WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie drugiej

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie drugiej Rozdział III Energia Nr lekcji Temat Treści z podstawy programowej Wymagania i kryteria pracy Czynnościowe ujęcie celów Poziom Przypomnienie regulaminu pracowni fizycznej. Organizacja pracy. 35. Praca i jej jednostka Uczeń posługuje się pojęciem pracy i mocy; praca jest wykonywana wtedy, gdy pod działaniem siły ciało przemieszcza się lub ulega odkształceniu, pracę obliczamy ze wzoru W = F s, ten wzór stosuje się tylko wtedy, gdy siła działa zgodnie z przemieszczeniem, jednostką pracy jest dżul (J) 1J = 1N 1m 36. Moc i jej jednostka Uczeń posługuje się pojęciem pracy i mocy; mierzyć siłę i przemieszczenie do obliczenia pracy, podać przykłady pracy w sensie fizycznym, posługiwać się pojęciem pracy, obliczać pracę na podstawie wykresu F(s), podać przykłady, gdy działająca siła nie wykonuje pracy, rozwiązywać zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzoru na pracę, przeliczać jednostki pracy, moc jest to szybkość wykonywania pracy, moc obliczamy ze wzoru

2 P = W/t, jednostką mocy jest wat (W), 1W = 1J/ 1s 37. Maszyny proste Uczeń wyjaśnia zasadę działania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu; 9.4. Uczeń wyznacza masę ciała za pomocą dźwigni dwustronnej, innego ciała o znanej masie i linijki; odczytać na tabliczkach znamionowych różnych dostępnych urządzeń ich moc, wyjaśnić co oznaczają symbole występujące we wzorze na obliczenie mocy, posługiwać się pojęciem mocy, posługiwać się wzorem na moc, rozwiązywać zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzorów na pracę i moc, przeliczać jednostki mocy, przekształcić wzór na moc do postaci, z której wyznaczy pracę bądź czas. maszyny proste ułatwiają wykonanie pracy, przy użyciu maszyn prostych wykonujemy pracę, działając mniejszą siłą, ale na dłuższej drodze, warunek równowagi dźwigni dwustronnej zapisujemy: r 1 F 1 = r 2 F 2 blok nieruchomy i kołowrót działają na zasadzie dźwigni dwustronnej. wyjaśnić zasadę działania wagi szkolnej, wyznaczyć masę ciała za pomocą dźwigni dwustronnej, innego ciała o znanej masie i linijki, wyjaśnić zasadę działania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu, podać przykłady zastosowania maszyn prostych, stosować warunek równowagi dźwigni dwustronnej,

3 38. Energia potencjalna grawitacji Uczeń wykorzystuje pojęcie energii mechanicznej i wymienia różne jej formy; 2.3. Uczeń opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii; wykazać związek między dźwignią oraz kołowrotem i blokiem nieruchomym, zaplanować i wykonać doświadczenie pozwalające ustalić warunek równowagi dźwigni dwustronnej. zmiana energii potencjalnej grawitacji jest równa pracy wykonanej przy podnoszeniu ciała E p = W, zmianę energii potencjalnej grawitacji obliczamy ze wzoru: E p = m g h, energię potencjalną grawitacji wyrażamy w dżulach (J) 39. Energia kinetyczna Uczeń wykorzystuje pojęcie energii mechanicznej i wymienia różne jej formy; 2.3. Uczeń opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii; podać przykłady ciał mających energię potencjalna grawitacji, wyjaśnić, że energia potencjalna jest związana z wzajemnym oddziaływaniem grawitacyjnym ciał, opisywać wpływ wykonanej pracy na zmianę energii, wykorzystywać pojęcie energii mechanicznej i wymieniać różne jej formy, rozwiązywać zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzoru na zmianę energii potencjalnej rozwiązywać zadania problemowe i obliczeniowe z zastosowaniem wzoru na energie potencjalną grawitacji, przekształcać wzór na energię potencjalną grawitacji, zaprojektować i wykonać doświadczenie mające na celu badanie, od czego i jak zależy energia potencjalna ciała. energia kinetyczna zależy od masy ciała i od kwadratu jego prędkości, energię kinetyczną obliczamy ze wzoru: E k = m v 2 /2, jednostką energii kinetycznej jest dżul (J) zmiana energii kinetycznej ciała jest równa pracy

4 wykonanej przy rozpędzaniu ciała E k = W, 40. Zasada zachowania energii Uczeń posługuje się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej; 2.5. Uczeń stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej; podać przykłady ciał mających energię kinetyczną, wyjaśnić, że energia kinetyczna zależy od masy ciała i od kwadratu jego prędkości, wykorzystywać pojęcie energii mechanicznej i wymieniać różne jej formy, opisywać wpływ wykonanej pracy na zmianę energii, posługiwać się wzorem na energię kinetyczną, stosować wzór na energię kinetyczną ciała do rozwiązywania zadań problemowych i obliczeniowych, zaprojektować i wykonać doświadczenie mające na celu badanie od czego i jak zależy energia kinetyczna ciała. energia mechaniczna jest to suma energii kinetycznej i energii potencjalnej (grawitacji i sprężystości), w układzie izolowanym ciał suma wszystkich rodzajów energii pozostaje stała, energia może być przekazywana między ciałami lub zamieniana w inne formy energii. wymieniać różne formy energii mechanicznej, posługiwać się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej, stosować zasadę zachowania energii mechanicznej, wyjaśnić przemiany form energii mechanicznej na przykładzie skoku na batucie, opisać przemianę energii na przykładzie wznoszącej się do góry i spadającej swobodnie piłki oraz na przykładzie wahadła i ruchu ciężarka na sprężynie,

5 41. Powtórzenie wiadomości. 42. Sprawdzian. 43. Poprawa sprawdzianu. przedstawić przemianę energii mechanicznej na przykładach różnych zjawisk (np. z różnych dyscyplin sportowych), stosować zasadę energii mechanicznej do rozwiązywania zadań problemowych i obliczeniowych. CZĘŚĆ 2 Rozdział IV Ciepło jako forma przekazywania energii 44. Temperatura Uczeń wyjaśnia związek między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą; jednostką temperatury w układzie SI jest kelwin (K), średnia energia kinetyczna cząsteczek ciała jest wprost proporcjonalna do temperatury wyrażonej w skali Kelvina, 0 0 C to w przybliżeniu 273 K, zmiana temperatury wyrażonej w stopniach Celsjusza jest równa zmianie temperatury wyrażonej w skali Kelvina T ( 0 C) = T (K). wyjaśnić związek między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą, przeliczać temperaturę wyrażoną w stopniach Celsjusza na kelwiny i odwrotnie, dokonać oszacowania temperatury ciała na podstawie subiektywnych wrażeń, podać szacunkowe wartości prędkości cząsteczek

6 45. Przekazywanie energii wewnętrznej Uczeń wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej; Uczeń opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji. różnych gazów, wykazać, że określenie temperatury na podstawie subiektywnych wrażeń może być mylne, dokonywać przeliczeń temperatury wyrażonej w różnych skalach. energię przekazywaną między ciałami o różnej temperaturze nazywamy ciepłem, jednostką ciepła jest dżul (J), ciepło może być przekazywane pomiędzy ciałami na drodze przewodnictwa, konwekcji i promieniowania. 46. Ciepło właściwe Uczeń posługuje się pojęciem ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła wymienić dobre przewodniki ciepła i izolatory, rozróżnić ciała dobrze przewodzące ciepło od złych przewodników ciepła, wyjaśnić dlaczego w termosie można przechowywać gorącą herbatę i lody, wyjaśnić przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej, opisywać ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji, zademonstrować przekazywanie ciepła metodą konwekcji, wskazać i wyjaśnić różnicę między przewodnictwem i konwekcją, a promieniowaniem, zbadać doświadczalnie od czego zależy ilość energii wypromieniowanej i pochłoniętej przez ciało, omówić sposoby oszczędzania energii cieplnej w budownictwie, wyjaśnić, na czym polega efekt cieplarniany. ciepło właściwe substancji jest to ilość ciepła

7 parowania; 9.5. Uczeń wyznacza ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy (przy założeniu braku strat); potrzebnego do zmiany temperatury ciała o masie 1 kg o 1 K, ciepło właściwe obliczamy ze wzoru: c = Q/m T, jednostką ciepła właściwego jest J/kg K, gdy rośnie temperatura ciała to ciało pobiera ciepło, gdy maleje temperatura ciała to ciało oddaje ciepło. 47. Ciepło a praca. Zmiany energii wewnętrznej Uczeń analizuje jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy i przepływem ciepła; odczytywać i stosować w obliczeniach dane zamieszczone w tablicach fizycznych wyjaśnić, co znaczy, że ciepło właściwe wody wynosi 4200 J/kg K, opisać budowę i podać przeznaczenie kalorymetru, wyznaczyć ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej mocy (przy założeniu braku strat ciepła), posługiwać się pojęciem ciepła właściwego, obliczyć ciepło właściwe na podstawie wykresu T(Q), posługiwać się wzorem na ciepło właściwe przy rozwiązywaniu zadań problemowych i obliczeniowych, sporządzić bilans ciepła w procesie przekazywania energii, przekształcać równanie bilansu cieplnego i wyznaczać dowolną niewiadomą, wyjaśnić, jakie znaczenie w przyrodzie odgrywa fakt, że woda ma duże ciepło właściwe. energia wewnętrzna to suma wszystkich rodzajów energii cząsteczek ciała, energię wewnętrzną można zmienić w wyniku przepływu ciepła i w wyniku wykonanej pracy, zmianę energii wewnętrznej obliczamy ze wzoru:

8 U = Q + W. 48. Energia wewnętrzna i zmiany stanów skupienia Uczeń opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji; Uczeń posługuje się pojęciem ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania; wyjaśnić, od czego i jak zależy energia wewnętrzna ciała, wyjaśnić, w jaki sposób można zmienić energię wewnętrzną ciała, analizować jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy i przepływem ciepła, podać przykłady zamiany pracy w energię wewnętrzną ciała, uzasadnić, że pierwsza zasada termodynamiki z zasady zachowania energii, opisać i wyjaśnić przemiany energii zachodzące w silniku cieplnym, np. w samochodzie, opisać i wyjaśnić przemiany energii zachodzące w lodówce. topnienie/krzepnięcie ciał o budowie krystalicznej zachodzi w stałej temperaturze zwanej temperaturą topnienia/krzepnięcia, ciepłem topnienia nazywamy ilość ciepła, którą należy dostarczyć ciału o masie 1 kg w temperaturze topnienia do całkowitego jego stopienia, ciepło topnienia obliczamy ze wzoru: c t = Q/m, jednostką ciepła topnienia jest J/kg, ciepłem parowania nazywamy ilość ciepła, którą należy dostarczyć cieczy w temperaturze wrzenia o masie 1 kg do całkowitego jej wyparowania, ciepło parowania obliczamy ze wzoru c p = Q/m jednostką ciepła parowania jest J/kg wyjaśnić, co oznaczają symbole występujące we

9 49. Powtórzenie wiadomości. 50. Sprawdzian. 51. Poprawa sprawdzianu. wzorach, wykonać doświadczenie potwierdzające, że topnienie i krzepnięcie ciał krystalicznych zachodzi w stałej temperaturze, podać przykłady zjawisk topnienia i krzepnięcia zachodzące w przyrodzie, opisać zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji, wyjaśnić zmiany energii wewnętrznej podczas zmian stanów skupienia, podać przykłady potwierdzające pobieranie energii podczas parowania cieczy, uzasadnić konieczność pobierania energii podczas topnienia, a oddawania energii podczas krzepnięcia, obliczyć ilość energii potrzebnej do zmiany danej masy ciała w temperaturze wrzenia w stan pary, posługuje się pojęciem ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania przy rozwiązywaniu zadań problemowych i obliczeniowych, analizować wykres T(Q), sporządzać wykres T(Q), zaprojektować i przeprowadzić eksperyment mający na celu wyznaczenie ciepła topnienia lodu, ocenić wpływ dużego ciepła właściwego, ciepła topnienia i parowania wody na klimat i życie na Ziemi. Rozdział V Ruch i siły 52. Ruch jednostajny 1.2. Uczeń odczytuje prędkość i przebytą

10 prostoliniowy. odległość z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu, oraz rysuje te wykresy na podstawie opisu słownego; ruch, w którym prędkość ma stałą wartość, a torem ruchu jest linia prosta nazywamy ruchem jednostajnym prostoliniowym, parametry ruchu to: tor, droga prędkość. wymienić jednostki wielkości opisujących ruch, podać określenie drogi, opisać ruch, podając jego parametry: tor, drogę, prędkość i ich symbole, posługiwać się różnymi przyrządami do mierzenia długości i czasu, wybrać właściwy układ odniesienia do analizy ruchu, określić współrzędne położenia ciała w odpowiednim układzie odniesienia, klasyfikować ruch ze względu na tor i prędkość, zdefiniować prędkość chwilową i średnią, posługiwać się pojęciem prędkości do opisu ruchu, wyjaśnić, która prędkość: średnia czy chwilowa, charakteryzuje ruch, wyjaśnić na przykładach zależność proporcjonalności drogi od czasu, odczytywać prędkość i przebytą odległość z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu, oraz rysuje te wykresy na podstawie opisu słownego, obliczyć prędkość średnią, rozwiązywać zadania obliczeniowe na ruch jednostajny, przeliczać jednostki prędkości, opisywać położenie ciał względem układu odniesienia, sporządzić tabelę pomiarów, sporządzać i odczytywać wykresy v(t) i s(t) dla ruchu jednostajnego prostoliniowego na podstawie opisu

11 53. Bezwładność ciał Uczeń opisuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona; 54. Pierwsza zasada dynamiki Uczeń opisuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona; słownego, obliczyć przebytą drogę na podstawie pola figury pod wykresem v(t), przedstawić położenie ciała na osi liczbowej, na płaszczyźnie i w przestrzeni, wyjaśnić, co to jest tachometr, do czego służy i jakie są korzyści z jego stosowania. masa ciała jest miarą jego bezwładności. podać przykłady występowania zjawiska bezwładności, zademonstrować doświadczalnie skutki bezwładności ciał, wykazać na przykładach zależność między masą ciała a jego bezwładnością, wskazać, w jakich urządzeniach wykorzystuje się zjawisko bezwładności i wyjaśnić zasadę działania tych urządzeń. gdy na ciało nie działa żadna siła lub działające siły się równoważą, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym względem przyjętego nieruchomego układu odniesienia. 55. Opory ruchu. Tarcie Uczeń opisuje wpływ oporów ruchu na poruszające się ciała. wyjaśnić, dlaczego pierwszą zasadę dynamiki nazywamy zasadą bezwładności, opisać zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona, stosować pierwszą zasadę dynamiki do wyjaśniania zjawisk otaczającego świata. wyróżniamy tarcie statyczne i kinetyczne,

12 wartość siły tarcia zależy od siły nacisku na podłoże i rodzaju powierzchni trących, wartość tarcia kinetycznego lub maksymalnego tarcia statycznego obliczamy ze wzoru: F T = f F N 56. Ruch zmienny prostoliniowy Uczeń posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu przedstawić argumenty przemawiające za tym, że ośrodek, w którym porusza się ciało, stawia opór, wyjaśnić, że na pokonanie oporów ciało zużywa energię, wymienić czynniki, od których zależy opór cieczy i gazów, wyjaśnić, kiedy opór nazywamy tarciem, dokonać podziału tarcia na statyczne i kinetyczne, i zilustrować przykładami, opisywać wpływ oporów ruchu na poruszające się ciała, podać sposoby zwiększania i zmniejszania współczynnika tarcia, podać przykłady rozwiązań mających na celu zmniejszenie oporu ośrodka, podać przykłady rozwiązań mających na celu wykorzystanie oporu ośrodka, przedstawić argumenty przemawiające za występowaniem tarcia między stykającymi się powierzchniami, zbadać doświadczalnie, od czego zależy siła tarcia, wykazać doświadczalnie, że tarcie toczne jest mniejsze od tarcia poślizgowego, zaprojektować eksperyment, którego celem jest pomiar pozwalający wyznaczyć współczynnik tarcia, przedstawić rolę siły tarcia dla ruchu pojazdów, ludzi i zwierząt. jeżeli wartość prędkości ciała wzrasta, to ciało porusza

13 Przyspieszenie. prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego; się ruchem przyspieszonym, jeżeli wartość prędkości maleje, to ciało porusza się ruchem opóźnionym, przyspieszenie obliczamy, dzieląc zmianę prędkości przez przedział czasu, w którym ta zmiana nastąpiła a = v/ t, jednostką przyspieszenia jest m/s Ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy Uczeń odróżnia prędkość średnią od chwilowej w ruchu niejednostajnym; 1.6. Uczeń posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego; odróżnić prędkość średnią od chwilowej w ruchu niejednostajnym, przedstawić sens fizyczny przyspieszenia, posługiwać się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego, na podstawie wyników pomiarów narysować wykres zależności prędkości od czasu dla ruchu przyspieszonego i opóźnionego, analizować wykresy v(t), zaprojektować i wykonać doświadczenie mające na celu badanie prędkości w ruchu zmiennym, analizować wykresy i na tej podstawie obliczać parametry ruchu. ruchem jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym nazywamy taki ruch, w którym wartość prędkości rośnie jednostajnie, a torem jest linia prosta, prędkość w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym, gdy prędkość początkowa v 0 =0 m/s obliczamy ze wzoru: v = a t i od czego ona zależy drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym, gdy prędkość początkowa v 0 =0 m/s, obliczamy ze wzoru: s = a t 2 / 2 i od czego ona zależy, w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym z prędkością początkową równą zero m/s, w kolejnych

14 jednakowych przedziałach czasu, ciało przebywa odcinki drogi, które pozostają w proporcji takiej, jak kolejne liczby nieparzyste. 58. Druga zasada dynamiki Uczeń opisuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona; 1.8. Uczeń stosuje do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą; posługiwać się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego, odróżniać prędkość średnią od chwilowej w ruchu niejednostajnym, na podstawie wykresu v(t) rozpoznać rodzaj ruchu, na podstawie wykresu v(t) obliczyć przebytą drogę i przyspieszenie, analizować wzór na prędkość i drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym, odróżniać ruch przyspieszony od ruchu jednostajnie przyspieszonego, na podstawie wyników pomiaru narysować wykres drogi w funkcji czasu, na podstawie wyników pomiaru narysować wykres zależności przyspieszenia i prędkości ciała w funkcji czasu, stosować poznane wzory przy rozwiązywaniu zadań problemowych i obliczeniowych siła wypadkowa jest przyczyną zmiany wektora prędkości ciała, czyli powoduje skutki dynamiczne, przyspieszenie jakie uzyskuje ciało pod wpływem działającej na nie siły wypadkowej, jest wprost proporcjonalne do tej siły i odwrotnie proporcjonalne do masy ciała a = F w /m, kierunek i zwrot przyspieszenia są zgodne z kierunkiem i zwrotem działającej siły wypadkowej, 1 N jest to siła, która ciału o masie 1 kg nadaje

15 przyspieszenie 1 m/s 2 [1 N = 1 kg 1 m/s 2 ]. 59. Spadek swobodny Uczeń stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej; zapisać wzór na przyspieszenie i siłę i wyjaśnić symbole występujące w tych wzorach, wyjaśnić proporcjonalność przyspieszenia do siły wypadkowej, wyjaśnić odwrotną proporcjonalność przyspieszenia do masy ciała, przewidzieć, jakie będzie przyspieszenie ciała, jeżeli na ciało działa stała siła przedstawić przykłady zjawisk świadczących o tym, że przyczyną zmian parametrów ruchu są działające siły, opisywać zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona, wyjaśnić, od czego i jak zależy przyspieszenie ciała, wyjaśnić, że kierunek i zwrot przyspieszenia jest zgodny z kierunkiem i zwrotem działającej siły, zbadać doświadcza lnie zależność przyrostu prędkości i przyspieszenia od działającej siły i masy ciała, stosować do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą, zbadać doświadczalnie przyrost prędkości i przyspieszenie ciała pod działaniem stałej siły, podać i wyjaśnić cechy wielkości wektorowych (siły, przyspieszenia, prędkości). spadaniem swobodnym nazywamy ruch ciał z prędkością początkową równą zero m/s, na które działa tylko siła ciężkości, spadanie swobodne jest ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy z przyspieszeniem ziemskim, przyspieszenie ciała spadającego swobodnie nie zależy

16 od jego masy. 60. Trzecia zasada dynamiki Uczeń opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona; stosować zasadę zachowania energii mechanicznej, wyjaśnić, co jest przyczyną, że różne ciała spadają z różnymi prędkościami, wyjaśnić wyniki obserwacji spadania różnych ciał w próżni, wyjaśnić, dlaczego przyspieszenie ciała spadającego swobodnie nie zależy od jego masy, wykazać doświadczalnie, że spadanie swobodne jest ruchem jednostajnie przyspieszonym, sporządzać wykres v(t) dla spadania swobodnego, posługiwać się pojęciem siły ciężkości, obliczać prędkość końcową i wysokość spadania swobodnego, uzasadnić, korzystając z zasad dynamiki, że spadanie swobodne jest ruchem jednostajnie przyspieszonym. jeżeli jedno ciało działa siłą na drugie ciało, to również drugie ciało działa siłą na pierwsze ciało, obie siły mają taką samą wartość, ten sam kierunek, ale przeciwne zwroty, siły te działają równocześnie i nie równoważą się, ponieważ każda z nich jest przyłożona do innego ciała, siły te nazywamy siłami akcji i reakcji. wyjaśnić, dlaczego siły wzajemnego oddziaływania ciał nazywamy siłami akcji i reakcji, wyjaśnić, dlaczego siły wzajemnego oddziaływania ciał się nie równoważą,

17 61. Rozwiązywanie zadań kinematyka i dynamika. 62. Powtórzenie wiadomości. 63. Sprawdzian. 64. Poprawa sprawdzianu. wykorzystać wiadomości dotyczące sił akcji i reakcji do wyjaśnienia zjawiska odrzutu, opisać wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona, wyjaśnić zasadę poruszania się rakiet i samolotów odrzutowych, zaprojektować pojazd wykorzystujący zjawisko odrzutu. CZĘŚĆ III Dział VI Drgania i fale mechaniczne 65. Ruch drgający Uczeń posługuje się pojęciami amplitudy drgań, okresu, częstotliwości do opisu drgań, wskazuje położenie równowagi oraz odczytuje amplitudę i okres z wykresu x(t) dla drgającego ciała; ruch drgający to taki ruch, w którym ciało zmienia swoje położenie względem położenia równowagi, pod wpływem siły zwróconej do położenia równowagi, amplitudą drgań nazywamy maksymalne wychylenie z położenia równowagi, amplitudę drgań oznaczamy symbolem A i wyrażamy w metrach, czas trwania jednego drgania nazywamy okresem drgań T i wyrażamy w sekundach, częstotliwość drgań to liczba drgań w jednostce czasu, częstotliwość obliczamy ze wzoru: f = 1/T, częstotliwość wyrażamy w hercach 1 Hz = 1/s.

18 66. Drgania swobodne Uczeń opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach; Uczeń wyznacza okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie oraz okres i częstotliwość drgań wahadła matematycznego; podać przykłady ruchów drgających zachodzących wokół nas, wyjaśnić, że do wprowadzenia ciała w ruch drgający niezbędne jest wykonanie pracy, czyli zwiększenie energii ciała, opisać ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie oraz analizować przemiany energii w tych ruchach, posługiwać się pojęciami: amplitudy, okresu drgań i częstotliwości, wskazywać położenie równowagi oraz odczytywać amplitudę i okres drgań z wykresu x(t), obliczać częstotliwość na podstawie wykresu x(t), wyjaśnić, podając przykłady, że zachodzące w przyrodzie zjawiska drgań są bardziej złożone i odnaleźć w nich elementy ruchu harmonicznego. po wychyleniu z położenia równowagi ciało wykonuje drgania swobodne, ciała mają własne częstotliwości drgań swobodnych, które zależą od kształtu ciała, jego wymiarów i sprężystości, drgania gasnące to takie, których amplituda stopniowo maleje, okres drgań wahadła nie zależy od amplitudy drgań, okres drgań wahadła matematycznego zależy od jego długości i wartości przyspieszenia ziemskiego. podać określenie wahadła matematycznego, zademonstrować i opisać drgania swobodne, przeanalizować przemiany energii podczas jednego cyklu drgań swobodnych,

19 67. Przemiany energii podczas drgań Uczeń stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej; wyjaśnić zastosowanie zjawiska drgań do pomiaru czasu, wyjaśnić pojęcie częstotliwości drgań swobodnych oraz podać, od czego zależy częstotliwości drgań swobodnych, wyznaczyć okres i częstotliwość drgań wahadła matematycznego, wyznaczyć okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie, wyjaśnić i zademonstrować, od czego zależy okres drgań wahadła, wyjaśnić i zademonstrować, od czego nie zależy okres drgań wahadła, wyjaśnić, dlaczego okres drgań wahadła na Ziemi i na Księżycu nie jest jednakowy. w czasie drgań wahadła i ciężarka zawieszonego na sprężynie zachodzą przemiany energii potencjalnej grawitacji, energii kinetycznej i energii sprężystości, podać określenie i przykłady drgań gasnących, analizować przemiany energii w ruchach wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie, posługiwać się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej, stosować zasadę zachowania energii mechanicznej, opisać ruch wahadła matematycznego i analizować przemiany energii w tym ruchu, opisać ruch ciężarka na sprężynie i analizować przemiany energii w tym ruchu, podać przyczyny występowania w przyrodzie drgań gasnących. 68. Drgania wymuszone i

20 rezonans. powtarzające się okresowo działanie siły wywołuje drgania wymuszone, rezonans jest to zjawisko przekazywania energii drgań między ciałami, gdy częstotliwość drgań wymuszających jest równa częstotliwości drgań swobodnych ciała, rezonans powoduje wzrost amplitudy drgań wymuszonych. 69. Powstanie fal w ośrodkach materialnych Uczeń opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu; 6.4. Uczeń posługuje się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali do opisu fal harmonicznych oraz stosuje do obliczeń związki między tymi wielkościami; podać przykłady zjawiska rezonansu, zademonstrować drgania wymuszone, zademonstrować i opisać rezonans mechaniczny, wyjaśnić, w jaki sposób można uzyskać drgania niegasnące, przedstawić przykłady rezonansu z różnych dziedzin techniki, wyjaśnić, kiedy zjawisko rezonansu jest szkodliwe, a kiedy użyteczne. falą mechaniczną nazywamy rozchodzące się drgania ośrodka przenoszące energię, w czasie rozchodzenia się fali energia drgań przekazywana jest od źródła fali do kolejnych punktów ośrodka, fale poprzeczne to fale, w których kierunek drgań ośrodka jest prostopadły do kierunku rozchodzenia się fali, fale podłużne to fale, w których kierunek drgań ośrodka jest zgodny z kierunkiem rozchodzenia się fali, długość fali poprzecznej jest to odległość między dwoma sąsiednimi grzbietami lub dolinami fali, prędkość rozchodzenia się fali w ośrodku obliczamy ze wzoru: v = λ f.

21 podać określenie długości fali i zaznaczyć ją na odpowiednim rysunku, opisywać mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fali na napiętej linie, posługiwać się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali, rozpoznać falę poprzeczną i podłużną, wyjaśnić zależność między długością fali, prędkością jej rozchodzenia się i częstotliwością drgań ośrodka, przedstawić przykłady fali podłużnej i poprzecznej w zjawiskach przyrodniczych, zademonstrować powstawanie fal w różnych ośrodkach. stosować do obliczeń związki między tymi wielkościami f= 1/T v = λ f, 70. Fale dźwiękowe Uczeń opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu; drgania odbierane zmysłem słuchu nazywamy dźwiękami, człowiek słyszy dźwięki od 16 Hz do Hz, prędkość rozchodzenia się fal dźwiękowych w ośrodku zależy od jego sprężystości, fale dźwiękowe w powietrzu to fale podłużne podać przykłady ciał wysyłających dźwięk, wyjaśnić, jak powstaje dźwięk, wyjaśnić, że dźwięki rozchodzą sięw przestrzeni w postaci fal, opisać mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego dla fal dźwiękowych w

22 71. Cechy dźwięków Uczeń wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku; powietrzu, udowodnić, że źródłem dźwięku są ciała drgające, udowodnić, że dźwięki mogą rozchodzić się tylko w ośrodkach materialnych, porównać prędkość dźwięku w różnych ośrodkach, wyjaśnić mechanizm odbierania dźwięku przez ucho. wysokość, głośność i barwa to podstawowe cechy dźwięków, wysokość dźwięku zależy od częstotliwości tonu podstawowego, barwa dźwięku zależy od częstotliwości i amplitudy tonów dodatkowych tworzących dźwięk wraz z tonem podstawowym, głośność dźwięku zależy od amplitudy drgań źródła dźwięku, głośność wyrażamy w fonach, hałas jest szkodliwy dla człowieka. zademonstrować dźwięki o różnej barwie, wyjaśnić na przykładach, co to są dźwięki i szumy, wyjaśnić, co to jest hałas, wymienić, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku, wyjaśnić, od czego zależy natężenie dźwięku (poziom głośności dźwięku), wyjaśnić, co to jest barwa dźwięku, rozróżniać dźwięki, tony i szumy, uzasadnić negatywny wpływ hałasu na organizm ludzki, podać przykłady kojącego (pozytywnego) działania dźwięku na organizm ludzki,

23 72. Ultradźwięki i infradźwięki Uczeń posługuje się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki. rozpoznać dźwięki wyższe i niższe, zademonstrować za pomocą generatora akustycznego lub instrumentów muzycznych tony o różnych wysokościach (z wykorzystaniem mikrofonu i oscyloskopu). ultradźwięki to drgania o częstotliwościach większych od 20 khz, infradźwięki to drgania o częstotliwościach mniejszych od 16 Hz. 73. Instrumenty muzyczne Uczeń wytwarza dźwięk o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego; posługiwać się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki, wymienić zwierzęta, które odbierają ultradźwięki, omówić zasadę działania ultrasonografu (USG), omówić negatywne działanie infradźwięków na organizm człowieka, podać przykłady zastosowania ultradźwięków w medycynie i technice, omówić zastosowanie ultradźwięków w hydrolokacji. instrumenty muzyczne dzielimy na : strunowe, dęte, perkusyjne i elektroniczne, w głośnikach i słuchawkach źródłem dźwięku jest drgająca membrana, która zamienia drgania elektryczne na mechaniczne. wytwarzać dźwięki o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego instrumentu muzycznego, opisać mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych,

24 74. Powtórzenie wiadomości. 75. Sprawdzian. 76. Poprawa sprawdzianu. wyjaśnić na przykładach związek między muzyką a przeżyciami emocjonalnymi człowieka. Dział VII Optyka geometryczna 77. Źródła światła Uczeń podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji; światło rozchodzi się po liniach prostych w ośrodku jednorodnym, światłem nazywamy promieniowanie odbierane zmysłem wzroku człowieka, źródłami światła nazywamy ciała wysyłające promieniowanie świetlne, prędkość światła w próżni wynosi około km/s, jest to największa prędkość w przyrodzie. podać przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazać prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji, wymienić źródła światła, wyjaśnić pojęcia: promień świetlny, wiązka światła, podać przykłady ciał, które świecą, a nie są źródłami światła, podać przybliżoną wartość prędkości światła w próżni i porównać z prędkościami ruchu ciał w najbliższym otoczeniu, zademonstrować prostoliniowe rozchodzenie się światła, wykazać, że w źródłach światła zachodzi zmiana określonej energii na energię promieniowania widzialnego.

25 78. Zaćmienia Słońca i Księżyca Uczeń wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym; ciała nieprzezroczyste to takie, przez które nie przechodzi promieniowanie świetlne, jeżeli na drodze promieni świetlnych znajduje się ciało nieprzezroczyste, to powstaje za nim obszar cienia, całkowite zaćmienie Słońca występuje wtedy, gdy na powierzchnię Ziemi pada cień Księżyca, zaćmienie Księżyca występuje wtedy, gdy znajdzie się on w obszarze półcienia lub cienia Ziemi. 79. Zjawisko odbicia światła Uczeń wyjaśnia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawa odbicia; opisuje zjawisko rozproszenia światła przy odbiciu od powierzchni chropowatej; wyjaśnić powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym, podać przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych, wyjaśnić, że ciała, które zaliczamy do przezroczystych, są tylko częściowo przezroczyste, narysować wzajemne położenie Słońca, Ziemi i Księżyca oraz bieg promieni świetlnych podczas zaćmienia Słońca, narysować wzajemne położenie Słońca, Ziemi i Księżyca oraz bieg promieni świetlnych podczas zaćmienia Księżyca, Zademonstrować powstawanie obszarów cienia i półcienia, wykonać zegar słoneczny i zademonstrować jego działanie. kątem padania nazywamy kąt, jaki tworzy promień padający z prostą prostopadłą do powierzchni odbijającej w punkcie padania, kątem odbicia nazywamy kąt, jaki tworzy promień odbity z prostą prostopadłą do powierzchni odbijającej w

26 punkcie odbicia, kąt odbicia jest równy kątowi padania, promień padający, promień odbity i prosta prostopadłą do powierzchni odbijającej w punkcie padania światła leżą w jednej. płaszczyźnie, obraz przedmiotu otrzymywany w zwierciadle płaskim jest pozorny, prosty, tej samej wielkości. 80. Zwierciadła wklęsłe i wypukłe Uczeń opisuje skupianie promieni w zwierciadle wklęsłym, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe; wyjaśnić powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawo odbicia; opisuje zjawisko rozproszenia światła od powierzchni chropowatej, stosować prawo odbicia światła, zaznaczyć na rysunku kąt padania i kąt odbicia, wyjaśnić, dlaczego niektóre przedmioty widzimy jako błyszczące, a niektóre jako matowe, narysować bieg promieni podczas odbicia od zwierciadła płaskiego i powierzchni chropowatej (rozpraszającej światło), wykonać konstrukcję powstawania obrazu w zwierciadle płaskim, zaprojektować i zbudować peryskop, zaprojektować i wykonać doświadczenie potwierdzające, że miejsce geometryczne powstającego obrazu jest poza zwierciadłem. zwierciadła, których powierzchnię odbijająca światło stanowi część powierzchni kuli, nazywamy zwierciadłami kulistymi, zwierciadło kuliste wklęsłe to zwierciadło, którego powierzchnię odbijającą stanowi część wewnętrznej powierzchni kuli, zwierciadło kuliste wypukłe, to zwierciadło, którego

27 powierzchnię odbijającą stanowi część zewnętrznej powierzchni kuli, ognisko F zwierciadła wklęsłego jest to punkt, w którym skupiają się po odbiciu promienie światła padające równolegle do osi optycznej zwierciadła, ogniskowa f zwierciadła wklęsłego jest to odległość ogniska od zwierciadła, ogniskową f zwierciadeł kulistych obliczamy ze wzoru: f= r/2 81. Konstrukcje obrazów w zwierciadłach kulistych Uczeń opisuje skupianie promieni w zwierciadle wklęsłym, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe; 7.7. Uczeń rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone; opisać skupianie promieni światła w zwierciadle wklęsłym posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, zademonstrować odbicie promieni świetlnych od zwierciadeł wklęsłych i wypukłych. położenie i wielkość obrazu utworzonego przez promienie światła odbite od zwierciadła kulistego wklęsłego zależą od odległości przedmiotu od zwierciadła, w zwierciadle kulistym wypukłym otrzymujemy zawsze obraz pozorny, pomniejszony, prosty. wykonać konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe i wypukłe, rozróżniać obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone, podać przykłady zastosowania zwierciadeł wklęsłych i wypukłych, zademonstrować powstawanie obrazów w zwierciadłach kulistych, podać określenie pojęć: obraz pozorny, obraz

28 82. Zjawisko załamania światła Uczeń opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie; Uczeń demonstruje zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania jakościowo); rzeczywisty, obraz prosty i odwrócony, obraz pomniejszony i powiększony, podać, że obraz utworzony przez promienie światła odbite od zwierciadła kulistego wklęsłego zależy od odległości przedmiotu od zwierciadła, opisać rolę zwierciadła wklęsłego w teleskopach zwierciadlanych. zjawisko zmiany kierunku rozchodzenia się światła przy przechodzeniu przez granicę dwóch ośrodków przezroczystych nazywamy załamaniem światła, jeżeli światło przechodzi do ośrodka, w którym jego prędkość jest mniejsza, to kąt załamania jest mniejszy od kąta padania, jeżeli światło przechodzi do ośrodka, w którym jego prędkość jest większa, to kąt załamania jest większy od kąta padania. demonstrować zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania światłajakościowo), opisać (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie, zbadać zależność między kątem padania i kątem załamania w zależności od prędkości rozchodzenia się światła w pierwszym i drugim ośrodku, narysować przejście promienia przez pryzmat i płytkę równoległościenną, stosować wiadomości na temat załamania światła do wyjaśniania różnych zjawisk optycznych występujących w przyrodzie.

29 83. Zjawisko wewnętrznego całkowitego odbicia Uczeń opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie; kąt padania, przy którym kąt załamania β = 90 0, nazywamy kątem granicznym α gr, całkowite wewnętrzne odbicie występuje na granicy dwóch ośrodków przezroczystych, gdy światło w drugim ośrodku rozchodzi się z większą prędkością niż w pierwszym i kąt padania jest większy od kąta granicznego. 84. Rozszczepienie światła Uczeń opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu; Uczeń opisuje światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło jednobarwne; opisać (jakościowo) bieg promieni światła przy przejściu z ośrodka gęstszego do ośrodka rzadszego optycznie, podać warunki, przy których nastąpi zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia światła, zademonstrować i opisać zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia, podać przykłady zastosowania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia światła. wyjaśnić (i narysować) bieg promieni w światłowodzie, wyjaśnić, na czym polega wykorzystanie światłowodów w medycynie i telekomunikacji. światło białe jest mieszaniną barw, a światło lasera jest jednobarwne, rozdzielenie światła białego na barwy, z których ono się składa, nazywamy rozszczepieniem światła, po przejściu przez pryzmat najmniej odchylone od pierwotnego kierunku jest światło czerwone, a najbardziej fioletowe. opisać zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu,

30 85. Własności soczewek skupiających i rozpraszających Uczeń opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą (biegnących równolegle do osi optycznej), posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej; opisać światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło jednobarwne, podać kolejność barw w widmie światła białego po rozszczepieniu, podać przykłady rozszczepienia światła zachodzące w przyrodzie, wyjaśnić, jak powstaje tęcza, zademonstrować zjawisko rozszczepienia światła, wyjaśnić, czym jest spowodowane, że przedmioty oświetlone światłem białym widziane są w różnych barwach, wyjaśnić, jak uzyskuje się kolorowy druk w drukarce atramentowej. soczewki dzielimy na skupiające i rozpraszające, ogniskiem soczewki skupiającej F nazywamy punkt, w którym promienie równoległe do osi optycznej skupiają się po przejściu przez soczewkę, ogniskowa soczewki f to odległość ogniska soczewki F od środka soczewki, soczewka rozpraszająca ma ognisko pozorne, które tworzą przedłużenia promieni po przejściu przez soczewkę, zdolnością skupiającą soczewki nazywamy odwrotność jej ogniskowej Z = 1/f, jednostką zdolności skupiającej soczewki jest dioptria (D) 1 D = 1/m, dla soczewek skupiających Z > 0, a dla soczewek rozpraszających Z< 0.

31 86. Konstrukcja geometryczna obrazów wytworzonych przez soczewki Uczeń rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone; Uczeń wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu. opisać bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą (biegnących równolegle do osi optycznej), posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, umie obliczać zdolność skupiającą soczewek, rozpoznać soczewki skupiające i rozpraszające, zademonstrować przejście promieni równoległych przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą, zaprojektować doświadczenie i wyznaczyć ogniskową soczewki skupiającej, omówić budowę i zastosowanie soczewek Fresnela. obraz otrzymywany za pomocą soczewki skupiającej zależy od odległości przedmiotu od soczewki x i od jej ogniskowej f, stosując soczewki rozpraszające, zawsze otrzymujemy obraz pozorny, prosty, pomniejszony, powiększeniem nazywamy iloraz wysokości uzyskanego obrazu i wysokości przedmiotu. wytwarzać za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu, rysować konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone, wyjaśnić, do czego służy lupa, rozróżniać obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone, opisać działanie lupy, badać rodzaj otrzymanych obrazów w zależności od ustawienia przedmiotu względem soczewki,

32 87. Budowa i działanie oka Uczeń wyjaśnia pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę soczewek w ich korygowaniu; wymienić zastosowania soczewek w technice i nauce. oko ludzkie jest układem optycznym, który załamuje promienie świetlne, odbiera barwny obraz i przekazuje sygnały nerwowe do mózgu, układ optyczny oka tworzy na siatkówce obraz pomniejszony i odwrócony, akomodacja jest to zdolność przystosowania się oka do wyraźnego widzenia przedmiotów znajdujących się w różnej odległości, odpowiednio dobrane soczewki rozpraszające korygują krótkowzroczność i poprawiają ostrość widzenia, odpowiednio dobrane soczewki skupiające korygują dalekowzroczność i poprawiają ostrość widzenia. 88. Powtórzenie wiadomości. 89. Sprawdzian. 90 Poprawa sprawdzianu. wyjaśnić pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisać rolę soczewek w ich korygowaniu, scharakteryzować rolę, jaką pełnią poszczególne części oka, wyjaśnić, na czym polega akomodacja oka, opisać rolę soczewek korygujących wady wzroku, wyjaśnić, jaki obraz powstaje na siatkówce i wykonać konstrukcję obrazów tworzonych w oku na siatkówce, wyjaśnić, jaką rolę pełnią poszczególne części oka, wyjaśnić, że widzenie przedmiotów jest wynikiem procesów fizjologicznych, scharakteryzować rodzaje okularów dalekowidzów i krótkowidzów

33 Badanie wyników nauczania na początku i końcu roku szkolnego oraz poprawa. Rozwiązywanie zadań utrwalających wiadomości z całego roku szkolnego.