli zwiększenie energii ciała, przeanalizować przemiany energii podczas jednego cyklu drgań swobodnych. zademonstrować drgania wymuszone. drgań wahadła matematycznego, wyjaśnić i zademonstrować, od czego zależy okres drgań wahadła, wyjaśnić i zademonstrować, od czego nie zależy okres drgań wahadła, wyjaśnić zjawisko izochronizmu wahadła. stosować zasadę zachowania energii mechanicznej do opisu ruchu wahadła matematycznego i analizy przemian energii w tym ruchu, stosować zasadę zachowania energii mechanicznej do opisu ruchu ciężarka na sprężynie i analizy przemian energii w tym ruchu, wyznaczyć okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie. zademonstrować i opisać zjawisko rezonansu, wyjaśnić, w jaki sposób można uzyskać drgania niegasnące. wahadła na Ziemi i na Księżycu nie jest jednakowy. podać przyczyny występowania w przyrodzie drgań gasnących. przedstawić przykłady rezonansu z różnych dziedzin techniki, wyjaśnić, kiedy zjawisko rezonansu jest szkodliwe, a kiedy użyteczne.

18 26. Powstawanie fal w ośrodkach materialnych *27. Zjawiska falowe podać określenie fali, podać definicje fali poprzecznej i podłużnej, podać wzór na obliczanie prędkości rozchodzenia się fali w ośrodku: v = λ f. wyjaśnić, kiedy zachodzi odbicie fali, podać treść prawa odbicia. podać określenie długości fali i zaznaczyć ją na odpowiednim rysunku fali podłużnej i poprzecznej. wyjaśnić, kiedy zachodzi załamanie fali, wyjaśnić, na czym polega powstawanie echa. opisać mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fali na napiętej linie, posługiwać się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali, wyjaśnić zależność między długością fali, prędkością jej rozchodzenia się i częstotliwością drgań ośrodka, przedstawić przykłady fali podłużnej i poprzecznej w zjawiskach przyrodniczych, zademonstrować powstawanie fal w różnych ośrodkach. zastosować prawo odbicia do obserwowanych zjawisk odbicia, rozpoznać zjawisko odbicia i załamania fal. stosować wzór na prędkość fali do obliczania parametrów fali. omówić przykłady odbicia i załamania fali występujące w przyrodzie, wyjaśnić, dlaczego na morskich nabrzeżach stosuje się falochrony, wyjaśnić różnice między echem a pogłosem.

19 28. Fale dźwiękowe 29. Cechy dźwięków 30. Ultradźwięki i infradźwięki 31. Instrumenty muzyczne podać definicję dźwięków, podać zakres częstotliwości dźwięków słyszalnych przez człowieka, podać, że fale dźwiękowe w powietrzu to fale podłużne. wymienić podstawowe cechy dźwięków (wysokość, głośność i barwa). podać określenie ultradźwięków, podać określenie infradźwięków, wymienić zwierzęta, które odbierają ultradźwięki. podać przykłady ciał wysyłających dźwięk, wyjaśnić, jak powstaje dźwięk, wyjaśnić, że dźwięki rozchodzą się w przestrzeni w postaci fal. zademonstrować dźwięki o różnej wysokości, zademonstrować dźwięki o różnej barwie, wyjaśnić na przykładach, co to są dźwięki i szumy, wyjaśnić, co to jest hałas. posługiwać się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki. opisać mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego dla fal dźwiękowych w powietrzu, udowodnić, że źródłem dźwięku są ciała drgające, udowodnić, że dźwięki mogą rozchodzić się tylko w ośrodkach materialnych, porównać prędkość dźwięku w różnych ośrodkach. wymienić, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku, wyjaśnić, co wpływa na barwę dźwięku, rozróżniać dźwięki, tony i szumy, uzasadnić negatywny wpływ hałasu na organizm człowieka, podać przykłady kojącego (pozytywnego) działania dźwięku na człowieka, rozpoznać dźwięki wyższe i niższe na podstawie zapisu dźwięku na ekranie oscyloskopu. omówić zasadę działania ultrasonografu (USG), omówić negatywne działanie infradźwięków na organizm człowieka. wyjaśnić mechanizm odbierania dźwięku przez ucho. zademonstrować za pomocą generatora akustycznego lub instrumentów muzycznych tony o różnych wysokościach (z wykorzystaniem mikrofonu i oscyloskopu), omówić, do czego służy sonometr. podać przykłady zastosowania ultradźwięków w medycynie i technice, omówić zastosowanie ultradźwięków w hydrolokacji. podać przykłady różnych dokonać podziału instrumentów wytwarzać dźwięki o większej wyjaśnić na przykładach związek

20 instrumentów muzycznych. muzycznych na strunowe, dęte, perkusyjne i elektroniczne, podać przykłady instrumentów należących do każdej z grup. i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego, opisać mechanizm wytwarzania dźwięków w instrumentach muzycznych, wskazać ciało drgające w każdej grupie instrumentów muzycznych, wyjaśnić, w jaki sposób drgania elektryczne zostają zamienione na dźwięki w głośnikach i słuchawkach. między muzyką a przeżyciami emocjonalnymi człowieka, wyjaśnić rolę pudła rezonansowego. 5. Optyka 32. Źródła światła podać definicję światła, podać definicję źródła światła, wymienić źródła światła, podać, że prędkość światła jest to największa prędkość w przyrodzie, podać, że w ośrodku jednorodnym światło rozchodzi się po prostych, rozpoznać znak Ostrzeżenie przed światłem lasera. wyjaśnić pojęcia: promień świetlny, wiązka światła, podać przykłady ciał, które świecą, a nie są źródłami światła. podać przybliżoną wartość prędkości światła w próżni i porównać z prędkościami ruchu ciał w najbliższym otoczeniu, m.in. z prędkością dźwięku, zademonstrować prostoliniowe rozchodzenie się światła. wykazać na przykładach, że w źródłach światła zachodzi zmiana określonej energii na energię promieniowania świetlnego. 33. Zaćmienia podać przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych, zademonstrować powstawanie cienia, poinformować, że nie wolno obserwować zaćmienia Słońca bez odpowiednich okularów. wyjaśnić, że ciała, które zaliczamy do przezroczystych, są tylko częściowo przezroczyste, wyjaśnić, kiedy powstaje zaćmienie Słońca, wyjaśnić, kiedy powstaje zaćmienie Księżyca. zademonstrować powstanie cienia i półcienia, wyjaśnić powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym, narysować wzajemne położenie Słońca, Ziemi i Księżyca oraz bieg promieni świetlnych podczas zaćmienia Słońca, wykonać zegar słoneczny i zademonstrować jego działanie, opisać kolejne obserwacje Księżyca podczas zaćmienia całkowitego.

21 narysować wzajemne położenie Słońca, Ziemi i Księżyca oraz bieg promieni świetlnych podczas zaćmienia Księżyca. 34. Odbicie światła 35. Zwierciadła wklęsłe i wypukłe 36. Konstrukcja obrazów w zwierciadłach kulistych podać treść prawa odbicia, podać określenie kąta padania i kąta odbicia światła. podać określenie zwierciadła kulistego (sferycznego), podać definicję ogniska. podać określenie pojęć: obraz pozorny i rzeczywisty, obraz prosty i odwrócony, obraz pomniejszony i powiększony, podać, że powiększające lusterko kosmetyczne jest zwierciadłem zaznaczyć na rysunku kąt padania i kąt odbicia, wyjaśnić, dlaczego niektóre przedmioty widzimy jako błyszczące, a niektóre jako matowe, podać cechy charakterystyczne obrazu, który powstaje w zwierciadle płaskim. rozróżnić zwierciadła wklęsłe i wypukłe, podać określenie następujących pojęć i wielkości fizycznych: oś optyczna zwierciadła, promień krzywizny, ogniskowa zwierciadła, podać zależność długości ogniskowej od promienia krzywizny: f = r/2. wyjaśnić, że obraz utworzony przez promienie światła odbite od zwierciadła kulistego wklęsłego zależy od odległości przedmiotu od zwierciadła. stosować prawo odbicia światła, wyjaśnić zjawisko rozproszenia światła przy odbiciu od powierzchni chropowatej, wyjaśnić powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawo odbicia, narysować bieg promieni podczas odbicia od zwierciadła płaskiego i powierzchni chropowatej (rozpraszającej światło), wykonać konstrukcję powstawania obrazu w zwierciadle płaskim. zademonstrować odbicie promieni świetlnych od zwierciadeł wklęsłych i wypukłych, opisać skupianie promieni światła w zwierciadle wklęsłym, posługiwać się pojęciami ogniska i ogniskowej. wykonać konstrukcję powstawania obrazu w zwierciadłach kulistych wklęsłych dla różnych odległości ustawienia przedmiotu przed zwierciadłem, zademonstrować powstawanie zaprojektować i zbudować peryskop, zaprojektować i wykonać doświadczenie potwierdzające, że miejsce geometryczne powstającego obrazu jest za powierzchnią zwierciadła. wykonać konstrukcję powstawania obrazu w zwierciadłach kulistych wypukłych, opisać rolę zwierciadła wklęsłego w teleskopach zwierciadlanych.

22 37. Załamanie światła *38. Zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia kulistym wklęsłym, podać, że lusterko wsteczne w samochodzie jest zwierciadłem kulistym wypukłym. podać definicję pojęć: kąt padania, kąt załamania, podać, że przy przejściu światła z powietrza do szkła (lub wody) kąt załamania jest mniejszy od kąta padania. podać określenie kąta granicznego, podać przykład zastosowania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia w światłowodach. wyjaśnić, kiedy zachodzi zjawisko załamania światła. zademonstrować i wyjaśnić, jak zachowuje się na granicy dwóch ośrodków promień (wiązka) światła, dla którego kąt padania wynosi zero, wyjaśnić, jak zachowuje się na obrazów w zwierciadłach kulistych, rozróżniać obrazy rzeczywiste i pozorne, proste i odwrócone, powiększone i pomniejszone, wyjaśnić, że w zwierciadle kulistym wypukłym otrzymujemy zawsze obraz pozorny, pomniejszony, prosty, wymienić przykłady zastosowania zwierciadeł wklęsłych i wypukłych. demonstrować zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania światła jakościowo), opisać jakościowo bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie, zbadać zależność między kątem padania i kątem załamania w zależności od prędkości rozchodzenia się światła w pierwszym i drugim ośrodku, narysować przejście promienia światła przez pryzmat i płytkę równoległościenną. opisać jakościowo bieg promieni światła przy przejściu z ośrodka gęstszego do ośrodka rzadszego optycznie, podać warunki, przy których nastąpi zjawisko całkowitego wewnętrznego stosować wiadomości na temat załamania światła do wyjaśniania różnych zjawisk optycznych występujących w przyrodzie, wyjaśnić na rysunku lub fotografii zjawisko odwracalności biegu światła. podać przykłady zastosowania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia światła, wyjaśnić (i narysować) bieg promieni w światłowodzie, wyjaśnić, na czym polega

23 granicy dwóch ośrodków promień (wiązka) światła, dla którego kąt padania jest większy niż zero, wyjaśnić, na czym polega całkowite wewnętrzne odbicie. odbicia światła, zademonstrować i opisać zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia (np. w światłowodzie i w pryzmacie prostokątnym). wykorzystanie światłowodów w medycynie i telekomunikacji. 39. Rozszczepienie światła wymienić barwy, z których składa się światło białe (wszystkie barwy tęczy), podać określenie zjawiska rozszczepienia. podać kolejność barw w widmie światła białego po rozszczepieniu, podać przykłady rozszczepienia światła zachodzące w przyrodzie, wyjaśnić, jak powstaje tęcza. opisać zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu, zademonstrować zjawisko rozszczepienia światła, opisać światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło jednobarwne, wyjaśnić, czym jest spowodowane to, że przedmioty oświetlone światłem białym są widziane w różnych barwach. wyjaśnić, jak uzyskuje się kolorowy druk w drukarce atramentowej, wyjaśnić rolę filtrów światła. 40. Soczewki wymienić rodzaje soczewek i opisać budowę soczewek szklanych, podać definicję ogniska i ogniskowej, podać określenie zdolności skupiającej, podać jednostkę zdolności skupiającej w układzie SI. rozpoznać soczewki skupiające i rozpraszające, zademonstrować przejście wiązki promieni równoległych przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą. wyjaśnić, że soczewka rozpraszająca ma ognisko pozorne, które tworzą przedłużenia promieni po przejściu przez soczewkę, opisać bieg promieni równoległych do osi optycznej przechodzących przez soczewkę skupiającą, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, opisać bieg promieni równoległych do osi optycznej przechodzących przez soczewkę rozpraszającą, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, obliczać zdolność skupiającą soczewek. zaprojektować doświadczenie i wyznaczyć ogniskową soczewki skupiającej, omówić budowę i zastosowanie soczewek Fresnela.

24 41. Konstrukcja obrazów wytworzonych przez soczewki wyjaśnić, do czego służy lupa, podać określenie pojęć: obraz pozorny i rzeczywisty, obraz prosty i odwrócony, obraz pomniejszony i powiększony. rozróżniać obrazy rzeczywiste i pozorne, proste i odwrócone, powiększone i pomniejszone, opisać działanie lupy, wyjaśnić, że obraz otrzymany za pomocą soczewki skupiającej zależy od odległości przedmiotu od soczewki, wyjaśnić, że za pomocą soczewki rozpraszającej zawsze otrzymujemy obraz pozorny, prosty, pomniejszony. wytwarzać za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu, wykonać konstrukcję obrazów wytworzonych przez soczewki skupiające i rozpraszające w zależności od odległości przedmiotu od soczewki. badać rodzaj otrzymanych obrazów w zależności od ustawienia przedmiotu względem soczewki, wymienić zastosowania soczewek w technice i nauce. 42. Budowa i działanie oka opisać budowę oka, podać, że układ optyczny oka tworzy na siatkówce obraz pomniejszony i odwrócony, podać, że wady krótkowzroczności i dalekowzroczności koryguje się za pomocą soczewek. wyjaśnić, na czym polega akomodacja oka. wyjaśnić pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności, opisać rolę soczewek korygujących wady wzroku, wyjaśnić, jaki obraz powstaje na siatkówce i wykonać konstrukcję obrazów tworzonych w oku na siatkówce, scharakteryzować rolę, jaką odgrywają poszczególne elementy oka, wyjaśnić, że widzenie przedmiotów jest wynikiem procesów fizjologicznych. scharakteryzować rodzaje okularów dalekowidzów i krótkowidzów, narysować bieg promieni światła w oku krótkowidza (przed korekcją i po niej), narysować bieg promieni światła w oku dalekowidza (przed korekcją i po niej).

25 Kryteria oceny uczniów Przykładowe wymagania na poszczególne oceny, opracowane na podstawie kryteriów wymagań programowych: Ocena Poziom wymagań dopuszczająca (2) 70% (K + P) dostateczna (3) dobra (4) bardzo dobra (5) celująca (6) K + P K + P + R K + P + R+ D K + P + R + D + W Wymagania programowe: K konieczne, P podstawowe, R rozszerzające, D dopełniające, W wykraczające.